bilgisayar ansiklopedisi
 

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Bu foruma da üye olan Dj Sonsuzluk arkadaşımızın Tom's Hardware Guide'daki bir derlemesidir.Yazarı Faruk Çubukcu.Bu forumdaki herkesin bilmesinde fayda var diye düşünüyorum.

Microsoft Windows Terimleri

x86. Intel 8086, 8088, 80188, 80186, 80286, 80386, 80486 ve Pentium yongaları. Bkz. microprocessor.

access control (erişim kontrolü). Windows NT ve Windows 2000'de yer alan güvenlik mekanizması. Bu mekanizma ile nesnelerin kim tarafından kullanılacağı belirlenir.

access control entry (ACE). Kullanıcılar ve gruplar için güvenlik numarası (security ID) içeren bir listedir.Bu
listede kullanıcı ve grupların hangi işlemleri için izni olduğu yer alır.

access privileges (erişim izni). Dosya ve klasörler üzerinde işlem yapma izni.

account (kullanıcı adı). Bir ağa giriş için gerekli kullanıcı bilgisi. Bkz. User account.

account domain (kullanıcı domaini). Kullanıcı kayıtlarının yaratıldığı domain.

account policy (kullanıcı kaydı politikası). Kullanıcı kayıtlarının kullanımının kontrol edilmesi düzenlemeleri.

active (aktif). Kullanılmakta olan bir pencere, nesne ya da seçilmiş bir simge. Aktif pencerede çalışırken diğer pencereler art alanda kalırlar.

Active Directory (aktif rehber). Active Directory, ağ kaynaklarını yönetmek için geliştirilmiş bir sistemdir. Windows 2000 Server'ın kuruluşunun ardından Active Directory kurularak kullanıcılar, gruplar, bilgisayarlar
ve kaynakların yönetimi sağlanır. Active Directory kuruluşu ile birlikte başlıca üç ana program da bilgisayara yüklenir. Daha sonra bu programlar aracılığıyla Active Directory nesneleri yaratılır ve yönetilir.

Active Directory Service Interfaces (ADSI). Active Directory'ye erişimi sağlayan standart bir programlama
arabirimi.

active partition (aktif disk bölümü). Bilgisayarın açılış yaptığı disk bölümü. Bir basic disk üzerinde aktif disk bölümü primary partititon olmalıdır.

Address Resolution Protocol (ARP). Broadcast trafiğini kullanarak IP adresini ve network adaptörünün fiziksel
MAC adresini bulan bir protokol.

administrative template (.adm file). Group Policy düzenlemeleri için kullanılacak metin dosyası.

Add-in (İçine-Ekle). Yazılıma özel komutlar ya da özellikler ekleyen ek programlardır. Örneğin, Word içinden ulaşılamayan bir uygulamadan, çizimleri almanızı sağlayan bir içine-ekle programı yazabilirsiniz.

adress space (adres alanı). Bakınız. virtual virtual address space (sanal adres alanı).

agent (servis). Simple Network Management Protocol (SNMP) üzerinde çalışan bir uygulama.

aggregate functions (toplama fonksiyonları). SUM, AVG gibi veriler üzerinde işlem yapan fonksiyonlar. Aggregate fonksiyonlara örnek olarak: AVG, COUNT, COUNT(*), MAX, MIN, SUM, STDEV, STDEVP, VAR, ve VARP.

alert (mesaj). Bir olaya karşı kullanıcı tanımlı bir tepki. Alert'ler bir işi çalıştırır ya da belirtilen bir operatöre e-mail gönderir.

alerter service (mesaj servisi). Bir ya da daha çok kullanıcıya (bilgisayara) mesaj göndermeyi sağlayan servis.

alias (öteki ad). Bir tabloya verilen geçici ad. Birçok Login ID tarafından paylaşılan bir veritabanı kullanıcısı adı.

answer file (yanıt dosyası). Windows 2000 kuruluşu sırasında kullanılan ve kuruluş bilgilerini içererek otomatik kuruluş sağlayan bir dosya.

application programming interface (API). Uygulamaların alt-düzey işlemleri yerine getirmek için kullandıkları
rutinler.

application event log (uygulama olayları logu). Windows NT ve Windows 2000 Event Viewer içinde olayları tutan bölüm/dosya. Uygulamalar hataları düzenlenerek bu loga kayıt yazarlar.

application role (uygulama rolü). Bir uygulamanın güvenlik gereksinimi için yaratılan bir rol.

application window (uygulama penceresi). Çalışmakta olan bir uygulamayı içeren alan. Uygulama pencereleri
standart kontrollere, mönü ve başlık çubuklarına, araç çubuklarına sahiptir.

architecture (mimari). Donanım ve yazılım sistemlerinin yapısı.

argument (argüman). Procedure'lar arasında alıp-verilen (geçen) bir değişken, sabit ya da bir ifade.

arithmetic operators (aritmetik işleçler / aritmetik operatörler). Toplama, çarpma, çıkarma ve bölme gibi işlemleri yerine getiren +,*,-,/ gibi işaretler.

assigned applications (atanan uygulamalar). Uygulamaların assign (atama) edilmesi işlemi kullanıcıların bir uygulamayı kullanmalarını sağlanmasıdır. Böylece kullanıcılar uygulamayı kullandığında ya da bilgisayarını açtığında yazılım otomatik olarak kurulabilir. Bir OU içindeki kullanıcılara bir program assign edildiğinde program hemen kurulmaz. Sadece programın simgesi bilgisayarda görülür. Start mönüsü ve masaüstünden programı görmek ve başlatarak kurmak mümkündür. O programla ilgili bir dosyanın çağırılması (üzerinde çift tıklama) durumunda da program kurulur. Diğer bir deyişle bir uygulamayı assign etmek o uygulamanın her zaman kullanılabilir olmasını sağlar. Ancak fiziksel kuruluş işlemi yapılmaz.

associate (ilişkilendirme). Dosya adından (uzantısından) dosyanın açılarak çalıştırılması.

asynchronous event packet (zaman uyumsuz olay paketi). Bir olayın oluşumunu bir alt düzeye bildiren ve
dosyalama sisteminde kullanılan bir veri yapısı.

attribute (özellik). Bir nesnenin belli bir niceliği ya da niteliği.

audit policy (denetim politikası). Domain ya da bir bilgisayar için yapılan işlemlerin kayıtlarının (log) tutulmasını sağlar.

auditing (denetim). Belli kullanıcı işlemlerinin takip edilmesi sistemi.

authentication (kimlik denetimi). Kullanıcının sisteme giriş bilgisinin kontrol edilmesi. Temel bir kriptografi
servisi. Kimlik denetimi ağ üzerinde güvenlik sağlar. Kullanıcıların adlarının sistem tarafından doğrulanması
bir kimlik denetim işlemidir.

automatic recovery (otomatik kurtarma). Sistemin açılışında tamamlanmayan işlemlerin geri alınması (roll
back) ve diğer bakım işlemleri.

AutoText (Otomatik Metin). Yeniden kullanmak istediğiniz metin ve grafikler için kayıt yeridir. Örneğin, sık
kullandığınız bir yazışma adresi, standart bir anlaşma paragrafı ya da uzun bir iç yazışma dağıtım listesi yeri
olabilir. Her metin ya da grafik seçimi, bir AutoText (Otomatik Metin) girdisi olarak kaydedilir ve her birine
ayrı bir ad verilir.

backup set (yedek seti). Bir ya da daha çok teyp üzerinde yedeklenen dosya ve klasörlerin toplam seti.

bandwidth (bant genişliği). Sayısal iletişimde verilerin gönderilme hızı (bps).

basic disk (temel diskler). Windows 2000 iki tür sabit disk kullanımını destekler. Basic diskler ve dinamik diskler. Basic diskler daha önceki Windows işletim sistemlerinde bulunan disk parrtitionlarından oluşur. Dinamik diskler ise gelişmiş disk kullanımını ifade eder. Bir ya da daha çok disk üzerinde oluşturulan volümleri destekler. Disk kullanım türleri disk üzerindeki alanların kullanımını belirler. Dinamik diskler sadece Windows 2000 tarafından kullanılır.

basic input/output system (BIOS). Bir ROM üzerinde saklanan ve sistemin açılmasıyla birlikte işletilen yazılım.

basic volume (temel volüm). Bir basic disk üzerindeki bir volüm.

backup (yedek). Verilerin çeşitli risklere karşı yedek setleri halinde teyp birimine kopyalanması.

backup device (yedekleme aygıtı). Backup ya da Restore
işleminde kullanılan bir teyp, bir disk dosyası ya da
named pipe.

backup domain controller (yedek domain kontrol birimi).
BDC. Windows NT Server'ın ana domain kontrol biriminin
yedeği olarak kurulduğu bilgisayar. Domain ana kontrol
biriminde yer alan kullanıcı veritabanını yedeğini zaman
uyumlu olarak taşır. Kullanıcılar BDC'ye logon
olabilirler
backup file (yedek dosyası). ¤¤¤¤ ya da partial
database, transaction log ya da dosya/dosya gruplarının
yedeğini içeren dosya.
backup media (yedekleme ortamı). Yedek setini saklamak
için kullanılan disk, teyp ya da diğer bir aygıt.

backup set (yedek seti). Bir yedek işleminin çıktısı.

background (artalan). Aktif pencerenin arkası ya da arka
alanda yürütülen işlem.

base data type (temel data tipi). Char, varchar, binary
gibi, kullanıcı-tanımlı data tiplerinin yaratıldığı
sistem-tarafından yaratılmış temel data tipleri.

base tables (taban tablolar). Bir görünümün (view)
üzerine kurulduğu tablo.

batch (toplu iş). Bir ya da daha çok deyiminin yer
aldığı dosya.

batch program (toplu iş dosyası). Bir ya da daha çok NT
komutunu içeren bir ASCII dosya. Toplu iş dosyaları
genellikle .BAT uzantısına sahiptir.

bcp files (bcp dosyaları). Zaman uyumlaştırma
(synchronization) sırasında tabloları saklayan dosya.

Berkeley Internet Name Domain (BIND). UNIX işletim
sistemlerindeki Domain Name System (DNS) standardı.

bit. Sayısal bilginin en küçük hali. 0 ya da 1 sayısı.

Bookmark (Yerimi). Daha sonradan kolay erişmek amacıyla,
başvuru olarak atanan seçim alanı ya da metin içindeki
belli konumlardır. Yer imleri, gerçek hayatta, özellikle
uzun bir kitap okurken kullandığınız, kaldığınız yeri
unutmamak için yerleştirdiğiniz işaretlerdir. Word,
sizin seçiminize göre, bulunduğunuz yeri işaretler ve
aynı noktaya çabuk ve kolay erişimi sağlar. Books
Online. Online kitap. Yardım ve araştırma amaçlı
kullanılır.

boot loader (önyükleyici). Sistemin başlatılmasını
sağlayan ve yöneten program.

boot partition (önyükleme bölümü). Windows NT ve Windows
2000 işletim sistemini ve dosyalarını içeren bölüm.
Önyükleme bölümü sistem bölümü ile aynı olabilir ya da
olmayabilir. Bkz. System Partition.boot partition (boot
edilen disk bölümü). İşletim sisteminin bulunduğu disk
bölümü. Boot bölümü ve sistem bölümü aynı olabilir.

briefcase (çanta). Aynı dosyanın farklı uyarlamalarını
uyumlaştırmayı sağlayan özel bir klasör. My Briefcase
uygulaması ile network ortamında bir dosyaya güncel
durumda sahip olmayı sağlar. Windows 2000'de bu sistem
offline folder kullanımı olarak yenilenmiştir. Bkz.
Offline Folder.

bridgehead server. Active Directory replikasyon
işleminde siteler arasındaki replikasyonu yönetmek için
kullanılan bir server.

browser (tarayıcı). Tarayıcı program. Bkz. Web browser.
Internet ve intranet üzerindeki dosyalara erişmek için
kullanılan bir client aracı. Örnein Microsoft Internet
Explorer.

browsing (göz atma, tarama). Ağ üzerindeki dosyalara,
dizinlere, programlara ve aygıtlara erişme. Erişilecek
kaynakların listesini elde etme işlemi.

built-in functions (hazır fonksiyonlar). Uygulamalar
tarafından sağlanan fonksiyonlar. Örneğin datetime gibi.

built-in group (hazır grup). Windows NT işletim
sisteminde otomatik olarak tanımlanan (var olan)
gruplar.

bulk copy program (bcp). Komut satırından yazılarak
verileri kopyalamayı (yedeklemeyi) sağlayan program.

byte (bayt). Bilgisayarda bir birim olarak tanınan bilgi
birimi. Bir bayt genellikle sekiz bitten oluşur.

cache (ön bellek). Ana bellekte daha önce (sık sık)
erişilen bilgilere daha kısa zamanda erişmeyi sağlayan
bir yardımcı bellek. DNS ve WINS için çok bilgilerin
yerel olarak saklandığı yer.

cached pages (ön belleğe alınan sayfalar). Cache içinde
yer alan 8 K kapasiteli sayfalar.

cascade (basamaklamak). Pencerelerin başlık çubukları
görünecek biçimde alt alta dizilmesi. Bunun dışında
veritabanı işlemi olarak yapılan bir işlemin; ilişkili
olan diğer tablolarda da yapılması işlemi. Bkz. cascade
delete.

cascading delete (basamaklı silme). Bir silme işleminin
ilgili tablolardaki diğer satırları da silmesi.

cascading update (basamaklı güncelleme). Bir güncelleme
işleminin ilgili tablolardaki diğer satırları da
güncellemesi.

case sensitive (büyük/küçük harf ayrımı). Büyük/küçük
harf ayrımının yapılması.

cell (hücre). Tablolarda verilerin girildiği satırların
ve kolonların kesiştiği alanlar.

certificate (sertifika). Internet üzerinde kimlik
denetimi ve veri güvenliği için kullanılan sayısal bir
belge.

character (karakter). Bir birim anlamlı veri. Harf ya da
rakam.

character format (karakter formatı). Verilerin text
karakterleri ile saklanması.

character set (karakter seti). Uygulamaların
kullandıkları char, varchar ve text data tiplerinde
tanıdığı karakter seti. Bir karakter seti 256 harften
oluşur. İlk 128 karakter genelde bütün karakter
setlerinde aynıdır. İkinci 128 karakter ise ek
karakterler (extended character set) olarak tanımlanır.

character string (karakter dizgisi). Belli işaretlerle
birbirinden ayrılmış karakter grupları.

chart (grafik). Form ya da rapor üzerinde verilerin
grafik olarak gösterildiği alanlar.

check box (onay kutusu / kontrol kutusu). Bir seçeneğin
seçildiğini gösteren kontrol. Diyalog kutularında yer
alan ve X işaretini fare ya da ara çubuğuna basılarak
seçilen seçenekler.

checkpoint (kontrol noktası). Verilerdeki
değişikliklerin database'e kayıt edildiğinin garanti
edildiği gösteren yer.

child domain (alt domain). DNS ve Active Directory
içinde bir domain'in altında yer alan bir domain.

class (sınıf). Ortak özellikleri olan nesneler
kategorisi. Active Directory içinde her nesne şema
içindeki bir ya da daha fazla sınıftan oluşur.

client (istemci). Ağ üzerinde genellikle ağ
kaynaklarından yararlanan kullanıcı (bilgisayar). Server
tarafından paylaştırılan kaynaklara erişen bilgisayar.

client cursor (istemci gösterici). Client üzerinde
gerçekleştirilen bir cursor. Client cursor, bütün sonuç
setinin client'a transfer edilmesini ve client API
yazılımının (örneğin ADO) cursor'ın fonksiyonelliğini
saklanan sonuç seti üzerinde gerçekleştirmesini sağlar.
Client cursor'lar bütün corsor'ları desteklemezler.
Sadece statik ve forward-only cursor'lar desteklenir.

client-server network (istemci/sunucu ağ). Ağ
kaynaklarının bir hizmet birimi (server) tarafından
yönetildiği ve genellikle masa üstü uygulamaları için ağ
üzerinde çok sayıda kullanıcıya (client) hizmet
verildiği ağ ortamı.

clipboard (pano). Uygulamalar arasında bilgi alışverişi
yapmayı sağlayan bellekte geçici saklama alanı.

cluster (küme). Node ya da host olarak bilinen bir grup
bilgisayar. Küme içindeki bilgisayarlar özellikle
mission-critical uygulamalarda kullanılırlar. Kümeleme
Network Load Balancing ve kesintisiz işletim sağlar.

clustered index (kümelenmiş indeks). Fiziksel ve
mantıksal veri düzeninin aynı olduğu indeks sistemi.

column (kolon). Bütün satırların ortak olarak
adlandırıldığı yer.

command (komut). Bir işlemin yerine getirilmesini
sağlayan sözcük.

command button (komut düğmesi). Diyalog kutularında
belli bir işlemi yerine getiren düğme.

comparison (karşılaştırma operatörü). İki değeri ya da
ifadeyi karşılaştırmak için kullanılan operatör (işleç).
Örneğin büyüktür, küçüktür, eşittir gibi.

composite index (birleşik indeks). Birden çok kolonu
kullanan bir indeks.

composite key (birleşik anahtar). İki ya da daha fazla
kolondan oluşan bir anahtar. Özellikle iki ya da daha
fazla join bulunan sorgularda gereksinim duyulur.

computer browser service (bilgisayar göz atma servisi).
Bilgisayarların ve kaynakların güncel listesini sağlayan
servis.

computer name (bilgisayar adı). Network ortamında ve
işletim sistemi kuruluşunda bir bilgisayarı tek başına
tanımlayan 15 karakterlik bilgi.

concurrent access (aynı anda / birlikte erişim). Aynı
datayı aynı anda birden çok kişi erişip güncellediğinde
oluşur.

configuration (konfigürasyon / görünüm). Bir
bilgisayarın özellikleri. Ana bellek, işlemci, yan
birimler ve yazılımlar olmak üzere tüm özellikleri .

configuration manager (görünüm yöneticisi).
Plug-and-Play teknolojisinde yazılımların görünümlerin
(configuration) düzenleyen birim.

connection (bağlantı). Bilgisayarlar arası ya da bir
bilgisayar ile diğer bir bilgisayarın ya da aygıtın
ilişki kurması.

connection object (bağlantı nesneleri). Domain
Controller arasında Active Directory replikasyon
nesnelerini temsil eden nesne. Connection nesneleri
Knowledge Consistency Checker tarafından otomatik olarak
yaratılır.

connectivity (bağlanabilirlik). Farklı bilgisayarların
birbirleriyle iletişim kurması.

copy to (kopyala). Seçilen metin ya da çizimin
işaretlenerek (silinmeden) panoya atılması.

cryptography (kriptografi). Güvenlik alanında yapılan
çalışmalar. Genelde dört alanda işlemleri
gerçekleştirir: confidentiality, integrity,
authentication ve nonrepudiation.

cursor (cursor). Uygulamaların dataları satır satır
işlemesiyle ilgili database nesnesi. Cursor'ler
sayesinde sonuç seti üzerinde birçok işlem satır satır
yerine getirilebilir.

cut (kesme). Bir metin ya da çizim parçasının
işaretlenerek (silinerek) panoya atılması.

cyclical redundancy check (CRC). Veri iletişiminde hata
kontrolü.

data (veri). Bilgisayarda kullanılan verilerin kodlanmış
temsili.

data definition (veri tanımlama). Veritabanı
nesnelerinin düzenlenmesi ve veri tabanının yaratılması.

data dictionary (data sözlüğü). Database nesneleri
hakkında bilgi içere sistem tabloları.

Data Field (Veri Alanı). Bir veri kaynağındaki veri
kategorisidir. Veri alanı, verilerin kaynağındaki
sütunlara bağlıdır. Her veri alanın kaynağı, o veri
sütununun ilk satırında listelenir. Örneğin, MüşteriAdı,
Posta Kodu birer veri alanıdır.

data file (data dosyası). Tablo, satır ve stored
procedure gibi dataları içeren dosya.

data integrity (data bütünlüğü). Dataların
güvenilirliğini ve doğruluğunu ifade eden bir terim.
İlişkisel database sistemlerinde tablolar arasındaki
tutarlılığı ifade eder.
data mart. Bir data warehouse'ın subseti. Bir data mart,
departman düzeyindeki verileri saklar.

data pump. Heterojen ortamlar arasında verileri
dönüştürmeyi sağlayan bir OLE DB servis provider'ıdır.

Data Record (Veri Kaydı). Veri kaynağındaki ilgili
satırlar için kullanılır. Bir müşteri listesindeki, o
müşteriyle ilgili her şey bir veri kaydı için örnek
olabilir.

data transfer (data transferi). İki bilgisayar arasında
veri kopyalama.

data transformation (data dönüştürme). Kaynak verinin
çeşitli işlemler yapılarak hedef alana kopyalanması.

data type (data türü/ data tipi). Bir kolon ya da
değişken içinde saklanan verinin tipini (türünü)
belirleyen özellik.

data warehouse. Bir organizasyonun bilgi gereksinimlerin
karşılamak için geliştirilmiş bir karar-destek sistemi.

data modification (veri değiştirme). Veri tabanındaki
verilerin değiştirilmesi; ekleme, silme vb. işlemler.
INSERT, DELETE ve UPDATE deyimleri.

database (veritabanı). Belli bir amaç için bir araya
gelmiş (toplanmış) veriler. Tablolar, sorgular, formlar,
raporlar ve modüller.

database catalog (database katalog). Bir database'in
sistem tabloları.

database diagram (database diyagramı). Bir database
şemasının herhangi bir kısmının grafiksel temsili.

database engine (veritabanı motoru). Uygulama ya da
veritabanı yönetim sistemi ile veri arasında ilişki
kuran program.

database file (database dosyası). Database'in saklandığı
dosya.

database name (database adı). Database için tanımlayıcı
bir ad. Maksimum 30 karakter.

database object (database nesnesi). Bir database'in
bileşenlerinden birisi. Bir tablo, bir indeks, bir
trigger, bir key vb.

database object owner (database nesne sahibi). Bir
database nesnesini yaratan kullanıcı.

database statistics (veritabanı istatistikleri).
Sorguları optimize etmek için veritabanında tutulan
bilgiler.

database owner (veritabanı sahibi). Veritabanını yaratan
kullanıcı.

database window (veritabanı penceresi). Access
veritabanının yönetimini sağlayan pencere.

datagram. Ağ üzerinde gönderilen verinin doğrulama
paketi. Karşı taraf LAN ya da WAN üzerinde olabilir.

datasheet (çalışma tablosu). Tablolar, formlar ve
sorguların satırlar ve kolonlar olarak gösterildiği
alanlar.

deadlock (çıkmaz). İki kullanıcının (ikisinin birden)
bir data birimi üzerinde kilitleme konu olması
durumunda; Birbirlerinin kilitlerine erişmeye
çalışırlar. Böylece birbirlerini bekleyen iki kullanıcı
çıkmazı oluşturur.

default (varsayım). İlişkisel database sistemlerinde her
kolonun bir varsayım değeri vardır. Bu değer, herhangi
bir değer ya da ¤¤¤¤ olabilir. Hazır olarak tanımlanan
veri.

default database (varsayım database). Kullanıcının logon
olur olmaz otomatik olarak kullandığı database.

default gateway (varsayılan geçit). Yerel ağ üzerindeki
ara network birimi. Yerel ağın diğer ağlarla bağlantısı
için kullanılır.

default language (varsayım dil). Kullanıcının logon olur
olmaz otomatik olarak kullandığı dil.

default printer (varsayım yazıcı). Print (yazdır) komutu
ile doğrudan yollanan yazıcı.

default subnet mask. Ağ üzerindeki bölümü gösteren
bilgiler. Class A için 255.0.0.0. Class B için
255.255.0.0. ve Class C için 255.255.255.0.

default value (hazır değer). Alanlara otomatik olarak
gelen değerler.

defragmentation (birleştirme). Disk üzerinde dağılmış
parçaların bir araya getirilerek performansın
artırılması. Bunun dışında Windows 2000'de Active
Directory defragmentation işleminde ise directory
database dosyalarındaki bilgiler birleştirilir.

delegation (atama, delege etme). Bir Active Directory
yönetim biriminin domain ya da ou, yönetiminin
sorumluluğunun bir kullanıcıya verilmesi.

deny (iptal). Bir kullanıcının izninin kaldırması. Belli
bir kullanıcının ya da rolün izninin kısıtlanması
gerekebilir. Bu durumda deny işlemi yapılır. Bir
kullanıcının ya da rolün deny edilmesi Kullanıcının ya
da rolün izinlerini ortadan kaldırır. Diğer bir rolden
(miras olarak) gelen izinleri de pasifleştirir.

desktop (masaüstü). Bilgisayarın çalışma ekranı.
Kullanıcının sistemi kontrol ettiği işletim sisteminin
arayüzü. Pencereler, simgeler, vb. bütün işlemlerin
yapıldığı toplam ekran alanı.

destination directory (hedef dizin). Kopyalama ya da
taşıma yapılacak dizin.

destination table (hedef tablo). Yayınlanan (published)
bir tablonun replikasyonu olarak yaratılan üye tablo.

device (aygıt). Bilgisayar sisteminin bir parçası. Bir
yazıcı, bir kart, fare, vb.

device driver (aygıt sürücüsü). Belli bir aygıtın
kullanımını sağlayan program. Bir aygıtın Windows 2000
ile iletişim kurmasını sağlar. Örneğin bir yazıcı sürücü
gibi

DHCP Manager (DHCP Yöneticisi). DHCP serverlarını
yönetmek için kullanılan araç.

dialog box (iletişim kutusu). Kullanıcıdan bir bilgi
alınacağı zaman ekrana gelen mesaj kutusu. Tamam ve
İptal düğmeleri ve çeşitli seçenekleri içeren diyalog
kutularının bazıları ortak iletişim kutusudur (Open
gibi) . Her uygulamada aynısı ekrana gelir.

directory (dizin). Bilgisayarlar, kullanıcılar ve diğer
nesneler hakkında bilgi içeren bir kaynak. Windows 2000
directory sistemi yazıcılar, uygulamalar, kullanıcılar
vb nesneler hakkında bilgi içerir.

directory service (directory servisi). Directory
bilgilerinin kullanıcılar tarafından kullanılmasını
sağlayan bir hizmet.

directory tree (directory ağacı). Bir directory içindeki
hiyerarşik biçimde yer alan nesneler ve konteynırlar.

directory (dizin). Sabit disk ya da disket üzerinde
bilgi ve program dosyalarını içeren bir bölüm.

directory partition (directory bölümü). Active
Directory, Windows 2000 domain controller bilgisayarları
arasında replike edilirken üç directory bölümü replike
edilir: şema, configuration ve domain bilgisi.

directory tree (dizin ağacı). Disk üzerinde yer alan
dizinlerin ağaç biçiminde gösterilmesi.

directory window (dizin penceresi). Windows 3.1'de Dosya
Yöneticisinde, Windows 95 'te ve Windows NT'de
Explorer'da mevcut dizin düzenini, alt dizinleri ve
dosyaları gösteren pencere.

dirty pages (değiştirilmiş sayfalar). Son checkpoint
işleminden sonra değiştirilen ön belleğe alınan (cached)
sayfalar.

dirty read (değiştirilmiş sayfaları okuma). Uncommitted
dataların okunması. Genellikle birden çok transaction
ile aynı satırı okumasıyla oluşur.

disable (kullanılamaz, geçersiz). Olmaması ya da
çalışmaması şeklindeki bir düzenleme.

discretionary access control list (DACL). Nesnelerin
güvenlik açıklamalarının bulunduğu liste.

diskette (disket). Küçük boyutlarda, belli bir
kapasitede bilgi saklayan ortamlar.

disk duplexing (disk çoğaltma). Bir diskin diğer bir
disk kontrol aracılığıyla ayna kopyasının düzenlenmesi.

disk mirroring (disk aynalama). Bir diskin bir bölümünün
aynısının diğer bir fiziksel diske kopyalanmasıdır.

disk quota (disk kotası). Bir kullanıcı tarafından
kullanılabilecek maksimum disk alanı miktarı.

disk striping (disk şeritleme). Verilerin 64 KB'lık
bloklara bölünüp 2 ila 32 diskten oluşan disk dizisi
(disk array) üzerinde düzenlenmesi işlemi.

distinguished name. Relative distinguished adını
kullanarak bir nesneyi tek (unique) olarak tanımlayan
ad. Active Directory içindeki her nesne bir
distinguished ada sahiptir.

distributed file system (Dfs). Paylaştırılan klasörlerin
merkezi olarak yönetildiği bir Windows 2000 servisi.

distinguished name. Relative distinguished adını
kullanarak bir nesneyi tek (unique) olarak tanımlayan
ad. Active Directory içindeki her nesne bir
distinguished ada sahiptir.

Distributed file system (Dfs). Paylaştırılan klasörlerin
merkezi olarak yönetildiği bir Windows 2000 servisi.

distributed processing (dağıtılmış işlem). Data işleme
aşamalarının farklı yerlerde bulunması.

distributed query (dağıtılmış sorgu). Verilere farklı
(heterojen) ortamlardan erişen bir sorgu.

distribution database (dağıtım database). Replikasyon
işleminde verileri alıp üyelere (subscriber) dağıtan
database.

Distributor. Distribution database'i içeren server.
Distributor yayınlanan verileri alır, saklar ve üyelere
(subscriber) dağıtır.

document (belge). Yazılan ya da kullanılan bir veri
dosyası. Örneğin WordPad ile yazılan belge.

document-centric (doküman merkezli). Ortamın
uygulamalarla değil de kullanıcının geliştirdiği
dokümanlarla kullanılması. Windows 95, Windows NT ve
Cario işletim sistemleri ilk doküman-merkezli işletim
sistemleridir.

domain (etki alanı). Windows 2000 ve Active Directory
ağı içinde ortak directory veritabanını kullanan bir
dizi bilgisayarın oluşturduğu ağ alanı. Bir domain
merkezi olarak kaynakların yönetimini sağlar. Windows
2000 ağı içinde domain adları hiyerarşik olarak
düzenlenir.

domain controller (domain kontrolör). Domain içinde
kullanıcıların kimlik denetimi yapan bilgisayar.

domain controller (domain kontrol birimi). Ana domain
kontrol biriminin yerine kullanıcıların logon
olabileceği ikinci bir NT Server.

Domain Name System (DNS). Domain adlarının bulunmasını
sağlayan hiyerarşik adlandırma sistemidir. DNS, domain
adlarına karşılık gelen IP adreslerinin bulunmasını
sağlayan bir servis sağlar.

domain namespace (domain ad alanı). DNS tarafından
kullanılan veritabanı yapısı.

double click (çift tıklamak). Farenin düğmesine ard arda
iki kez basılması. Genellikle bir simge üzerine fare ile
çift tıklanarak simgenin bağlı olduğu program
çalıştırılır.

drag (sürüklemek). Bir nesnenin fare ile taşınması. Bu
işlemde nesne fare tuşuna basılarak bir yerden bir yere
sürüklenir.

driver (sürücü). Bilgisayarın bir kaynağı. A, B, C gibi
disk ortamları ve ağ kaynakları.

dynamic cursor (dinamik cursor). Açık olmasına rağmen
altındaki verilerin değiştirilmesini etkileyen cursor.

dynamic disk (dinamik disk). Windows 2000 iki tür sabit
disk kullanımını destekler. Basic diskler ve dinamik
diskler. Basic diskler daha önceki Windows işletim
sistemlerinde bulunan disk partitionlarından oluşur.
Dinamik diskler ise gelişmiş disk kullanımını ifade
eder. Bir ya da daha çok disk üzerinde oluşturulan
volümleri destekler. Disk kullanım türleri disk
üzerindeki alanların kullanımını belirler. Dinamik
diskler sadece Windows 2000 tarafından kullanılır.
Dinamik diskler ise basit volümler, spanned volümler,
mirror volümler, striped volümler ve RAID-5
volümlerinden oluşur. Dinamik disk kullanımının
üstünlükleri şunlardır:

Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP). IP
adreslerinin dinamik olarak yapılandırılmasını sağlayan
bir network protokolü.

dynamic recovery (dinamik kurtarma). Yazılım sorunlarını
ve data bütünlüğünü kontrol etmek ve onarma işlemi.

dynamic update (dinamik güncelleme). DNS sisteminde
bilgisayar adlarının dinamik olarak kaydedilmesiyle
ilgili düzenleme.

dynamic volume (dinamik volüm). Windows 2000 içinde Disk
Management aracı ile yaratılmış bir disk alanı. Bir
dinamik volüm, simple, spanned, striped, mirrored, ve
RAID-5 volümlerinden oluşabilir.

emergency repair disk (ERD). Backup programı tarafından
yaratılan ve %SystemRoot%/Repair klasöründeki üç dosyayı
içeren bir disket. Bu disket sistemin açıladığı
durumlarda kurtarma işlemi sırasında kullanılır.

embed (katmak). Bir uygulamada yaratılmış bir bilgi
öğesinin (bir resim, bir ses, metin) diğer bir
uygulamaya eklenmesi.

embedded object (katılmış nesne). Diğer bir uygulamadan
kesilerek yapıştırılmış nesne.

encryption (şifreleme). Verilerin okunmasını engellemek
için uygulanan bir güvenlik yöntemi.

Encrypting File System (EFS). Windows 2000'le gelen ve
NTFS disk üzerindeki bilgileri korumayı amaçlayan bir
düzenleme.

encryption (işaretleme). Verilerin yeniden düzenlenerek
korunası .

enumarate (tanıma). İlgili nesnelerin listelenmesi ve
tanımlanması.

entity integrity (birim bütünlüğü). Bir tablodaki bir
satırın tek bir birim olarak tanımlanmasını; böylece
çift değer (duplicate) almamasını sağlayan özellik. Bu
özellik genellikle UNIQUE ve PRIMARY KEY
kısıtlamalarıyla sağlanır.

exclusive lock (özel kilit). Serbest kalıncaya kadar
diğer kilitler tarafından etkilenmeyen bir kilit.
INSERT, UPDATE ya da DELETE işlemlerinde mutlaka bir
özel kilit uygulanır.

explicit trust relationship (açık güven ilişkisi).
Windows 2000 domainleri arasında açık olarak tek yönlü
(windows NT türü) bir güven ilişkisi ya da Windows 2000
ile bir Windows NT domaini arasında yaratılan güven
ilişkisi.

expression (ifade). Bir query içinde yer alan bir kolon
adı, değişken, sabit ya da fonksiyon.

extended memory (eklenmiş bellek). Ana bellek içinde 1
Mb. klasik bellek alanının üzerindeki bellek alanı.
Windows 3.1eklenmiş belleği kullanarak kullanıcının
bellek sorunu olmamasını sağlar. Sanal bellek de burada
yer alır. Windows 95 ve NT bellek yönetiminde böyle bir
kavram yoktur.

Explorer (Windows Explorer). Windows 95 ve NT
arabiriminde yer alan bir program. Dosyaları, klasörleri
ve programları düzenlemek, bulmak vb işlemler için
kullanılır.

fault tolerance (hata toleransı). Donanım hatalarına
karşı verilerin bütünlüğünün korunması.

field (alan). Bir satır içindeki bir elaman. Bir kolon.
Field (Alan).Metin, grafik, sayfa numaraları, tarih ve
diğer bilgileri belgeye otomatik eklemek için kullanılan
bir kod parçasıdır. Örneğin, Date (Tarih) alanı o anki
tarihi belgeye ekler. Alanlar, ayrıca Mail Merge (Adres
Mektup Birleştirme) işlemi içinde, alanları asıl belgeye
bağlamak için kullanılır.

file (dosya). Bir birim bilgi. Bir belge ya da bir
programın adı, uzunluğu ve diğer özellikleri ile yapısı.
Program dosyaları (.exe, .com, .bat, .pif)
çalıştırılabilir. OC, .XLS gibi uzantılara sahip
dosyalar ise kullanıcıların yarattığı veri dosyalarıdır.

(dosya adı Bir dosyanın adı. Disk alanı üzerine
kaydedildiği ad. Dosya adı iki kısımdan oluşur; dosya
adı ve uzantısı.

filegroup (dosya grubu). Bir birim olarak yönetilebilen
bir ya da daha çok dosya.

fixed database role (sabit database rolü). Her bir için
belli görevleri tanımlayan rol.

fixed server role (sabit server rolü). Database'lerin
dışında server düzeyinde görevleri içeren roller.

focus (odaklanma). Kullanıcı girişi için hazır olma. Bir
kontrolün aktif hale gelerek kullanım için hazır olması
(seçilmesi).

folder (klasör). Mantıksal bir depo alanı. İçinde
dosyaları, programları ve dokümanları içeren klasörler
masaüstünde yer alırlar ve Windows 95 ve NT kullanıcı
arabiriminin ana birimini oluştururlar.

Font Formatting (Karakter Biçimlendirme). İstediğiniz
sayıda seçili karaktere uygulanabilecek biçimlendirme.
Karakter biçimlerini uygulamak için, Format (Biçim)
menüsünde Font (Yazıtipi) komutunu, Formatting
(Biçimlendirme) araç çubuğunu ve klavye kısayollarını
kullanabilirsiniz.

foreground (önalan). ekranda aktif pencerenin kapladığı
alan.

foreign key (yabancı anahtar). Ana tablodan gelen ana
anahtara karşılık ilgili alt tablolardaki alan.
İlişkisel bütünlük kuralı gereği her yabancı anahtar
diğer tabloda bir ana anahtarı işaret eder.

forest (orman). Bir ya da daha çok Active Directory
ağacının yer aldığı alan. Forest içindeki bütün
domainler ortak veritabanını kullanırlar.

format (biçim). Bir metnin renk, yazı tipi, paragraf
düzeni vb. özelliklerle düzenlenmesi.

free space (boş alan). Diskte yeni bölümler (partition)
yaratmak için kullanılan kullanılmayan ve formasız
alanlar.

foreign key (yabancı anahtar). FK. Aynı ya da diğer bir
tablodaki primary key değeri ile eşleşen kolon ya da
kolon bileşeni.

¤¤¤¤y qualified domain name (FQDN). Domain içindeki yeri
itibariyle tam olarak bir domaini belirten domain adı.
Örneğin. Bilgisayar1.sirket.com, bir bilgisayarı
gösteren tam bir domain adıdır.

function (fonksiyon). Bir birim olarak işletilen komut
kümesi. Bir ad ile ve gerekirse giriş parametreleriyle
çalıştırılan fonksiyonlar belli bir işlemi yerine
getirirler.

global group (global grup). Domain'in tüm üyelerinde
geçerli olan gruplar.

Global Catalog (global katalog). Her domainden bir kısım
kendi domaininin de bütün nesnelerini içeren Windows
2000 için özel bir domain controller. Active Directory
sistemi içinde domain controller olan ilk server global
katalog olur.

globally unique identifier (GUID). Tek olarak üretilen
16-bayt bir değer. Zamanı ve bir sıra numarasını içerir
ve belli bir aygıtı ya da nesneyi tanımlamak için
kullanılır.

Group Policy (grup politikaları). Programların, network
kaynaklarının ve işletim sisteminin çalışmasını kontrol
altına alan düzenlemeler. Grup politikaları bir
kullanıcıya, gruba, OU'ya ya da domaine uygulanırlar.

Group Policy object (grup politikası nesnesi). Grup
politikalarını oluşturmak için kullanılan ve birden çok
grup politikası düzenlemesini içeren düzenleme.

grant (izin vermek). Kullanıcıya bir işlemi yapmak için
izin vermek.

group (grup). Belli sayıda kullanıcıdan oluşan bir grup.
Yerel ve global olmak üzere belli işlemleri yapmak için
gruplar tanımlanır. Program ya da dokümanlardan oluşmuş
bir küme.

hard disk (sabit disk). Sistem içinde yerleştirilmiş ve
kendi sürücüsü içinde sabit olarak yer alan disk.

hardware (donanım). Bilgisayarın fiziksel kısımları.
Klavye, monitör, kartlar, kablolar vb.

Hidden Text (Gizli Metin). Seçilen metni görüntülemenize
ya da gizlemenize izin veren bir karakter biçimidir. Bu
işlem, gizlenecek alan seçildikten sonra, Format (Biçim)
menüsündeki, Font (Yazıtipi) komutu, Hidden Text (Gizli
Metin) onay kutusu ile gerçekleştirilir. Word gizli
metnin altını, noktalı çizgi ile çizer.

hierarchical namespace (hiyerarşik ad alanı). DNS ad
alanı gibi nesnelerin bir biriyle ilgili oldukları ya da
bağlı oldukları adlandırma sistemi.

home directory (kendi dizini). Bir kullanıcın kendi
dosyalarına sahip olduğu dizini.

icon (simge). Program, uygulama, disk sürücü, grup vb.
öğelerin küçük çizimsel biçimleri.

import computer (alan bilgisayar). Bir export server'dan
bilgilerin ana kopyalarını alan bilgisayar.

identifier (tanımlayıcı). Bir database nesnesinin adı.
Bir tanımlayıcı 128 karakter uzunluğunda olabilir.

identity column (identity kolonu). Değeri otomatik
olarak artan bir kolon.

Infrared Data Association (IrDA). Infrared aygıtlar
arasında veri transferi için kullanılan ağ protokolü.

infrared device (infrared aygıt). Infrared ışıkla
çalışan aygıtlar. Yazıcı vb.

inheritance (miras, etkilenme). Bir nesnenin mevcut
(üst) nesnelerden etkilenmesi. Nesneler yaratırken ve
yönetimini delege ederken göz önünde bulundurulacak
şeylerden birisi de inheritance (miras ya da üst
düzeyden otomatik olarak alına haklar ya da
düzenlemeler) dir. Bir OU içinde bir OU yaratırsanız,
yeni OU bütün özelliklerini üst seviyeden alır. İşte bu
işleme inheritance (miras) denir. Bu etkilenme yönetim
amacına uygun olarak kullanılmalıdır. Örneğin merkezi
politikaları yukarıdan aşağıya uygulamak gibi.

insertion point (ekleme noktası). Yazı ortamında metne
ekleme yapılacak yer.

installable filesystem (yüklenebilir dosya sistemi).
Windows 95 ve Windows NT tarafından desteklenen
dosyalama sistemi.

interface (arabirim, arayüz). İki ayrı sistem arasında
ilişki kuran birim.

interrupt (kesme). Bir işlemin yapılmasını sağlayan
donanım sinyali.

Internet. Genel amaçlı ve uluslararası bir bilgisayar
ağı. 1960'lı yıllarda geliştirilen Internet ağı bugün
milyonlarca kişinin kullandığı yaygın bir ağdır.
Firmalar ve şahıslar eğitim, ticari, bilgi verme,
bilimsel ve genel alanlarda kullanılır.

Intranet. Internet teknolojilerinin şirket ya da
organizasyon içinde etkin iletişim ve bilgi akışı için
kullanımıdır.

IntelliMirror. Windows 2000 özelliği. Kullanıcıların
kendi masaüstü ve yazılım düzenlemelerini her yerde ve
her zaman kullanmalarını sağlayan teknoloji.

Internet Information Services (IIS). Microsoft Windows
2000 Server içinde hazır olarak yer alan bir Web server
yazılımdır. Web sitesi, Web uygulaması ve Web kümeleri
(cluster) yaratmayı sağlar. Belgeleri paylaştırmak ya da
belgelere intranet ya da Internet yoluyla ulaşmak için
kullanılan bir üründür.

IP address (ip adresi). Ağ üzerinde bir bilgisayarı ya
da aygıtı tanımlamak için kullanılan 32-bit adres.

job (iş). Bir ya da daha fazla adımdan oluşan yönetim
eyleminin yapılması.

join (bağlantı). İki ya da daha fazla tablo arasında bir
bağlantı oluşturularak bir sonuç setinin oluşturulması.

kernel (çekirdek). İşletim sisteminin temeli. En alt
düzey fonksiyonlar ve bellek yönetiminin yapıldığı yer.

key (anahtar). Bir tablo içinde bir satırı tek olarak
(unique) tanımlayan bir kolon. Bakınız: Primary key.

latency (gecikme). Değişikliğin karşı tarafa yansıması
için geçen süre.

legacy (diğer). Kullanılmakta olan tüm (diğer) donanım
birimlerini gösterir. Plag-and-Play teknolojisine
uymayan bütün donanım birimleri (eski) legacy olarak
adlandırılırlar.

linked server (bağlanılan server). Diğer bir server gibi
kullanılan bir OLE DB data kaynağı.

list box (liste kutusu). Genellikle dizin ve dosya
adlarını içeren listeleyen kontrol.

local group (yerel grup). Bir ya da daha çok
bilgisayardan oluşan ve kendi bilgisayarının
kaynaklarının yönetiminde kullanılan gruplar.

local printer (yerel yazıcı). Bilgisayarın çıkışına
doğrudan bağlanan yazıcı.

local variable (yerel değişken). Atanmış bir değeri olan
kullanıcı-tanımlı bir değişken. Yerel bir değişken
DECLARE deyim ile tanımlanır. İlk değeri de SELECT ya da
SET deyim ile verilir.

lock (kilit). Çok kullanıcılı ortamda aynı kaynağa
erişimin kısıtlanması.

logical operators (mantıksal operatörler). WHERE
deyimiyle arama işlemlerinde kullanılan AND, OR ve NOT
gibi operatörler.

login-ID. Server'a giriş yapan kullanıcı.

logon script. Kullanıcının sisteme girmesiyle birlikte
otomatik olarak işletilen dosyalar.

Main Document (Ana Belge). Main Document (Ana Belge),
Mail Merge (Adres-Mektup Birleştirme) birleştirme
işleminde, birleştirilmiş belgenin her kopyasında aynı
kalan metin ya da grafikleri içerir. Örneğin, yılbaşında
göndereceğiniz tebriklerde metin içeriği hep aynı kalır,
bunun yanında kişiler ve adresler (veriler) değişir.
Burada aynı kalan metinler Main Document (Ana Belge)
oluşturur.

main directory (ana dizin). Sabit disk içinde bütün
dizinleri içeren dizin (kök).

main memory (ana bellek). Programların ve verilerin
geçici olarak yer aldığı ve işlemlerin yapıldığı bellek
alanı.

mandatory user profile (zorunlu kullanıcı profili).
Kullanıcıların zorunlu olarak uyacakları profil
dosyaları.

Master Boot Record (MBR). Bir sabit disk üzerindeki ilk
sektör. MBR disk için partition tablosunu içerir.

maximize (ekranı kaplama). Pencerenin masaüstünü
kaplayacak biçimde en büyük boyutlarına getirilmesi.

memory(bellek). Bilgi ve programlar için geçici saklama
alanı.

menu (menü). Uygulama pencerelerinde yapılacak işlemleri
tanımlayan işlem grupları.

menu bar (menü çubuğu). Mönü adlarının dizili olduğu ve
genellikle pencerelerin ikinci çubuğu.

Merge Fields (Birleştirme Alanları). Mail Merge (Adres
mektup birleştirme), Main Document (Asıl Belge) içine
eklediğiniz birleştirme alanları, seçilmiş veri
kaynağından alınan bilginin nereye ekleneceği konusunda
Word'e yol gösterir. Birleştirme alanları eklemek için,
Mail Merge (Adres Mektup Birleştirme) araç çubuğunda,
Insert Merge Field (Birleştirme Alanı Ekle) düğmesini
tıklamalısınız.

Microsoft Repository. Automation nesnelerine erişim
sağlayan sistemi. Microsoft Repository, TDS paketlerinin
saklanması için ilişkisel database bileşenleri içerir.

Microsoft Management Console. Yönetim araçlarını bir
araya getiren bir araçtır. MMC içindeki bu araçlar
konsol olarak adlandırılır. Konsollar snap-in olarak
adlandırılan araçları içerirler.

Microsoft Network. The Microsoft Network (MSN), dünya
çapındaki bilgisayar kullanıcıları birliğine kolay ve
ucuz erişim sağlayan çevrimiçi bir hizmettir. MSN'e
erişim bir Windows 95 özelliğidir MSN, işletim
sistemiyle mükemmel biçimde birleştirilmiştir. MSN'i
kullanarak, dünya üzerinde insanlarla haberleşebilir;
son haberleri, spor, hava ve parasal bilgileri
okuyabilir; teknik sorularınıza yanıt bulabilir;
binlerce program arasından istediklerinizi yükleyebilir;
Internet'e bağlanabilir ve diğer işlemleri
yapabilirsiniz.

mirror set (ikiz set). Windows NT 4.0 ve diğer eski
işletim sistemlerinde mirror (disk ikizleme) işlemi
mirror setlerle yapılmaktaydı. Windows 2000'de mirror
setler yerini mirrored volüme bıraktı. Mirrored volümler
bir sabit diskin diğer bir sabit disk ile
yedeklenmesidir. Diğer bir deyişle veriler iki diske
birden yazılarak, disklerden birisinin arızalanması
durumunda diğer diskin kullanılmasını sağlar.

mirrored volume (ikiz volüm). Windows 2000 Server
üzerinde mirrored volüm yaratmak için en azından iki
dinamik disk kullanılır. Mirrored volümler hata
toleransına sahiptir. Bu arada mirrored volümler
extended ya da striped olamazlar. Mirrored volüm
yaratıldıktan sonra iki disk tek bir sürücü harfi ile
kullanılır.

microprocessor (mikroişlemci). Bilgisayarın ana işlem
birimi. Aritmetik, mantık işlemlerini ve belli sayıda
komutu yerine getiren yongalar.

minimize (simge durumuna getirme). Pencerenin
masaüstünde görünmeden görev çubuğunda yer alması.

MMC. Microsoft Management Console. Yönetim araçlarını
bir araya getiren bir araçtır. MMC içindeki bu araçlar
konsol olarak adlandırılır. Konsollar snap-in olarak
adlandırılan araçları içerirler.

MMC snap-in. MMC içine eklenen araçlar. Örneğin Active
Directory Users and Computers aracı MMC içine eklenerek
gerek durulduğunda bir MMC ortamından diğer yardımcı
programlarla birlikte kullanılır.

mode (kip). İşletim sistemi, sürücü ya da bir yazılımın
çalışma biçimi. Yazılımın çalışma kipi işletim sistemi
kaynaklarını, bellek ve işlemci kullanımı ile ilgilidir.
Bkz. Protected mode.

modem. Bilgisayarın telefon hatları üzerinden
birbirlerine bilgi iletmesini sağlayan aygıt.

mouse (fare). İşaretleme aygıtı. Düğmelerine basarak
nesneleri seçer. Fare bir nesneyi bir yerden bir yere de
sürükleyebilir.

multimedia (çoklu ortam). Ses, çizim ve video gibi
değişik ortamlardaki verilerin birlikte kullanılması.
Windows 95 multimedya özelliklerine sahip bir işletim
sistemidir.

multimaster replication (çok asıllı replikayon). Bürün
domain kontroller bilgisayarların directory bilgisini
güncelleyebildiği replikasyon. Windows 2000 Active
Directory replikasyonu bu şekilde çok asıllı bir
replikasyon işlemidir.

multi-tasking (çok-görevlilik). Bir çok uygulamanın
(programın) aynı anda çalıştırılması. Windows NT
öncelikli çok görevliliğe sahip bir işletim sistemidir.
Bkz. pre-emptive multitasking.

mutex. Mutual Exclusion Service.

mutual exclusion service. Bir komut sürecinde sadece bir
iş parçacığının (thread) çalışmasını sağlayan bir
yazılım tasarım tekniği.

named pipe. İşlemler arası iletişim mekanizması.

name resolution (ad çözümleme). Sayısal IP adresi
değerlerinin karşılığı olan domain adlarını bulmak ay da
tam tersi.

network (ağ). Birden çok bilgisayar ve çevre biriminin
ortak kullanımını sağlayan işletim biçimi.

network adapter (ağ kartı). Bilgisayarı kablo ile diğer
bilgisayara fiziksel olarak bağlanmasını sağlar.

network driver (ağ sürücüsü). Ağın içinde yer alan bir
sabit disk ya da dizin.

network printer (ağ yazıcısı). Ağ içine bütün
kullanıcılar tarafından kullanılabilen ortak yazıcı.

non-windows application (Windows dışı uygulamalar).
Bellek yönetimi, sanal bellek vb. özelliklere sahip
olmayan ancak Windows ortamında çalışan programlar.

Normal Template (Normal Şablon). Normal Template (Normal
Şablon), herhangi bir belge için genel amaçlı bir
şablondur. Word'ü başlattığınızda ya da standart araç
çubuğundan New (Yeni) düğmesine bastığınızda, Word
Normal şablona dayalı yeni ve boş bir belge yaratır.
Varsayılan belge biçimlendirmesini ya da içeriğini
değiştirmek için bu şablonu değiştirebilirsiniz.

object (nesne). Bir veri ya da masaüstünde herhangi bir
şey için kullanılan genel terim. Bir Active Directory
bileşeni. Kullanıcılar, gruplar vb. Nesne temelli
ortamda bütün bileşenler birer nesne olarak yer alırlar.
Programlanırlar ya da yönetilirler.

Offline folder (çevrim dışı klasör). Çevrimiçi klasör
kullanımı teknolojisi ise Windows 2000'in tanıtımlarında
vurgulandığı gibi özellikle hareketli (tek başına ve
şirket ağına bağlı olarak notebook bilgisayar kullanan
kullanıcılar) kullanıcıların verilerini online ve
offline durumdayken kullanmalarını sağlar.

operator. Aritmetik ya da mantıksal işlemler yapmak için
kullanılan özel simgeler (karakterler).

open (açmak). Bir belgeyi ya da tabloyu yükleyerek
pencereye getirmek. Bir pencereyi aktif duruma getirmek.

page (sayfa). Bellekte belli bir kapasitedeki alan.

Paragraph Mark (Paragraf İmi) ((). Paragrafı bitirmek
için ENTER tuşuna bastığınızda Word'ün eklediği
yazıcıdan basılamaz () karakterdir. Paragraph Mark
(Paragraf İmi), sizin paragrafa uyguladığınız
biçimlendirmeyi de içerir. Standart araç çubuğundaki
düğme ile ekranda görünmesi sağlanır.

partition (bölüm). Sabit disk üzerinde ayrı bir bölüm.

password (parola / şifre). Kullanıcı için programa giriş
izni.

path (yol). Sürücü ve dosya adlarına ulaşmada kullanılan
terim.

peer-to-peer (eşler arası). Bilgisayarlar arasında
uygulama ve dosya paylaşımını sağlayan network şekli.

peripheral unit (çevre birimi). Bir bilgisayar
sisteminde ana bilgisayarın yanında yer alan yazıcı,
modem, vb. yan birimler.

permission (izin). Bir dizin, dosya ya da bir aygıtla
ilgili olarak kullanıcılara verilen yetkiler.

parameter (parametre). Bir query ya da stored procedure
çalıştırıldığında kullanılan bir bilgi. Parametreler
sayesinde aynı query ya da stored procedure, farklı
değerlerle birlikte birçok kez kullanılabilir.

physical name (fiziksel ad). Bir dosyanı yer aldığı yol
(path).

Plug-and-Play. Donanım birimlerinin otomatik olarak
tanınması ve yazılımların kuruluşlarının otomatik olarak
yapılmasını sağlayan donanım ve yazılım tasarım
teknolojisi.

port (çıkış). Bilgisayardan çıkış ve bir aygının
takıldığı bağlantı yerleri.

pre-emptive multitasking (öncelikli çok görevlilik).
Kullanıcıya en iyi şekilde yanıt vermeyi amaçlayan ve
buna göre işlemcinin kontrolünü programın aldığı işletim
biçimi.

primary domain controller (ana domain kontrol birimi).
Primary Domain Controller. NT Server'ın bir domain'inde
merkezi yönetim amaçlı kurulması. Ana domain kontrol
birimi kullanıcı veritabanına sahiptir. Domain
kullanıcılarının sisteme girişi ana kontrol birimi
üzerinden kontrol edilir.

primary partition (ana bölüm). Diskin işletim sistemi
tarafından işaretlenen bölümü Bir diskte maksimum dört
bölüm bulunur. Eğer ek bir bölüm varsa bu üç olur.

process (program). Çalışmakta olan bir uygulama,
program.

program. Belli bir işlevi olan komut dizisi.

primary key (ana anahtar). PK. Bir tablo içindeki bir
satırı tek olarak (unique) tanımlayan kolon ya da
kolonlar bileşimi.

property (özellik). Bir nesnenin renk, yer vb.
durumlarını açıklayan bilgileri.

protected mode (korumalı kip). Intel 386 mikroişlemcinin
bellek kontrolü yaparak adresleri, giriş/çıkış
kapılarını, fonksiyon çağırmalarını yönettiği bir
işletim biçimi. Bir uygulamanın korumalı kipte
çalışması; uygulamanın sanal bellek alanlarından
yararlanması anlamına gelir.

protocol (protokol). İki (yazılım) biriminin birbiriyle
iletişiminin tanımlanması. Ağ üzeride iki bilgisayarın
kullandığı dil.

publish (yayınlama). Verilerin replikasyon için
hazırlanması. Windows 2000 Server ve Internet
Information servisleri belgelerin Intranet ve Internet
ortamında yayınlanması sağlar. Windows 2000 yayınlama
için WebDAV (HTTP/1.1 için yeni bir ekleme), Microsoft
FrontPage Server Extensions ve FTP teknolojilerine
sahiptir.

query (sorgu). Tablolardaki saklı verilerin üzerine
kurulmuş sorgular. Sorgular tablolarda yer alan
verilerden istenilen verilerin seçilmesini sağlarlar.
recordset. Sorgu sonucunu içere nesne.

redirector (gönderici). İstemci tarafından bir dosya
istediğini kabul eden ve dosyayı ağ içinde istenilen
yere gönderen yazılım.

registry (sistem veritabanı). Sistem bilgilerinin yer
aldığı ve Windows NT tarafından kullanılan, donanım ve
yazılım birimleri hakkında bilgi içeren veri tabanı.

real mode (gerçek kip). Uygulamaların bellekte tek
başına (global) olarak çalışması biçimi. Bkz.
Protected-mode.

relational database (ilişkisel veritabanı). Tabloların
aralarındaki ilişkiler temelinde kullanıldığı bir
veritabanı sistemi.

relationship (ilişki). İki tablonun ortak kolonları
arasındaki bağlantı.

remote proceduer call (uzak işlem çağrısı) . Dağıtılmış
uygulamaların network ortamındaki bilgisayarlarda
çalışmasını sağlayan mesaj-geçirme sistemi.

Replication (replikasyon). Verilerin çok sayıda
bilgisayar arasında senkronize edilmesi. Windows 2000
replikasyon işleminde Active Directory veritabanı domain
kontroller arasında kopyalanır.

Repository. Microsoft Repository. Automation nesnelerine
erişim sağlayan sistemi. Microsoft Repository, TDS
paketlerinin saklanması için ilişkisel database
bileşenleri içerir.

resource (kaynak). Ağ üzerinden yararlanılabilen bir
nesne.

resource arbitrator (kaynak tanımlayıcı). Plug-and-Play
teknolojisinde donanım birimlerinin gereksim duydukları
kaynakları yöneten birim.

result set (sonuç seti). Bir SELECT deyim ile elde
edilen bilgiler.

rule (kural). Sütuna ne tür veri girişi yapılacağını
belirten tanımlamalar. Alfabetik veri girişi ya da
sıfırdan büyük veri girişi gibi.

revoke (izini almak). Verilmiş bir izini almak.

row (satır). Bir tabloda yer alan ve bir birim (kayıt)
olarak işlenen veriler.

rule (kural). Bir kolona ya da kullanıcı-tanımlı data
tipine bağlı olarak kullanılan ve veri girişini kontrol
eden tanımlamalar.

screen saver (ekran koruyucusu). Belli bir süre klavyeye
ya da fareye dokunulmadığı zaman aktif hale geçerek
ekranda bir resmin ya da şeklin hareket ettirilmesi.

script. Windows 2000 ortamında kod yazma. Windows 2000,
Windows Script Host ile Visual Basic Scripting Edition
(VBScript) ya da Jscript ile yazılan scriptleri
destekler. Script çalıştırıldığında önce kendisini
script engine'e kaydeder. VBScript, Visual Basic gibi
bir programlama dilir. Visual Basic® Scripting Edition
(VBScript) olarak bilinir. Windows Script Host üzerinde
çalışır ve yönetim işlemleri için kullanılır. Notepad
gibi ortamlarda yazılan scriptler .vbs uzantılı olur ve
üzerine çift tıklanarak çalıştırılır.

scroll (kaydırma). Pencereye sığmayan belgenin
aşağı/yukarı ve sağa/sola kaydırılarak tamamının
görüntülenmesi.

scroll bar (kaydırma çubuğu). Pencerelerin sağında ve
altında bulunan ve üzerindeki oklar yardımıyla pencere
alanından büyük olan belgelerin görüntülenmesini
sağlayan araçlar.

schema (şema). Nesne kümesi. Windows 2000'de Active
Directory şeması nesne class bilgilerini içerir. Active
Directory şema bilgileri dinamik olarak güncellenir.

Section (Bölüm). İçinde belirli sayfa
biçimlendirmelerini ayarlayabileceğiniz, belge
parçasıdır. Satır numaralandırma, sütun sayısı, üstbilgi
ve altbilgi gibi özellikleri, belli bir metin alanı için
değiştirmek istediğinizde, yeni bir Section (Bölüm)
yaratmanız gerekir. Siz Section (Bölüm) sonları
belirlemediğiniz sürece, Word, belgeyi tek bir Section
(Bölüm) olarak oluşturur.

security log (güvenlik defteri). Kullanıcıların Audit
düzenlemeleri temelinde güvenlik ile ilgili işlemlerin
takip edildiği kayıtlar.

server (hizmet birimi). Ağın yöneten ve ağ kaynaklarını
diğer bilgisayarlara (client) sunan ana bilgisayar.

server manager. Domain, workgroup ve bilgisayarların
kontrolünü sağlayan program.

service (servis). Dosya ve aygıt paylaşımları için
gerekli hizmetleri yükleyen yazılımlar. Özel
fonksiyonları olan API'ler.

share (paylaşım). Kaynakların (dizin, yazıcı, vb)
network'ün kullanımına açılması.

shortcut (kısayol). Bir nesneye ulaşmanın alternatif
(kısa) yolu.

shortcut key (kısayol tuşu). Bir komut ya da işlemin
yerine getirilmesini sağlayan tuşlar.

site (site). Active Directory serverlarının yer aldığı
bir ağ ortamı. Active Directory tasarımında bir site
aralarında hızlı bir bağlantı olan bir TCP/IP subneti
anlamına gelir.

site link. Siteler arasındaki iletişimi temsil eden
nesne.

software (yazılım). Program, işletim sistemi gibi
bilgisayarların çalışmasını sağlayan ve kullanıcıların
belli sorunlarını çözen elemanlar.

Source Document (Kaynak Dosya). Bir nesnenin geldiği ya
da bir uygulamanın nesneyi yaratmak için kullandığı
dosyadır. Bir kaynak dosyadaki bilgileri
değiştirdiğinizde, nesnenin bağlı olduğu dosyada
bilgiler de otomatik olarak güncellenir.

status bar (durum çubuğu). Genellikle pencerelerin en
alt satırında bulunan ve o anki duruma ilişkin bilgileri
içeren alan.

stored procedure. Transact-SQL dilinde ve SQL Server'da
komut satırlarından kullanılmak üzere hazırlanmış
deyimler.

subdirectory (altdizin). Bir dizinin içinde yer alan
dizin.

subnet (alt network). Birbiriyle doğrudan iletişim
kurabilen bilgisayarlardan oluşan bir yerel bilgisayar
ağı.

synchronize (zaman uyumlaştırma). Domain veritabanının
diğer domain kontrol birimlerine çoğaltılması.

system partition (sistem bölümü). NT'nin yüklenmesi için
donanıma özel dosyaları içeren disk bölümü.

taskbar (görev çubuğu). Açılmış (aktifleştirilmiş)
uygulamaları gösteren alan.

text file (metin dosya). Sayıları ve karakter bilgileri
içeren bir ASCII dosya.

thread (iş parçacığı). Bir programın işletilebilir bir
parçası.

title bar (başlık çubuğu). Pencerelerin en üstünde ve
pencere uygulamasının adını yazılı olduğu satır.

transaction (işlem bilgisi). Bir grup olarak bir işlemi
yerine getiren database işlemleri.

transaction log. Değişikliklerin kayıtlarının yapıldığı
database dosyası. Transaction log dosyası otomatik
kurtarma işlemi için kullanılır.

tree (ağaç). Hiyerarşik gösterim biçimi. Sabit diskte
yer alan dizinlerin hiyeyarşik biçime (iç içe)
gösterilmesi.

trigger (tetikleyici). Bir tabloya belli bir değer
girildiğinde işletilecek deyimlerini kapsar. Örneğin bir
fatura kaydının girilmesi sonucunda stok ve cari hesap
güncellemelerinin yapılaması gibi.

Unicode. Harfler, rakamlar ve simgelerden oluşan ve
65000 olası değer alabilen karakter seti.

user account (kullanıcı kaydı). Kullanıcı hakkında bütün
bilgileri içeren kayıt. Kullanıcının adı, parolası vb
bilgileri içerir.

user profile (kullanıcı profil dosyası). Kullanıcı
temelli ortam bilgilerini içeren dosya.

view (görünüm). Bir ya da daha çok tablodan gelen
verilerin görünümü.

virtual address space (sanal adres alanı). Belli bir iş
parçacığına (thread) atanan toplam bellek alanını
gösteren adres toplamı.

virtual machine (sanal makina). İşletim sistemi
tarafından yaratılan bir ortamdır. Sanal makine,
bilgisayarın tüm işlevlerini (bellek, işlemci) benzetir.

virtual machine manager (sanal makine yöneticisi).
İşletim sistemi kaynaklarının atanmasını ve
yönetilmesini yöneten sistem.

virtual memory (sanal bellek). Ana bellek alanının yanı
sıra sabit disk alanın belli bir kısmının ana bellek
alanı gibi kullanılması.

wall paper (duvar kağıdı). Masaüstünde artalanın deseni.

web browser (web tarayıcı). Web server üzerindeki web
sayfalarını tarayan (arayan ve bulan) program. Örneğin
Internet Explorer.

window (pencere). Bir uygulamanın yer aldığı sınırlı
alan. Windows'ta her uygulama bir pencere ile yer alır.

volume. Bir ya da daha çok disk bölümünden (partition)
oluşan bir birim disk alanı.

word processing (sözcük işlem). Metin yazma, düzenleme
ve kağıda baskı işlemlerini yapan programlara verilen
ad.

workgroup. Aralarında bağlantı bulunan ve kaynak
paylaşımının mümkün olduğu bir grup bilgisayar.

zone (alan) . DNS veritabanında DNS ağacının bitişik
olan bir kısmıdır. Zon kendi içinde yer alan kaynakların
kayıtlarını (resource records) tutar.

zone transfer (zon transferi). DNS serverların
verilerini uyumlaştırma işlemi.

Kısa Adlar

ADO ActiveX Data Objecs. Microsoft'un bütün verilere
erişimde geliştirmiş olduğu bir üst düzey arabirimdir.
ADO verilere hızlı biçimde erişim sağlar. Uç database
uygulamaları (front-end) ve client/server database
uygulamaları geliştirmek için kullanılır.

AEP . Asynchronous Event Package (Zaman uyumsuz olay
paketi). Bir olayın oluşumunu bir alt düzeye bildiren ve
dosyalama sisteminde kullanılan bir veri yapısı.

ANSI (American National Standards Institute). Bilgisayar
dünyasında standartlarını belirleyen örgüt. ANSI.
American National Standards Instute. ANSI karakter seti;
8-bitlik bir karakter seti sağlar. 0-255 arasında toplam
256 karakteri temsil eder. İlk 128 karakter alfabetik
karakterleri, ikinci 128 karakter ise özel karakterleri
temsil eder.

API. Application Programming Interface (Uygulama
Programı Arabirimi). İşletim sistemi tarafından uygulama
programına sunulan fonksiyonlar kütüphanesi.

ASCII. American Standard Cod for Information
Interchange. metin (text) karakterlerin temsili için
geliştirilmiş bir kodlama yöntemi. 256 tane tanımlı
karakterden oluşan dosya tipi.

BIND. Berkeley Internet Name Domain. UNIX işletim
sistemlerideki Domain Name System (DNS) standardı.

BIOS. Basic Input and Output System. Bir sistemin en alt
düzey düzenlemelerin (saat, görüntü, sabit disk vb.)
yapan program.

BDC. Backup Domain Controller. NT Server'ın ana domain
kontrol biriminin yedeği olarak kurulduğu bilgisayar.
Domain ana kontrol biriminde yer alan kullanıcı
veritabanını yedeğini zaman uyumlu olarak taşır.
Kullanıcılar BDC'ye logon olabilirler.

CDFS. CD-ROM dosyalama sistemi.

COM. Component Object Model. Kod birimlerinin birbirini
çağırması ile ilgili Windows'un bileşenler teknolojisi.

DBCC. Database Consistency Checker. Bir database'in
mantıksal ve fiziksel tutarlılığını kontrol etmek için
kullanılan bir deyim.

DBMS. Database Management System. Verilerin saklandığı,
üzerinde işlemlerin yapıldığı bir dosya saklama sistemi.

DCL. Data Control Language. Database nesneleri
üzerindeki izinleri düzenlemeyi sağlayan SQL deyimleri.

DDE. Dynamic Data Exchange (Dinamik Veri Alışverişi).
İki uygulama (program) arasında veri alışverişi.
Örneğin: ACCESS'in bir EXCEL tablosunu doğrudan kendi
içine alabilmesi.

DDL. Data Definition Language. Bir database yapısını
modellemek için kullanılan SQL deyimleri. DDL ile uzak
database'ler yaratılır, değiştirilir ve silinebilirler.

Dfs. Distributed File System. Windows 2000'de şirket
içinde paylaşılan dizinlerin merkezi olarak
yönetilmesini sağlayan yeni bir disk yönetim aracı.

DLL. Dynamic Link Library. Çalışma zamanında kullanılan
fonksiyon kütüphanesi.

DML. Data Manipulation Language. Bir veritanına erişim
ve işlem yapmak için kullanılan dil.

DNS. Domain Name System. Domain adlarının karşılığın IP
adresini bulmayı sağlayan bir servis. Örneğin sirket.com
domain adına karşılık 151.122.12.1 IP adresinin
çözülmesini sağlar.

DOS. Disk Operating System (Disk İşletim Sistemi).
Kişisel bilgisayarların işletim sistemini ifade eder.
Genellikle MS-DOS ya da diğer firmaların kişisel
bilgisayar işletim sistemleri için kullanılır.

DSN. Data Source Name. Bir ODBC veritabanının adı.

EGA. Enhanced Graphics Adapter. Görüntü kartı
teknolojisi. (Windows 95 'te desteklenmiyor).

EISA. Extended Industry Standard Architecture. 32-bit
veri yolunu ve otomatik tanımayı destekleyen bir veri
yolu tasarımı.

FAT. File Al******** Table. MS-DOS dosyalama sistemi.

GDI. Graphical Device Interface. Windows'un çizim, renk
gibi grafik fonksiyonlarını düzenleyen ve DLL'lerden
oluşan özel program kütüphanesi.

GUI. Graphical User Interface. Kullanıcı ile işletim
sistemi arasındaki arabirim.

GUID. Globally unique identifier . Tek olarak üretilen
16-bayt bir değer. Zamanı ve bir sıra numarasını içerir
ve belli bir aygıtı ya da nesneyi tanımlamak için
kullanılır.

HAL. Hardware Abstraction Layer. NT işletim sistemini
(çekirdeğini) diğer sürücülerden korumak için
geliştirilmiş bir katman yazılım.

HTML (Hyper Text Markup Language). ise bir işaretleme
dilidir. Web dokümanları HTML dili ile yazılırlar.

HTTP (HyperText Transport Protocol). HTML dokümanlarının
taşınmasını ve gösterimini sağlayan protokol.

IFS. Installable File System. Windows 95 ve Windows NT
tarafından desteklenen dosyalama sistemi. Windows 95 ,
yüklenebilir dosyalama sisteminin dinamik olarak
kullanılmasını sağlar.

IPX/SPX. Novell firmasının ağ protokolü.

IRQ. Interrupt Request Level. İşlemcinin donanım
birimlerine ayırdığı servis numaraları (1-15).

ISA. Industry Standard Architecture. IBM PC AT uyumlu
bilgisayarların ortak mimarisi.

ISO. International Standards Organizations. Veri
iletişimi standartlarını belirleyen örgüt.

ISP. (Internet Service Provider). Internet Servis
Sağlayıcı kuruluş. Çok sayıda yerel kullanıcıya Internet
hizmeti veren özel kuruluşlar.

LAN. Local Area Network. Sınırlı sayıda bilgisayardan
oluşan yerel bilgisayar ağı.

LRU. Least Recently Used Technique. Kullanılan
bilgilerin en eskisinin bellekte tutulması ile ilgili
bir bellek yönetim tekniği.

MAC. Media Access Control. Network kartının Ethernet
adresi.

MAPI. Messaging API. (Bkz. API). Uygulamaların
mesaj-ilişkili olarak iletişim kurmalarını sağlayan
kütüphane.

MDI. Multiple Document Interface (Çok Dokümanlı
Arabirim). Bir uygulamanın çok sayıda dokümanla birlikte
çalışabilmesi tekniği.

MIDI. Musical Instrumental Digital Interface (Müzikal
Enstrümantel Sayısal Arabirim). Müzik aletleri ile
bilgisayar arasında iletişimde kullanılan standart
yöntem.

Mutex. Mutual Exclusion Service. Bir komut sürecinde
sadece bir işlemin (thread) çalışmasını sağlayan bir
yazılım tasarım tekniği.

NDIS. Network Driver Interface Specification. Ağdaki
iletişimi sağlayan yazılımın özellikleri.

NETBEUI. NetBIOS Extended User Interface. Microsoft
ağlarında kullanılan bir protokol.

NTFS. New Technology File System. NT işletim sisteminde
kullanıcı ve dosya bazında güvenlik tanımlamalarının
yapıldığı dosya sistemi.

ODBC. Open Data Base Connectivity (Açık Veri Tabanı
Bağlanabilirliği). Bir veri tabanı ile onu kullanan
programlar arasında kalan standart bir katmandır. Bu
standart sayesinde programlar diğer veri tabanlarıyla
ilişki kurabilirler.

OLAP. Online Analytical Processing. Karar destek
sistemlerini tasarlamak için kullanılan bir database
yönetim sistemi.

OLE. Object Linking and Embedding (Nesne Bağlama ve
Gömme). Bir programdan diğerine ses, grafik ya da metin
parçası olan bir nesnenin aktarımı. Nesnenin taşınması
iki yöntemle olur. Nesne bağlanırsa, o nesne kaynağı ile
her zaman bağlantılı olur. Nesne gömülürse asıl kaynağı
olan bağlantısı kopar. Nesne tümüyle yeni uygulamanın
malı olur.

OLE DB. Verilere erişim sağlayan bir COM ortamı. OLE DB
Provider ile oluşturulan OLE DB arabirimi aracılığıyla
client uygulamalar server üzerindeki verilere erişirler.


OLTP. Online Transaction Processing. Uçlarda aynı anca
çok sayıda işlemin (transaction) yapıldığı veritabanı
uygulamaları. Özellikle ticari alanlarda kullanılır.

PCI. Peripheral Component Interconnect. 32-bit ve 64-bit
olarak kullanılabilen ve özellikle görüntü birimleri
için tasarlanmış veri yolu.

PCMCIA. Personal Computer Memory Card International
Association. Özellikle eklenen kartlar için kullanılan
özel bir veri yolu.

PDC. Primary Domain Controller. NT Server'ın bir
domain'inde merkezi yönetim amaçlı kurulması. Ana domain
kontrol birimi kullanıcı veritabanına sahiptir. Domain
kullanıcılarının sisteme girişi ana kontrol birimi
üzerinden kontrol edilir.

PIF. Program Information File (Program Bilgi Dosyası).
Windows dışı bir uygulamanın, Windows'ta çalışmasını
denetleyen özel bir dosya.

PPP. Point-to-Point Protocol. RAS iletişimde kullanılan
bir protokoldür. TCP/IP, IPX, NetBEUI, AppleTalk gibi
çok sayıda protokolü destekler.

PPTP. Point-to-Point Protocol. Internet üzerinden RAS
server'a erişimi sağlayan protokoldür.

RAM. Random Access Memory (Rastgele Erişimli Bellek).
Bilgi ve programların geçici olarak saklandığı ve
işlediği bilgisayarın ana belleği.

RAS. Remote Network Access. Telefonla iletişimi sağlayan
fonksiyonlar.

RDBMS. Relational Database Management System. İlişkisel
olarak kurulmuş bir veritabanı yönetim sistemi.

RNA. Remote Network Access. Uzak kaynaklara ağ üzerinden
erişim.

RPC. Remote Procedure Call. Bir fonksiyon aracılığı ile
ağ üzerindeki programın çalıştırılması tekniği.

SAM. Security Accounts Manager. Kullanıcıcı veritabanını
ve uygulama programı arabirimi sağlayan bir alt sistem.

SCSI. Small Computer System Interface. Endüstri
standardı bir veri yolu teknolojisi.

SLIP. ¤¤¤¤¤¤ Line Internet Protocol. Seri hatlar
üzerinde TCP/IP ile kullanılan bir protokoldür.
Internet'e bağlanmak için kullanılır.

SMP. Symmetric Multiprocessing. İşletim sistemi kodunun
boş bir işlemci üzerinde çalışmasına izin veren işletim
biçimi.

SQL. Structured Query Language (Yapısal Sorgu Dili).
Veri tabanlarını sorgulamak için geliştirilmiş standart
bir dil.

TAPI. Telephony API. Telefonla iletişim için program
kütüphanesi.

TCP/IP. Transmission Control Protocol/Internet Protocol.
Büyük ağlarda kullanılan bir protokol. Windows 95 ve
Windows NT tarafından kullanılır.

UNC. Universal Naming Convention). \\ ile başlayarak
dosyaların belirtmek için kullanılan tam yol.

UPS. Bilgisayara kesintisiz güç sağlayan bir donanım.

URL. Uniform Resource Locator. Internet adresileri.
Örneğin;

TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet
Protocol). İletişim protokolü. Özellikle farklı tipteki
bilgisayar arasında iletişim kurmayı sağlar.

VBA. Visual Basic Applications. Microsoft Access ve
diğer uygulamalar tarafından kullanılan Visual Basic
programlama dilini gösterir.

VESA. Video Electronics Standard Association. Bir tür
yerel yol (Local bus) mimarisi.

VGA. Video Graphics Array. Yaygın kullanılan görüntü
sistemi. 640X480 çözüünürlüğe ve 16 renge sahiptir. SVGA
(Süper VGA) ise 1024X768 çözünürlüğe sahiptir. Grafik
kartının belleğine göre 16 milyona kadar görüntü sağlar.
Windows 95 için varsayılan görüntü tipi.

VM. Virtual Machine. İşletim sistemi tarafından
yaratılan bir ortamdır. Sanal makina, bilgisayarın tüm
işlevlerini (bellek, işlemci) benzetir. Bütün Windows 95
uygulamaları bir sanal makina olarak çalıştırılırlar.

VxD. Herhangi bir sanal sürücü. 32-bir korumalı kipte
çalışan (protected mode) sürücüler.

WAN. Wide Area Network. Geniş alanlarda kurulu network.
Bir ya da çok alt networklerden oluşan büyük bilgisayar
ağı.

WSH. Herhangi bir programlama dilinden bağımsız 32-bit
bir Windows platformudur. Microsoft WHS içinde hem
Visual Basic® Scripting Edition (VBScript) hem de
JScript® için scripting ile programlama desteği verir.

WOSA. Windows Open Systems Architecture (Windows Açık
Sistemler Mimarisi). Windows'un açık sistemler özelliği
için geliştirilen standartlar.

WYSIWYG. What You See Is What You Get. Ekranda ne
görülürse yazıcıdan aynen çıkacaktır. Windows bu olanağı
destekler.

GOOGLE SERVİSLERİNİ TANIYALIM
ALERTS:Arama metinlerine ait güncel
sonuçları e-posta adresinize gönderir.
ANSWERS:Merak ettiğiniz bir sorunun cevabını
öğrenmek için kullanılanücretli bir
servistir.(ilk defa kullanıyorum pahalı
olabilir) CATALOGS:Eskiden posta adreslerine
gönderilen ürün katologlarını kategorize edilmiş
bir biçmde listeler. DIRECTORY:İnternet
üzerindeki wep sitelerini konularına göre
sınıflandırır ve klasör düzenin de listeler.
FROOGLE:İnternet üzerindeki alışveriş
sitelerinde satılan ürünler içirisinde arama
yapmamızı sağlar. GROUPS:Haber gruplarını takip
etmemize ve bu gruplar içerisin de arama
yapmamıza yardımcı olur. IMAGES:Wep
sayfalanrında kullanılan grafik dosyalarında
arama yapmamızı sağlar.
GOOGLE LABS:Google tarafından geliştirilen en
yeni teknolojileri meraklı ineternet
kulanıcılaına tanıtır. GOOGLE LOCAL:Henüz
geliştirilmekte olan bu servis,istedğiniz bir
yerdeki belirli mekâları arar. GOOGLE
SCHOLAR:Akademik amaçlı araştırmalarınızda
kullana bileceğiniz materyalleri ineternetde
arar. NEWS SEARCH:En güncen ahber leri
katogarize biçimde listeler ve haberler
içerisinde arama yapmamızı sağlar. SPECIAL
SEARCHES:Genel bir arama yapmak yerine bilirli
bir alanda özelleşmiş aramalar yapmanızı sağlar.
UNİVERSITY SEARCH:Sadece seçtiğiniz bi
üniversitenin veb sitesi içerisinde arama yapar.

google ARAÇLARI BLOGGER:Kendi "Blogger"
servisinizi kolayca kurmanızı ve yönetmenizi
sağlayan ücretsiz araç BROWSER BUTTONS:Web
tarayıcınızın araç çubuğunuza eklenen bu tuşlar
google içerisinde arama yapmanızı kolay hale
getir. Google Desktop Search:Kendi
biligisayarınızda,e-posta,sohbet kaydı gibi
öğeleri aramanızı sağlar. GOOGLE İN YOUR
LANGUAGE:Google’ın içerisinde Tükçe’de dahil
değişik dünya dillerini görüntüler.
KEYHOLEilgisayarınızın basındayken istediğiniz
bir bölgenin uydu görüntülerine ulaşmanızı
sağlarICASA PHOTO ORGANIZER:Grafik dosyalarınızı
organize etmenize ve basitçe düzenlemenize
yardımcı olur. GOOGLE TOOLBAR:Googleın tüm
özelliklerine IE içerisinden kolayca ulaşmanızı
sağlar.

Google'la ilgili son iki yazıyı İnternettv Soru-cevap sayfasından aldım yazarı kim bilmiyorum.

Bilgisayarcıların sıkça kullandığı kısaltmalar :


ACPI - "Advanced Configuration and Power Interface" - PC' lerde yeni nesil DOS tabanlı güç idaresi için yazılmış yazılım. ACPI, eski Intel APM (Advanced Power Management) yazılımının yerine geçmiştir. ACPI, sadece bilgisayar aktif değilken zaman ayarlamalarını yapmaktan öte, güç kullanımını dinamik olarak gösterir ve gücü bağlantılı olarak kullanır. ACPI kontrolü PC' nizin BIOS' undadır. "eysipiay" diye okunur.

Active matrix display - Bugünün çoğu laptop - dizüstü bilgisayarlarının ekranı böyledir.Actif matriks teknolojisinin "pasif matriks" den farkı ekranın kendisini daha sık bir şekilde tazelemesidir. Böylece resim kalitesi ve bakış açıları artar. Bazen TFT ("thin film transfer") ince film transferi olarak da anılır.

Adapter Card - PC ana kartı üzerine takılan elektronik kartların genel ismi. Bu sayede bilgisayar çevre birimleri ile bilgi alış verişinde bulunur. Network interface card (NIC) bunun bir çeşididir.

ADSL - Asymmetric Digital Subscriber Line - Tek yönlü, yüksek hızlı sinyal transferi deyimidir. Asimetrik oluşu, sinyal alırken hızlı, verirken yavaş oluşundandır. Bu hız kullanıcının merkeze olan uzaklığı ile değişebileceği gibi, 6 Mbps kadar yüksek veya 128 Kbps kadar düşük olabilir. "eydiesel" diye okunur.

AGP - "Accelerated Graphics Port" - Intel tarafından imal edilmiş, nisbeten yeni grafik çıkışıdır. 3 boyutlu grafikleri daha iyi gösterir. AGP 528 MB/saniye hızı ile data transfer edebilir. Mukayese edersek, PCI (Peripheral Component Interconnect) çıkışları, 132 MB/saniye hızını aşamazlar. AGP' nin büyük bant genişliği, oyunların ve 3 boyutlu grafik çalışmalarının daha gerçekçi olmasını sağlar. Bunun yanında dataları kendi hafızasında değil, sistem hafızasında tuttuğu için performans düşer. "eycipi" diye okunur.

Alpha Channel - Bilgisayar grafiklerinde, her pikselin şeffaflık için ayrılmış parçasına verilen addır. 32-bit grafik sistemleri 4 kanallıdır. Kırmızı, Yeşil ve Mavi (RGB) için üçü kullanılırken 1 tanesi 8-bit alfa kanalı için ayrılmıştır. Alfa kanalı gerçekte bir maskedir. İki ayrı rengin üst üste gelmesi halinde öndekinin alması gereken renge göre bir üçüncü renk belirler.

AMR - "Audio Modem Riser" - Anakartların analog giriş çıkışları için Intel tarafından bulunmuş bir uygulamasıdır. AMR kartı, ana kartlardaki analog giriş çıkışları kaldırır. Böylece anakart imalatçıları, FCC veya beynelmilel telekom sertifikalarına ihtiyaç duymazlar. Bu da ucuzlamayı getirir. "eyemar" diye okunur.

AMPS - "Advanced Mobile Phone Service" - Analog hücresel telefon standartları, 1983 yılında AT&T tarafından tanıtılmıştır.. AMPS telefonları 800 ila 900 Megahertz (MHz) kanalında yayın yapar. "cell" denilmesinin sebebi radyo yayıcılarının cell adı verilen bu uzay bölümüne yayın yapmasındandır. "eyempies" diye okunur.

API - "Application Program Interface" - İşletim sistemi, sürücü arabirimleri ve yazılımlar arasındaki muhaberatı sağlayan yazılım serilerine verilen isim. Yazılım bloklarından oluşan bina yapmaya benzetilmiştir. Bazen "Application Programming Interface." olarak da anılır. "eypiay" diye okunur.

ASP - "Application Service Provider" - Küçük işletmelerin programlarını ücret karşılığı kullanıma sunan ve hardiskinin bir bölümünü kiraya veren web sitesi. Onlar olmasa lokal network olmazdı. "eyespi" diye okunur.

ASP - "Active Server Pages" - WEB' de servis sağlayıcının sağladığı, uygulama imkanıdır. Dinamik olarak HTML sayfaları üretir. ASP sayfası, TML sayfasıdır. Fakat bağlanan için yazılım ve HTML oluşturur. 'server-side scripting' sunucu tarafında çalışan yazılım adı da verilen Javascript veya VBScript kullanılarak yapılır. "eyespi" diye okunur.

ATA - "Advanced Technology Attachment" -Harddiski kullanma hakkını harddiskin kendisine veren, genel disk sürücü arayüzüdür. ATA versiyonlarının birkaçı, 33 MBps ATA-33 ,66 MBps ATA-66 sayılabilir.

Athlon - AMD firmasının Intel' in Pentium III' ü ile rekabet etmek için çıkardığı merkezi işlemcilerine verilen ad. K7 olarak da anılır. PC World' ün Eylül 99 baskısında 600MHz Athlon, 600MHz PIII' den % 9 daha hızlı denmiştir. Grafik testlerinde, Athlon üç boyutlu modellemede % 21daha hızlı bulunmuştur. Mukayese için AMD Athlon sayfasına bakabilirsiniz..

AWG - "American Wire Gauge", Kablodaki tel kullanımı için bir standarttır. Sayı azaldıkça çap artar. "eyvici" diye okunur.

Backplane -Başka bir baskılı devrenin kendisine takılması için üzerinde soket bulunan baskılı devrelere bu ad verilir. Çoğu bilgisayarın ana kartı böyledir. Üzerinde PCI, ISA, AGP veya RAM soketleri bulunur. Bu yüzden "motherboard" anakart diye anılır. Üzerine ekran kartı, network kartı, RAM, modem gibi başka kartlar takılır.

Bandwidth - Band genişliği, belli bir zaman biriminde internette gönderilen data miktarına denir. Genellikle birimi "bits per second" (bps), "kilobits per second" (Kbps) or "megabits per second" (Mbps) olarak kullanılır.

BIOS - "Basic Input/Output System" - BIOS, PC' lerdeki ilk yazılımdır. PC, ilk bilgileri buradan alır. Kontrol sürücüleri, klavye, ekran, mouse, seri portlar, vs. BIOS, donanım ile işletim sistemi arasında köprü vazifesi görür. BIOS, ROM çipinde saklı kalır. (RAM' de değil), böylece bilgisayar BOOT eder, yani açılır. "bayos" diye okunur.

Bluetooth - Kısa mesafeli kablosuz iletişim için açık standarttır. mobil telefonlar, bilgisayar ve PDA üreticileri tarafından ortaklaşa üretilmiştir. Bu sayede bu standardı destekleyen tüm aletler birbiri ile iletişim kurar. Daha fazla bilgi için Bluetooth web sitesine bakınız.

BNC - Anten kablosuna benzeyen koaksiyel kablolar ile bilgisayarları birbirine bağlarken kullanılan konektör. Taktıktan sonra döndürerek kilitlenir. "biensi" diye okunur.

Bridge - İki veya daha fazla bilgisayarı router gibi birbirine bağlayarak data aktaran iletişim aracıdır. Data paketlerini okur ve filtre eder.IP adresi istemez ve yayın trafiğini atlar. "Briç" diye okunur.

Broadband - Bir tek ses kanalından, yani modüle edilmiş frekansı taşıyan taşıyıcı dalgadan daha geniş bir banda sahip taransmisyon kanalı veya medyasıdır. Aynı anda ses, data, görüntü gibi farklı servisleri şebeke ortamında dağıtır. Kablo yayın böyledir.

Browser-safe colors - Mac ve PC' lerin her ikisinde birden kullanılan 256 renklik renk paletinin 216 sından meydana gelen bir renk paletidir. Her iki platformda da görülmesini istediğiniz web sayfalarında bu sistemi kullanmalısınız.

Bus -Bilgisayar mimarisinde bir elemandan diğerine bilgi taşıyan bölümdür. Genellikle birden fazla komponent takılır. Hafızanın bir kısmında, buna takılan kartların adresleri tutulur. "Bas" diye okunur.

Cache - Bir çeşit kayıt hızlandırma şeklidir. Bunun için ana hafıza kullanılırsa "memory caching" , sabit disk kullanılırsa "disk caching" adını alır. Hafızada yapılanı, diğer programlar tarafından da tekrar tekrar kullanıldığı için çok hızlıdır. Bazen bu amaçla ayrı bir hafıza birimi kullanılır. Buna "Cache Memory" denir. Bu daha hızlı olur. "Level 2 (L2) cache", işlemci ile DRAM arasına yerleştirilmiş ve bugünkü bilgisayarların demirbaşı olmuştur. "Keş" diye okunur.

CDPD - "Cellular Digital Packet Data" - Radio frequency (RF), radyo dalgaları ile çalışan kablosuz bir iletişim servisidir. Data paketlerini cep telefonu hattından gönderir. 19.2 kbps hızına kadar çıkabilir. CDPD paketleri konuşmalardaki duraksamalarda gönderilir. Bu hizmet Amerika' da 65 şehirde verildiği halde, Türkiye' nin her yerinde vardır. "sidipidi" diye okunur.

Circuit-Switched Cellular - Eski analog telefon şebekesinin kullanıldığı bir sistemdir. Amerika' da bile CDPD için geliştirilme yapılmamıştır, ancak ülkemizde son sistem santrallarla kullanılabilmektedir.

CLEC - "Competitive Local Exchange Carrier" - Bir telekom şirketi çeşididir. CLEC' ler kablo, ISP, GSM hizmetleri verirler. "silek" diye okunur.

Koaksiyel Kablo - Ortada ayrı bakır teller, dışında ise manyetik alanlara kalkan olabilecek şekilde çevrelenmiş ve sarılmış bakır teller olan bir kablo şeklidir. Genellikle anten kablosu veya telsiz kablosu olarak satılır. Dıştaki tel genellikle topraklanır. Her iki tel grubu da aynı eksen üzerindedir. Bu nedenle koaksiyel diye anılır. 10-Base2 Ethernet kullanımında, kablo TV gibi bazı RF uygulamalarında bu kablo kullanılır. Bu kabloların karakteristik bir empedansı vardır. (genellikle 47 ohm) Kablo üzerinde bu omaj yanında RG yazar. Bu "Radio Guide" ın kısaltılmışıdır. Bunun yanında rakamla belirtilen kablo tipi ve "/U" yazar. RG-6/U, 75-ohmluk bir anten kablosudur. RG-59/U ise 75-ohmluk video kablosudur. RG-58 de 50 ohmluk bilgisayar şebeke kablosudur.

CompactFlash - Bir çeşit ön hafızadır. I & II PC-Kartlarındaki soketlerde adaptörle kullanılır. kendi üstünde kontrolörü olduğu için kamera ve PDA cihazlarında yükü azaltmak için kullanılır. 2MB ile 64MB arasında çeşitleri vardır.

CMS - Cable Management System, Kablo sistemlerini düzenlemek için kullanılan cihazların genel ismidir. "siemes" diye okunur.

CPE - Customer Premise Equipment - Kullanıcı tarafındaki iletişim cihazlarının genel ismidirSL servisleri için CPE' lere "modem" deriz. "sipii" diye okunur.

Cross-over Cable - Çapraz bağlantı ile data alış verişi yaparak Hub kullanılmadan bilgisayarları birbirine bağlayan kabloya denir.

CSMA/CD - Carrier Sense Multiple Access / Collision Detect. Bu data aktarım tekniği şu şekilde çalışır. Cihaz data paketini göndermeden evvel, başka bir cihazın data göndermekte olup olmadığını kontrol eder. Hat boş ise paketi gönderir. Meşgul ise bekler. İki cihaz aynı anda başlarsa, bu çakışmayı hisseder ve her iki cihaz da rastgele bir zaman için bekler. Bekleme zamanı kısa olan önce gönderir, diğeri ise beklemeye devam eder. Ethernet kartlarının çalışma sistemi böyledir..

DEMARC - Bir döngünün veya devrenin sorumluluk alanını balirleyen bir sınır taşıdır. "dimark" diye okunur.

Dedicated Line - Kullanıcının kesinisiz olarak hizmetinde olan hatta verilen isimdir..

DIP switches - "Dual Inline Package" switches - Anakart veya diğer kartlarda bulunabilen minik anahtarcıklardır. On ve off, pozisyonları vardır. Böylece kartlar ayarlanır. "dipsviç" diye okunur.

Downstream/Upstream - Downstream, kaynaktan aşağı data akışını; Upstream de kaynağa doğru data akışını gösterir. Internet service provider (ISP) ' den kullanıcıya olan data akışına Downstream denir.

DRDRAM - "Direct RAMbus Dynamic Random Access Memory" - RAM teknolojisinin son halidir. DRDRAM, SDRAM' ın yaklaşık üçde biri kadar güç çeker. Saat hızı 800MHz' e kadar çıkabilir ve 4 paralel RAM takılmasına izin vererek çoklu kanal çalışabilir. Data yolu SDRAM' ın iki katı genişliktedir. (bir byte yerine iki byte kullanır) "diardrem" diye okunur.

DSP - "Digital Signal Processor" - Analog sinyalleri dijital sinyallere dönüştüren işlemcilere verilen genel addır. Ses ve görüntü sıkıştırmasında, sesin işlenmesinde, modemlerde, işitme yardımında, sismik algılayıcılarda ve hızlı çevirici ve filtreleyicilerde kullanılır. "diespi" diye okunur.

DVD - "Digital Video (or Verastile) Disc" - 4.7GB ile 17GB arasında multimedya data transferi sağlayabilen CD-ROM-benzeri teknolojinin geliştirilmişidir. DVD, CD-ROM' ları destekler ve çoğu DVD sürücüleri şarkı CD' lerini ve CD-ROM' ları çalıştırır. DVD' nin son şekli olan DVD-2 (veya DVDII), CD-R (Recordable) ve CD-RW (Re-Writable) diskleri de çalıştırır. "dividi" diye okunur.

EIDE - "Enhanced Integrated Device Electronics" - Harddisk kontrol kartını kendi üzerinde bulunduran bir çeşit ATA disk sürücüsü standardıdır. Eski IDE standardına ek olarak, 30-40 GB gibi yüksek kapazitelerde, hızlı erişim zamanı ve "burst" transfer (bir seferde büyük data paketi) sağlar. "iaydii" diye okunur.

Ethernet - Yerel iletişim şebekesi -local area network (LAN), 1976 yılında Xerox tarafından geliştirilmiştir. En meşhur Ethernet bağlantıları 10Base-T (saniyede 10 megabit data transferi) ve 100Base-T (100Mbps) çoğunlukla sarımlı çift kablo ile bağlanırlar. Koaksiyel ve fiber-optik kablo bağlantısı da yapılabilir.

Firewall - Başkalarının özel datalarımıza ulaşamaması için kullanılan programlara denir. Bir çeşit güvenlik politikasıdır. Bir intranet bağlantısının internete açılmasında, internettekilerin intranete ulaşmasını engeller. "fayrvol" diye okunur.

FOIRL - Fiber Optic Inter-Repeater Link Fiber optik bağlantıların içsel tekrarlayıcısı.

¤¤¤¤-Duplex - Aynı zamanda her iki istikamette de data transferi olabilen ortamlardır ve band genişliğinin % 100' ünü kullanır.

Half-Duplex - Sadece tek istikamette data transferi olabilen ortamlardır ve band genişliğinin % 50' sini kullanır.

Hub - Genellikle ethernetlerle birlikte kullanılır. Tüm bilgisayarlardan ayrı ayrı gelen kabloların üzerine bağlandığı cihazdır. Hub, gelen sinyalleri gereken yerlere tekrar transfer eder. Bir hub 8' lik, 16' lık veya 32' lik olduğu gibi, birden fazla hub birbirine bağlanarak şebekedeki bilgisayar sayısı arttırılabilir.Bu durumda hub' lar arasında çapraz bağlantı kablosu kullanılır. Eğer 'MDI' portu varsa gerek kalmaz. "hab" diye okunur.

Horizontal Cable - Duvardaki prizden telefona veya bilgisayara bağlantı yapılan kabloya verilen addır. Hub veya PBX' i ¤¤¤¤¤ panele bağlarken kullanılan kabloya da bu isim verilir.

HVAC - Heating, Ventilating, and Air Conditioning systems. Isıtma, havalandırma ve soğutma sistemleri.

IDC - Insulation Displacement Connector. RJ konektörlerinde olduğu gibi, monte ederken kabloyu sıyırarak, bağlantıyı sağlayan konektörlerin genel adıdır."aydisi" diye okunur.

ISDN - Integrated Services Digital Network - Telefon şirketi tarafından sağlanan dijital şebeke sistemidir. "ayesdien" diye okunur. ISDN hatları iki adet 'B' kanalı ve bir adet 'D' kanalından oluşur:
B Kanalı = Bearer Channel, 64kbps. Dataları bu kanal taşır.
D Kanalı = Data Channel, 16kbs. Sinyal bilgisini taşıyan kanaldır. ISDN şebekesinin bağlanmasına veya bağlanmamasına karar verir.

Kbps - Kilobits per second - Data transfer hızını veya bant genişliğini gösteren bir birimdir. Her bit 8 byte ettiğinden cps - character per second ile karşılaştırıldığında 8 kat fazla gösterir, ki yanıltıcıdır. Bir saniyede gönderilen her 1000 bit demektir.

MAC Address - Media Access Control Address - Genellikle hexadecimal yani 16 tabanlı olarak gösterilen, şebekeye bağlı her bilgisayara ayrı olarak verilmiş 32 bitlik bir sayı ile ifade edilir. Bu sayı o cihazın adresi sayılır.6 byte uzunluğundadır. İlk üçü imalatçıyı belirtir. Dünyadaki bütün şebeke bilgisayarlarının böyle bir adresi olması şarttır.

Monster-Cable - Normal olmayan kabloların fiyatlandırılma stratejisi.

Mbps - Million bits per second - 1000 Kbps karşılığı data transfer hızını veya bant genişliği.

Multi-Mode (MM) - Fiber optik kablolar için kullanılır. Genellikle 62.5/125 olur. Bu rakamlardan 62,5 mikron fiberin çapını gösterir. 125 mikron brüt çapıdır, yani dış muhafazası ile birlikte kablo çapıdır.. Multi-Mode fiber, LAN uygulamalarında kullanılan tipik bir kablodur. Mesafe olarak 2Km ile sınırlıdır. İsminden anlaşılacağı üzere çoklu muhaberata izin verir. Bunu da ışığın değişik frekansları ile sağlar.

MUX - MUltipleXer .Alçak bant genişliğindeki birçok kanalı toplayarak tek bir yüksek band genişliğinde birleştiren bir taşıyıcıdır. Devrenin diğer ucunda bunun tersi şeklinde çalışan MUX/DEMUX çevirici bulunmalıdır.

NAT - Network Address Translation - Özel bir IP adresinde, hayali, dinamik bir bağlantı temin eder.

NIC - Network Interface Card - Bilgisayarla şebeke arasında kullanılan bir devre kartıdır. Ethernet, Arcnet, token ring, vs..

Node - Şebekede hub' dan başka ne varsa node olarak anılır. PC, router, bridge, sniffer, printer vs.

¤¤¤¤¤ Cable - İki cihazı birbirine bağlayan kısa network kablosu.

¤¤¤¤¤ Panel - Data kablolarının sonlandığı cihaz. A device where data cables are terminated. Kablolamanın ileride devam etmesi için kullanılır. Çok da gerekli değildir.

PC-100 main memory bus - 1998' lerin ortalarında tanıtılmış bir bus teknolojisidir. 66 MHz bus' lar yerine üretilmiştir. % 20 daha hızlıdır. Bu hızla uyumlu çalışabilmesi için RAM' lerin 100MHz SDRAM ("Synchronous Dynamic Random Access Memory") olması gerekir.

PCI - "Peripheral Component Interface or Interconnect" - Pentium işlemcilerin isteğine uygun olarak hazırlanmış 64-bit yerel bus soketidir. Maksimum transfer hızı132 MB/sec olmuştur. "pisiay" diye okunur.

PCMCIA card - "Personal Computer Memory Card International Association" card - ("PC Card" olarak da bilinir.) - Kredi kartı büyüklüğünde bir karttır. Dizüstü bilgisayarlarda, kişisel dijital cihazlarda veya kablosuz iletişim cihazlarında bulunabilen kendine özgü sokete takılılar. Ek hafıza, modem ve network kartı olabilir. "Type II" ve "Type III" gibi çeşitleri vardır. "piemsiey" diye okunur.

PCS - "Personal Communication Services" - FCC ve kablosuz endüstrisinde dijital hücre teknolojisi terimidir. PCS standardında GSM ("Global System for Mobile Communications"), CDMA ("Code-Division Multiple Access") ve TDMA ("Time Division Multiple Access") bulunmaktadır. PCS telefonları tamamen dijitaldir ve 1900 MHz frekanstadır. "pisies" diye okunur.

PDF - "Portable Document Format" - Adobe tarafından geliştirilmiş bir dosyalama formatıdır. Her platformda okuduğu için hangi programla yazıldığı farketmez. The Adobe Acrobat Reader ( Adobe' nin websitesi) ile okunabilir. "pidief" diye okunur.

Plenum - HVAC sistemlerinde havanın geri dönüş bölümüne denir. Plenum, kablo kaplama türü değildir. Kablonun havalandırma alanında tutulma şeklidir. Bazı plenum kabloları PVC-kaplıdır.

POSIX - "Portable Operating System Interface for uniX" - Unix sistemlerle bilgisayar uygulamaları arasındaki arayüz standatlarının bir kısmına verilen addır. POSIX uyumlu Unix sistemler kullanıcıların, Unix, Linux ve hatta Windows NT ve çeşitleri için daha kolay program yazmalarını sağlar.

POTS - Plain Old Telephone Service - Analog telefon sistemlerinde sağlanan hizmetleri ifade eder.

PVC - Genel kablo kaplama malzemesi. "pivisi" diye okunur.

Raised Floor - Bilgisayar odalarında sıkça kullanılan döşeme sistemidir. Yer döşemesinin betondan 25-30 cm yüksek yapılarak kabloların buradan geçmesi sağlanır ve havalandırma için plenum oluşturulmuş olur.

RCA connector - Yuvarlak, orta ucu çıkıntılı bir konektör çeşididir. Genellikle anfilerde kullanılır. Eski stereo müzik aletlerinin hemen hepsinde vardır. Kırmızı olanı, sağ hoperlör; siyah veya beyaz olanı, sol hoperlör; sarı olanı da kompozit ekran içindir. "arsiey" diye okunur.

RISC - "Reduced Instruction Set Computer" - İlk CISC ("Complex Instruction Set Computer") işlemcilerinden geliştirilmiş bir çip dizaynıdır. RISC çipi, IBM' in '1970' in başlarında, daha az işletim talimatı olsun ki hızı artsın ve ucuz olsun diye ürettiği bir çiptir. Motorolanın PowerPC çipleri, Macintosh' larda kullanılmaktaydı ve RISC dizaynıydı. DEC' in Alpha ve Sun' ın SPARC modelleri de RISC çipidir. "risk" diye okunur.

RJ-11 - Telefonlarda kullanılan 6 pinli konnektörlerdir. Dişisi kablonun üzerinde, erkeği ise duvarda veya telefonun üzerinde olur. Genellikle 4 pine kablo bağlansa da sadece kırmızı ve yeşil olan ortadaki iki tanesi kullanılır. Diğer ikisi ikinci telefon veya telefonun ışıklandırılması için kullanılır. Diğer ikisi son zamanlarda, bilgisayarınızı telefonla networke bağlamak için kullanılmaya başlanmıştır. "RJ" Registered Jack tescilli konektör demektir. Takibeden numara ise (RJ-45, RJ-61X, vs.) FCC tarafından belirlenen bir standarttır. "arcey" diye okunur.

RJ-45 - RJ-11 (telefon) konektörü gibi fakat 8 pinli daha geniş bir konektördür. Hem network, hem de telefon için kullanılabilir. "arcey" diye okunur.

Riser - Döşemenin yükseltilmesi için kullanılan ayaklardır. "rayzır" diye okunur.

Router - Birçok bilgisayar şebekesini adreslerini okuyarak birbirine bağlamak için kullanılan bir cihazdır. Data paketi okunur ve gereken adrese postalanır. Bridge - Köprülerden daha fonksiyoneldir. Birbirine benzemeyen farklı şebekeleri kolayca birbirine bağlarlar. LAN' ları LAN' lara veya LAN' ları WAN' lara bağlayabilirler. "rotır" diye okunur.

RS-232 - Modem veya seri bağlanan çevre birimleri ile, bilgisayarınızın haberleşmesi için kulandığı endüstriyel standart bir giriştir. Seri denmesinin sebebi her seferinde bir bit göndermesidir. Bir paralel bağlantıda (yazıcı bağlantısı gibi), datalar birçok kablodan bit grupları halinde gönderilir. Şimdilerde RS-232, yerini USB' ye bırakmaktadır. "ares232" diye okunur..

SC - Bir çeşit fiber konektör. Bir çift fiberi bir konektör e bağlar. Yanyana iki kareye benzer. "essi" diye okunur.

SCSI - "Small Computer System Interface" - Yazıcı, harddisk veya başka bir bilgisayara bağlanmak için kullanılan yüksek hızlı paralel arayüz birimidir."skazi" diye okunur.

SDMI - "Secure Digital Music Initiative - Kayıt endüstrisi MP3 korsanlığını durdurmaya çalışmaktadır. Bu yüzden tüm orjinal CD' lere filigran basılmaktadır. SDMI-uyumlu MP3 çalarlar (ve diğer müzik aletleri) ancak bu filigran kullanımı ile ticari bir nitelik kazanabilirler. Korsan CD' lerde bu filigran olmayacaktır. Daha fazla bilgi için adresini ziyaret ediniz. "esdiemay" diye okunur.

SDRAM - "Synchronous Dynamic Random Access Memory" - Geleneksel DRAM' dan daha yüksek kristal frekansı - saat hızıyla çalışabilen bir DRAM türüdür. "bursting" teknolojisi ile sonraki hafıza adresini önceden bilmesi ile hızlanır. "esdirem" diye okunur.

SDSL - "Symmetric Digital Subscriber Line" - Tek hat servisi olarak da anılır. SDSL, band genişliğini "bandwidth" her iki yönde de kullanır. "esdiesel" diye okunur.

Shell - Genellikle Unix' in kullanıcı arayüzündeki işletim sistemini tarif eder. Kabuk demektir. İşletim sisteminin en dışındaki hattı gösterdiği için bu isim verilmiştir. En içteki hatta ise kernel denir. "Shell out", bir Unix terimidir ve Unixteki bir programdan kabuktaki arayüzüne geçişi ifade eder. "şel" diye okunur.

SM - "Single-Mode" - Fiber optik kablo çeşididir. Fiber çapı 5-10 mikrondur. SM fiber, çok daha uzun mesafelerde kullanılır, fakat çapın daha küçük olması nedeni ile daha kuvvetli ışık kaynağına - transmiter - ihtiyaç vardır ki bu da lazer olur. SM, Telco dağıtım gibi birçok WAN uygulamasında kullanılır. Çapın küçüklüğünden ötürü, tekil muharebat sağlar. "esem" diye okunur.

SIMM - "Single Inline Memory Module" - Üzerine takıldığı baskı devreyle birlikte, RAM hafıza çiplerine verilen ad. "Single Inline" RAM' lerin anakarta temas ettirildiği yerin tek hat üzerinde olmasından dolayıdır. Daha yüksek band genişliği olan yeni tip hafıza modülüne DIMM ("Dual Inline Memory Module") denir. Yeni sistem bilgisayarlar bunu kullanır. "sim" diye okunur.

Simplex - Datanın tek yönde hareket ettiği medya.

Skins - MP3 çalarlarda kullanıcının oluşturduğu grafik arayüzlerdir.Quake ve bazı yazılımlar bu tür arayüz tanımlamasına izin verirler.

SmartMedia card - (SSFDC "Solid State Floppy Disk Card") - Takılıp çıkartılabilen bir çeşit Flash RAM hafıza kartıdır.dijital kameralarda ve diğer taşınabilir bilgisayarlarda veya Diamond Rio MP3 player gibi MP3 çalarlarda kullanılır. SmartMedia kartları 3.3 ve 5 volt olarak 2MB ile 16MB veya daha büyük kapazitelerde üretilmiştir.

Socket 7 - Orjinal Intel Pentium sınıfı işlemcilerin takıldığı, ana kartlardaki yuvaya verilen isimdir. Pentium II ve III' lerde, Intel işlemcisini plastik bir slota geçecek şekilde üretmiştir. Fakat AMD ve Cyrix soket kullanmaya devam etmiştir.

SOHO - "Small Office/Home Office" - Daha fazla insanın bilgisayarla ileyişiminin ve evlerde yaygınlaşmasının sonucu olarak SOHO yani küçük ofis/ev ofisi, bigisayar firmaları için hedef kitle haline gelmiştir.

S/PDIF - "Sony/Philips Digital InterFace" - Çoğu kayıt stüdyoları ve PC ses kartları için dijital stereo aktarım şekli olarak yerleşmiş bir formattır.

SPAM - Pazarlama, reklam veya sosyal içerikli olarak büyük kitlelere ulaştırılmak istenen mesajlariı, kullanıcının isteği dışında kendisine Internet ya da cep telofonu gibi teknolojiler aracılığı ile yollanmasıdır. (Internet Üst Kurulu SPAM Bildirgesi).

Spread spectrum - Sinyali taşımak için, orjinal sinyalden (baseband) belirgin bir şekilde daha geniş band kullanan, birçok RF ayarlama tekniğinden her biri. Bu değişimin avantajı, parazite karşı yüksek bağışıklıktır. İki çeşit teknik kullanılır: Direk yayılma ve frekans zıplaması. Frekans zıplaması sistemlerinde bant genişliği değiştirilmez, alıcı ve verici belirlenmiş silsilelerle frekansları değiştirirler.

SRAM - "Static Random Access Memory" - Elektriği kesilinceye kadar üzerindeki bilgiyi muhafaza eden, DRAM gibi tazelemeyen bir RAM çeşididir. "esrem" diye okunur.

ST - Fiber konektör çeşidi. Her fiberi ayrıca sonlandırır. Minik BNC konektöre benzer. "esti" diye okunur.

Stackable - Birbirine bağlanabilen hub' lara verilen tanımlamadır. Böylece port sayısı arttırılırken ilave aktarma yapılmalış olur.

SAF - Store-and-forward - Mesajların alınıp saklandığı, daha sonra şebeke trafiğinin azaldığı zamanlarda yerine ulaştırıldığı iletişim sistemidir. Bu sayede kapalı bilgisayara ulaştırılmak istenen mesaj kaybolmamış olur. Bir çok e-mail trafiği bu şekilde sağlanır.

S-video - "Super Video" - Ses ve görüntü frekanslarının karıştırılarak aktarıldığı kompozit ekranlardan daha net görüntü ve ses alınan bir video teknolojisidir. S-video, renk (chrominance) ve parlaklığı (luminance) ayrı ayrı taşır. S-Video çalışan kameralar genellikle hem S-Video output cakı hem de alılışılmış RCA-tipi audio/video bağlantısını destekler.S-Video avantajını kullanabilmeniz için, TV' nizin S-Video girişi olması gerekir..

Switch - Büyük şebekelerde, talep edilen veriyi parçalara ayırarak ve sadece, bilgiyi talep edene göndererek talep etmeyenlerin trafiğini azaltan bir cihazdır. HUB verileri herkese eşit gönderir, talep eden bu bilgiyi alırken diğerleri de bu bilgiyi almadığı halde meşgul olur. "sviç" diye okunur.

T-1 - "Digital Transmission Rate 1" - saniyede 1,544 megabit veri taşıyabilen kiralık telefon hattıdır. Genellikle şebekeleri birbirine, ISP' lere, web sağlayıcılarına ve internetteki diğerlerine bağlanmak içindir.

TDMA - "Time Division Multiple Access" - Kablosuz bağlantı teknolojisinde, bant genişliğini zaman aralıkları ile paylaşan "time-division multiplexing" (TDM) dijital kablosuz sistemdir. TDM, radyo frakanslarını belli zaman aralıklarına bölerek, daha fazla ziyaretçi için yer açar.TDMA ile, aynı anda daha fazla data aktarımı yapılır. Cep telefonları - GSM için kullanılmaktadır. "tidiemay" diye okunur.

TDR - "Time Domain Reflectometer" - Üeretilen sinyalin geri dönüşünü ölçerek, kablo uzunluğunu tesbit eden bir cihazdır. "tidiar" diye okunur.

Token Ring Network - Dijital izlerin birbirine aktarılması ile seri bağlantılı bir yerel bilgisayar ağ şeklidir. Bu zincirin bir parçası olmayan bilgisayar, data gönderemez. Saniyede 4 megabite kadar data aktarılabilir.

Tone Generator and Inductive Amplifier - 2 kHzlik bir ses dalgası verilmiş kabloyu takip etmek için, kablodan 2-10 cm uzaklıkta endüktiv bir alıcı kullanılır. Bu sayede kablo test edilirken kesilmez.

TWAIN - "Technology (veya Toolkit) Without An Interesting Name" - Scanner - tarayıcı, fax, grafik ve yazı okuyucu - OCR yazılımları için kullanılan arayüz standardıdır. Anlamı: "ismi lâzım değil" veya " filan teknoloji" olabilir. Görüntünün, görüntüyü işleyen yazılıma aracısız iletilmesine imkan verir. Bu sayede tarayıcılar çok basit ve ucuz olmuştur. "tveyn" diye okunur.

Twin-Ax - Twinaxial cable - Koaksiyel kabloya benzer, fakat ortada tek değil iki kablo bulunur.

UART - "Universal Asynchronous Receiver/Transmitter" - Seri portlarda kullanılan seri verileri paralel portlarda kullanılan hale çevirmek için üretilmiş bir çiptir. Bilgisayar/Modem ilişkisindeki darboğazdır. Yeni bilgisayarlar 16-bit buffer' lı 16550 UART çipini kullanırlar. Bu sayede günümüzün hızlı modemlerine ayak uydurabilirler. "yuart" diye okunur.

Ultra ATA - (ATA-4, Ultra DMA, ATA-33, DMA-33) ATA/EIDE disk kontrolü standatdının en son sistemidir. EIDE, veya "Enhance Integrated Electronics Interface" teknolojisi, harddisk için gereken elektroniğin kendisi üzerine monte edilmesi ile imal edilmişti. "ATA" veya "Advanced Technology Attachment" IDE ile eş anlamlıdır. Ultra ATA, ATA-2' nin üç katı veri aktarımı yapar. (saniyede 33.3 megabite kadar). "DMA" yani "Direct Memory Access" isteyenin harddisk ile direk konuşmasını sağlayarak işlemciye - CPU' ya boş zaman kazandırır.

UltraSCSI - "Ultra Small Computer System Interface" - SCSI çevre birimlerini bilgisayara bağlamak için kullanılır. (Harddiskler, seyyar sürücüler ve yazıcılar gibi...) UltraSCSI' nin yeni versiyonu olan SCSI-2, 8 bit bağlantılarda 20MB, 16 bit bağlantılarda 40MB veri transferine kadar ulaşabilmektedir.

Upstream - Son kullanıcıdan ISP' ye bağlantı yönünü tarif etmek için kullanılır. Genellikle ADSL metodlarında görülür.

USB - Universal ¤¤¤¤¤¤ Bus - Daha çok PC' lerin seri iletişimi için ortaya çıkmış bir standarttır. 12Mbs hızıyla ve 127 adet cihazı zincirleme bağlantıyla bağlaması ile bir üstünlük getirmiştir. Bu bağlantıdan voltaj alınabildiği için ayrıca cihazlara adaptör takılması gereği ortadan kaldırılması amaçlanmıştır. Bir kaç USB aletini aynı cihaza bağlamak isterseniz, USB Hub' ı kullanmalısınız. USB' den bağlanan cihazlar, bilgisayar kapatılmadan takılıp çıkartılabilirler. "yuesbi" diye okunur.

UUCP - "Unix-to-Unix Copy" - Unix makinelerde bilginin seri bağlantılarla aktarımını sağlayan bir dizi yazılım ve protokollerin genel adı. 70 li yılların sonunda Bell laboratuvarlarında, programların, verilerin ve e-mail' lerin standart telefon hatlarından aktarımı için imal edilmiştir. "yuyusipi" diye okunur.

V.90 - 56 Kbps analog modemlerde, üzerinde anlaşılan son standarttır. Rockwell' in K56Flex ve 3COM' un X2 standartları, hala kabul görmektedir. V90 standardı; kablo modem, DSL ve diğer yüksek band genişliği kullanan sistemlerin yaygınlaşması ile başka bir standart icat edilmediğinden, son analog standart olacak gibi görünüyor.

WAP - "Wireless Access Protocol" - Kablosuz iletişim protokolü. Cep telefonları, radyo cihazları, kablosuz modemler ve diğer internete bağlantı yapan cihazlar için teknolojik standart getirmek amacını taşır. Daha fazla bilgi için WAP Forum a bakın..

Wavetable synthesis - Gerçek enstrumanların ses örneklerinden oluşmuş bir diziyi kullanan ses teknolojisidir. Mesela, bir MIDI dosyası belli bir enstrumanın belli bir notasını istediğinde bilgisayar, ses tablosunda bu notayı bulur. Ses Tablosu sen¤¤¤i, FM sen¤¤¤indan dah iyi netice verir. O bir öncüdür.

Wiremap tester - Kısa devre, açık devre, ters bağlantı veya çapraz bağlantı gibi kablo hatalarını tesbit eder. Çok karışık dijital aletler olabileceği gibi basit analog cihazlar da olabilirler.

XGA - "Extended Graphics Array" - IBM tarafından 1990 yılında geliştirilen, yüksek çözünürlükte görüntü standardıdır. 640X480 çözünürlükte 65,536 rengi, 1,024X768 çözünürlükte 256 rengi gösterir. XGA-2, daha yüksek çözünürlük ve daha çok rengi verir.

XJACK - Bazı diz üstü bilgisayarlardaki kart modemlerin telefon bağlantısı için kullanılan bir konektördür. Kart modemlerde RJ-11 kalın olduğu için kullanılamaz. Yatay bir caktır. "ikscek" diye okunur.

XML - "Extensible Markup Language" - HTML gibi bir WEB işaret dilinin nisbeten daha yenisidir. Sadece nasıl göstereceğini söylemekle kalmaz, muhteviyatın ne idüğünü de bildirir. Mesela, bir ürünün resmini gösterirken, alttan fiyatınıda yazar ve tarama sırasında bu ürünün en ucuz nerede olduğu da taranabilir. Ek bilgi sağlamada avantaj sağlaraha fazla bilgi için WC3' ün page on XMLsayfasını ziyaret edin.. "iksemel" diye okunur.

Yagi antenna - Paralel anten elemanlarından müteşekkil bir yönlendirici antendir. Gelen sinyalleri alır ve bir cihaza yansıtır. (Aktarım hattına bağlı elektriksel bir cihaz).

ZIF Socket - "Zero Insertion Force Socket" - Çoğu anakartta bulunan işlemcinin takıldığı bir soket çeşididir. İşlemciyi takarken kuvvet kullanılarak, iğnelerinin eğilmesine meydan vermemek için yapılmıştır. Yan tarafında bir kol vardır. Bu kolu kaldırarak, işlemciyi kolayca yerleştirir, sonra kolu indirerek, hem işlemciyi sabitleştirmiş, hem de iğnelerin tam temasını sağlamış olursunuz

Yeni başlayan bilgisayar kullanıcılarının bilmesi gereken terimler:

İnternet Nedir?

İnternet, birçok bilgisayar sistemini TCP/IP protokolü ile birbirine bağlayan dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır. İnternet, bilgiye kolay, ucuz, hızlı ve güvenli ulaşmanın ve onu paylaşmanın günümüzdeki en geçerli yoludur.

Internet Nasıl Ortaya Çıktı?

A.B. Savunma Departmanı bünyesindeki İleri Araştırmalar Projeleri Ajansı (ARPA)'nın 1969 yılında kurduğu ARPAnet ağı, bugünkü Internet'in ilk çekirdeği olmuştur.

İlk başlarda, ARPA'dan destek alan bilim adamlarının birbirleriyle bilgi iletişiminde bulunmasını amaçlayan ARPAnet, elektronik haberleşmenin çok geniş bir kullanıcı talebiyle karşılaşmasının ardından değişik bilgisayarların birbirleri ile bağlanabilmesini sağlayan iletişim protokollerinin geliştirilmesine neden olmuştur.

ARPAnet'in sağladığı avantajları gören diğer ülke bilim adamları da kendi üniversitelerini bu ağa katılmaya zorlamışlardır. Elektronik bilgi iletişiminin önemini anlayan ticari kuruluşların da ağa katılımlarıyla, internet günümüzdeki büyüklüğüne ulaşmıştır.

Internet Provider (İnternet Servis Sağlayıcı) Nedir?

İnternet servis sağlayıcısı, kişilere, kurumlara internet servislerini tamamen ya da kısmen belirli bir ücret karşılığında sunan kuruluşlara verilen addır.


TCP/IP Nedir?

İnternetin bu kadar yaygınlaşması TCP/IP (Transmission Control Protokol/Internet Protokol) adı verilen ve çeşitli protokollerden oluşan protokol sayesinde olmuştur. Bu protokolün en büyük özelliği, birbirlerine uyumsuz olan bilgisayarların dahi sorunsuz bir şekilde bilgi iletişiminde bulunmalarına izin vermesiydi. Bu protokolü kullananların çeşitli programlarla istenilen bilgiye, dünyanın neresinde olursa olsun ulaşmaları çok kolaydır.


IP Nedir?

İnternete bağlı her bilgisayarın 32 bitten oluşan ve w.x.y.z formatında bir adresi vardır (Mesela 195.174.90.8 gibi). Buna IP adresi denir.

Bilgiler, gönderilecekleri yere "Packet Switched" denilen bir metodla ufak paketlere ayrılmış bir halde gönderilirler. Paketler gidecekleri yere Router denilen ve "yol gösterici" bir göreve sahip makinelerden geçerek ulaşır. Bu paketler, iki bölümden oluşurlar. İlk bölümde gidecekleri yerin IP adresi, ikinci bölümde de içerdikleri bilgi bulunur. Router'lar kendilerine gelen paketi, ilk bölümde yazan IP adrese en yakın Router'a gönderir. Bu sayede birbirinden bağımsız bu paketler, genellikle aynı Router'ları takip ederek gidecekleri yere ulaşır ve birleşirler.



SLIP ve PPP Nedir?

Seri iletişim (¤¤¤¤¤¤ Communication), verilerin tek bir kanal veya hat üzerinden iletilmesini sağlar. Özellikle ardışık verileri (data bitiş) bir bilgisayar ve bir modem arasında transfer etmekte kullanılır.

SLIP (¤¤¤¤¤¤ Line Internet Protocol) ise, internet protokol verilerinin (IP) seri iletişim teknikleri ile iletimini olanaklı kılan bir kurallar topluluğuna verilen genel addır. SLIP protokolu, dial-up ya da kiralık hat bağlantılarında kullanılır.

PPP (Point-to-Point Protocol) de, bir tür seri iletişim protokolüdür. Genelde ISP'ler bu protokol üzerinden dial-up İnternet hizmeti sunmaktadır.



DNS Nedir?

IP adresi (IP numarası), akılda zor tutulur rakamlardan oluştuğu için, sembolik adres (Domain name) geliştirilmiştir. Hatırlanması zor IP numaraları yerine, adresledikleri yeri anlatan sözcük ve kısaltmalardan oluşan sembolik adresler ile istenilen yere ulaşmak çok daha kolaydır.

İşte bu sembolik adresler ile IP adresleri bir tabloda tutup, ikisini birbirine eşleyen program veya bilgisayarlara DNS (Domain Name Server) adı verilir.

DNS'lerde her adres çeşitli kategoriler altında toplanır. Bunların en yaygınları,

com (Commercial): Ticari kuruluş

edu (Education): Eğitim kuruluşları (Üniversiteler vb)

gov (Government): Hükümet kuruluşları

org (Organization): Ticari kaygı taşımayan kuruluşlar.

Bu kısaltmalar bazı ülkelerde ufak değişikliklere uğrasa da dünya standardı olarak yukarıdaki şekildedirler.



Freeware, Shareware, Public Domain Gibi Kavramlar Ne Anlama Gelir?

İnternette herkese açık bazı arşivler mevcuttur. Buralarda çok çeşitli bilgiler, çok çeşitli programlar bulunur (yazılım, software). Bu programları yazan kişiler, kendi programlarını herkesin alıp bedava kullanmasına izin verirler. Bu tip yazılımlara 'Public Domain" yazılımlar denir. Ancak, bazı durumlarda bu bedava kullanım kısıtlandırılır.

Freeware yazılımlar limitsiz bir şekilde herkes tarafından kullanılabilir. Bu yazılımlar, parayla üçüncü kişilere satılmamalıdır. Shareware yazılımlarda ise "dene, beğenirsen al" felsefesi geçerlidir. Programı alan kişi, belirli bir süre (1 ay gibi) kullanır, eğer kullanmaya devam ederse bir miktar para gönderir. Ancak, burada zorlayıcı bir etken yoktur.



URL Nedir?

URL (Unform Resource Locators), Web Browser'lar içinden bir www servisine ya da diğer bazı internet servislerine yönlendirme yapan komut formatıdır. Web Browser içinden 'Open URL' ya da 'Open ********' şeklinde bir seçenek üzerinden uygun URL satırları girilerek;

WWW
FTP
news
gopher
wais
telnet erişimi yapılır.



WWW Nedir?

WWW, Web, ya da W3 (World Wide Web), yazı, grafik, ses, film gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam sistemidir.

Hiper ortam, bir dokümandan başka bir dokümanın çağırılmasına (navigate) olanak sağlar. Bütün bu farklı yapıdaki veriler uygun bir standart ile bir arada kullanılıp bir WWW Listeleyicisi'nde (WWW Browser) görüntülenebilir. WWW' in diğer bir işlevi de,öteki bazı internet servislerini kendi içerisinde barındırmasıdır (ftp, gopher, news, wais gibi).



HTML Nedir?

WWW servis sunucuları bu hiper ortamda bilgi iletimini, gösterimini HTML (Hyper Text Markup Language) denen bir programlama dili yorumlayıcısı kullanarak yaparlar. Bu dil, daha çok yazılı bir dokümanı formatlamak ile ilgili komutlar içerir.



FTP Nedir?

FTP (File Transfer Protocol) internete bağlı iki bilgisayar arasında karşılıklı dosya aktarımı yapmak için geliştirilen bir internet protokoldür. Aynı zamanda bu protokolü kullanan programlara da bu ad verilir. FTP protokolü ile dosya aktarımı yapılırken, iki bilgisayar arasında on-line bağlantı kurulur ve FTP protokolü ile sağlanan bir dizi komutlar yardımıyla iki bilgisayar arasında dosya alma/gönderme işlemleri yapılır.

FTP yapmak için, bağlanacağımız bilgisayarın internet adresini (numerik ya da sembolik formatta) bağlanacağımız bilgisayarda ilgili kullanıcı numarası ve şifreyi bilmek yanında bir FTP istemci (client) programı gerekmektedir.


E-Mail Nedir, Nasıl Faydalanabilirim?

Bilgisayar ağlarının üzerinden sanal posta kutuları sayesinde mektuplaşmak mümkündür. İşte e-mail (electronic mail), bu amaçla kullanılan servislere verilen genel addır. Birisine bir mektup gönderdiğinize göre bu mektubun gideceği bir geçerli adres olmalıdır. Bu adres,"e-mail adresi" olarak adlandırılır. e-mail adresi, kullanıcı ismi@DomainAdresi şeklindedir


Telnet Nedir?

Telnet, İnternet üzerinden başka bir makineye uzaktan bağlanmak için geliştirilen bir TCP/IP protokolü ve bu programlara verilen genel addır. Bağlanılan makineye girebilmek (login) için orada bir kullanıcı isminizin (user name) olması gerekir. Telnet yapmak diye bilinen deyim, telnet protokolü kullanan bir program ile internet üzerindeki bir makineye (host) bağlanmayı ifade eder.



IRC Nedir?

IRC (Internet Relay Chat), bir çok kişinin aynı anda klavye ile karşılıklı yazışarak haberleşebildiği bir platformdur. Bir diğer adı Chat' dir. IRC'de, belirli bir konuda konuşmak, tartışmak isteyen insanlar 'kanal 'olarak adlandırılan ve genellikle bir konusu olan alanlarda toplanırlar. Dünyada bir çok IRC servisi vardır, kullanıcılar bu servisler üzerinden, IRC için gereken özel bir protokolü kullanan bir program vasıtasıyla Chat yaparlar.


Bilgisayarın Bulunduğu Ortam Nasıl Olmalıdır?

Bilgisayarların bulunduğu ortam; nemden uzak, tozsuz, anti-static ve oda sıcaklığında olmalıdır. Yukarda sıralanan ortamlar sağlanmazsa bilgisayarların ekonomik ömürleri çok daha kısa olur.


Bilgisayarın Temizliği Nasıl Yapılır?

Bilgisayarın iç temizliği en az altı ayda bir yetkili teknik servisler tarafından yapılmalıdır. Bulunduğunuz bölgede teknik servis yoksa bu işlemi kendiniz de yapabilirsiniz. Bunun için önce tüm fiş ve kablolar kasadan sökülür, bilgisayar kasası açılır, açık bir yerde, hiç bir parçasına dokunulmadan hava üfleyen bir kompresör ile içindeki toz temizlenir.

Dış temizlik ise tüm fiş ve kablolar çekildikten sonra bilgisayar temizleme köpükleri veya temizlik deterjanları ile silerek yapılmalıdır. Bilgisayar içerisine sıvı kaçmamasına dikkat edilmeli ve temizlik bittikten ancak yarım saat kadar sonra bilgisayar çalıştırılmalıdır.



Bilgisayar Arkasındaki Kablolar Ne İşe Yarar?

Bilgisayar arkasındaki kablolar, bilgisayar kasası ile diğer çevre birimleri (monitör, klavye, mouse, yazıcı gibi) arasındaki bağlantıyı sağlayan kablolardır. Bu kablolar mümkün olduğu kadar ayak altında bırakılmamalı ve saklanmalıdır.



Yedekleme Nedir? Nasıl Yapılır?

Yedekleme bilgisayarınızdaki bilgilerin periyodik zamanlarda birer kopyasının alınmasıdır. Bu işlem için günümüzde en çok CD ve disketler kullanılmaktadır.

Periyodik zamanlarda (genelde haftada bir) bilgilerin disketlere yedek alınması gerekmektedir. Daha sonra ayda bir bu yedek alınan disketler, disketlerdeki bozulmaları önlemek için formatlanmalı (sıfırlanmalı) ve daha sonra yeniden yedekleme işlemi yapılmalıdır. Disketler kesinlikle manyetik ortamlarda ve güneşte bırakılmamalıdır.



Bilgisayar Virüsü Nedir?

Bilgisayar virüsleri, bilgisayarların işletim sistemlerinden kullandıkları ticari yazılımlara, donanım ayar yazılımından kişisel belgelere kadar her türlü yazılıma bulaşabilen ve yazılımları, dataları bozabilen, donanımlara kalıcı zarar verebilen yazılımlardır.



Virüsler Nasıl Bulaşır?

Bu tür yazılımlar bilgisayarlara genellikle disket alış verişi ve internet üzerinden bulaşır.



Virüsten Korunmak İçin Ne Yapılmalıdır?

Virüslerden korunmak için mutlaka bilgisayara bir anti-virüs programı kurulmalı, disket alış verişi gibi bilgi transferlerinde virüs kontrolü yapılmalıdır.



Bilgisayar ve Yan Donanımlarını İlk Kez Kullanmaya Başlamadan Önce Neler Yapılmalıdır?

Bu tür donanımları kullanmadan önce mutlaka prizlerin topraklı olup olmadığı kontrol edilmeli, toprak hattı olmayan prizler kesinlikle kullanılmamalıdır.


Kolay gelsin.

Yazarı kim bilmiyorum, ben Teknoloji Televizyonu(dijital uyduda çıkan bir kanal) forumundan az önce kopyaladım.ÇOK TAZE YANİ.

Bilgisayar Konusundaki Batıl İnançlar

Bazı insanlar merdiven altından geçmekten korkarlar. Bazıları ise gece tırnak kesmekten. Bazıları ise siyah kedileri sevmezler. Bütrün bunların uğursuzluk getirdiğine inanılır. Böyle aslı astarı olmayan inançlara, düşüncelere batıl inanç denir.

Batıl inançlara genelde düşük eğitimli kişilerde rastlanır. Ama daha iyi eğitim alan kesimlerde de kimi konularda batıl inançlara, temelden yanlış bilgilere rastlarsınız.

Bu yazıda size bilgisayar sektöründe çok sık rastladığım bazı batıl inançlardan söz edeceğim.

İlkönce bu batıl inançları sıralayalım sonra da tek tek açıklayalım:

Batıl İnanç 1: SCSI, IDE'den iyidir.
Batıl İnanç 2: Topraklama yapılmazsa cihazlara zarar gelir.
Batıl İnanç 3: Broadcast kötüdür çünkü fazla trafik yaratır.
Batıl inanç ve davranış 4: Bir iletişim kutusunda önce Apply sonra OK
düğmelerine basmak gerekir.
Batıl inanç 5: Monitörler fazla miktarda radyasyon yayar, bu radyasyonu engellemek için ekran filtresi kullanmak gerekir.
Batıl İnanç 6: Ağ protokolleri arasında iş bölümü vardır.
Batıl İnanç 7: Virüsleri yazanlar antivirüs yazılımı üretenlerin ta kendisi.
Batıl İnanç 8: Microsoft yalnızca iyi pazarlama yaptığı için bir numara olmuştur.
Batıl İnanç 9: Microsoft’un ürünleri güvenli değildir.
Batıl İnançlar 10: Microsoft’un yazılımcıları iyi değildir, iyi yazılım üretemezler.
Batıl İnanç 11: Türkiye’de bize bir Bilişim Bakanlığı lazım.
Batıl İnanç 12: Türkiye’de bilişim sektörünün devlet tarafından desteklenmesi gerekiyor.
Batıl İnanç 13: Bilişimin gelişmesi için teknoparkların sayısının artması gerekiyor.


SCSI sabit diskler IDE sabit disklerden iyidir.

SCSI ve IDE spesifikasyonları, sabit disklerin bilgisayarın diğer birimleriyle iletişimini düzenler, yani, birer arayüzdürler (interface).

SCSI sabit diskler daha pahalıdır, kendilerine özgü kontrol kartları gerektirirler. IDE sabit diskler ise çok ucuzdur, özel IDE kontrol kartlarına gerek duymazlar çünkü her anakartta 2 adet IDE çıkışı bulunur. Bu çıkışlara toplam dört adet IDE cihaz bağlanabilir.

Yaygın kanı SCSI'lerin daha yüksek performanslı ve daha güvenilir olduğu yönündedir. Sunucu bilgisayarlarda hep SCSI kontrol kartları ve SCSI sabit diskler istenir.

Bu yaygın kanı tipik bir batıl inançtır. Nedenini açıklayayım.

Arayüzlerini bir kenara bırakırsak sabit diskler çılgınca bir hızla dönen plakalardan ve bu plakalara kaydedilmiş verileri okuyan kafalardan oluşur. Bilgisayara elektrik verilir verilmez sabit diskin plakaları dönmeye başlar ve eğer enerji tasarrufu yapan bir işletim sistemi kullanılmıyorsa kapatılana kadar hep aynı hızda döner durur. Bir sabit diskin performansını temel olarak plakaların dönüş hızı belirler. Dönüş hızının birimi rpm'dir (round per minute: dakikada dönüş sayısı). Tipik rpm değerleri 5400, 7500 ve yeni sabit disklerde de 10000'dir. Yani, şu anda alabileceğiniz en kötü sabit diskin plakaları dakikada tam 5400 kez dönmektedir.

Sabit disklerin arayüzleri sabit diskin elektromekanik yapısıyla doğrudan bağlantılı değildir. Yani, sabit disk üreten bir firma ürettiği herhangi bir sabit diskin arabirimini SCSI de yapabilir, IDE de yapabilir.

SCSI'nin IDE'ye göre performansını ölçmenin en iyi yolu aynı üreticiden çıkan, aynı rpm'e ama farklı arayüzlere sahip (SCSI ve IDE) disklerin performansını karşılaştırmaktır. Böyle bir test PC Magazine dergisince yapılmıştır ve sonuçları 1993 yılının Temmuz sayısında yayınlanmıştır (sayfa 202). Bu test sonucuna göre aynı rpm'e sahip sabit diskler arasında en iyi performans IDE disklerde elde edilmektedir.

Bu niye böyle olmaktadır? Bunun temel nedeni IDE'nin çok daha basit bir spesifikasyon olmasıdır. Bilgisayarda basit sözcüğü herzaman yüksek performans anlamına gelir. Bir şey ne kadar basitse o kadar yüksek performanslıdır, ne kadar karmaşıksa performansı da o kadar kötüdür.

IDE basit olduğu için sabit disk işlemleri sırasında işlemcinin üzerine büyük bir yük biner: Sabit diskin yapacağı herşeyi işlemci tek tek belirtmek zorundadır.

SCSI ise karmaşık ve daha akıllı bir sistemdir. Sabit diskle ilgili bir işlem yapılacağı zaman işlemci genel olarak komutu verir, gerisini SCSI kontrol kartı halleder.

Peki, SCSI'nin daha yüksek performanslı olduğu inancı nereden kaynaklanıyor?

Bunun nedeni sabit disk firmalarının ürettikleri en hızlı sabit disklerin arabirimini ilk başta SCSI yapmalarıdır. Bu niye böyledir? Bunun da tarihsel bir nedeni var: IDE, yakın zamana kadar çok geri bir arabirimdi, sabit diskte yüksek kapasitelere izin vermiyordu, daha yerine oturmamıştı. SCSI ise çok daha eli yüzü düzgün, durmuş-oturmuş bir arayüzdü. Bu yüzden en yüksek kapasiteli diskler hep SCSI arabirim kullandılar. Bilgisayar uzmanları buna alıştılar, en yüksek kapasiteli (ve her zaman daha yüksek rpm'li) sabit diskleri SCSI'den bekler oldular. Bu sefer sabit disk firmaları da onların beklentilerine uygun davrandı ve en yüksek rpm'li disklerini hep SCSI arabirimli olarak çıkardı. Bu birbirini besleyen süreç devam etti.

Yukarda IDE'nin yüksek performansını açıklarken SCSI sistemlerin bir avantajını da açığa çıkardık: SCSI'li sistemler işlemcinin üzerinden önemli bir yükü kendi üzerlerine almaktadırlar. Yani, SCSI'li sistemlerin CPU kullanım oranı düşüktür. Bu da sunucu bilgisayarlarda önemli bir özelliktir. Yardımcı devrelerin CPU kullanım oranı ne kadar düşükse sunucu o kadar rahat edecek ve asli işi olan ağ üzerindeki kullanıcılara hizmet işini o kadar iyi yapacaktır. Sırf bu nedenle bile sunucu bilgisayarlarda SCSI kullanılabilir. Ama bu avantaj da aslında tek başına SCSI'yi seçmek için yeterli değildir. Çünkü şu anda kullanılan işletim sistemlerinin hepsi mükemmele yakın bir sabit disk kaşesi kullanırlar. Bu kaşe sayesinde sabit diske erişim minimuma indirilmiştir. İşlemci genelde sabit diskle pek uğraşmaz, istediği bilgi kaşeden yani, RAM bellekten gelir. Hal böyle olunca sabit diskle ilgilenme sırasında CPU kullanım oranı yüksek olsa da çok farketmez: İşlemci sabit diske erişirlken meşgul olacaktır ama bu çok çok kısa sürecektir. Eee, o kadar da meşgul olsun.

SCSI'li sistemlerin önemli bir dezavantajı vardır: Çok sorun çıkarırlar. SCSI'nin nimetlerini saya saya bitiremeyenlerin hemen hepsi SCSI ile ilgili birçok sorunla karşılaşmıştır. En büyük sorun SCSI kontrol kartlarıyla SCSI sabit diskler arasında çıkmaktadır: Bir SCSI kontrol kartı şu sabit diskle çalışır da bununla çalışmaz ya da tam tersi olur. IDE'de ise bu konuda ne kendim bir sorun yaşadım ne yaşayan duydum.

Topraklama yapılmazsa cihazlara zarar gelir.

Bilgisayar sektöründe en yaygın batıl inançlardan birisi de topraklama yapılmazsa cihazların zarar göreceği şeklindedir.

Bilgisayarla ilgili herhangi bir cihaz ya da parça (özellikle network kartı ve anakart) arıza yaparsa satıcı firmalar ilk olarak topraklamayı araştırır, bu konuda müşterisine güzel bir fırça çeker, bütün cihazlar topraklanır ve hem satıcı hem de alıcı taraf bir daha arıza çıkmadığı konusunda yemin billah ederler.

Ama yukardaki bu durumun tersine topraklama cihazı korumaz: İnsanı korur. Evinizdeki buzdolabının da, işyerinizdeki bilgisayarınızın da topraklı hatlarla beslenmesinin tek bir nedeni vardır: Sizi korumak. Buzdolabını ya da bilgisayarı değil, sizi korumak.

Peki, bu niye böyledir?

Topraklama dediğimiz şey cihazın şasesinin, yani kasasının, yani insan tarafından ellenebilecek kısmının bir telle toprağa bağlanmasıdır. Bu sayede eğer cihazın içindeki, normalde kasaya dokunmayan elektrik aksamı bir şekilde arıza yapar da elektrik akımı kasaya geçerse kasa üzerinden toprağa akacak, kasaya dokunan insana zarar vermeyecektir. Hepsi bu kadar.

Peki, topraklama yapılmazsa ne olur? Bir arıza durumunda, kasaya akım geliyorsa ve bu kasayı bir insan elliyorsa çarpılacaktır. Buraya dikkat edin: Topraklama yapmamak kendi başına bir arızaya neden olmaz. Bir arıza olduğunda topraklama yoksa insanlar zarar görebilir. "İnsanlar zarar görür" bile diyemiyoruz, "zarar görebilir" diyoruz çünkü her arıza sonucunda da elektrik akımı kasaya geçecek diye bir kural yok.

Peki niçin satıcı firmalar topu hemen topraklamaya atıyorlar? Çünkü kolaylarına geliyor bir, olayı onlar da bilmiyor iki.

Broadcast kötüdür çünkü fazla trafik yaratır.

Bir diğer batıl inanç ve yanlış bilgi de bilgisayar ağları üzerindeki brodacast trafiği konusunda.

İlkönce broadcast nedir onu açıklayalım.

Bir ağ üzerinde mesajlar bir bilgisayardan başka bir bilgisayara üç şekilde yollanabilir: Directed (Doğrudan), Broadcast (Herkese) ve Multicast (birden fazla hedefe ama herkese değil). Multicast yeni bir kavram, pek kullanımı da yok, onun için tartışma dışında tutulabilir.

Directed mesajlar bir bilgisayardan başka bilgisayara gider.

Broadcast mesajlar bir bilgisayardan bütün bilgisayarlara gider.

Genel olarak bir işi yapmak için broadcast mesajlar kullanmak yerine doğrudan mesajlar kullanmak isteriz. Buraya kadar herkes hemfikir. Ama niye böyle isteriz, işte burada bir batıl inaç var:

Broadcast yerine directed mesaj kullanımının nedenini sorduğunuzda on kişiden hemen hemen onu da aynı şeyi söyler: Broadcast daha fazla trafik üretir.

Bu açıklamanın gerçeklerle uzaktan yakından ilgisi yok. Broadcast trafiğinden mümkün mertebe kaçınmak istiyoruz ama bunun nedeni aynı işi yaparken broadcast'in daha fazla trafik üretmesi değil. Başka bir şey. Aşağıda bu nedeni açıklayacağım. Ama önce bir örnekle broadcast'in daha fazla trafik üretmediğini göstereyim:

Örneğimiz Microsoft işletim sistemlerini ve network protokolü olarak TCP/IP'yi kullanan bilgisayarların isim-IP çözümlemeleri üzerine. Bildiğiniz gibi her bilgisayarın 15 karaktere kadar çıkabilen bir ismi bulunur ve haberleşme sırasında bu ismin IP adresine çevrilmesi gerekir. Bu iş iki türlü yapılır: Ya broadcast mesajlar yardımı ile ya da doğrudan.

İsim-IP çözümlemesi brodcast ile yapılırken ismine karşılık IP adresi istenen bilgisayarın ismi broadcast yapılır, yani soran bilgisayar bağırır: "Bu isme sahip bilgisayarın IP adresi nedir?" şeklinde. O isimde bir bilgisayar bulunuyorsa o da benim IP adresim şudur şeklinde bir yanıt gönderir. Bu işlem yani, soru-yanıt işlemleri tam tamına 196 byte'lık trafik üretir.

İsim-IP çözümlemesi doğrudan yapılacaksa ortada bir merkezi bilgisayar bulunmalı, bilgisayarların isimleri ve IP adresleri bu bilgisayarda kayıtlı olmalıdır. Bu görevi üstlenen bilgisayar WINS sunucudur. Yukardaki örnekte bir isme karşılık IP adersi öğrenmek isteyen bilgisayar kayıtların saklı olduğu WINS sunucuya başvurur (broadcast değil doğrudan yayınladığı bir mesajla). WINS sunucu da ona istenilen bilgiyi verir. Bu işlem de tamtamına 196 byte'lık trafik üretir.

Biz yaratılan trafik aynı olmasına karşın ikinci seçeneği yeğleriz. Hatta ve hatta ikinci seçenekte yaratılan trafik biraz daha fazla olsaydı bile ikinci seçeneği yeğlememiz gerekirdi. Niye?

Broadcast bir mesaj yayınladığında bu mesajı ağ üzerindeki bütün bilgisayarlar alırlar. Örnekteki gibi bir isim-IP bilgisi soruluyorsa mesajdaki ismi kendi isimleriyle karşılaştırırlar. Eğer sorulan isim kendi isimleri değilse mesajı çöpe atarlar. Bu, her bir bilgisayarın bir süreliğine de olsa meşguliyeti demektir. Bu meşguliyet çok kısa bir an için söz konusudur. Ama isim-IP çözümleme işleminin değişik zamanlarda değişik bilgisayarlar tarafından hep yapıldığını hesaba katarsanız bu meşguliyetin anlamlı yükler anlamına geldğini görürsünüz.

Halbuki isim-IP bilgisi bir WINS sunucudan doğrudan alınsaydı yalnızca o WINS sunucu meşgul edilecekti. Diğer bilgisayarlar meşgul olmayacaktı. İşin özü budur. Broadcast mesajları bu yüzden istemeyiz: Fazla trafik yarattığı için değil, diğer bilgisayarları boşu boşuna meşgul ettiği için.

Bir iletişim kutusunda önce Apply sonra OK düğmelerine basmak gerekir.

Bilgisayarımızda herhangi bir ayarı değiştirmek istediğimizde karşımıza bir iletişim kutusu (dialog box) çıkar. Bu kutuda ayarımızı yaparız ve yaptığımız değişikliği devreye almak için Apply (Uygula) ya da OK düğmelerinden birine basarız. Apply düğmesi ayar değişikliğini devreye alır ve bizi iletişim kutusunda bırakır. Böylece o iletişim kutusunda başka şeyler yapabiliriz. OK düğmesi ise ayar değişikliğini devreye alır ve iletişim kutusunu kapatır. Buraya kadar her şey normal. Batıl inanç daha doğrusu batıl davranış ise şu: Bilgisayarla uğraşanların çoğu (buna profesyonel şekilde uğraşanlar da dahil) herhangi bir değişiklik yaptıklarında önce Apply düğmesine basıyorlar, hemen sonra da OK düğmesine basıp çıkıyorlar. Peki, madem bir değişiklik yapılıp o iletişim kutusundan çıkılacak, doğrudan OK düğmesine basılamaz mıydı? Basılabilirdi. Ama günümüzün en yaygın batıl inancı olarak insanlar önce Apply sonra OK düğmesine basılmazsa sorun çıkacağına inanıyorlar ve düzenli olarak iletişim kutularını Apply-OK düğmelerine basarak kapatıyorlar. Böyle yapmak zararlı değil, sonuçta yanlış bir iş yapmıyoruz. Ama bunu yapmak gerekli de değil. O zaman yapmasak daha iyi olur.

Monitörler fazla miktarda radyasyon yayar, bu radyasyonu engellemek için ekran filtresi kullanmak gerekir
Çok sayıda firma monitörlerde kullanmak üzere ekran filtreleri üretiyor ve pazarlıyor. Bu filtreleri satmak için de gerçek dışı iddialarda bulunuyorlar. Onların iddialarına göre monitörler bizlere zarar verecek miktarda radyasyon yayıyorlar. Bu radyasyon ise yalnızca onların ürünleriyle azaltılabilir. Bu iddialar gerçek dışı. Neden mi?

Monitörlerden yayılan radyasyonun etkileri konusunda çeşitli araştırmalar yapıldı. Bu araştırmaların sonunda monitörden yayılan radyasyonun hastalıklara yol açtığı gösterilemedi. Üstelik ne olur olmaz denilerek monitörlerden yayılan radyasyonu daha da azaltmak için kurallar koyuldu. Şu anda monitörlerden son derece az radyasyon yayılıyor.

Peki, ekran filtresi kullanmayalım mı? Ekran filtrelerinin birincil kullanım amacı gözü rahatlatmaktır. Eğer monitöre bakarken gözünüz acıyorsa, sulanıyorsa bir ekran filtresi kullanmak yararlı olacaktır.

Ekran filtrelerinin bir diğer kullanım amacı da ekran üzerinde statik elektrik birikimini engellemektir. Filtreden çıkan bir tel toprağa bağlanır, böylece ekran üzerindeki statik elektrik toprağa akar. İyi de statik elektrikten niçin kurtulmak istiyoruz? Statik elektrik toz parçacıklarını kendine çeker ve monitör sürekli tozlanır. Statik elektrik toprağa akıtılırsa toz parçacıkları da monitöre çekilmez.


Ağ protokolleri arasında iş bölümü vardır
Ağ protokolleri (NetBEUI, IPX/SPX ve TCP/IP gibi) bilgisayarların bir ağda birbirleriyle görüşebilmesini sağlar. Bu protokoller insanlar arasındaki dillere benzer. Bilgisayarlar birbirleriyle iletişime geçebilmek için ortak protokoller kullanmalıdırlar. Örneğin, bir bilgisayarda protokol olarak NetBEUI, diğer bilgisayarda TCP/IP protokolü yüklü ise bu bilgisayarlar birbirleriyle iletişime geçemezler (İnsanlarda da böyledir: Bir insan Fransızca, diğeri Türkçe konuşuyorsa anlaşamazlar. Anlaşabilmek için ikisinin de konuşabildiği bir dili kullanmalıdırlar). Şöyle bir batıl inanç var: İnternet’e bağlanmak için bilgisayarlarda TCP/IP protokolü bulunmalıdır, Network Neighborhood’da bilgisayarların birbirini görmesi içinse NetBEUI ya da IXP/SPX protokolünün bulunması gerekir. Tamamıyla yanlış bir inanç. Protokoller arasında bir iş bölümü yok. Örneğin, TCP/IP hem İnternet’e bağlantı için hem de bilgisayarların yerel ağda birbirlerini görmeleri için kullanılabilir. Peki, bu batıl inanç nereden kaynaklanıyor? Bu inancın kökeni TCP/IP’nin yapılandırmasının zor olmasından kaynaklanıyor. IP adreslerinin yanlış verilmesi, hatta subnet maskesinin yanlış verilmesi yerel ağdaki bilgisayarların birbirine ulaşamamasına, birbirlerini görememesine neden olur. Böyle bir durumda NetBEUI protokolünün yüklenmesi mucizevi şekilde bilgisayarların birbirlerini görmesini sağlar, çünkü NetBEUI’nin yapılandırılabilir bir parametresi yoktur, yüklediğinizde çalışmaya başlar. Bu da “TCP/IP yükledim, bilgisayarlar birbirlerini görmedi, NetBEUI’yi yükledim hemen birbirlerini görmeye başladılar” cinsinden saptamalara neden olur. TCP/IP’yi doğru yapılandırırsak hem bilgisayarların birbirini görmesini, hem de İnternet’e çıkışı sağlamış oluruz. Peki, TCP/IP’yi nasıl doğru bir şekilde yapılandıracağız? Basit bir kural olarak bilgisayarlara ardışık IP adresleri ve hep aynı subnet maskesini girin. Örneğin, üç makinemiz olduğunu varsayalım. Birinci makinenin IP adresi 10.0.0.1, ikincisinin IP adresi 10.0.0.2, üçüncüsünün IP adresi 10.0.0.3 olsun. Üç makinenin subnet maskesi de aynı olsun (örneğin, 255.0.0.0 ya da 255.255.0.0 gibi). Bu durumda makineler birbirlerini sorunsuz şekilde görürler.

Virüsleri yazanlar antivirüs yazılımı üretenlerin ta kendisi
Düzeltmekten bıktığım bir batıl inanç bu. Bilgisayar konusunda bir şey bilmeyenler de, bir şeyler bilenler de hep aynı şeyi söylüyorlar: Adamlar para kazanmak için önce virüs yazıp ortalığa salıyorlar, sonra da bu virüsleri temizleyen yazılımları üretip para kazanıyorlar. Böyle bir şey yok arkadaşlar! Bu iddia tamamen saçma ve gerçek dışı! Virüs yazılımı üretmek uygar ülkelerde büyük ve çok ciddi bir suç. Virüs yazan kişi ya da firmalar yakalandıklarında hayatları karartılıyor. Şu ana kadar dünyayı kasıp kavuran virüslerin (Çernobil, Melissa vb.) yazarlarının çoğu yakalandı ve hapse mahkum oldu. Uygar ülkelerde antivirüs üreticisi firmaların virüs ürettiğine dair bir ima bile yok. Virüsleri, anrivirüscülerin ürettiği iddiası ancak ülkemizdeki insanların kafa yapısını yansıtıyor: Kötü düşüncelerle ve komplo teorileri ile dolu kafalara sahip olduğumuz için virüslerin arkasında da bir komplo arıyoruz.

Microsoft yalnızca iyi pazarlama yaptığı için bir numara olmuştur
1975 yılında kurulan Microsoft’un şu anda dünyanın en büyük yazılım firması ve borsa değeri en yüksek firmalardan birisi olması herkesi şaşırtmaktadır. Bu durumu açıklamaya çalışanlar genelde Microsoft’un en önemli özelliğinin iyi pazarlama yapması olduğunu söylerler. Onlara göre aslında Microsoft’un ürünleri kötüdür, en çok da vasattır ama Microsoft’un pazarlama taktikleri sayesinde Microsoft bunları en yaygın kullanılan ürünler durumuna getirmiştir.
Doğrudur, Microsoft pazarlama alanında çok güçlüdür. 1990 yılında Windows 3.0 için, 1995 yılında Windows 95 için yürüttüğü tanıtım ve pazarlama kampanyaları sektörün en büyük, en pahalı kampanyalarıdır. Ama pahalı kampanyalarla yanlış bir ürünü ne kadar satabilirsiniz ki? Microsoft bir numara çünkü ürünleri iyi ve pazarlaması iyi. Bu ikisinin hep bir arada olması gerek. İyi pazarlama yapamazsanız iyi bir ürünü satamazsınız. Kötü bir ürünü de ne kadar iyi pazarlama yaparsanız yapın yine belli bir miktardan fazla satamazsınız. Ayrıca Microsoft iyi pazarlama yaparken rakiplerinin niçin iddia edildiği gibi çok daha iyi ürünleri iyi pazarlayamadığı ayrı bir merak konusudur.


Microsoft’un ürünleri güvenli değildir
Piyasada Microsoft’un ürünlerinin güvenli olmadığı, Linux ve UNIX işletim sistemleriyle bu işletim sistemleri üzerinde çalışmakta olan ürünlerin daha güvenli olduğu yönünde bir inanç var. Bu da bir batıl inanç. Yapılan testler bütün işletim sistemlerinde çeşitli açıklar bulunduğunu ortaya çıkıyor. Bu açıklar kapatıldığında bütün işletim sistemleri hemen hemen aynı oranda güvenli oluyorlar. Örneğin, bu yakınlarda ortaya çıkan SQL Server solucanı Microsoft’un aylar öncesinde bulup önlemini de aldığı bir açığa dayanıyordu. Microsoft’un bültenleriniz izleyip en son yamaları yükleyenler bu solucandan etkilenmediler.
Microsoft’un ürünleri daha güvensiz görünüyordu çünkü en yaygın ürünler bunlardı. Hacker’lar ve virüs üreticileri de bu ürünleri hedef alıyordu. Linux’un yaygınlaşmasıyla birlikte Linux da bu kesimin hedefi haline geldi. Biraz araştırma yapınca Linux için üretilmiş virüsleri ya da saldırıları bulabiliyoruz. Bunların sayısı halen çok değil çünkü bütün patırtıya karşın Linux halen Microsoft işletim sistemleriyle karşılaştırılabilir yaygınlıkta değil. Ayrıca Linux’un en büyük avantajı olan açık kodlu mimari aslında virüs üreticileri ve hacker’lar için de büyük avantaj sağlıyor. Öyle ya, işletim sisteminin ve programların kodunu görebilen kötü niyetli bir kişiyseniz o ürünleri anlayıp onlara yönelik daha yıkıcı virüsler üretebilir, daha yıkıcı saldırılar planlayabilirsiniz. Sonuç olarak Microsoft ürünleri de diğer ürünler kadar güvenlidir diyebiliriz.

Microsoft’un yazılımcıları iyi değildir, iyi yazılım üretemezler.
Bu da Türkiye’deki yaygın inançlardan birisi. Bu iddianın da aslı astarı yok. Microsoft’ta şu anda dünyaca ünlü yazılımcılar bulunuyor. Bir tanesi Richard Rashid. UNIX dünyasında çok bilinen Mach işletim sisteminin en önemli tasarımcılarından birisi. Diğeri Dave Cutler. Digital Eqipment’da ondan fazla işletim sisteminin yazımında bulunmuş birisi. Microsoft tarafından ilk sürümü 1993 yılından çıkartılan Windows NT işletim sisteminin baş tasarımcısı. Bir başkası, ilk grafik arayüzlü işletim sistemlerinden birisinin tasarımında bulunan ve değişken adlarının yazımı için Hungarian notation (Macar kuralı) şeklinde bir ekol oluşturan Charles Smonyi. Bu üçü yalnızca bir örnek. Microsoft, genç ve yaşlı çok sayıda dahi programcıyı barındırıyor. Bu yazılımcılar görülmemiş bir hızla en üst kalitede yazılımlar üretiyorlar.

Türkiye’de bize bir Bilişim Bakanlığı lazım
Yeni hükümetin seçim öncesi vaadlerinden birisi bakanlıkların sayısının azaltılacağı yönündeydi. Toplumumuzda çok sayıda kişi bakanlıkların sayısının azaltılması gerektiğini düşünüyor. Bu düşünce bir tek bilgi işlem çalışanları tarafından paylaşılmıyor. Bu sektördeki insanlar sürekli olarak bir Bilişim Bakanlığı rüyası görüyorlar. Devletin çeşitli kademelerinde birbirinden bağımsız olarak götürülen bilgi işlem projelerinin böyle bir bakanlık sayesinde eşgüdümlü olarak yürütüleceği iddia ediliyor. Bense “iyi ki öyle bir bakanlık yok, iyi ki işler eşgüdümsüz ilerliyor” diye düşünüyorum. Böyle bir bakanlığın kurulduğunu düşünün: Bir bakan atanacak, bakan kendi bürokrasi kadrosunu oluşturacak, bu kadro sürekli olarak yeni bir bina ve daha iyi maaş koşulları isteyecek, devletteki en küçük proje için bu bakanlıktan onay beklenecek. Bu bakanlık bitmez tükenmez “Bilişim Master Planı” toplantıları, kurultayları düzenleyecek vs. vs. Bilişim şimdiki kadar bile ilerlemeyecek. Tanrı bizi böyle bir bakanlıktan korusun.

Türkiye’de bilişim sektörünün devlet tarafından desteklenmesi gerekiyor
Bilişim sektörü masrafsız bir sektör. Bir yazılım mı üreteceksiniz; bir bilgisayar, bilgi ve çokca çalışma yeter. Bir ürün mü üreteceksiniz; bir bilgisayar, bilgi, bir miktar elektronik komponent ve çokca çalışma yeter. Yazılım firmaları Microsoft, Borland böyle kuruldu. Donanım firmaları HP ve Apple böyle kuruldu. Ama gelin görün ki yine sektörümüzde tam tersi bir inanç var. Herkes ille de bu sektör devlet tarafından desteklensin istiyor. Çok zengin devletler bile böyle bir destek vermezken bizim devletimizden böyle bir destek istenmesi garip.

Bilişimin gelişmesi için teknoparkların sayısının artması gerekiyor
Bilişim sektörünün başını çeken AB ve Japonya’da teknopark diye bir şey yok. Teknopark kavramı bilişim devriminin gerisinde kaldığını düşünen devletlerde ortaya çıkan bir kavram. Biz de onların kuyruğuna takılarak çok sayıda teknopark kurmaya giriştik ve daha fazla teknopark kurulmasını istiyoruz. Teknoparkları savunanlara göre teknoparklar, yaratıcı düşünceye sahip ama parasal olarak yeterli kaynaklara sahip olmayan firmalara ev sahipliği yapacak. Ancak Türkiye’de halen var olan teknoparklarda olan bu değil. Teknoparklar vergi yönünden büyük avantajlar içeriyorlar ve bu yüzden teknoloji üretmeyen, bildik ticari faaliyetler yürüten firmalar teknoparklara hücum ediyor. Hatta firmaların önemli bir kısmı bu teknoparklardan küçük yerler kiralayıp vergi avantajlarından yararlanmayı seçiyorlar. Bu tür firmalar teknoparklarda görünüyor ama aslında bambaşka yerlerde faaliyet gösteriyorlar. Bu durumlarıyla teknoloji geliştirmedikleri gibi kendi alanlarından faaliyat gösteren ve teknoparkta bulunmayan firmalara karşı haksız rekabet içinde bulunuyorlar.

NOT:Yazının tamamı alıntıdır.

GENEL VİRÜSLER
Disk virüsleri: Bu virüsler Windows gibi isletim sistemleri yerine direkt olarak hafızaya
yerlesirler.
Dosya virüsleri: Direkt olarak dosyaları hedef alan virüslerdir ve genelde COM, EXE,
SYS olarak sisteme yerlesirler.
Makro virüsler: Word, Excel gibi programlarla yazılmıs dosyaların açılmasıyla faaliyete
geçen virüslerdir. (Örnek: Melissa virüsü)
Program virüsleri: Dos altında bulunan COM, EXE gibi dosyalara bulasırlar ve bu
dosyaların çalıstırılabilme özelligi sayesinde bellege hükmederler.
Bios virüsleri: Bios virüsleri tekrar yazılabilir bioslara bulasırlar.

CIH (Cernobil) VİRÜSÜ
CIH (Cernobil), virüsü sadece Windows95 ve Windows98 altında çalısan, bulasıcı ve
çok yaygın bir bilgisayar virüsüdür.
CIH Dos, NT , OS/2 gibi isletim sistemlerinde çalısmaz.
CIH isimli Cernobil diye bilinen virüsün diger isimleri ise söyledir:
PE_CIH, CIHV, SPACEFILLER, WIN32.CIH, CHERNOBYL, TSHERNOBYL,
TSERNOBYL
a- CIH virüsünün tarihi:
Bu virüs Haziran 1998de Tayvan'da çok yaygın olarak bulundu. Virüsü yazan kisi,
yerel bir internet konferansında virüsü faydalı bir program diye gönderdi. Bir hafta içinde
virüs, Avusturya, Avustralya, _srail, _ngiltere'de bulundu. Ayrıca bir çok ülkede de tespit
edildi (_sviçre, _sveç, USA,Rusya, Sili).
b- CIH virüsü nasıl çalısır, bulasır?
CIH virüsü, sadece Windows95 ve Windows98 executable ( .EXE uzantılı)
dosyalarına bulasır. Virüslü bir .exe dosyası çalıstırılıp virüs hafızada aktif oldugu zaman
sistemde çalıstırılan diger WIN95/98 .exe dosyalarına bulasmaya çalısır. Virüs kesinlikle
DOS da aktif degildir, sadece windows da çalısabilir. Eger bilgisayarı DOS modunda
(Command Prompt Only - Sadece Komut _slemi) açarsanız virüs hafızaya yüklenmez. Eger
Windows’dan DOS'a çıkarsanız (Restart Computer in MSDOS mode) virüs hafızadan çıkar.
Virüslü bir .exe dosyası ya baska bir arkadasınızdan veya dısardan bir disketle,cd-romla veya
internetten çektiginiz veya emailinizde size gönderilen bir .exe dosyası varsa ve bu .exe
dosyasını çalıstırırsanız size bulasır.
Bunların dısında baska bir sekilde bulasmaz.
Virüsde bazı programlama hataları oldugu için bazı bilgisayarlarda virüslü dosya çalıstırıldıgı
zaman sistem kilitleniyor.
Virüs sadece ayın belli tarihlerinde aktif oluyor. Bu virüsün 3 tane farklı tipi vardır:
Uzunluk _çerdigi Yazı Aktif olma tarihleri Yaygın mı?
1003 CCIH 1.2 TTIT Nisan 26 Evet
1010 CCIH 1.3 TTIT Nisan 26 Hayır
1019 CCIH 1.4 TATUNG Her ayın 26sinda Evet
Yukarıdaki tabloyu açıklayalım:
Uzunluk: Virüsün kapladıgı yer. Çok ilginçtir, bu virüsün bu kadar yayılma
sebeplerinden birisi de virüsün bir dosyaya bulastıgı zaman dosyanın boyutlarını
arttırmamasıdır. Virüs, dosyalardaki kullanılmayan boslukları bulup kendisini parça parça bu
bosluklara kaydetmektedir. Bu sekilde insanların gözünden kaçabilmektedir. Bu virüs aynı
zamanda türünün ilk örnegidir.
_çerdigi Yazı: Virüsün bulastıgı dosyalara yazdıgı bir yazı.
Aktif olma tarihleri: Virüs bu tarihler haricinde bulasmak dısında hiçbir islem
yapmamaktadır. Bu tarihlerde ise sisteme hasar verecektir.
Yaygın mı: Bu virüsün diger ülkelerde de yaygın olup olmayan türleri. Çok ilginçtir bugüne
kadar bize ulasan virüslerin çogu 1.3 türü idi. Sanırız Türkiye’de daha çok 1.3 türündeki virüs
yaygın.
c- Virüsün verdigi zararlar nelerdir?
Virüs iki türlü hasar vermektedir:
a) Flash BIOS’LAR: Özelliklerde Pentium ve Pentium-II islemcilerin kullanıldıgı
anakartlarda bulunan Flash Bios özelligi bilgisayarınızın yeni çıkan islemcileri desteklemesi
ve BIOS’larda olabilecek (2000 yılı gibi) yazılım hatalarına karsı yenilemenizi saglar. Bir
program ile bu BIOSların en son versiyonlarını internetten çekip Flash Biosa yazabildiginiz
gibi bu virüs de Flash Biosa yazabiliyor. Flash Biosu anlamsız ise yaramayan datalarla
dolduran bu virüs bilgisayarın ilk açılmasını saglayan bu kritik yazılımı ise yaramaz hale
getiriyor ve bilgisayarınızda kapkara bir ekranla bas basa kalıyorsunuz.
b) Harddiskler: Virüs harddisklerin MBR (Partition) ve Boot diye bilinen iki bölgesindeki
bilgilerin üzerine yazmakta ve onları da ise yaramaz bilgilerle doldurmaktadır. Bu durumda
harddisk saglam olsa bile , harddiske sistemin erismesinde gerekli olan bu yerlerdeki yanlıs
datalar bilgisayarınızın harddiskteki dosyalara erismesini engellemektedir.
Özellikle direkt biosdan erisim sistemi kullanan bu virüs BIOSlardaki virüs
korumasını da asmaktadır.
Ayrıca virüs rasgele bir sekilde disketteki dosyalara hasar da verebilmektedir. Bunun
yanısıra, virüsün harddiskin ilk 1Mblık alanını sildigi ve FAT (Dosya Tablosu) yapısını
bozdugu da bilinmektedir. Bu durumda ise bilgileri kurtarmak imkansız denilebilir. Ancak
Norton Utilities programlarından Unformat ile Ontrack firmasının Tiramisu programları bir
umut ısıgı olabilir.
Norton Utilities internet sayfasına [Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....] adresinden erisebilirsiniz.
Ontrack firmasının internet sayfasına [Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....] adresinden erisebilirsiniz.
Virüs bu bahsedilen konular dısında hiç bir seye zarar vermez. Maalesef medyada
çıkan bazı haberler bizi bu konuda sizleri uyarma ihtiyacına yönlendirdi. Cdromların
epromlarının bozulması, SMS mesajları ile Cep telefonlarının bozulması gibi bir çok asılsız
haberlere lütfen inanmayınız.
Sadece size anlattıgımız gibi Flash bios ve harddiskdeki bilgilere zarar vermektedir.
d- Bu virüsden nasıl kurtulunur?
Bu konuyu iki sekilde ele alacagız.
a) Bilgisayarı hasar görmemis ama virüs olma ihtimali olanlar:
- Flash Bios:
Virüs tarafından flash biosu silinen kullanıcılara tavsiyemiz yeni bir anakart almadan
önce, flash bioslarını tamir ettirmeye çalısmalarıdır. Bu maliyeti yok denecek kadar az ama
bilgili eleman isteyen bir konudur.(Maalesef ülkemiz bilgisayar konusunda çok cahildir...)
Öncelikle Flash BIOS ufak bir programdır.
Eger elinizde daha önceden kaydetmis oldugunuz anakartınıza ait Flash Bios dosyası
varsa bu dosyadaki dataları bir eprom programlayıcısı olan bir elektronikçide bios çipinize
geri yükletebilirsiniz. Eger çipi siz söküp elektronikçiye götürecekseniz dikkatli olun.
Sökerken çipin bacakları hasar görebilir. Bu islem çok dikkatli yapılmalıdır. Bazı anakartların
Bios çipleri de sökülememektedir, bu durum daha ilerde ele alınacaktır.
Bu sitelerde BIOS update bölümünde gerekli talimatlarla birlikte en yeni Bios sürümlerini
bulabilirsiniz.
Eger baska bir tanıdıgınızda aynı bilgisayardan veya aynı anakarttan varsa onların
bilgisayarları saglam ise asagıdaki bios programları ile hem markasını ögrenebilir hem de
biosunu bir diskete kopyalayabilirsiniz.
Bu sekilde elinizde Biosunuzun bir kopyası olacak ve bunu bir elektronikçide bir
eprom programlayıcısı ile geri yükleyebileceksiniz. Bu islemi gerçeklestirmis arkadasları
tanıyorum kesinlikle mümkün ve basarılı sonuç veren bir islemdir.
Flash Biosun sökülemedigi eski anakartlarda ise durum biraz vahimdir.
Anlatacagım teknigin islerligi konusunda hiçbir garanti veremem , anlatacaklarım yukarda adı
geçen anakart sitelerinden alınmıstır. Ben hiç denemede bulunmadım bu yüzden ise yarayıp
yaramayacagını da bilemiyorum.
_htiyacınız olan :
1- ISA ekran kartı (Asusda optional demis yani gerekmeyebilir de ama emin degilim)
2- Çalısır durumda bir Floppy drive
3- _çinde sistem dosyaları , gerekli bios programları olan , flash biosunuz kopyasını da içeren
bir disket.
Config.sys koymayın, sistem dosyalarınız win95 sistem dosyalarından ziyade dos 6.22
olsun çünkü daha az hafıza kaplıyorlar. Gigabyte anakartların bios sayfalarında özellikle
windows95 sistem dosyalarını kullanmayın deniliyor. Gerekli programları ve sistem
disketinin bir kopyasını bu sayfada bulabilirsiniz. Tavsiyem autoexec.bat dosyasını öyle bir
ayarlayın ki kullanıcının hiç bir sey yapmasına gerek kalmadan , bootlayıp flash biosunuzu
otomatik geri yüklemesi...
Nasıl yapılacak?
1- Sistemdeki anakarta takılı butun kartları çıkarın sadece ISA ekran kartı kalsın.
2- Hazırladıgınız disketi (gerekli programları asagıdaki bölüme koyduk) floppy drive takın.
3- Sistemi power tusuna basın
4- Umarım ise yarar
5- Disketi çıkarmayı unutmayın.
Harddiskler:
CIH virüsü ile erisilmez durumdaki harddiskleri geri kazanmak için , diskeditor
denilen programlara ihtiyacınız var. Bu tür programlar, Norton Diskeditor, Winhex gibi
programlar kullanabilirsiniz.
En iyisi aynı harddiske sahip olan birinden partition ve bootları bir diskete kopyalayıp
kendi harddiskinize geri yüklemek.
Fakat dikkat etmeniz gereken önemli bir nokta, harddisklerin aynı formata ve
büyüklüklere sahip olmasıdır.
Örnegin , 6.4gb bir harddiskiniz var , bunu 2 partitiona ayırıp c ve d sürücüleri olarak
2 tane 3.2gb bir sekilde formatlarsanız ve gidip de sadece 6.4 gb olarak formatlanan bir
harddiske geri yüklerseniz, o zaman harddiski bilgisayara yanlıs tanıtmıs olursunuz ve
dosyalarınıza erisemezsiniz. Asagıda 2.1 gb ve 10.2 gblık quantum harddisk partition ve
bootlarını koyuyorum , dikkat bunların ikisi de sadece tek partitionlı harddiskler içindir, eger
harddiskinizi böldüyseniz bunları kullanmayın, bu harddisklerin FAT yapıları FAT32
biçimindedir, sakın FAT16 olan harddisklerde kullanmayın ve son olarak , olabilecek
hasarlardan dolayı biz sorumlu degiliz.
Eger bu yöntemler ise yaramaz ise, Norton Disk Doctor gibi programları tavsiye
ederim. Özellikle NDD / rebuild komutu harddiskte partition aratıp geri yükleyebilmektedir.
Dikkat edilmesi gereken bir nokta da, FAT32 denilen 2.1gbdan büyük harddisklerin tek parça
olarak formatlanmasını saglayan Microsoftun Windows95 OSR2 ve Windows98 de
destekledigi FAT sistemini Norton Utilities 2.0 For Windows ve üstü desteklemektedir.
(Norton Utilities For Windows ile dos programları da gelmektedir).
Ayrıca internette bir çok disk editör programlar bulunmaktadır, haksız rekabet gibi bir olay
olmasın diye Winhex isimli bir programın da ismini vereyim.
Biz hiç bir yazılım firması ile çalısmıyor, hiç bir sahsi çıkar iliskimiz de yoktur.
Tekrar ediyoruz, bu sayfada bilgiler ve programlardan dolayı olusacak hiçbir hasar
bizim sorumlulugumuzda degildir.
Umarım bu sayfadaki bilgiler isinize yaramıstır , bize virüsle ilgili merak ettiginiz
baska bir sey varsa email atarak sorabilirsiniz, genelde cevapları bu sayfaya ilave edecegiz.
e- Programlar:
1- Flash Bios programları: Bu programlar ile biosunuzu yedekleyebilir , yedeklerden geri
yükleyebilir veya yenileyebilirsiniz.
Asus Board Sayfasında bir çok FLASH BIOS programı var, hepsini
koyamayacagımdan size tavsiyem [Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....] adresine gidip oradan gerekli dosyaları
almanızdır.
ctbios.zip - Bu programı çalıstırdıgınızda, bilgisayarınızın bios markasını ve internet
sayfalarını gösterir.
2- Harddisk programları:
system.zip - DOS 6.22 sistem disketi image dosyası, winimage gibi bir program ile bir
diske aktarın.
w98sys.zip - Windows 98 sistem disketi image dosyası, cd-romlarınızı da otomatik
olarak sisteme tanıtmaktadır.
q10.zip - Quantum Fireball 10.2Gb EL model harddisk partition ve boot image
dosyası, (FAT32 formatlı, tek partition, sakın baska türlü formatlanmıs harddisklere bunu geri
yüklemeyin).
3- Antivirus programları:
kill_cih.exe - Bu program windowsda aktif olan CIH virüsünün çalısmasını durdurur ,
hafızadan(memoryden) siler , ama harddiskten de temizlemeniz gerekir. Bu program sadece
virüsü durdurup antivirüs programlarının rahatça çalısmalarını saglar.
fp-307b.zip - F-prot antivirüsün en son dos versiyonu CIH dahil bir çok virüsü temizler,
üstelik bedava.
BABYLONİA VİRÜSÜ
Babylonia Windows’un hafızasına yerlesen bir kurt (worm) olup otomatik güncelleme
yetenegi vardır. Windows çalıstırılabilir dosyalarına ve yardım dosyalarına bulasır.
WSOCK32LL dosyasını degistirerek Internet’e baglanır ve kendinin yeni versiyonlarını
yükler.
Virüs sadece Win9x isletim sistemlerine bulasabilir. I-Worm.Happy/SKA worm,
WinHLPemo, Win95/CIH gibi virüslerin özelliklerini kullanır.
Bulasmıs bir dosyanın çalıstırılmasıyla virüs aktif hale geçer. Kendini bir sistem sürücüsü
olarak sisteme yerlestirir(VxD) . Disk erisim fonksiyonlarını kontrol eder. Diske yazılan ve
diskten okunan dosyaların sonuna kendi kodunu ekler. Bu dosyaların boyutları
büyüyebilecegi gibi virüsün kullandıgı özel bir yöntem nedeniyle aynı da kalabilir.
4 Kb uzunlugunda C:\BABYLONIA.EXE dosyasını olusturur. Bu dosya virüsün bazı
ek fonksiyonlarını içerir.
Windows yardım dosyalarına bulasarak her yardım dosyası çalıstırıldıgında virüs
kodunun çalıstırılmasına neden olur.
FUNLOVE VİRÜSÜ
FunLove hafızada yerlesebilen Win32 virüsüdür. Kasım 1999'da ABD, _ngiltere ve
Çek Cumhuriyeti gibi ülkelserde yaygın olarak görünmüstür.
Funlove sifreli veya polimorfik bir virüs degildir. Virüs yerel ve ag sürücüsündeki PE
EXE (Windows çalıstırılabilir) dosyalara bulasır.
Virüs, bulasmıs bir dosya çalıstırıldıgındawindows SYSTEM klasöründe FLCSS.EXE
dosyası olusturur, kodunu oraya yazar ve olusturulan dosyayı çalıstırır. Bu dosya virüs
damlatıcısı olur- virüs tarafından gizli bir Windows dosyası (Windows 9x altında) veya
servisi(Windows NT altında) olarak baslatılır.
FLCSS.EXE dosyası olusturulurken hata olusursa damlatıcı dosya virüsü kendi
bulastırma fonksiyonunu kullanarak bulasmıs konukçu dosyadan yayar ve virüs yayan
fonksiyon arka planda ayrı bir "thread" olarak çalıstıgından programın çalısmasında gözle
görünür bir gecikme yasanmaz.
Bulasma fonksiyonu C:'den Z:'ye kadar olan bütün yerel sürücüleri taradıktan sonra ag
kaynaklarını da tarar ve çalıstırılabilir PE dosyalara ( .OCX, .SCR, veya .EXE uzantılı )
bulasır. Virüs kodunu dosyanın en sonuna yazar. Dosyanın basına da 8 baytlık bir kod
ekleyerek program basladıgında virüs kodunun çalıstırılmasına neden olur. Bundan sonra
programın ana kodunun çalıstırılmasına geçilir.
Virüs, agdaki bilgisayarlardan sadece mevcut bulasmıs bilgisayarın yazma hakkı
olanlara bulasabilir. Bu virüsün yayılmasını önemli ölçüde azaltır.
Virüs, bulasacagı dosyaları kontrol ederek adının ilk 4 harfi asagıdakilerden biri olanlara
bulasmaz:
ALER AMON _AVP AVP3 AVPM F-PR NAVW SCAN SMSS DDHE DPLA
MPLA
Virüs ayrıca NTLDR ve WINNT\System32\ntoskrnl.exe dosyalarını Bolzano
virüsünün degistirdigi sekilde degistirir. Bu dosyalar artık kullanılamaz hale gelir ve yedekten
geri yüklenmeleri gerekir.
Virüs sadece asagıdaki metni içerir:
~Fun Loving Criminal~
Bu metin DOS'un 'This program cannot be run in DOS mode.' metninin kayıtlı oldugu
yerdedir. Program DOS ortamında çalıstırılmaya çalıstıgınızda bu kısa mesajını verir ve
sistemi yeniden baslatır.
MY PİCS VİRÜSÜ
MyPics kurt(worm)u bir Visual Basic uygulaması olup bir eposta eki olarak gelir.
‘'Here's some pictures for you!’ (Sizin için birkaç resim!) mesajını içeren epostanın konusu
yoktur. Virüs kendini sistemde C:\ Pics4You.EXE olarak kurar ve Windows kaydını
degistirerek windows her açıldıgında bu virüsün çalısmasına neden olur. MSVBVM50LL
dosyasına ihtiyaç duyar. Eger bu dosya sisteminizde yoksa virüs yayılamaz. Virüs
aktiflestiginde kendini 50 kullanıcıya bir defada gönderebilmektedir. Eposta adresleri ise
Outlook Adres Defterinden seçilmektedir.
Virüsün tehlikeli bir yapısı vardır. 1 Ocak 2000 tarihinde virüs aktiflesip CBIOS.COM
programını çalıstırarak CMOS’taki bilgileri yok eder. Ayrıca AUTOEXEC.BAT dosyasını
degistirerek sabit sürücülerden C: ve D:’yi sistemin sonraki açılısında biçimlendirir. (format)
PRI VİRÜSÜ
W97M/Pri polimorfik Word 97 makro virüsüdür.
Bulasmıs bir belge açıldıgında aktiflesir. Genel sablonun virüse bulasıp bulasmadıgını
kontrol eder eger bulasmamıssa kendini degistirerek bu dosyaya kopyalar.
Virüs genel sablona bulasmıssa diger dokümanlar kapanırken onlara da bulasır. Ayrıca
"Tools/Macros/Visual Basic Editor" mönüsü kullanılamaz hale getirilir.
Virüs zamanı kontrolü eder ve eger saat ve dakika birbirine esitse degisik renklerde on
geometrik sekil mevcut dokümana eklenir.

TÜREVİ: Pri.B
Bu türevi W97M/Pri.A ile birbirine çok benzer ancak birkaç küçük fark vardır.
Bu türevi "Tools/Macros/Visual Basic Editor" mönüsüne küçük bir kod ekleyerek
Word'den çıkısta dokümanların kaydedilmemesine neden olur.
Virüs ayrıca on geometrik sekil yerine herhangi bir sayıda geometrik sekil
olusturabilir.

TÜREVİ: Pri.Q
TAKMA ADI: Prilissa, Melissa.W, Melissa.AG, W97M.Antisocial.G
Bu türevi W97M/Melissa virüsünden çalınmıs toplu email atma özelligini ve zararlı
kodları da içerir.
Kod 25 Aralıkta aktiflesir. Kod "C:\Autoexec.bat" dosyasını degistirerek sonraki
sistem baslangıcında "C:" sürücüsünün formatlanmasına neden olur. Buna ragmen virüs
Windows NT'de çalısmaz. "Autoexec.bat" ayrıca asagıdaki mesajı içerir:
Vine...Vide...Vice...Moslem Power Never End...
Your Computer Have Just Been Terminated By -= CyberNET =- Virus !!!
VirüsAutoexec.bat dosyasını degistirdiginde asagıdaki mesajı verir:
Vine...Vide...Vice...Moslem Power Never End...
You Dare Rise Against Me...The Human Era is Over,
The CyberNET Era Has Come !!!
Virüs o anki dokümana degisik renk ve sayıda geometrik sekiller ekler.
Virüs daha sonra her adres defterindeki ilk 50 alıcıya kendini postalar. Mesaj asagıdaki
gibidir:
Subject: Message From (Kullanıcı adı)
Body: This document is very Important
and you've GOT to read this !!!
Mesajda _ngilizce olarak " Bu doküman çok önemli ve okumak zorundasınız" denmektedir.
Burada "Kullanıcı Adı" virüs bulasmıs kurbanın adı ile degistirilir. Mesaj ayrıca
virüsün bir kopyasını yollamıstır.
Virüs ayrıca email gönderme isinin sona erdigini anlamak için windows kaydını
asagıdaki gibi degistirir:
HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Office\CyberN ET degeri yerine su
deger yazılır:
(C)2000 - Indonesia by AnomOke!
Virüs kendini postaladıktan sonra bir doküman açıldıgında veya kapandıgında virüs
çogalmaya devam eder.
Virüs, gömülü virüs koruma sistemini devre dısı bırakır ve Dosya menüsündeki son
açılan dosyaları saklar. Ayrıca "Tools/Macros/Macro" ve "Tools/Macros/Visual Basic Editor"
mönülerini kullanılamaz hale getirir.
SUPPL VİRÜSÜ
W97M/Suppl, 17 Eylül 1999'da birçok haber grubuna postalanmıs bir mail kurtudur.
Kendini Suppl.doc adlı bir dosya eki ile e-mail kurdu olarak yayar. Suppl zararlı bir yapıya
sahiptir.
TÜREV_: Suppl.A _lisikteki Word 97 belgesi açıldıgında makro kodu çalıstırılır. Aktif
belgeyi
Windows klasörüne "Anthrax.ini" olarak kopyalar. Daha sonra "Suppl.doc" belgesinin
sonuna ekli olan "Wsock32.dll" dosyasının bulasmıs bir versiyonunu açar. Sistem tekrar
baslatılmadan önce Windows klasöründe görünen üç dosya olusturulmustur:
"DLL.lzh", "DLL.tmp" ve "wininit.ini".
Sistem tekrar basladıktan sonra "DLL.tmp", "Wsock32.dll" ile, orijinal "Wsock32.dll"
dosyası "Wsock33.dll" ile degistirilir. "DLL.lzh" (sıkıstırılmıs ".dll") ve "wininit.ini"
dosyaları silinir.
Daha sonra Suppl kendini virüs bulasmıs kullanıcı makinesinden gönderilen her
SMTP email mesajının sonuna "Suppl.doc" olarak ekler. Suppl bir hafta aktif kaldıktan sonra
bütün yerel ve uzak sürücülerde yer alan asagıdaki uzantılara sahip dosyaları siler:
DOC,XLS,TXT,RTF,DBF,ZIP,ARJ,RAR
THUS VİRÜSÜ
W97M/Thus çok tehlikeli bir Word 97 makro virüsüdür.
TÜREV_: Thus.A
Bulasmıs bir dosya açıldıgında W97M/Thus.A virüsü evrensel sablona ve o an açık
olan bütün Word belgelerine bulasır. Bundan sonra her olusturulan,açılan veya kapanan
belgeye bulasır.
Virüs, daha önce bulastıgı belgeleri "Thus_001" isaretini arayarak belirler. Bu nedenle
virüs "Thus" diye adlandırılmıstır. Ayrıca "Thursday" takma adıyla da bilinmektedir. Virüs,
etkisini 13 Aralıkta "C:" dizinindeki bütün dosyaları silerek gösterir. 6000'den fazla
bilgisayara kısa sürede yayılan bu virüs özellikle ABD, _ngiltere, Fransa ve Almanya daki
finans sektörünün bilgisayarlarına bulastı. Böylece tehlikeli virüsler sınıfına girdi.
MELİSSA VİRÜSÜ
Bilinen diger isimleri: Simpsons, Kwyjibo, Kwejeebo, Mailissa
Varlıgı ilk olarak 26 Mart 1999 günü fark edilen bu bilgisayar virüsü, fark edildigi
andan sadece bir kaç saat sonrasında 100.000 bilgisayara bulasmıstır. Bu, daha önceki tüm
virüslerden çok daha hızlı bir yayılma hızıdır.
Melissa virüsü kendisini bir kullanıcıdan bir diger kullanıcının e-mail hesabına
kopyalayarak yayılmaktadır. Virüs etkisini, kullanıcının dokümanlarına “Simpsonslar” isimli
TV dizisinden sözler ekleyerek ve daha da kötüsü kullanıcı farkında olmadan önemli
dokümanlarını e-mail yoluyla baskalarına göndererek göstermektedir.
Virüsün fark edildigi 26 Mart günü A.B çapında hızla yayılarak Microsoft ve
Intel’in de içinde bulundugu bir çok sirketin mail sistemlerine girmistir. Microsoft firması,
virüsün sirket içerisinde daha fazla yayılmasını önleyebilmek için tüm mail sistemini
kapatmak zorunda kalmıstır.
E-mail’le kendisini yayma yöntemini kullanan virüsler arasında bugüne kadar en
büyük basarıya ulasan virüstür.
W97M/Melissa virüsünü içeren ilk e-mail bir haber öbegine
gönderildiginde iletiyi alan kullanıcıların, içinde bulunan dokümanı (LISTOC) Microsoft
Word ile açmasıyla, içinde bulunan macro çalısır ve her kullanıcının adres defterinde bulunan
50 kullanıcıya kendisini postalar. Böylece Melissa’nın süratli yolculugu baslamıs olur.
Virüsü içeren e-mail su sekilde iletilmektedir:
From: (virüsün bulastıgı kisi)
Subject: Important Message From (virüsün bulastıgı kisi)
To: (virüsün bulastıgı kisinin adres defterinden 50 kisinin ismi)
Here is that document you asked for ... don't show anyone else
Attachment: LISTOC
Dikkat edilmesi gereken bir nokta, e-mail içine ilistirilmis dokümanın ille de
“LISTOC” olması gerekmez.
Çogu Internet kullanıcısı tanıdıgı kisilerden gelen e-mail’lerin ekindeki dosyaları
açma egilimindedirler. Melissa virüsünün basarısı da bu egiliminden kaynaklanmaktadır.
Kendini 50 kullanıcıya gönderdikten sonra virüs, bulastıgı makinada bulunan diger
dokümanlara da bulasmaya devam eder. Bu dokümanlar da çalıstırıldıklarında macro etkin
olacagından kullanıcının önemli dokümanlarının da dısarıya gönderilmesi gibi bir tehlike de
söz konusudur.
W97M/Melissa virüsü, Microsoft Word 97, Microsoft Word 2000 ve Microsoft
Outlook 97 veya 98 e-mail istemcileri ile çalısır. Virüsün size bulasması için ille de Outlook
kullanıyor olmanız gerekmez, fakat virüs sizin bilgisayarınızdan dısarıya kendisini daha fazla
yaymak için Outlook istemcisine ihtiyaç duyar.
Melissa virüsü, Word 95 ve Outlook Express programlarını kullanarak bulasamaz.
Melissa’nın etkileyebildigi isletim sistemleri Windows 95, 98, NT ve Macintosh
OS’tur.
Bilgisayarınızda Outlook yoksa ya da Internet baglantınız yoksa bile virüs kendisini
makinadaki diger dokümanlara bulasarak yayılmasını yerel olarak devam ettirecektir.
Office programının kullandıgı “Normal.dot” isimli sablonun Melissa ve diger macro
virüslerinden etkilenmesini engellemek için Microsoft’un ürettigi ücretsiz koruma
programını: adresinden
edinebilirsiniz.
Macro virüslerinden sakınmanın bir yolu da, Microsoft Word ve Microsoft Excel
programlarında macro virüs korumasını açık tutmaktır. Bu koruma macro içeren dökümanları
açarken asagıdaki sekilde bir diyalog kutusu çıkarır. Eger içerisinde ne oldugunu bilmediginiz
dökümanları açarken bu diyalo kutusu ile karsılasırsanız, "Do not open" seçerek macronun
çalısmasını ve virüsün etkin hale gelmesini önleyebilirsiniz.
İZMARİT VİRÜSÜ
Bugünlerde internette hangi sieye girseniz virüs kapıyorsunuz. Ama antivirüs
yazılımları sirketi Symantec'in açıklamalarına göre Babylonia adı verilen virüs, daha
öncekilere hiç benzemiyor. Çünkü Babylonia'nın en büyük özeligi, bir bilgisayara "izmarit"
adı verilen kısmı girdikten sonra "evini" arıyor ve geri kalan parçaları bilgisayara yüklüyor.
"izmarit", 2000 yılı probelemini gidermek için kullanılan bir tamirat programı olarak
gözüküyor. Bilgisayara sinsice giren "izmarit", internete baglanılınca kendiliginden -evi olan -
Japonya'daki bir siteyi arayıp, kardeslerini yanına çagırıyor.
Su ana kadar bu virüsün bulastıgı bildirilen bilgisayarların sayısı oldukça az. Bunun da
sebebi, exlore.zip gibi e-posta yoluyla bulasmaması. Bu virüsün dosyaları silmeye ya da
kopyalamaya kalkısmadıgı açıklandı. Ama virüsün tüm özellikleri henüz tespit edilemedi.
Virüs, özellikle IRC odalarında kurbanlarına ulasıyor.
KRİZ VİRÜSÜ
Kriz, bilgisayarın bellegine yerlesen çok safhalı bir virüstür. Win32 sistemleri altında
çogalır ve .EXE ve .SCR uzantılı PE EXE dosyalarına (tasınabilir çalıstırılabilirler) bulasır.
Ayrıca KERNEL32LL (Virüsün daima bellekte yerlesik kalmasını saglayan Windows
çekirdek kütüphanesi.) dosyasına da bulasır.
Virüs bir dosyaya bulasacagı zaman dosyanın sonunda yeni bir bölüm açar ve kodunu
sifreleyip oraya yazar.
Bulasmıs bir dosyayı belirlemek için virüs PE dosyasının baslıgında ayrı bir bölgeye
yazılmıs ‘666’ dizinini kullanır. Bulasmadan önce, virüs, dosya isimlerini kontrol ederek
asagıdaki isimli dosyalara bulasmaz:
AVP32.EXE, _AVPM.EXE, ALERTSVC.EXE, AMON.EXE, AVP32.EXE,
AVPM.EXE, N32SCANW.EXE, NAVAPSVC.EXE, NAVAPW32.EXE, NAVLU32.EXE,
NAVRUNR.EXE, NAVWNT.EXE, NOD32.EXE, NPSSVC.EXE, NSCHEDNT.EXE,
NSPLUGIN.EXE, SCAN.EXE, SMSS.EXE
KERNEL32LL’e bulasırken kendi Export Table’ını (export edilen fonksiyon listesi) yamar
ve birçok fonksiyonun adreslerini degistirerek bir sonraki Windows baslangıcında bu
fonksiyonlara erisimi kontrol altına alır.
Böylelikle virüs dosya erisimlerini takip eder ve bu fonksiyonların çagrıları yoluyla
ulasılan dosyalara bulasma imkanı bulur.
Virüs 16 KERNEL32 fonksiyonunu izleyebilir: dosya açma, kopyalama, silme, dosya
özelliklerini sorgulama ve degistirme, yeni bir islem olusturma ve digerleri...
KERNEL32LL kütüphanesine bulasmak için (bu kütüphaneye Windows açıkken
salt-okunur modda ulasılabilir) virüs dosyayı geçici bir isimde kopyalar (bu versiyonu
KRIZED.TT6 olarak \Windows\System\ klasörüne kopyalar) ve bulasır. Sonra wininit.ini
dosyası olusturarak Windows'un bir sonraki baslangıçta KERNEL32LL dosyasını bulasmıs
kopyasıyla degistirmesine neden olur.
Virüs 25 Aralıkta aktiflesen tehlikeli bir yapıya sahiptir. Herhangi bir dosyaya
bulasırken CMOS bellegini öldürür ve sabit disklerdeki bütün dosyaların üzerine yazar. Daha
sonra Flash BIOS’u CIH’ın (Diger adıyla Chernobyl ) kullandıgı yöntemle hasara ugratır.
Virüs bir çok metin yazısı içerir, ekrana hiç getirilmeyen bir siir de bunlara dahil.
ETHAN FROME VİRÜSÜ
* Nedir? Word 97 dökümanlarına ve W97'nin "Normal. dot" dosyasına bulasır.
"Document_Close" isimli tek bir makrodan olusur. Virüslü dosyanın "ThisDocument"
modülündedir. Diger _simleri?
* Nasıl Bulasıyor? Root dizinde ETHAN. ___ isimli bir dosya yaratır. Dosya gizli (hidden)
modda yaratılır. Eger "Class. sys" dosyası varsa siler. Kısacası CLASS virüsüne oldukça
benzer ve eger o varsa çalısmasını engeller.
* Etkileri Neler? Virüs rastgele bir kontur çalıstırır ve belirledigi zaman, bulastıgı dosyanın
adını "Ethan Frome", yazarını da "EW/LN/CB" olarak degistirir.
* Ne Zaman Ortaya Çıktı? Ocak 1999'da çıktı.
HAPPY99 VİRÜSÜ
Nedir? Win32 tabanlı bir Truva'dır. Çalıstırıldıgı zaman küçük sayılabilecek bir ekran
içerisinde havai fisek efekti gösterir. Tarz olarak Netbus ve BO'ya benzese de amacı onlardan
farklıdır.
Diger _simleri? win32. ska. a, ska, wsock32. ska ve ska. exe.
Nasıl Bulasıyor? Happy99 isimli (baska bir isim altında da olabilir) programı çalıstırdıgınız
an aktif olur ve "SKA. EXE" ve "SKA. DLL" isimli iki dosya yaratır. Orjinal WSOCK32.
DLL dosyanızı WSOCK32. SKA adı altında kaydeder ve gerçek WSOCK32. DLL yerine
modife edilmis dosyayı geçirir. Eger o an Wsock32. dll kullanılıyorsa bu degisiklikleri
yapamaz; ama Windows Registry'sine girerek bilgisayar ilk boot edilkten sonra bunların
yapılmasını saglar. Uzunulupu 10. 000 byte'dır.
Etkileri Neler? Happy99 aktif olduktan sonra kullanıcının e-mail ve newsgroup islemlerini
izleyerek onlara SKA. EXE dosyasının bir kopyasını HAPPY99 adı altında gönderir. Her bir
adrese sadece bir kere gönderir. Atılan ilk mail'in subject'ini kullanarak ayrı bir mail atar, yani
kullanıcının attıgı mail'le göndermez Happy99'u. LISTE. SKA adlı dosyada kimlere atıldıgı
tutulur. Herhangi bir zararı yoktur, sadece yayılır.

Windows XP'de Mavi Ekran Hataları

Genel Durma Hataları
Durma hatası ekranında da gösterilen aşağıdaki adımlar hatanın nedenini belirlemenize ve sorunu düzeltmenize yardımcı olur.

Genel Durma Hatalarında Sorun Giderme

1. Bilgisayarınız yeniden başlatın.


2. Yeni donanım veya yazılımın düzgün bir şekilde kurulmuş olduğundan emin olun. Her seferinde yeni donanım aygıtlarından birini çıkararak hatanın giderilip giderilmediğini kontrol edin. Hata giderilmiş ise 3. adıma geçin.

Bu test sırasında hatalı olduğunu anladığınız donanımı değiştirin. Ayrıca, bilgisayar üreticileri tarafından verilen donanım tanılama yazılımını çalıştırmayı deneyin.

Eğer bu, yeni yüklenmiş bir donanım veya yazılım ise, üretici firma ile irtibat kurarak, Windows XP Professional için ihtiyacınız olabilecek herhangi bir güncelleştirme veya sürücünün olup olmadığını öğrenin.


3. Başlat'ı tıklayın ve sonra Yardım ve Destek'i tıklayın. Destek alın veya Windows XP haber gruplarından bilgi bulun'u tıklayın ("Yardım isteyin" seçeneğinin altında) ve sonra sol sütunda bulunan Microsoft'tan yardım alın seçeneğini tıklayın.


4. Başlat'ı, Yardım ve Destek'i ve sonra Sorun Gidericilerin bir listesini görmek için Sorun çözme ("Bir Yardım konusu seçin"in altında) seçeneğini tıklayın.


5. Microsoft Donanım Uyumluluğu Listesi'ni (HCL) kontrol ederek tüm donanım ve sürücülerinizin Windows XP Professional ile uyumlu olduğundan emin olun.

HCL'nin en güncel sürümünü görmek için Microsoft Web sitesi'ni ziyaret edin.


6. Yeni yüklenmiş tüm donanımı (RAM, bağdaştırıcılar, sabit diskler, modemler v.b.), sürücüleri ve yazılımı devre dışı bırakın veya kaldırın.

o Eğer Windows XP Professional'i başlatabiliyorsanız, Olay Görüntüleyicisi'ndeki Sistem Günlüğü'nü kontrol ederek, soruna neden olan aygıt veya sürücüyü belirlemenize yardımcı olabilecek diğer hata mesajlarına bakın. Sistem Günlüğü'nü görmek için Başlat'ı ve sonra Denetim Masası'nı tıklayın. Performans ve Bakım'ı tıklayın ve sonra Yönetimsel Araçlar'ı tıklayın. Olay Görüntüleyicisi'ni çift tıklatarak açın ve Sistem Günlüğü'nü açarak mesajları kontrol edin


o Windows XP Professional'i başlatamıyorsanız, bilgisayarınızı güvenli modda başlatmayı deneyin ve sonra yeni eklenmiş olan programları ve sürücüleri kaldırın veya devre dışı bırakın. Bilgisayarınızı güvenli modda başlatmak için, bilgisayarınızı yeniden başlatın; sonra, mevcut işletim sistemlerini içeren liste karşınıza geldiğinde F8 tuşuna basın. Gelişmiş Seçenekler ekranında, Güvenli Mod'u seçin ve ENTER'a basın.

Daha fazla bilgi için Yardım ve Destek Merkezine girerek Ara kutusuna "Güvenli Mod Seçenekleri" yazın.

7. Internet erişiminiz varsa, Microsoft Support sitesi'ni ziyaret edin.

Microsoft Knowledge Base'de "Windows XP Professional" ve aldığınız durma hatası ile ilişkilendirilmiş numarayı arayın. Örneğin mesaj "Dur: 0x0000000A" şeklindeyse "0x0000000A" araması yapın.

8. Antivirüs yazılımınızın güncel bir sürümünü kullanarak bilgisayarınızda virüs taraması yapın. Bir virüs bulmanız durumunda, bu virüsü bilgisayarınızdan silmek için gerekli adımları uygulayın. Bu adımlar için antivirüs yazılımınızın talimatlarına bakın.


9. Donanım aygıtlarınızın sürücülerinin ve sistem BIOS'unuzun en güncel sürümler olduğunu onaylayın. Donanım üreticileriniz en güncel sürümü bulmanızda veya bu sürümü elde etmenizde size yardımcı olabilirler.


10. Caching veya shadowing gibi BIOS bellek seçeneklerini devre dışı bırakın. Yardıma gereksiniminiz olursa donanım üreticisi ile irtibat kurun.


11. Bilgisayar üreticiniz tarafından verilen, özellikle bellek denetimi amaçlı bir sistem tanılama yazılımı varsa çalıştırın.


12. Bilgisayarınızda en son çıkan Hizmet Paketi'nin yüklü olduğundan emin olun. Hizmet paketlerinin bir listesini ve bunları indirmek için gerekli talimatları görmek için, Windows Update Web sitesi'ne gidin.

13. Oturum açamıyorsanız bilgisayarınız yeniden başlatın. Kullanılabilir işletim sistemlerinin listesi karşınıza geldiğinde F8 tuşuna basın. Gelişmiş Seçenekler ekranında, En Yeni İyi Yapılandırma seçeneğini seçin ve ENTER'a basın.



Belirli Durma Hataları
Bazı durma hataları, hatanın nasıl giderilebileceğini belirlemenize yardımcı olacak "DATA_BUS_ERROR" gibi açıklayıcı mesajlar görüntüler. Bu bölümde belirli durma hatalarında, aldığınız mesajın türüne göre sorun giderme işleminin nasıl yapılacağı açıklanmaktadır.

ÖNEMLİ

Bu bölümde anlatılanlar sadece uzman kullanıcılar tarafından uygulanmalıdır,sadece bilgi olarak verilmiştir.



Tablo 1 Yazılım ve aygıt sürücüsü hataları

Hata Numarası Açıklayıcı Metin
0x0000001E KMODE_EXCEPTION_NOT_HANDLED
0X000000D1 DRIVER_IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL
0x000000EA THREAD_STUCK_IN_DEVICE_DRIVER
0x00000050 PAGE_FAULT_IN_NONPAGED_AREA
0X0000000A IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL
0x0000007B INACCESSIBLE_BOOT_DEVICE
0x0000009F DRIVER_POWER_STATE_FAILURE
0XC000021A STATUS_SYSTEM_PROCESS_TERMINATED
0XC0000221 STATUS_IMAGE_CHECKSUM_MISMATCH


Not: 0x0000001E, 0x0000000A ve 0x0000007B numaralı durma hataları genel donanım hatalarından da kaynaklanabilir. Burada gösterilen adımlar bu hataları gidermezse, Donanım Arızalarından Kaynaklanan Hatalar konusunda anlatılan adımlara bakın.

Genel Durma Hataları bölümündeki adımları uygulayın. Durma hatası devam ediyorsa, aşağıdaki adımları deneyin.

Yazılım ve aygıt sürücüsünden kaynaklanan durma hatalarını gidermek

1. Durma mesajında belirtilen sürücünün Windows Donanım Quality Labs (WHQL) tarafından imzalanmış ve onaylanmış olup olmadığını kontrol edin. İmzalanmamış sürücüleri kontrol etmek için Sigveriv.exe uygulamasını çalıştırın.

2. Durma mesajında belirtilen sürücüyü yükleme ortamınızdaki daha iyi bir kopyasıyla veya üreticiden edineceğiniz güncelleştirilmiş bir sürümü ile değiştirmeyi deneyin.

3. Durma mesajında belirtilen sürücüyü veya yeni yüklenen sürücüleri devre dışı bırakın.

4. Windows XP Professional ile birlikte verilmeyen bir video sürücünüz varsa, onun yerine standart VGA sürücüsünü veya Windows XP ile birlikte verilen uyumlu bir sürücüyü kullanmayı deneyin.

5. Antivirüs, disk birleştirme, uzaktan kumanda, güvenlik duvarı veya yedekleme programları gibi filtre sürücüleri kullanan yazılımları kaldırın.

6. Kurtarma Konsolunu çalıştırın ve sistemin algıladığı hataları onarmasına izin verin.

Kurtarma Konsolu ile ilgili daha fazla bilgi için Bilgilerinizi Yedekleme ve Kurtarma konusuna bakın veya Yardım ve Destek Merkezini kullanın.

7. Eğer hata, bilgisayarınıza RAM ekledikten hemen sonra oluştuysa, sayfalama dosyası hasar görmüş veya yeni RAM bozuk ya da uyumsuz olabilir. Bu durumda, Pagefile.sys dosyasını silin ve sistemin RAM yapılandırmasını eski haline getirin.

Dosya sistemi hataları

Hata Numarası
Açıklayıcı Metin

0x00000023
FAT_FILE_SYSTEM

0x00000024
NTFS_FILE_SYSTEM





Genel Durma Hataları bölümündeki adımları uygulayın. Durma hatası devam ediyorsa, aşağıdaki adımları deneyin.

Dosya sistemi durma hatalarında sorun giderme

1. Küçük bilgisayar sistemi arabirimi (SCSI) bağdaştırıcısı kullanıyorsanız, donanım satıcınızdan en yeni Windows XP Professional sürücüsünü edinin, SCSI aygıt için eşleme görüşmesini devre dışı bırakın, SCSI zincirinin doğru bir şekilde sonlandırıldığından emin olun ve aygıtların SCSI ID'lerini kontrol edin. Bu adımları nasıl yapacağınızdan emin değilseniz aygıt için verilen talimatlara bakın.

2. Entegre aygıt elektronikleri (IDE) aygıtlar kullanıyorsanız, kart-üzerinde IDE bağlantı noktasını sadece Birincil olarak tanımlayın. IDE aygıtların Master/Slave/Only ayarlarını kontrol edin. Sabit disk hariç tüm IDE aygıtları kaldırın. Bu adımları nasıl yapacağınızdan emin değilseniz aygıt için verilen talimatlara bakın.

3. Antivirüs, disk birleştirme, uzaktan kumanda, güvenlik duvarı veya yedekleme programları gibi filtre sürücüleri kullanan yazılımları devre dışı bırakın veya kaldırın.

4. Dosya sisteminin bozulup bozulmadığını anlamak için Chkdsk /f komutunu çalıştırın. Windows XP Professional Chkdsk komutunu çalıştıramıyorsa, sürücüyü Windows XP Professional işletim sistemini kullanan başka bir bilgisayara bağlayın ve sürücü üzerinde Chkdsk komutunu o bilgisayardan çalıştırın.

Tablo 3 Donanım Arızaları ile ilgili hataları

Hata Numarası
Açıklayıcı Metin

0x0000001E
KMODE_EXCEPTION_NOT_HANDLED

0x0000000A
IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL

0x0000007B
INACCESSIBLE_BOOT_DEVICE

0x0000007F
UNEXPECTED_KERNEL_MODE_TRAP

0xC0000218
UNKNOWN_HARD_ERROR





Not: 0x0000001E, 0x0000000A ve 0x0000007B numaralı durma hataları yazılım ve aygıt sürücüsü hatalarından da kaynaklanabilir. Burada gösterilen adımlar bu hataları gidermezse, Yazılım ve Aygıt Sürücüsü Hataları konusunda anlatılan adımlara bakın.

Bu kitabın önceki bölümlerinde yer alan Genel Durma Hataları konusundaki adımları uygulayın. Durma hatası devam ediyorsa, aşağıdaki adımları deneyin.

Donanım arızaları ile ilgili durma hatalarında sorun giderme

1. Bilgisayarınızdaki aygıtların Windows Hardware Quality Labs (WHQL) tarafından imzalanmış ve onaylanmış sürücülere sahip olup olmadığını kontrol edin. İmzalanmamış sürücüleri kontrol etmek için Sigveriv.exe uygulamasını çalıştırın.


2. Üretici firmanın donanımınız için kullanabileceğiniz sürücü güncelleştirmeleri çıkarıp çıkarmadığını kontrol edin.


3. Antivirüs, disk birleştirme, uzaktan kumanda, güvenlik duvarı veya yedekleme programları gibi filtre sürücüleri kullanan yazılımları güncelleştirin.


4. Soruna neden olan öğeyi bulabilmek için önemli olmayan donanım ve yazılımları kaldırın.


5. Windows XP'yi yeni bir klasöre yükleyin. Soruna neden olan sürücüyü bulabilmek için sürücüleri sırayla ekleyin ve yeniden başlatın.


6. Kurtarma Konsolunu çalıştırın ve sistemin algıladığı hataları onarmasına izin verin.

Kurtarma Konsolu ile ilgili daha fazla bilgi için Bilgilerinizi Yedekleme ve Kurtarma konusuna bakın veya Yardım ve Destek Merkezini kullanın.

Hata Mesajı Almaya Devam Mı Ediyorsunuz?
Bazı ender durumlarda, Windows XP Professional'i kaldırıp işletim sisteminizi eski haline getirmeniz gerekebilir.

Windows XP'yi kaldırmak için

§ Başlat'ı, Denetim Masası'nı, Program Ekle Kaldır'ı tıklayın.

§ Windows XP Professional'i tıklayın ve Kaldır seçeneğini seçerek ekranınızda beliren talimatları uygulayın.



Kaynak: Microsoft

Kaynak : Bilgisayar Dershanesi

126 Madde ve 37 Çözümlü Soru ile Windows Dünyası’nda Bir Gezinti

· Ayarlar dendiği zaman akla ilk Denetim Masası gelir.

· Windows’un kelime anlamı “Pencereler”dir.

· Pencere denmesinin sebebi:

a) Tüm programlar pencere sistemi gibi çalışır.

b) Aynı anda birden fazla program kullanmaya izin verir. (Multi-tasking)

c) Grafik tabanlıdır, bu yüzden kullanımı kolaydır.

d) DOS komut ve programlarının hepsi Windows altında çalışır.

· Geri Dönüşüm Kutusu, işe yaramayan klasörlerin bekleme salonudur.

· Geri Dönüşüm Kutusu’nda iken DELETE tuşuna bastığımız zaman Geri Dönüşüm Kutusu'’da hiçbirşey kalmaz.

· Delete ile bir programı sildiğimiz zaman Geri Dönüşüm Kutusu’na gider. Shift+Delete ile sildiğimiz zaman tamamen silinir.

· Masaüstü: Sık kullanılan simgelerin bulunduğu yerdir.

· Ağ Komşuları: Veri, bilgi, dosya alışverişi.

· Başlat Menüsü, Windows’da iken bir programı başlatmak için kullanılır.

· Başlat Menüsünü 3 yolla başlatabiliriz:

a) Fareyi tıklatarak

b) Ctrl+ESC

c) Klavyeden ÿ

· Başlat Menüsü’nde

a) Programlar

b) Çalıştır

c) Yardım

d) Bul

e) Ayarlar

f) Bilgisayarı Kapat bulunur.

· Fare Hareketleri

a) Sol tuş seçim yapmak için

b) Sol tuşuna iki kez tıklamak=Enter tuşu, yani giriş işlemleri

c) Sağ tuş, işleri kolay yoldan yapmak için kullanılır.

· Yeni bir klasör oluşturmak için

a) Farenin Sağ Tuşu-Yeni-Klasör

b) Dosya-Yeni-Klasör

· Dosyanın ismini değiştirmek için

a) F2 tuşu

b) Dosya-Yeniden Adlandır

c) Sağ Tuş-Yeniden Adlandır

d) Seçili iken-Sol Tuş-Hafif tıklama

· Bilgisayar, aynı isimde bir klasör varken ikinci bir klasör oluşturmaz

· Klasör veya dosya silmek için, seçim yaptıktan sonra;

a) Dosya-Sil

b) Delete tuşu

c) Sağ Tuş-Sil

d) Geri Dönüşüm Kutusuna taşıma işlemlerinden biri yapılır.

· Eğer bu işlemleri Shift tuşu ile birlikte yaparsak, Geri Dönüşüm Kutusu’na göndermeden tamamen siler.

· Pencere işlemleri,

a) Küçültmek için, ekranın sağ üst köşesinde yer alan düğmelerden 1.sine,

b) Tam ekran yapmak için, ekranın sağ üst köşesinde yer alan düğmelerden 2.sine,

c) Tamamen kapatmak için, ekranın sağ üst köşesinde yer alan düğmelerden 3.süne yani ý düğmesine tıklamak yeterlidir.

· Klasör olanlar açık sarı renkte, olmayanlar ise dosyadır.

· Windows’ta dosya ve klasör seçerken, ilkini seçeriz. İkincisini de seçtiğimizde ilki iptal olur. Ancak iptal olmaması için Ctrl tuşuna basılı durumda kaç dosya istiyorsak seçeriz.

· Boşluğa tıklayınca seçim iptal olur.

· Seçtiğimiz dosyaları bir klasöre kopyalamak için önce Düzen menüsünden Kopyalayı seçeriz. Daha sonra kopyalamak istediğimiz yere gidip, Düzen menüsünden Yapıştır’ı seçeriz. Veya Ctrl+C, Ctrl+V kısayol tuşlarını ya da Sağ Tuş-Kopyala, Sağ Tuş-Yapıştır kolaylıklarını kullanabiliriz.

· DOS’da iken CD.. komutunun yaptığını Windows’ta BACKSPACE tuşu gerçekleştirir.

· Alt ile birlikte altı çizili menüye basınca, ilgili menü açılır. Mesela Alt+D, Dosya menüsünü, Alt+Z ise Düzen menüsünü açar.

· Bir dosya hakkında bilgi edinmek istiyorsak, Dosya menüsünden Özellikleri seçeriz veya dosya seçilip Alt+ENTER ya da Sağ Tuş-Özellikler işlemleri kullanılır.

· Ard arda girdiğimiz klasörlerin içinden çıkmak için Shift+Alt+F4 kullanılır. Bu işlem DOS’taki CD\ komutuna çok benzer.

· İşlemleri menüleri kullanmadan yapmak için kısayol tuşları kullanılır. Bunlar;

a) F1: Yardım (Her zaman)

b) F2: Yeniden Adlandır (AD=2 harfli)

c) F3: Bul (BUL=3 harfli)

d) Alt+F4: Programdan çıkış veya pencereyi kapat.

e) Alt+TAB: Programlararası geçiş. (Seçenekleri sunarak)

f) Alt+ESC: Programlararası geçiş. (Pat diye)

g) Ctrl+ESC: Başlat menüsünü aç.

h) Ctrl+X: Kes. Taşımak için kullanılır. ("=Makasa çok benzediği için)

i) Ctrl+C: Kopyala. Kopyalama işlemi için kullanılır. (İngilizce COPY)

j) Ctrl+V: Yapıştır. Kesilen ya da kopyalanarak hafızaya alınan dosyanın ilgili yere gelmesini sağlar. (Aslında Ctrl+Y olacakmış. Y’nin kuyruğu yolda kopunca Ctrl+V olmuş J)

k) Shift+Delete: Tamamen siler.

· Durum Çubuğu, durum hakkında bilgi verir. Kaç tane simgenin seçili olduğunu, harddiskte ne kadar boşluk olduğunu Durum Çubuğu sayesinde anlarız.

· Durum Çubuğu görünmüyorsa, Görünüm menüsünden Durum Çubuğu tıklanır.

· Denetim Masası, ayarların yapıldığı yerdir.

· Denetim Masası’na şu yollardan girilebilir:

a) Bilgisayarım

b) Başlat-Ayarlar

c) Masaüstüne oluşturulan kısayoldan

d) Windows Gezgininden

e) Adres Çubuğundan

· Denetim Masası’nda şunlar bulunur:

a) Klavye

b) Fare

c) Yazıcı

d) Görüntü

e) Bölgesel Ayarlar

f) Yeni Donanım Ekle

g) Program Ekle/Kaldır

h) Tarih/Saat

i) Yazıtipleri

· Görüntü ile şu ayarlar yapılabilir:

a) Ekran Koruyucusu

* Ekran koruyucusunun görevi monitörü korumak, sabit görüntülerin ekranda iz bırakmasını önlemek ve bilgisayarın başından kalktığımızda başkalarının kullanmasını engellemektir.

* Ekran koruyucusu üzerinde değişiklik yapmak için Ayarlar düğmesine tıklarız.

* Ekran koruyucuya şifre vermek için Parola Korumalı yazısının yanındaki kutuya tıklarız. Parolayı iki kez yazarız.

* Ekran koruyucu şifresini iptal etmek için Parola Korumalı yazısının yanındaki işareti kaldırırız.

b) Masaüstü Duvar Kağıdı veya Deseni

* Kendi yaptığımız bir çizimi Masaüstü Duvar Kâğıdı haline getirmek için: Başlat-Programlar-Donatılar-Paint yolunu izledikten sonra çizimi yaparız. Kaydederiz. Daha sonra Dosya-Duvar Kağıdı Olarak Ayarla seçeneğine tıklarız.

c) Görünüm: Windows’un renklerini istediğimiz gibi değiştirebiliriz.

· Denetim Masası’nda ne yaparsak, yapalım Uygula demeyi unutmamalıyız.

· Fare ayarları Denetim Masası’ndan yapılır.

· Windows oyunlarını yüklemek için;

a) Denetim Masası-Program Ekle/Kaldır

b) Windows Kur

c) Programlar-Donatılar

d) Oyunlar

e) Tamam.

· Aynı şekilde diğer Windows programlarını yüklemek için de benzeri bir yol izlenir.

· Açılış disketi (Sistem disketi) hazırlamak için Denetim Masası-Program Ekle/Kaldır-Başlangıç Disketi

· Windows programlarının yüklenebilmesi için CAB uzantılı dosyaların harddiskte veya CD-ROM’da bulunması gerekir. Bunun için önce Başlat-Bul (*.CAB) yazılır. Ve dosyalar aranır. Varsa bulunduğu yerden yükleme yapılabilir.

· Yeni bir ses kartı aldığımızda Denetim Masası-Yeni Donanım ekle

· Aynı şekilde ekran kartı, TV kartı, radyo kartı aldığımızda da Denetim Masası-Yeni Donanım Ekle

· İşleri kolay yoldan yapmak için;

a) Bilgisayarım-Sağ Tuş-Özellikler (Denetim Masası-Sistem özelliklerini yapar) Sistem hakkında bilgi verir.

b) Masaüstü-Boşlukta iken-Sağ Tuş-Özellikler (Denetim Masası-Görüntü) Görüntü ile ilgili ayarların yapılacağı yer karşımıza çıkar.

c) Geri Dönüşüm Kutusu-Sağ Tuş-Özellikler. Geri Dönüşüm Kutusu’na ait özellikler karşıma çıkar.

d) Saat üzerinde Sağ Tuş-Tarih/Saat Ayarla. (Denetim Masası-Tarih/Saat) Tarih ve saat ile ilgili ayarların yapıldığı yer karşıma çıkar. Aynı işlem, saate çift tıklayarak da gerçekleşir.

e) TR üzerinde-Sağ Tuş-Özellikler. (Denetim Masası-Klavye) Klavye ile ilgili ayarların yapıldığı yer karşımıza çıkar.

f) Görev Çubuğu üzerinde-Sağ Tuş-Özellikler. (Başlat-Ayarlar-Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü) Görev Çubuğu ile ilgili ayarların yapıldığı yer karşımıza çıkar.



· Windows Gezgini, Bilgisayarım’a çok benzer. Avantajları şunlardır;

a) Dizinleri bir ağaç şeklinde gösterir.

b) Aynı anda iki pencere birden açılır. (Bir yerden başka yere taşıma ve kopyalama yapmak çok kolaydır.)

· Başlat-Programlar menüsüne girmeden program çalıştırmak için Başlat-Çalıştır kullanılır.

· Örneğin; Başlat-Çalıştır-Calc: Hesap makinesini çalıştırır.

· Kısayol oluşturmak için: Sağ Tuş-Yeni-Kısayol-Gözat-İlgili Klasöre Gel-Çift tıkla-Dosyayı seç-Çift tıkla-İleri-İleri-Son.

· Print Screen tuşunun görevi, DOS’tayken ekranı yazdırmak idi. Ancak Windows’ta, ekrandaki görüntünün fotoğrafını çekmek amacıyla kullanılır. Fotoğrafı çekilen görüntüyü, daha sonra Paint programına gelerek Düzen-Yapıştır dersek, bu görüntüyü istediğimiz gibi kullanabiliriz.

· Ctrl+Alt+Delete tuş kombinasyonun görevi eskiden bilgisayarı kapatıp, yeniden açmak idi. Windows’ta ise kilitlenen ya da problem çıkaran program ya da pencerenin işine son vermektir. Ya da istifaya zorlamaktır. J

· Disk Birleştiricisi (Defrag) programına Başlat-Programlar-Donatılar-Sistem Araçları yolu izlenerek girilir. Görevi dağınık halde bulunan program parçalarını bir araya getirmektir.

· Başlat menüsünde kendi klasör ya da simgemi görmek istiyorsam,

a) Başlat-Ayarlar-Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü Programları

b) Başlat Menüsü Programları

c) Ekle-Eklemek için, Kaldır-Silmek için, Gelişmiş=Ekle+Kaldır olduğu için hep Gelişmiş kullanılır.

d) Sağ tarafta-Sağ Tuş-Yeni-Klasör, kendimize ait klasör oluşturmak için kullanılır.

d) Sağ tarafta iken Sağ tuş-Yeni-Kısayol

e) Gözat-Dosya Seç-Aç-İleri-Son.

· Bu geldiğimiz yerde Bilgisayarım ve Windows Gezgini’ndeki tüm kurallar aynen geçerlidir. Klasör oluşturma, dosya silme, kopyalama vb.



Örnek Soru ve Anlatımları



1. Yeni bir modem kartı aldığımız zaman Denetim Masası-Yeni Donanım Ekle mi kullanılır yoksa Denetim Masası-Modem mi kullanılır?



Her ikisi de kullanılabilir.



2. Yazıcı ile ilgili ayarlar nerelerden yapılabilir?



a) Denetim Masası-Yazıcılar

b) Başlat-Ayarlar-Yazıcılar

c) Bilgisayarım-Yazıcılar

3. Masaüstü duvar kağıdı nereden değiştirilebilir?



a) Bilgisayarım-Denetim Masası-Görüntü

b) Masaüstünde Boşlukta iken-Sağ Tuş-Özellikler

c) Başlat-Ayarlar-Denetim Masası-Görüntü



4. Alt+Z ile hangi menü gelir?



Düzen menüsü.



5. Simgeleri Düzenle seçeneğinde neler yoktur?



Ada Göre, Türe Göre, Tarihe Göre, Boyuta Göre, Otomatik dışındakiler yoktur.



6. Bir simgeyi çalıştırmak için ne yaparız?



Üzerine gelip, iki kere tıklarız.



7. Windows oyunları nasıl yüklenir?



Denetim Masası-Program Ekle/Kaldır-Windows Kur-Programlar-Donatılar-Oyun



8. Kendi yaptığımız çizimi masaüstüne görmek için ne yapmalıyım?



Paint’de iken Dosya-Duvar Kağıdı Olarak Ayarla



9. Windows’tan nasıl çıkarız?



a) Alt+F4

b) Başlat-Bilgisayarı Kapat



10. Hesap makinası çağırmanın kolay yolları nelerdir?



a) Başlat-Çalıştır-Calc

b) Masaüstündeyken, Sağ Tuş-Yeni-Kısayol: Gözat-Windows klasörüne geç. Calc dosyasına çift tıkla. İleri. Son. Kısayol oluştuktan sonra, fare ile simgeye çift tıkla



11. Paint’te iken Görünüm menüsünde neler vardır?



a) Durum Çubuğu

b) Araç kutusu

c) Renk Kutusu



12. Paint’te iken yanlışlıkla sildiğimiz görüntüyü eski haline nasıl getiririz?



a) Düzen-Geri Al

b) Ctrl+Z



13. Harddiske nasıl geçeriz?

Bilgisayarım-Harddisk C:



14. Dosya nasıl kopyalanır?

a) Önce dosya seçilir.

b) Düzen-Kopyala (=Ctrl+C, =Sağ Tuş-Kopyala)

c) Düzen-Yapıştır (=Ctrl+V, Sağ Tuş-Yapıştır)

15. Dosya kopyalamanın kolay yolu nedir?

Ctrl tuşu ile birlikte, farenin sol tuşu ile sürüklemek.



16. Dosya nasıl taşınır?



a) Önce dosya seçilir.

b) Düzen-Kes(=Ctrl+X, =Sağ Tuş-Kes)

c) Düzen-Yapıştır (=Ctrl+V, Sağ Tuş-Yapıştır)



17. Dosya taşımanın kolay yolu nedir?

Farenin sol tuşu ile sürüklemek.



18. Dosya kaç yolla silinir?



a) Delete

b) Dosya-Sil

c) Sağ Tuş-Sil

d) Geri Dönüşüm Kutusuna taşı



19. Dosyayı tamamen silmek için kaç yol vardır?

a) Shift+Delete

b) Shift+Dosya-Sil

c) Shift+Sağ Tuş-Sil

d) Shift+Geri Dönüşüm Kutusuna taşı

e) Geri Dönüşüm Kutusu’nda iken, Dosya-Sil, Delete tuşu, Sağ Tuş-Sil veya tüm dosyaları silmek için Dosya-Geri Dönüşüm Kutusu’nu boşalt.



20. Simgeler kaç şekilde görülür?

a) Büyük

b) Küçük

c) Liste

d) Ayrıntılar



21. Simgeler kaç kritere göre düzenlenebilir?

a) Ada Göre

b) Tarihe Göre

c) Boyuta göre

d) Türe Göre

e) Otomatik



22. Bir üst düzey veya klasöre nasıl geçebiliriz?

Backspace tuşu ile.



23. Denetim Masası nedir? Nasıl ulaşılır?



Bilgisayardaki tüm ayarların yapıldığı yerdir.

a) Bilgisayarım

b) Başlat-Ayarlar



24. Arkaplan nasıl değiştirilir?

a) Denetim Masası-Görüntü-Artalan

b) Masaüstü boşlukta iken-Sağ Tuş-Özellikler



25. Ekran koruyucu nedir? Nasıl değiştirilir?

Bilgisayar çalışmadığı zaman monitörü korumak için ve bilgisayarın başından kalktığımızda gelip, başkalarının bizim özel çalışmalarımızla uğraşmasını engellemek için yapılmış özel programlardır. Değiştirmek için;



a) Denetim Masası-Görüntü-Ekran Koruyucu

b) Masaüstü boşlukta iken-Sağ Tuş-Özellikler

26. Fare Çift Tıklama Hızı nereden ayarlanır?

Denetim Masası-Fare-Çift Tıklama Hızı



27. Fare imleci nereden değiştirilir? Eski haline nasıl getirilir?

Denetim Masası-Fare-İşaretçiler. (Buraya geldikten sonra Gözat deriz)

Denetim Masası-Fare-İşaretçiler. Fare imlecinin üzerinde iken Varsayılanı Kullan düğmesine tıklarız.



28. DOS’taki FORMAT A: /S komutunun Windows’taki karşılığı nedir?



Denetim Masası-Program Ekle/Kaldır-Başlangıç Disketi



29. Tarih/Saat biçimi nereden değiştirilir?



Denetim Masası-Bölgesel Ayarlar. Biçim dediği için cevap Tarih/Saat değildir.



30. Donatılarda neler bulunur?



Oyunlar, Sistem Araçları, Paint, Wordpad, Not Defteri, Hesap Makinesi.



31. MS-DOS’u Windows penceresi şeklinde görmek için ne yaparız?

Programlar-MS DOS Komut İstemi ile girilen MS-DOS’u Windows penceresi şeklinde görmek için Alt+ENTER kullanılır.



32. Bir dosyayı silmek için hangi program kullanılır?

a) Program dendiği için Windows Gezginidir doğru cevap.

b) Tuş denseydi Delete

c) Menü seçeneği denseydi Dosya-Sil

d) Kolay yoldan denseydi Sağ Tuş-Sil olurdu doğru cevap.



33. Bilgisayarda Windows açılır açılmaz başlamasını istediğim programlar hangi klasörde bulunmalıdır?

Başlat-Programlar-Başlangıç



34. Bilgisayarda Windows açılır açılmaz başlamasını istediğim programları bulunması gereken Başlat-Programlar-Başlangıç klasörüne nasıl alabiliriz?

Başlat-Ayarlar-Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü-Başlat Menüsü Programları-Gelişmiş-Başlangıç-Sağ Tuş/Yeni/Kısayol-İleri-Son



35. Oturumu kapat komutundan sonra DOS modunda aç denilmiştir. Windows’a geri dönüş nasıl yapılır?

EXIT yazılarak ya da bilgisayar kapatılıp, açılarak.



36. Kısayolun mantık olarak DOS’taki karşılığı nedir?

BAT dosyası.



37. Uygulama nedir? Uygulamaların uzantısı ne olur?



Çalışan programlar. EXE

Kaynak : Bilgisayar Dershanesi

Püf Noktaları

YENİ BİLGİSAYAR KULLANICILARININ DİKKATİNE!

İyi bir kullanıcı olmak istiyorsanız, aşağıdaki püf noktalarını göz önüne almaya çalışın. Belki bilgisayar öğrenmeniz kolaylaşır, kim bilir belki de hayatınız kolaylaşır?

Ø Umutsuzluğa kapılmayın. Herkes bilgisayar kullanabilir (özellikle gençler). Biraz sabır biraz sebat (bunlar da gençlerde bulunmuyor) yeterlidir.

Ø Kendinizi durdurmayın. “Yapamam” diye düşünüyorsanız bir süre sonra sahiden de yapamadığınızı görürsünüz. İnsan en kolay işi bile, abartırsa dünyanın en zor işi haline getirebilir!

Ø Her şeyi birden öğrenmeye çalışmayın. Belki bir süre çok az bir bilgi ile idare edebilirsiniz. Önce bir öğrenimden geçip bilgisayar kullanacak değilsiniz. Kullana kullana, deneye yanıla öğreneceksiniz.

Ø Denemekten ve yanılmaktan korkmayın. Bilgisayarın orasını burasını karıştırıp, programlar arasında kaybolmaktan çekinmeyin (Yine de kibrit çöpü ile CD-ROM sürücünüzü karıştırmasanız iyi olur).

Ø Somut düşünmeye çalışın. Kullanım kitapları ile kılavuzlar, genel ve kavramsal bilgiler içerirler. Siz her zaman okuduklarınızı somuta indirgeyerek pratik olmaya çalışın.

Ø Mükemmeliyetçi olmayın. Zaten bilgisayarlar da mükemmel değil.

Ø Beklentileriniz büyük olmasın. Bilgisayar kullanınca hemen harikalar yaratmaya başlamayacaksınız ki!

Ø Paniğe kapılmamaya çalışın. Hatadan çok, hata durumlarındaki panik tehlikelidir.

Ø En aptalca soruları bile sormaktan çekinmeyin. Yoksa öğrenemezsiniz.

Ø “Bilgisayarcı”lara karşı dikkatli olun. Size her şeyi 15 dakika içinde anlatmaya kalkan, anlamadığınızı görünce de için için sinirlenen teknik adamlar, kafanızı karıştırabilir. Aldırmayın.

Ø Teknik terimlerden ürkmeyin. Sadece teknik adamlar değil eski kullanıcılar da, yanınızda kuş diline benzer bir dil kullanarak kendinizi cahil hissetmenize sebep olabilirler. Kullandıkları terimler önünüzde aşılmaz bir engel gibi durmasın; böyle konuşmak veya bu terimlerin hepsinden anlamak şart değildir.

Ø Her bir kısaltmanın ne anlama geldiğini sorun. Birisi “PCI kartını AGP ile değiştirince D3D’nin daha iyi çalıştığını” söylerse, tek tek her bir kısaltmanın ne demek olduğunu sorun. Aksi taktirde kısaltmalar cehenneminde cayır cayır yanarsınız.

Ø Bilgisayar kullanmak için “bilgisayarcı” olmak gerekmez. Önemli olan neyi ne kadar öğrendiğiniz değil, bilgisayarda işinizi görüp göremediğinizdir.

Ø Kullanıcının halinden kullanıcı anlar. Tıpkı birbirlerine şikayetlerini anlatan hastalar gibi. Çoğu zaman size en büyük yardımı, daha önce benzer sorunları yaşamış, bir parça daha tecrübeli bir başka kullanıcı yapacaktır.

Ø Bilgisayar başında bol bol eğlenin, oynayın. Ama ne bilgisayar sizin için kendi başına bir amaç olsun, ne de oyunlar..

Kaynak : Bilgisayar Dershanesi

169 Madde ve 11 Çözümlü Soru ile Word Dünyası’nda Bir Gezinti



· Word’ün kolaylıkları şunlardır:

a) Hatalı kelime yazılırsa, düzeltme

b) Kısaltma terimler yazarsak, normal halini otomatik olarak verme

c) Yazıya ve sayfaya çerçeve

d) Yazıya tram, zemin, gölge verme

e) Sözcük sayımı

f) İçindekileri otomatik olarak oluşturma

g) Başlıklara işaret (Yer imi) verme

h) Gazete yazıları şeklinde yazma imkanı

i) Süslü yazılar, yazma imkanı

j) Alt simge ve üst simge yazma. H2O

k) Tablo

l) Bilgileri sıralama

m) Sayfayı sütunlara bölme

n) Her sayfada olan bilgiyi, bir kere yazıp, tüm sayfalarda görme

o) Makrolar yardımıyla otomatik işlemler gerçekleştirme

p) Şablon oluşturma ve kullanma

· Makro mantığı, DOS’taki BAT uzantılı dosyalara, Windows’taki kısayollara benzer.

· Word’ü başlatmak için Başlat-Programlar-(Microsoft Of fice) -Word

· Araç çubukları menülerin altında görülür. Eğer görülmüyorsa Görünüm menüsü yardımıyla geri getirilebilir.

· Word’da en sık kullanılan araç çubukları,

a) Çizim

b) Biçim

c) Standart

· Standart Araç Çubuğu: Her programda olması gereken seçenekleri üzerinde bulundurur.

a) Yeni: Yeni bir dosya oluşturmak için kullanılır.

b) Aç: Daha önce oluşturulmuş bir dosyayı çağırmak için kullanılır.

c) Kaydet: Yeni oluşturduğumuz bir dosyayı ya da içinde değişiklik yaptıımız bir dosyayı diske kaydetmek için kullanılır.

d) Yazdır: Çalışmayı yazıcıya göndermek için kullanılır.

e) Baskı Önizleme: Yapılan çalışmanın yazıcıdan nasıl çıkacağını görmek için kullanılır.

f) Yazım ve Dilbilgisi: Metindeki yazıların doğruluğunu kontrol eder. Yanlış olan kelimeler varsa, bizi uyarır.

g) Kes: Seçilen kelime, cümle veya paragrafı başka bir yere taşımak için kullanılır.

h) Kopyala: Seçilen kelime, cümle veya paragrafı kopyalamak için kullanılır.

i) Yapıştır: Kesilen veya kopyalanan kelime, cümle veya paragrafı belirttiğimiz yerde görmek için kullanılır.

j) Biçim Boyacısı: Metne ait biçim özelliklerini kopyalar.

k) Geri Al: Son yapılan işlemi geri alır.

l) Yinele: Son yapılan işlemi tekrarlar.

· Biçim Araç Çubuğu: Yazının biçimi ile ilgili ayarlamalar bu çubuk üzerinden yapılır.

a) Stil: Yazının başlık, alt başlık, dipnot vb. gibi özelliklerini bildirmek için kullanılır.

b) Yazıtipi: Yazının şeklini belirlemek için kullanılır.

c) Yazı puntosu: Yazının büyüklüğünü belirlemek için kullanılır.

d) Koyu: Yazıyı koyu yazmak için kullanılır.

e) İtalik: Yazıyı yatık yazmak için kullanılır.

f) Altı Çizili: Yazıyı altı çizili yazmak için kullanılır.

g) Sağa Hizala: Yazıyı sağa hizalı yazmak için kullanılır.

h) Sola Hizala: Yazıyı sola hizalı yazmak için kullanılır.

i) İki Yana Hizala: Yazıyı iki yana hizalı yazmak için kullanılır. Bu sayede başlangıç ve bitiş noktaları aynı olur.

j) Numaralandırma: Paragrafa numara vermek için kullanılır.

k) Girinti Ayarları: Sağ, sol girinti ayarları için kullanılır.

l) Kenarlıklar: Yazıya çerçeve vermek için kullanılır.

m) Vurgu: Yazıyı fosforlandırmak için kullanılır.

n) Yazıtipi rengi: Yazının rengini ayarlamak için kullanılır.

· Çizim Araç Çubuğu: Çizim işlemlerinde kullanılır. Numaralandırma: Paragrafa numara vermek için kullanılır.

a) Çiz: Çizimle ilgili seçenekleri içerir.

b) Nesneleri Seç: Çizimdeki nesneleri işaretlemek amacıyla kullanılır.

c) Serbest Döndür: Şekilleri elle çevirmek için kullanılır.

d) Otomatik Şekil: Hazır çizimleri belge içerisinde kullanmak için kullanılır.

e) Çizgi: Çizgi çizmek için kullanılır.

f) Ok: Ok ucu çeşitlerine buradan ulaşılır.

g) Dikdörtgen: Dikdörtgen çizmek için kullandığımız araç.

h) Oval: Oval çizmek için kullandığımız araçtır.

i) Metin Kutusu: Rahat yer değiştirmek istediğimiz metinleri, metin kutusu içine yazmalıyız.

j) Word Art Ekle: Süslü yazılara ulaştığımız yer.

k) Dolgu Rengi: Tram ve dolgu vermek için kullanılır.

l) Çizim Rengi: Çizimle ilgili rengi belirlemek için kullanılır.

m) Çizgi Stili: Çizgi biçemini yani türünü belirlemek için kullanılır.

n) Kesik Çizgi Stili: Kesik çizgi türünü belirlemek için kullanılır.

o) Ok Stili. Ok türünü belirlemek için kullanılır.

· En çok kullanılan yazı tipleri şunlardır:

a) Arial Black: Düz ve Etli

b) Arial: Düz

c) Times New Roman: Tırnaklı

d) Courier: Daktilo

e) Symbol: Yunan harfleri (Matematik sembolleri)

f) Wingdings, Webdings: Şekil

· Word’de kullanılan Kısayol Tuşları şunlardır:

a) Ctrl+A: Biçim Araç Çubuğu-Altı Çizili

b) Ctrl+B: Düzen-Tümünü Seç

c) Ctrl+C: Düzen-Kopyala

d) Ctrl+F: Düzen-Bul

e) Ctrl+Alt+G: Düzen-Git

f) Ctrl+H: Düzen-Değiştir

g) Ctrl+N: Dosya-Yeni

h) Ctrl+O: Dosya-Aç

i) Ctrl+P: Dosya-Yazdır

j) Ctrl+S: Dosya-Kaydet

k) Ctrl+V: Düzen-Yapıştır

l) Ctrl+X: Düzen-Kes

m) Ctrl+Y: Düzen-Yinele

n) Ctrl+Z: Düzen-Geri Al

· Windows’taki Başlat-Bul’un görevi dosya bulmak iken, Word’deki Düzen-Bul’un görevi kelime bulmaktır.

· Windows’taki Tümünü Seç’in görevi tüm klasör ve dosyaları seçmek iken, Word’deki Tümünü Seç’in görevi yazıları seçmektir.

· Shift tuşunu seçmek için kullanırız. Shift tuşu ile birlikte ok tuşları yardımıyla, yazıları fare kullanmadan seçebiliriz.

· Üst simge ve alt simge yazmak için Biçim-Yazıtipi-Üst Simge/Alt Simge (H2O - a2)

· a2 yazmak için 2’yi seçip, Biçim menüsünden Yazıtipi seçeneğine gireriz. Oradan üst simgeyi seçip tamam deriz.

· Biçim-Yazıtipi seçeneğinden yazıtipi ve yazıtipi stili de ayarlanabilir. Yazının büyüklüğü, koyu, altı çizili, italik olması hem bu seçenekten, hem de Biçim Araç Çubuğu’ndan ayarlanabilir.

· Biçim-Paragraf ile satır aralığı belirlenir.

· Biçim-Madde İmleri ve Numaralandırma seçeneği ile paragraflara numara ya da işaret verebiliriz.

· Biçim Araç Çubuğundaki Madde İmleri ve Numaralandırmaya ait simgelerden yapabiliriz. Eğer istediğimiz simge seçili durumda değilse özelleştir diyoruz ve istediğimizi seçip “Tamam”ı tıklıyoruz.

· Biçim menüsündeki Kenarlıklar ve Gölgelendirme Seçeneği ile yazdığımız yazıya bir çerçeve ekleyebiliriz. Ya da yazıya bir gölge vermek istiyorsak kullanabiliriz. Kenarlık vermek için Kenarlıklar ve Tablo Araç Çubuğu da kullanılabilir.

· “Gölge vermek için Kenarlıklar ve Gölgelendirmeyi seçip, Gölgelendirme seçeneğinden renk ve tram oranını belirleyerek TAMAM deriz.

· Biçim Menüsü Sütun ile sayfaları birden fazla sütunlara bölebiliriz.

· Biçim Menüsü Sekmeler ile yazıyı sütunlar halinde yazmak istediğimiz zaman bunun en kolay yolu duraklar belirleyip imleci o noktalara getirmektir. TAB tuşu yardımı ile işlerimiz çok kolaylaşır. ATP harcamaktan kurtulmuş oluruz.

· Duraklara iki yoldan ulaşabiliriz;

1. Biçim/Sekmeler

2. Cetvelin üzerinde istediğimiz noktalara tıklamak

· Ayrıca Biçim/Sekmelerde “öncü”ler yardımıyla peşpeşe noktaları da ...... otomatik olarak yazdırabiliriz.

· Durakları kaldırmak için ise;

1. Biçim/Sekmeler de iken Temizle

2. Cetvel üzerindeki TAB işaretini aşağı doğru hareket ettirmek

· Biçim Menüsü / Başlangıcı Büyüt yardımıyla paragrafın ilk harfini büyütebiliriz. Kaç satır olacağı seçilip TAMAM denir. Bu yazı türü gazetelerde çok kullanılır.

· Dosya/Yeni yardımıyla yeni bir dosya oluşturabiliriz.

· Dosya/Aç yardımıyla daha önceden oluşturulmuş bir dosyayı çağırabiliriz.

· Dosya/Kaydet yardımıyla editöre yazdığımız bilgileri kaydederiz.

· Dosya/Kapat yardımıyla dosyadan çıkabiliriz. Aynı işlemi Ctrl+F4 kısayol tuşu da yapar.

· Dosya/Farklı Kaydet yardımıyla içeriği aynı, isimleri farklı olmak kaidesiyle ikinci bir dosya oluşturulabiliriz. Ayrıca oluşturulan bu dosyayı başka bir yerde (yani bir klasörde) oluşmasını istiyorsak Kayıt Yeri’ne yeni adresi yazarız.

· Dosya/Baskı Önizleme yazıcıdan çıktı almadan önce metnin ne şekilde olduğunu görmek amacıyla kullanılır. Ayrıca metnin üzerinde değişiklik yapmak için Standart Araç Çubuğundaki mercek metnin üzerine bırakılır.

· Dosya/Gönder ile bir dosyayı modem kartı vasıtasıyla bir faks alıcısına yada bilgisayara gönderebiliriz. Hatta bu seçenek sayesinde Word’de yaptığınız bir çalışmayı doğrudan Powerpoint’e de gönderebilirsiniz.

· Dosya/Yazdır ile ekrandaki bilgileri yazıcıya gönderebiliriz.

· Düzen/Gerial seçeneğini hatalı bir işlem yaptığımız zaman ya da metni yanlışlıkla sildiğimiz zaman eski haline getirmek için kullanırız.

· Düzen/Kes, seçilen cümle, kelime veya paragrafı başka bir yere taşımak için kullanılır. Standart araç çubuğundan da yapılabilir.

· Düzen/Kopyala, seçilen cümle, kelime veya paragrafı başka bir yere kopyalamak için kullanılır. Standart araç çubuğundan da yapılabilir.

· Düzen/Yapıştır, Kesilen veya kopyalanan cümle, kelime veya paragrafı belirlediğimiz yerde görmek için kullanılır. Standart araç çubuğundan da yapılabilir.

· Düzen/Temizle, Delete tuşunun yaptığı işi yapar.

· Düzen/Tümünü Seç, metin içindeki herşeyi seçmek için kullanılır.

· Düzen/Bul-Değiştir-Git: Of fice 97’de üçü bir araya alınmıştır. Herhangi birine girildiğinde diğerlerine doğrudan geçiş sözkonusudur.

a) Bul: Kelime veya kelime gruplarını bulur. Yapmamız gereken aranan kutucuğuna aradığımız kelime veya kelime grubunu yazmaktır.

Ana seçenekler vardır. Bunlar;

1) Büyük Küçük Harf Duyarlı (Küçük yazıldıysa küçük, büyük yazıldıysa büyük)

2) Yalnız Tam Sözcükleri Bul (Tam yazılan sözcükleri arar. Yani bir kelime içinde geçen ifadeyi bulamaz.)

3) Joker karakterleri kullan. (DOS’tan bildiğimiz ? ve *)

b) Değiştir: Adı üzerinde kelimeyi değiştirmek için kullanılır. Yapmamız gereken aranan kelimeyi ve yerine gelmesini istediğimiz kelimeyi yazmak.

c) İstediğimiz sayfa, satır, bölüm gibi yerlere gider. Kaydırma çubukları ile de istediğimiz sayfa, satır, bölüm gibi yerlere gideriz.

· Dosya/Sayfa Yapısı ile;

a) Kenar boşluklarını ayarlayabilir, kağıdın marjinal yapısına çekidüzen verebiliriz.

b) Sayfa büyüklüğünü ayarlamak için kullanılır.

c) Sayfadaki satırlara numara verilebilir.

· Görünüm/Dipnot : Dipnotları görmek için kullanılır.

· Görünüm/Sayfa Düzeni: Yaptığımız işlemleri görmek için kullanılır. Böylece, yapılan herşey kağıt üzerinde nasıl çıkacaksa aynen öyle görülür.

· Görünüm/Üst Bilgi Alt Bilgi: Metnin en üstüne ya da en altına bir bilgi yazmak için kullanılır. Ve her sayfanın altında ya da üstünde olmasını istediğimiz bilgileri yazarız. Her sayfada olan bilgiyi tüm belge içinde yazdırmak için kullanırız. Böylece defalarca kez aynı şeyi yazmaktan ya da kopyala-yapıştır işlemi yapmaktan kurtulmuş oluruz. Yani ATP kaybına son... J

· Görünüm/Yakınlaştır: Görüntüyü büyütmek ve sayfa görünümü ile ilgili değişiklikler yapmak için kullanılır.

· Ekle/Kesme: Sayfa sonu ve sütun sonu belirlemek için ya da sayfa tam dolmamışken bitirmek için kullanılır.

· Ekle/Otomatik Metin: Sık kullanılan metinleri otomatik olarak metne yerleştirmek için kullanılır.

· Ekle/Simge: Klavyede olmayan sembolleri eklemek ve kullanmak için kullanılır.

· Ekle/Açıklama: Açıklama eklemek için kullanılır.

· Ekle/Dipnot: Dipnot eklemek için kullanılır. Dipnot; açıklayıcı bilgi demektir. Genellikle kaynakları belirtmek amacıyla kullanılır. Dipnotları görmek için ise Görünüm/Dipnot kullanılır.

· Ekle/Dizin ve Tablolar: İçinde tablo ifadesi geçtiğine aldanıp da niye Tablo menüsünde değil demeyin. Çünkü burada belirtilmek istenen içindekiler tablosu, resim tablosu, formül tablosu vb.dir. Otomatik olarak içindekiler oluşturmak için kullanılır. Ama öncelikle, Biçem yani stil tanımlamalarının yapılmış olması gereklidir.

· Ekle/Resim: Metne hazır yapılmış resimleri eklemek için kullanılır. Dosyadan resim eklenilebileceği gibi, hazır Küçük Resimler de eklenilebilir. Bunun için Ekle/Resim/Küçük Resmi seçip üzerinde iki kez tıklarız. Seçtiğimiz resim metne kopyalanır. Metindeki yazıları desimden itibaren sola ya da sağa çekmek için Sağ Tuş-Resim Biçimlendirme-Kaydırma-Sıkı seçenekleri kullanılır.

· Ekle/Metin Kutusu: Metin yazılacak kutu oluşturmak için kullanılır. Bu iş için Çizim Araç Çubuğu da kullanılır.

· Ekle/Nesne: Nesnenin içerisinde Word’un alt programları yer alır. Bu seçenek sayesinde Denklemler yazabilir, Kuruluş Şeması çizebiliriz.

· Ekle/Yerimi: Yerimi oluşturmak için kullanılır. Yer imi, yer işareti demektir. Önemli yerlere hayali bir işaret vererek Düzen/Git seçeneği ile oraya kursörü gönderebiliriz. Daha önce Yerimi Düzen menüsünde idi.

· Tablo/Tablo Ekle: Tablo oluşturmak için kullanılır.

· Tablo/Sırala: Bilgileri sıraya dizmek için kullanılır.

· Tablo/Hücre Yüksekliği ve Genişliği: Satır genişliğini ve yüksekliğini ayarlamak için kullanılır. Sütun genişliği ve satır yüksekliğini otomatik olarak ayarlamak için, yani olması gereken hale getirmek için iki çizgi arasında çift yönlü oku görünce çift tıklamak yeterlidir.

· Araçlar menüsünün tanımı şu şekilde yapılabilir: Olduğunda işlerimizi kolaylaştıran ama olmadığında zorlaştırmayan işlemleri bulunduran menü.

· Araçlar/Yazım ve Dilbilgisi: Bir kelimeyi yanlış yazdığımızda kelimenin altını çizerek bizi uyarır. Eğer istediğimiz kelime alternatiflerde yoksa ekle diyerek ekletiriz. Eğer böyle bir uyarı almak istemiyorsak Araçlar/Yazım ve Dilbilgisi menüsünden seçeneklere girip iptal ederiz. Bu seçenek farenin sağ tuşunda da vardır.

· Araçlar/Sözcük Sayımı: Sözcük, harf, paragraf sayımı için kullanılır.

· Araçlar/Otomatik Düzelt: Düzeltme ve tamamlama işlemlerinde yardımcı olur. Gerekli tanımlamalar bu seçenekten yapılır. Ayrıca gün adları büyük harf olmalı gibi kurallar da bu seçenekte belirtilir.

· Araçlar/Makro: Otomatik olarak işlem yapmak için kullanılır. Hayali bir kamera çalışır ve tüm yapılan işlemleri kaydeder. Daha sonra ise video bandı izler gibi, işlemler otomatik olarak gözümüzün önünden geçer gider. DOS’taki BAT uzantılı dosyalara, WINDOWS’taki kısayollara mantık yönünden çok benzerler.

· Şablon: Hazır kullanılan kalıp anlamındadır.

· Dosya/Yeni dendiğinde karşımıza çıkan menüden Word’ün hazır şablonları kullanılır. Mektuplar, fakslar, raporlar, yayınlar gibi yapmamız gereken işlemlerde bize yol gösterirler.

· Eğer özel bir şablon oluşturmak istiyorsak, yapmamız gereken tek şey belgeyi hazırladıktan sonra Dosya-Farklı Kaydetten Kayıt Türü kısmına Belge Şablonu yazmaktır.

· Araçlar/Seçenekler yardımıyla şu konularda ayarlar yapılabilir. Araçlar/Seçenekler Word’ün kalbi niteliğindedir.

a) Kaydetme: Kayıt işleri ile ilgili ayarlar buradan yapılır. Belgenizi otomatik olarak belli aralıklarla kaydetmek istiyorsanız, kaydetme işlemini hızlı olarak yapmak istiyorsanız, her zaman için belgenizin yedeğinin otomatik olarak alınmasını istiyorsanız, bu seçeneği kullanacaksınız.

b) Yazdırma: Yazıcıya çıktı gönderdiğinizde, garip kodlar çıkıyorsa yazdırmada problem var demektir. Her türlü yazıcı ayarı buradan yapılır.

c) Düzen: Düzen menüsündeki işlemleri yaparken bir değişiklik ya da problem çıkarsa buradan düzeltilir.

d) Genel: Word’ün genel işlemlerini etkileyecek, seçeneklerini değiştirmek için kullanılır. Mesela, zemin bir anda mavileştiyse, Dosya menüsünün altında son kullanılan dosyalar görünmüyorsa hemen buraya bakın.

e) Görünüm: Gözü ilgilendiren bir problem oluştuğunda buraya başvurun. Kaydırma çubukları kaybolduysa, ilk aklınıza gelmesi gereken bölüm.





Örnek Soru ve Anlatımları



1. Bir sayfaya gitmek istiyoruz, ne yaparız?



Kaydırmak çubukları ya da Düzen-Git



2. Word leb demeden leblebiyi nasıl anlar?



Araçlar/Otomatik Düzelt



3. Ekrandaki yazıları başka bir dosyaya kopyalamak için ne yapılır?



Düzen-Kopyala ve Düzen-Yapıştır



4. Yazıları daha büyük yazmak içni ne yaparız?



Biçim-Yazıtipi (Oradan puntoyu büyütürüz)



5. Word’de bulunan araç çubukları nelerdir?



Çizim, Biçim, Standart, İpucu



6. Açıklamaları görmek için ne yaparız?



Görünüm/Açıklamalar



7. Word’de oluşturduğumuz dosyayı nasıl kapatırız?



Dosya-Kapat veya Ctrl+F4



8. Daha önce yaptığımız işlemleri otomatik olarak yaptırmak için ne yaparız?



Araçlar-Makro



9. Bir başlığa işaret koymak için hangi menüden hangi seçeneği kullanırız?



Düzen-Yerimi (Word 97’de Ekle-Yerimi)



10. Dosyamızda yer alan bütün yazıları seçmek için ne yaparız?



Düzen-Tümünü Seç



11. Çalışmamıza bir resim yerleştirmek için ne yapmalıyız?



Ekle-Resim

Kaynak : Bilgisayar Dershanesi

BİR PC İLE YAPABİLECEKLERİNİZ

Her tür kişisel veya resmi yazınızı göze hoş gelen bir biçimde yazabilir, bunları yazıcıya gönderip kağıt üzerine çıkış alabilirsiniz.

Karmaşık hesaplarınızı (örneğin bütçeler, maliyet raporları vs.) otomatik yapıp size hesap tabloları halinde sunacak programlar kullanabilirsiniz.

Resim yapabilir, hazır resim ve fotoğraflarınızı izleyebilir veya üzerlerinde değişiklikler yapabilirsiniz. Çalışmalarınızın ne kadar etkileyici ve şaşırtıcı olacağı biraz da sizin becerinize bağlıdır.

Müzik dinleyebilir, dinlediğiniz müziklere çeşitli ses efektleri verebilir, uygun yazılımlarla kendi müziklerinizi besteleyebilir, “miks” yapabilirsiniz.

Film seyredebilirsiniz. Uygun donanım ve yazılım bileşenleri ile sinema filmlerini bile seyredebilirsiniz.

Bir video kameranız, uygun donanım ve yazılımınız varsa kendi çektiğiniz filmlerin montajını yapabilir, görüntülere çeşitli efektler verebilirsiniz.

Bir modeme ve internet hattına sahipseniz, tüm dünyadan çok sayıda kişinin aklınıza gelebilecek her konuda sunduğu çeşitli yazılı, görsel ve işitsel bilgilere ulaşabilirsiniz. Arkadaşınıza anında mektup gönderebilirsiniz.

Yine modem aracılığı ile uzaktaki arkadaşlarınızla sesli ve yazılı olarak sohbet edebilirsiniz. Tabii onların da bir PC ve modemi varsa...

Bir modemin size sağladığı olanaklar neredeyse sınırsızdır: İnternette Web sitesi olan mağazalardan kredi kartı ile alışveriş edip, sipariş ettiğiniz ürünlerin kapınıza kadar gelmesini sağlayabilirsiniz.

Yine modemle İnternet üzerinden gazetelerin Web sitelerine bağlanıp günlük haberleri okuyabilirsiniz.

Oyun oynayabilirsiniz. Modeminizle uzaktaki bir arkadaşınızla oyun oynamanız da mümkündür. Piyasada binlerce farklı türden oyun vardır. Ama kendinizi de fazla oyuna kaptırmamalısınız.

İşinize uygun yazılımlarla iş veriminizi artırabilir, kendinizi geliştirebilirsiniz.

İş biliyorsanız işe gitmeyebilirsiniz. Artık dünyada sayıları hiç de anımsanamayacak kadar çok sayıda kişi, bilgisayarları sayesinde pijamaları ile evde çalışıp, bilgisayarda hazırladıkları işleri modemle işverenine gönderiyorlar. Bu kavrama da “telecommuting” adı veriliyor...

Çocuklarınızın eğitimi için uygun programlar bulabilir, öğreneceği şeyleri daha kolay ve eğlenceli algılamasını sağlayabilirsiniz.

Bir tarayıcı ile bilgisayar ortamında fotoğraf albümünüzü oluşturabilir, fotoğraflarınızın zamanın yıpratıcı etkilerinden korunmasını sağlayabilirsiniz.

Kendi t-shirt desenlerinizi tasarlayabilir, uygun yazıcı ve baskı kağıtları ile bu resimleri t-shirt’ünüze basabilirsiniz.

Kişisel bilgilerinizi, randevularınızı, telefon numaralarınızı kaydedebileceğiniz, notlar alabileceğiniz programlar kullanarak hayatınızı daha düzenli hale getirebilirsiniz.

Bahçe bakımından, ahşap oymacılığına kadar pek çok hobi için hazırlanmış multimedya programları kullanarak, hobilerinizi geliştirebilirsiniz.

Basit tasarım programlarıyla kendi evinizi bile tasarlayabilirsiniz.

Yabancı dil programlarıyla ikinci bir dil öğrenebilirsiniz.

Basit programlar yardımıyla kendi derginizi amatör boyutlarda çıkarabilirsiniz veya gelişmiş program ve donanımlarla profesyonel yayıncılık yapabilirsiniz.

Çok geniş bilgi kütüphaneleri içinde hızlı bir arama yaptırarak normalde uzun sürede bulamayacağınız bilgilere anında ulaşabilirsiniz.

Atlaslar, gezi rehberleri, haritalar, seyahat püf noktaları, hepsi PC’nizin aracılığı ile elinizin altında...

Kaynak Bilgisayar Dershanesi

Madde ve Çözümlü Soru ile Excel Dünyası’nda Bir Gezinti

· Excel: Microsoft firmasının hazırladığı bir hesap kitap programıdır. Ayrıca grafik çizmek amacıyla da kullanılır.

· Hücre seçmek için fareyi kullanırız. Klavyeden de aynı yardımı alırız.

· Hücrenin seçili olup olmadığı anlamak için; hücre çerçevesinin kalın görünüp görünmediğine bakılır. Ya da harf ve sayılardaki belirginleşmeye bakılır.

· Klavye ile seçim için ok tuşları, shift ve ctrl tuşlarından faydalanılır.

· Excel sayfası üzerinde gezinme metodları

a) TAB Tuşu: Bir sonraki hücreye geçiş

b) Shift+TAB: Bir önceki hücreye geçiş

c) Shift+Enter: Yukarı hücreye geçiş

d) Ctrl+Page Up: Bir önceki sayfaya geçiş

e) Ctrl+Page Down: Bir sonraki sayfaya geçiş

f) Ctrl+Home: Satırın başına gelir.

g) Ctrl+End: Kullanılan satırın sonuna gelir.

h) F5: İstenilen hücreye gitmek için kullanılır.

i) Ayrıca ad kutusuna (adres kutusu) da gidilecek hücrenin adı yazılmak şartıyla da istenilen hücreye gidilir. Ad kutusu yazıtipinin hemen altında bulunur.

· Hücre: Satır ve sütunların oluşturduğu kutucuklar.

· Hücre Seçim Yöntemleri:

a) Seçim alanının ilk hücresinde imleç büyük durumda alanın son hücresine kadar sürüklenir.

b) Seçilecek hücreler farklı alanlarda ise yani ard arda değilse Ctrl tuşuna basılı durumda olarak seçilir.

c) Eğer tüm sutun seçilecek ise sütun harfi üzerinde sol tuş tıklanır.

d) Satır seçilecekse satır numarası tıklanır.

e) Tüm sayfayı seçmek için ise sütun ve satırın kesiştiği yer tıklanılır.

· Klavye ile seçim yapılırken;

a) Shift ile birlikte yön tuşları

b) Farklı yerlerdeki alanların seçimi Ctrl tuşu ile yapılır

c) Tüm sayfa seçilecekse Ctrl+B tuşları kullanılır.

d) Ayrıca Düzen menüsünden Git seçeneği de kullanılır. Karşımıza çıkan pencereden seçmek istediğimiz hücrenin adresini yazarız. Aralık için (, sadece belli yerler için ( kullanılır.

· Dosya/Yeni: Yeni bir belge oluşturur. Seçenekler yardımıyla önceden hazırlanmış şablon belgeleri kullanabilirsiniz.

· Dosya/Aç: Kaydedilmiş belgeyi açar.

· Dosya/Kapat: Çalışmakta olduğumuz dosyayı kapatır. Son yapılan değişiklikler kaydedilmemişse bizi uyarır.

· Dosya/Kaydet: Çalışmamızı kaydeder. Eğer belli aralılarla otomatik olarak kaydetmek istiyorsak Araçlar/Seçenekleri kullanırız.

· Dosya/Farklı Kaydet: Kayıtlı bir çalışmayı yeni bir isimle kaydeder. Birbirine benzer iki çalışma için çok faydalıdır.

· Dosya/Çalışma Alanını Kaydet: Çalışma Alanı dosyasını bir sonraki açışında ekranın aynı şekilde görünmesini sağlamak için açık çalışma kitaplarının boyutlarının ve ekrandaki konumların listesini kaydeder.

· Dosya/Sayfa Yapısı: Sayfa yapısı ile ilgili tüm ayarlar bu menüden yapılır. Kenar boşlukları, sayfa büyüklüğü vb.

· Dosya/Yazdırma Alanı: Yazdırmak istediğimiz alanı belirlemek için kullanılır.

· Dosya/Baskı Önizleme: Belgeyi basmadan önce taslak görmemizi sağlar.

· Dosya/Yazdır: Çalışmayı yazıcıya gönderir. Bilgisayar, kaç adet çıkacağını bize sorar.

· Dosya/Gönder: Modem kartı yardımı ile dosyamızı başka bilgisayarlara göndermemizi sağlar.

· Dosya/Özellikler: Dosya hakkında bilgi edinmemizi sağlar.

· Düzen/Geri Al: Yapılan son işlemi geri alır. Excel’de yapılan son değişiklikler sayesinde artık 99 kez geri alma imkanımız var.

· Düzen/Yinele: Son yaptığımız işlemi tekrarlar.

· Düzen/Kes: Seçtiğimiz cümle, harf, kelime ya da formülü taşımaya yarar.

· Düzen/Kopyala: Seçtiğimiz cümle, harf, kelime ya da formülü kopyalamaya yarar.

· Düzen/Yapıştır: Seçtiğimiz ve kestiğimiz ya da kopyaladığımız harf, cümle, kelime ya da formülü yapıştırmamızı sağlar. Formülü yapıştırırken, hücreye uyarlayarak yapıştırır.

· Düzen/Özel Yapıştır: Özellikle formül yapıştırırken çok işimize yarar. Sunduğu seçenekler sayesinde yapıştırma işlemine esneklik katmaktadır.

· Düzen/Doldur: Seçilen aralığın en üstünde solunda bulunan hücrelerin içindekileri alttaki/sağdaki hücrelere kopyalar.

· Düzen/Temizle: Bir hücre içindeki bilgileri, biçimleri, açıklamaları ya da herşeyi temizlemeye yarar. Renkler ve rakamlar hariç J

· Düzen/Sil: Fare yardımıyla seçilen bölgedeki bilgileri silmek için kullanılır.

· Düzen/Sayfayı Taşı veya Kopyala: Aktif çalışma kitapçığının içindeki seçilen sayfalar, seçilen diğer çalışma kitaplarına aktarılır veya kopyalanır.

· Düzen/Bul: Çalışmamız içinde harf, kelime, cümle ya da bir metni bulan komut; özellikle Excel’de hazırladığımız listelerde isim ararken çok işimize yarar.

· Düzen/Değiştir: Harf, kelime, cümle ya da metni değiştirmemizi sağlar.

· Düzen/Git: Bu komut sayesinde çalışmamızın belirttiğimiz hücresine gidebiliriz.

· Görünüm/Araç Çubukları: Araç çubuklarının görüntülenmesini ya da kaybolmasını sağlar.

· Görünüm/Formül Çubuğu: Uygulama penceresindeki formül çubuğunun görüntülenmesini ya da ekrandan kaybolmasını sağlar.

· Görünüm/Durum Çubuğu: Durum çubuğunun görüntülenmesini ya da kaybolmasını sağlar.

· Ekle/Hücre, Satır, Çalışma Sayfası, Sütun, Grafik: Hücre, satır, çalışma sayfası ya da sütun ya da grafik eklemek için kullanılır.

· Ekle/Sayfa Sonu: Bu işareti koyduğumuz yerde sayfanın yarısında olsanız bile sayfanız bitmiş kabul edilir.

· Ekle/Ad: Bu komut sayesinde kutucuklara isim verilebilir.

· Ekle/Harita: Excel ile gelen bu komut sayesinde aktif çalışma sayfası içine bir harita ekleyebiliriz. Türkiye, Dünya, Avrupa vb.

· Biçim/Hücreler: Hücre, başka bir ifadeyle kutucuklara ait özelliklerin değiştirlmesini sağlar.

· Biçim/Satır, Sütun, Sayfa: Satır, sütun ve sayfaya ait biçimsel özelliklerin yapıldığı seçeneklerdir.

· Biçim/Otomatik Biçim: Çalışmanızı daha önceden yüklenmiş şablonlara uygun hale getirir.

· Araçlar/Otomatik Düzelt: Bu seçenek sayesinde Of fice programları leb demeden leblebiyi anlamaya başladılar.

· Araçlar/Korumu: Excel’de kullanılan çalışma sayfalarına grafik sayfalarının veya makro sayfalarının içindeki nesnelerin değişmesine engel olur.

· Araçlar/Seçenekler: Excel’in kalbi.

a) Düzenleme Seçenekleri: Düzen menüsündeki işlemleri yaparken bir değişiklik ya da problemle karşılaştıysanız buradan düzeltebilirsiniz.

b) Genel Seçenekleri: Microsoft Excel’in genel işlemlerini etkileyecek seçenekleri değiştirmek için bu seçeneği kullanın. Zemin bir anda mavileştiyse, dosya menüsünün altında son kullandığınız dosyaları göremiyorsanız bu menüden düzeltebilirsiniz.

c) Görünüm Seçenekleri: Kaydırma çubukları, durum çubuğu vb. görülmesi gerekenler görülmüyorsa, ya da görülmesi gerekmeyen görülüyorsa bu seçeneği kullanın.

d) Grafik Seçenekleri: Grafikle ilgili tüm ince ayarlar buradan yapılır.

e) Hesaplama Seçenekleri:Hesaplama ile ilgili ayarların yapıldığı yer.

f) Renk Seçenekleri:Renklerle ilgili ince ayarların yapıldığı yer.

g) Özel Listeler: Örneğin Pazartesi yazınca otomatik olarak Salı, Çarşamba... yazdırmak mümkün bunun gibi otomatik doldurma işlemleri yapmak için (Ayşe yazınca Fatma, Hayri, Yaşı, Gelmiş, Elliye ya da Ali yazınca Veli, Kırkdokuz, Elli) özel listeleri buradan ayarlayabilirsiniz.

· Veri/Sırala: Bu komut sayesinde bilgileri harf veya rakam sırasına göre ister büyükten küçüğe, ister küçükten büyüğe, ister A’dan Z’ye ister Z’den A’ya doğru sıralayabiliriz.

· Veri/Süz: Bu komutu hesap tablosunda istenilen veriyi bulmak için kullanırız. Özellikle büyük listelerde kolaylık sağlar. Örneğin; tabloda A ile başlayanları bulmak istiyorsak önce Süzme işlemini yapmamız gerekir. Bunun için; Veri, süz, otomatik süz diyoruz. Ters dönmüş üçgeni gördüğümüzde özel seçeneğinden istediğimiz veriyi (A*) A ile başlayanları istersek ekranda sadece onu listeler. Rakamları da aynı şekilde listelettirebiliriz.

· Word ile Excel’in Karşılaştırılması:

a) Word’de Tablo menüsü var, Excel’de yok.

b) Word’de veri menüsü yok, Excel’de var.

c) Word’de cetvel var, Excel’de yok.

d) Word’de Dosya menüsünün içinde Yazdırma Alanı yok, Excel’de var.

· Fonksiyonların Kullanılması

a) TOPLA (Sayıları toplamaya yarar)

b) MAK (En büyük değeri bulur)

c) MİN (En küçük değeri bulur)

d) ORTALAMA (Sayıların ortalamasını alır)

e) BÜYÜKHARF (Küçük harfi büyük harfe çevirir)

f) KÜÇÜKHARF (Büyük harfi küçük harfe çevirir)

g) COS (Verilen sayının kosinüsünü alır)

h) KAREKÖK (Verilen sayının karekökünü alır)

i) LİRA (Rakamı kuruş dahil TL olarak yazar.)

j) LOG (Sayının verilen tabanda logaritmasını alır)

k) UZUNLUK (Metnin kaç harf olduğunu hesaplar)

· Fonksiyonların kullanılması sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar

a) Mümkün olduğunca sayı değeri yerine hücre ismini kullanmalıyız.

b) Aralık belirlemek için (, sadece iki değeri belirtmek için ( kullanmalıyız.

c) İşlev kullanmadan önce mutlaka ( eşittir işareti kullanılmalıdır. Yoksa Excel anlayamaz.

d) İçiçe işlev kullanırken bir kere eşittir (en başta) kullanmak yeterlidir.

e) İşlev adlarını doğru kullanmalıyız.

f) Ayrıntılı bilgi Excel’de İşlevler (Hakan Topuzoğlu-Birsen Yayıncılık)



Örnek Soru ve Anlatımları



1. Sayfamızda bir hücreye gitmek istiyoruz. Ne yaparız?



Düzen/Git



2. Excel’de çalışma sayfamıza bir Paint resmi eklemek istiyoruz. Ne yaparız?



Ekle/Nesne



3. Görünüm menüsünde hangi seçenek yoktur?



Cetvel (Excel’de cetvele ihtiyaç yok ki zaten)



4. Pencere böl komutu ne işe yarar?



Aynı çalışmanın değişik bölümlerini görmek için kullanılır. (Bir pencereden bakınca aynı yerin değişik bölümlerini görürüz. Buradaki mantık da aynen öyledir. Bu soruya iki değişik çalışma diyenler acaba pencereden bakınca hem Hastane Caddesini hem de Sivas Caddesini mi görüyorlar? JJJ)



5. Yazıtipi ile ilgili seçenek hangi menüde yer alır?

Biçim (Tip şekli ilgilendirir.)



6. A ve G sütunları arasındaki tüm sütunları seçmek için ne yapılır? (Hangi Tuş)

Shift tuşu



7. Z1 hücresi ile Z16 hücresinin içeriklerini toplayıp Z2 hücresine nasıl yazarız?




=Z1+Z16 (Basit ve saçma bir soru ama. Yine de yapamayanlar olursa diye JJK)

8. Hangi menü Excel’de yer almaz?

Tablo menüsü

9. Yapılmış seçim alanı genişletilecek bu iş için eski, seçim alanına ilaveyi sağlayan tuş hangisidir?

Ctrl tuşu

10. Seçili alanı kopyaladıktan sonra (Ctrl+C) Enter tuşuna basılınca ne olur?

Seçim iptal olur. (Henüz Ctrl+V yani yapıştır denilmediğinden işlem bize küser ve seçim iptal olur. Oylar tekrar sayılmalıdır. J)

11. Shift+TAB tuşuna basınca ne olur?

Yandaki (sol) hücreye geçiş olur. (Shift her zaman bir önceyi temsil eder. Shift+Alt+TAB: Programlar arası geçiş, tersten başlayarak)



12. A1 hücresine 1 girildikten sonra alttaki hücrelere 2,3,4,... şeklinde devam etmek için ne yapılır?



Hücrenin sağ alt köşesinden tutup Ctrl ile birlikte çekeriz. (Ctrl ile sürükleme Windows’un her yerinde kopyalama demektir. Ancak burada özel bir durum vardır. Artırma anlamına da gelmiştir)



13. Hücre içeriğinin düzeltilmesini hangi kısayol tuşu sağlar?

F2 (Windows’taki ad değiştir mantığı burada da aynen geçerlidir. Çünkü iki program da Microsoft tarafından yapılmıştır)



14. A ve C sütunları seçilmek isteniyor. Hangi tuş kullanılır?

Ctrl tuşu (Windows’taki seçme mantığı burada da aynen geçerlidir. Çünkü iki program da Microsoft tarafından yapılmıştır)



15. Süz işleminde 3. Harfi “K” olan kayıtlar listelensin isteniyor. Hangi tanım bunu sağlar?

“=”, “??K*” (DOS’taki genel mantık burada da geçerlidir)



16. Seçilen bir sütun üzerinde aşağıdakilerden hangisi yapılamaz?

Sütun yüksekliği ayarlanmaz. (Sütunun yüksekliği olmaz, genişliği olur. Soruda kelime oyunu var)



17. A1:A10 hücrelerinin içerdiği bilgiler sırayla {5,40,24,18,45,5,9,48,9,18} dir. B2 hücresi için şu formülü yazınca sonuç ne olur? =KAÇINCI(MAK(A1:A10):A1:A10;0)



Maksimum sayı 48. 48 sayısı 8. Sırada olur. Cevap:8



18. Word’de olup, Excel’de olmayan açılır menü hangisidir?

Tablo



19. A1=5 A15=20 iken B1 hücresine =A1+A15 yazıldığında sonuç B1=25’dir. A2=7 ve B2 hücresine B1 kopyalanıyor. B2’deki formül ne olur? Sonuç ne olur?

B1’deki formül B2’ye =A2+A16 olarak geçer. Çünkü formül kendini bulunduğu satıra göre uyarlar. Sonuç ise 7 olur. B16 verilmediğine, bilinmediğine göre 0 (sıfır) kabul edilir.

Bilgisayar Grafiği Terimleri

3D
Üç boyutlu.

3D Pipeline
Tasarımlanmış bir 3D senaryosunun monitör ekranında görüntülenmesi için gerekli adımların - Tesselation, - Geometrik Transformasyon, - Rendering tamamı için dizayn edilmiş veriyolu.

3D-DDI
3D device driver interface, Microsoft firmasının 3D uygulamaları için yazılım arabirimi (3D-API). Windows 95 ve Windows NT işletim sistemlerine yüksek seviye 3D-API'leri OpenGL ve 3DR'i entegre etmek için kullanılır.

3Dlabs
1999 yılına kadar üretilmiş ELSA GLoria ve ELSA GLoria Synergy kartları üzerinde kullanılan GLINT ve PERMEDIA NT 3D işlemcilerin üreticisi firmaaha sonra bu modellerde, daha yüksek ve daha stabil performans veren NVIDIA Quadro çipleri kullanıldı.

3DR
Intel firmasının 3D yazılım arabirimi (3D-API), Microsoft'un GDI DDI, DCI ve 3D-DDI arabirimlerini de destekler..

ADI
Autodesk Device Interface (Autodesk Ünite Arabirimi) teriminin kısaltılmışı.

AGP
Accelerated Graphics Port. 1996 yılında INTEL tarafından tanımlanan ve spesifikasyonları ile, 3D grafik operasyonlarına hitap eden bir donanım veriyolu. AGP veriyolu üzerinden, ana işlemci (CPU), sistem belleği (RAM) ve grafik kartı, birbirleriyle haberleşirler. Buna ek olarak, yoğun doku kaplama operasyonları (Execute Mode) için sistem belleğinden "kapasite ödünç alma" gibi bazı özellikleri vardır.

Aliasing Efektleri
Interpolation kısmına bakınız.

Alpha Blending
3D objelere bir Alpha channel kullanımı ile saydamlık (transparency) kazandırılması. Bu sayede objelerin sahneye gelmelerinde ve kaybolmalarında (fade in - fade out), gerçeğe yakın görüntüler elde edildiği gibi, ayrıca saydam materyallerin (örneğin renkli cam) simülasyonu sağlanır.

Anti-Aliasing
Görüntüdeki "merdiven efektlerinin" ("pixel look") kaybolmasının sağlandığı işlem teknolojisi. Komşu piksellerin renk enterpolasyonu ile gerçekleştirilir.

Audio Video Interleaved
AVI'ye bakınız.

AVI
Audio Video Interleaved. Microsoft tarafından geliştirilen bir dosya formatı; video görüntü ve ses bilgilerinin kaydına yarar. Gene Microsoft'un RIFF formatı (Resource Interchange File Format) ile benzerlik taşır.

Back Buffer
Double Buffering operasyonlarında, Frame Buffer bellek kapasitesinin arka plandaki görüntü bilgilerinin saklanması için kullanılan kısmı.

Back Face Culling
3D objelerin görünmeyen alanlarının hesaplanmasına yarayan bir metod.

BIOS
Basic Input/Output System teriminin kısaltılmışı. Bilgisayarın devamlı belleğinde (ROM) bulunan bir program kodu; sistemin çalışmaya başlaması sırasında çeşitli testler ve fonksiyonlar gerçekleştirir.

Bilinear ve Trilinear Filtering
3D dokuların (textures) yumuşaklaştırılması; bu sayede bir objeye yakın zoom yapılırken kaba piksel görüntüler ("pixel look") netleşir.

BNC Connector
Standardize bir bağlama ünitesi, bir ekran kartını Kırmızı, Yeşil ve Mavi R(ed), G(reen) ,B(lue) RGB girişleri olan bir monitöre bağlamaya yarar.

Bump Mapping
Texture (doku) bilgilerine derinlik bilgisi kazandırmaya yarayan bir algoritma. Bu sayede rölyef ya da kabartmalı strüktürler görüntülenebilir.

Burst Mode
En hızlı data transfer seviyesi (mode); büyük mitardaki bilgi bir blok halinde transfer edilir.

Bus
Bir bus (ya da bus sistemi) paralel data hatlarının bulunduğu bir ünitedir. Bağımsız sistem birimlerinin arasında data alışverişine yarar (örneğin PCI bus).

Bus Master Özelliği
PCI bus'lı bilgisayarlarda bus master özelliği olan PCI slotlar bulunur. Bu slotlara takılan ek üniteler, tüm PCI bus ünitesini kendileri kaplarlar ve bu sayede hızlı bellek transferleri mümkün olur; CPU ya da DMA kanallarından yük çekilmez.

CAD
Computer Aided Design. Bilgisayar grafiği teknolojileri yardımıyla (yazılım ve donanım üniteleri), örneğin makine parçaları ya da bina anşaatları gibi ünitelerin dizaynı ve çizimi işlemleri.

CCIR 601
PAL ve NTSC içinTV standardizasyonu. CCIR 601 ile tanımlanan 13.5 MHz'lik frekans sonucunda, satır başına PAL ve NTSC standartlarında 720 aktif piksel elde edilir.

CD Video
CD Video, üzerine analog video donelerinin kaydedilebildiği, altın kaplamalı bir hibrid disktir. Büyüklüğü, 12, 20 ve 30 cm'dir. Analog çaloşan CD Video, dijital Video CD'ler ile karıştırılmamalıdır. Video CD'ler, ELSAmotion gibi harwareMPEG player'lar ile oynatılabilinirken, CD Video'lar PC'lerde okunamaz.

CD-i
CD-i Digital Video, örneğin Philips CD-i player ile çalınan CD'ler. CD-i Compact Disc interactive teriminin kısaltılmışıdır. Yeni CD-i'lar ELSAmotion gibi hardwareMPEG player'lar ile de çalınabilir.

CE
Üzerinde CE işareti bulunan bir elektronik ekipman, Avrupa Topluluğu üye ülkelerde geçerli olan European Council Directive'in belirlediği elektro-manyetik kıstaslara göre test edilmiş ve belirlenen standartlara uygunluğu saptanmış bir ünite demektir.

CGA
IBM Color Graphics Adapter teriminin kısaltılmışı. Dünyanın ilk renkli grafik standartlarından biri olan CGA ile 320 x 200 çözünürlükte 4 renk, ya da 640 x 200 çözünürlükte 2 renk gösterilebiliyor(du).

CIF
Common Intermediate Format. Bir dijital video formatı. CIF (PAL): 352 x 288, CIF 240 (NTSC): 352 x 240, QCIF: 176 x 144.

Clipping
Çizim alanının, bir diktörtgen alana indirgenmesi. Özellikle, pencereli Windows ve OS/2 ortamlarında, büyük önem taşır.

Codec
Coder ve decoder deyimlerinin birlikte kısaltılmışı.

Color Space Conversion
Video dataları genelde YUV renk formatında kaydedilir. Grafik kartları ise,normalde RGB renk formatında bilgi bekler. Bu yüzden bir color space conversion gerekir.

Composite Video
Video bilgilerinin sinyaller halinde iletimi; krominans ve lüminans sinyalleri birlikte taşınırlar (FBAS diye de adlandırılır).

Compression (Sıkıştırma)
Compression, özellikle resim ve ses donelerinin miktarının azaltılması için gerçekleştirilen sıkıştırma işlemidir. Bazı sıkıştırma metodlarında sadece sistem bilgi doneleri işleme tabi tutularak hiç kayıp olmazken, diğer yüksek kompresyon performanslı metodlarda kabul edilebilir oranlarda done kaybı olabilmektedir (örneğin JPEG ve MPEG gibi).

CPU
Central Processing Unit teriminin kısaltılmışı. Bilgisayarınızdaki ana işlemci çipi.

Cube Environment Mapping
Cube Environment Mapping görüntüleme metodunda, objeye bir küp bindirilir. Kübün 6 yüzeyine her biri değişik 'MIP Map'lerle (dokularla) kaplanır. Bu çevre dokularının her biri, yüzeyleri yansıma özellikli objenin merkezinden alınmış enstantenelerle, objenin yüzeyine doğru hareket ettirilir.

Çözünürlük
Ekran alanının yatay ve dikey yöndeki piksel sayısı, örneğin 1280 yatay - 1024 dikey piksel (1280 x 1024).

D/A converter
Digital/Analog converter. Dijital bir giriş (input) sinyalini, analog bir çıkış (output) sinyaline dönüştüren konvertör: Örneğin, görüntü belleğindeki resim donelerini, monitörünüzün gösterebileceği bir viseo sinyaline dönüştürür.

DCC
Digital Content Creation. 3D Studio MAX, LightWave, SoftImage gibi programlar kullanılarak yapılan dijital sanat çalışmalarına verilen ad..

DCI
Display Control Interface. Microsoft ve Intel firmaları tarafından geliştirilen DCI standardı ile uygulamaların ve bilgisayardaki çeşitli donanım ünitelerinin, grafik kartının görüntü belleğine ulaşma işlemleri standartlaştırılmıştır. Resim bilgileri görüntü belleğine direkt olarak aktarıldıktan sonra görüntü kartındaki çeşitli veri yolları ile ekrana yollanır. Ekran kartları için geliştirilen sürücü programlar genelde bu standarda uyar. Bkz. Primary Surface ve Offscreen Surface.

DDC
Display Data Channel. DDC standardını takip eden monitörler, temel teknik bilgilerini (model, desteklenen çözünürlük ve resim tekrarlamam frekansları vb.) bu özel kanal yardımıyla grafik kartlarına gönderebilirler.

Digitizer
Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD) çalışmalarında kullanılan bir koordinat ve ölçek işlemlerine destek veren bir çevre birimi.

Direct3D
Windows işletim sistemleri için geçerli olan bu uygulama arabirimi (API), Microsoft DirectX paketinin bir parçasıdır.

DirectColor
TrueColor, RealColor ve HiColor modları için kullanılan ortak-üst terim. Bu modlarda, görüntü belleğine kaydedilmiş bulunan renk bilgileri direkt grafik kartının diital/analog konvertörüne gönderilir (D/A converter), paralel bir tabloda saklanmaz (look-up table). DirectColor modlarında, her piksel için renk bilgilerinin tamamı belleğe kaydedilmek zorundadır.

Display Control Interface
Bkz. DCI

Dithering
Değişik renklerdeki, birbirine yakın piksel gurupları yardımıyla özel bir renk yaratma işlemi. Düşük renk derinliklerinde (örneğin 256 renk) gerekebilir. Not: Günümüz grafik çipleri, yüksek dithering kapasitesine sahip olduğundan, düşük renk derinliklerindeki resim bilgileri, TrueColor performansına yakın bir kalitede görüntülenir; bu da görüntü grafik belleğinin düşük tutularak, toplam belleğin arta kalan kısmının z-buffering için kullanılmasına (ve 3D peformansının artmasına) yarar.

DMA
Direct Memory Access. Bir data transfer metodu; değişik sistem üniteleri arasındaki bilgi alışverişi CPU 'dan bağımsız olarak gerçekleşir.

Double Board
Bkz Dual Board

Double Buffering
Ekran alanını kaplayan resim bilgilerinin görüntülenmesi için ayrılan toplam belleğin, bir kerelik görüntülenme için gerekenin 2 katı kadarının hazır tuıtulduğu anlamına gelir. Bu sayede, ekrandaki aktüel görüntüden bir sonra gelmesi gereken resim bilgileri, arka planda hazır tutulur. Böylece animasyonlar ve oyunlar, 'Single Buffer' bellek operasyonlarının kullanıldığı durumlara göre çok daha akıcı olarak görüntülenir.


DPMS
VESA Display Power Management Signaling standardının kısaltılmışı. Bu standard ile monitörünüzün enerji tasarrufu operasyonu işlemleri belirlenmiştir. Tüm ELSA grafik kartları VESA DPMS standardını destekler.

DRAM
Dynamic Random Access Memory teriminin kısaltılmışı. Okuma ve yazma işlemlerinin gerçekleştirildiği kalıcı olmayan (non-permanent) bellek. Bkz RAM ve VRAM.

Dual Board
Dual Board ya da Double Board operasyonda sisteminizde iki adet grafik kartı bulunur. Bu kartlardan biri ikinci kart (second board) olarak tanımlanmalıdır. İki ekran kartı iki değişik monitöre bağlanır ve özel software programları (örneğin ELSA MicroStation sürücüsü) yardımıyla bir uygulama programı iki monitörü aynı anda kullanabilir.

Dual Screen
Özellikle profesyonel tasarım ve finans dünyasındaki operasyonlarda işe yarayan bir operasyon biçimi. Tek monitör operasyondan aşina masaüstü işlemlerinin, sanki 2 monitörden oluşan 2 kat büyük bir masaüstü alanı varmışçasına yapılması. Bu, kendinden 2 adet monitör çıkışı olan bir özel ekran kartı ile olabileceği gibi, iki ekran kartı kullanımı ile de gerçekleştirilebilir. Bu alana hitap eden çok basit ekran kartları olduğu gibi, her ekran için ayrı operasyonel avantajşar sunan sofistike çözümler de vardır. Hatta TET'in portföyünde, bir ekran alanına hem dikey hem de yatay bir şekilde, tek ekran kartıyla 4 parçaya bölebilen Quadro 4 400 NVS gibi modeller de vardır.

DVD
Digital Versatile Disk teriminin kısaltılmışı.

DVI
Digital Visual Interface teriminin kısaltılmışı. Digital Display Working Group tarafından, dijital monitörler için geliştirilmiş bir bağlantı arabirimi.

EGA
IBM tarafından tanımlanmış Enhanced Graphics Adapter teriminin kısaltılmışı. EGA modunda 640 x 350 pikselde maksimum 16 renk ile çalışılabilir.

EMS
Expanded Memory Specification teriminin kısaltılmışı. DOS işletim sistemindeki 640 K bellek limitini aşabilmek için geliştirildi.

Environment Mapping
Bir 3D sahnede, çevredeki ortam görüntülerinin bir objenin yüzeyine yansımalarının hesaplanmasını belirleyen algoritma.

EPROM
Erasable Programmable Read Only Memory teriminin kısaltılmışı. ROM (permanent memory) gibi kullanılan bir bellek çipi; ancak programlanabilir ve silinebilir (örneğin software update'leri için). Grafik kartlarının kontrol yazılımları (firmware) genelde bir EPROM üzerinde saklanır.

FCC
Federal Communications Commission. FCC standardına uygunluk ile, bir ünitenin FCC Mevzuatı/Bölüm 15'te belirtilen B sınıfı dijital ünite limitlerine göre test edildiği ve zararlı sinyallere karşı koruma devrelerine sahip olduğu belirtilir.

Feature connector
VGA output connector olarak da adlandırılır. Bir grafik kartının üzerine, değişik kart veya ünitelerin flat kablo yardımıyla bağlanmasını sağlayan 26-pin konektör.

Filtering
Bkz Interpolation

Fixed-Frequency Monitor
Sadece tek çözünürlük ve tek resim tekrarlama frekansında çalışan monitör tipi.


Flat Shading
Bkz Shading

Flat Shading:
En basit metod olup, her üçgene tek renk verilir ve yüzey fasit bir görünüm alır.

Fog, Fogging (Sis)
3D boyama (rendering) işlemlerinde "kaybolma-fading efektleri". Efektlerin yoğunluğu, objelere olan uzaklığa göre değişir. Bu metod, bir tarftan gerçekçi bir derinlik efekti yartmak için kullanılırken, diğer taraftan da sistem performansından tasarruf sağlar: Zira çok uzakta olan objelerin çizilmesine ihtiyaç yoktur.

Frame Dropping (Kare Atlama)
Dijital video oynatımında, video bilgilerinin okunması ve şifre çözümünde renk bilgilerinin adreslenmesi "color space conversion" ve pencere büyüklük ayarı gibi yoğun işlemler, ana işlemci CPU'nun kapasitesini zorluyorsa, bazı kareler işleme tabi tutulmadan, videonun gerçek zamanda oynatılması tercih edilir. Bu da kare atlamalrına sebep olur.

Front Buffer
Double Buffering operasyonu sırasında ekranda görünen resim alanı için gerekli bilgilerin saklandığı bellek kısmı.

Geometri Motörü, Geometri Setup Motörü
Bir grafik hızlandırıcı sistemde, formların ve ışıkların, ana işlemciden (CPU) bağımsız olarak hesaplanabilmesini sağlayan ünite. Ana 3D grafik çipinin yanında ikinci bir ünite olarak da bulunabilir, entegre sistemin bir parçası olarak da yer alabilir. Eski 3Dlabs konseptlerinde, kartların üzerinde GLINT Delta ve GLINT Gamma gibi ek geometri işlemcileri yer alırdı; NVIDIA'nın geometri setup destekli GeForce ve Quadro serisi çözümlerinde ise, geometri işlemcisi ana grafik işlemcisine entegre bir şekilde bulunuyor.

Geometrik Transformasyon
İzleyiciye göre objenin uzaydaki konumunu hesaplama işlemi.

Gouraud Shading
Bkz Shading

Gouraud Shading:
Bir üçgen üzerindeki renk, köşe ve doruk nokta "vertex" renkleri enterpolasyonu ile hesaplanır ve yüzey yumuşak bir görünüm alır.

Grafik Hızlandırıcı (Graphics Accelerator)
ELSA ve PNY ekran kartları birer grafik hızlandırıcıdırlar; yani özellikle yüksek performans isteyen grafik ortamlarda (Windows, OpenGL, AutoCAD ...vb.) kullanılırlar.

Hardcopy
Ekran içeriğinin, yazıcı tarafından kağıda basılması. Hardcopy rutinleri genelde bir tuş kombinasyonu ile aktive edilir.

HiColor
HiColor ile 15-bpp veya 16-bpp (bits per pixel) grafik modu tanımlanır, örneğin 32,768 veya 65,536 renk.

Hoops
Ithaca Software firmasının geliştirmiş olduğu bir 3D yazılım arabirimi (3D API).

H-Sync
Bir monitör için yatay senkronizasyon darbe sinyalinin uzunluğu, mikro saniye olarak verilir.

I/O address/port
I/O portları, donanım alt ünitelerinin fiziksel adresleridir.

Interlaced
Bir ekran görüntüsü satırlarla oluşur. Interlaced modunda, ilk adımda ekrana tüm çift satırlar (2., 4., 6. ..), ikinci adımda da tek satırlar (1., 3., 5 ...) satırlar çizilir. Bu sayede daha yüksek bir çözünürlük elde edilebilirken, non-interlaced grafik seviyelerine göre ekranda daha çok titreşim olmaktadır.

Interpolation
Bir video resminin, ekran penceresine sığdırılırken büyültme "stretch" ve ufaltma "shrink" gibi işlemler gerekir. Eğer bu operasyonlar sırasında, pikseller sadece basit çarpım işlemleri ile adreslenirse (örneğin dört eş-renkli piksel ile bir blok görüntüleniyorsa), aliasing efektleri denilen "blok" ve "merdivenler" oluşur ("blocks" and "stairs"). Bu tip hatalı görüntüler enterpolation işlemleri (örneğin yeni konumlandırılan pikseller için ortama renk değerleri kullanılarak) ile düzeltilir. Yatay enterpolasyon (x filtresi) görece basit gerçekleştirilir, zira pikseller ekrana satır satır yazılır. Dikey enterpolasyon (y filtresi) ise daha zordur ve komple bir piksel satırının ara belleğe kaydını gerektirir.

IRQ
Interrupt ReQuest satırları hardware bağlantılarını belirler. Bu bağlantılar üzerinden donanım alt sistemlerinden ana işlemciye interrupt sinyalleri gönderilerek CPU 'nun belli prosedürleri doğru ayarlaması sağlanır.

Keyframe
Anahtar kareler, bir animasyonun belirli durumlarını tasvir ederler. Diğer kareler veya ara adımlar, bu anahtar kareler kerteriz alınarak hesaplanır.

Krominans
Video sinyallerinin iletimindeki siyah/beyaz bilgileri.

Lüminans
Video sinyallerinin iletimindeki renk bilgileri.

MCI
Media Control Interface. Mültimedya ünitelerinin programlama arabirimleri.

Media Control Interface
Bkz MCI

Media Player
Video oynatımak, müzik çalmak ve diğer mültimedya dosyalarını göstermek için bir Video for Windows mültimedya uygulaması.

Memory Manager
DOS işletim sistemindeki 640 K limitini aşmak için geliştirilmiş bir program.

MIP Mapping
Aynı 3D objesinin üzerine değişik ve birçok dokunun (textures) kaplanma işleminde, dokunun objeye uzaklığına göre çözünürlüğünün değişmesi. Böylece, objeler üzerlerine zoom çekildiğinde daha çok detay gösterirler.

Motion Blur
Çok hızlı hareket ettirilen objelerdeki bulanıklık efektleri (örneğin hızlı dönen bir pervanedeki gibi).

Movie-CD
CD-i bazlı, film oynatmak için kullanılan bir CD türü. Video CD teknolojisinin gelişmişi olup, normal CD-ROM sürücüleri tarafından okunamaz.

MPEG-1
Motion Picture Experts Group tarafından, tüketici pazarına yönelik uygulamalar için geliştirilmiş bir video kompresyon standardı (ISO 11172). İyi çözünürlük, yüksek hız ve VHS kalitesi gibi özellikleri olan MPEG kodundaki ürünlerin oynatımı için donanım üzerinden dekompresyon "hardware decompression" üniteleri gerekir (örneğin ELSAmotion). 352 x 288 çözünürlükte 25 frames per second (PAL) veya 352 x 240 çözünürlükte 30 veya 24 frames per second (NTSC ya da Motion Picture) standardın teknik spesifikasyonlarını belirler. Yaklaşık 70 dakikalık videolar bir CD üzerine kaydedilebilir.

MPEG-2
Yayın kalitesi (broadcasting quality) standardı, örneğin ¤¤¤¤ CCIR 601 kalitesi ya da HDTV (high definition TV - yüksek çözünürlük 16:9 formatı televizyon) formatında. MPEG-1 standardına göre epey farklı büyüklükte transfer hızları ve bellek kapasiteleri gerektirir. O yüzden de tüketici pazarına henüz hitap etmemektedir.

Multi-frequency/MultiSync monitör
Değişik yatay tarama frekansları ile çalıştırılabilen ya da kendini değişik video sinyallerine (çözünürlüklere) otomatik adapte edebilen monitör tipi.

NTSC
Kuzey Amerika Televizyon Standardı. Saniyede 60 half frame (interlaced), 525 satır, 480 görünen satır. Bkz. PAL ve CCIR 601.

NVIDIA
1994 yılında, eski SILICON GRAPHICS mühendislerinin, Stanford mezunu arkadaşlarıyla birlikte kurduğu, dünyanın en büyük grafik çip tasarımcısı firma. Ülkemizde, 1997 yılından beri RIVA 128, RIVA TNT/TNT2, GeForce 256, GeForce 2/3/4 ve Quadro serisi çözümleriyle, hem ev/ofis/oyun hem de profesyonel tasarım/üretim pazarlarında çok popüler olan NVIDIA, SILICON GRAPHICS firmasının eşsiz donanım ve yazılım birikimini, PC dünyasına adapte eden kuruluş olarak, çok saygın ve etkin bir konumdadır.

Offscreen Surface
DCI desteğinin gelişmiş versiyonu. Bu metotta, resim bilgileri grfaik kartının görüntü belleğinin görünen kısmına direkt kopyalanmaz, görüntü belleğinin ekran harici bölümüne "offscreen" aktarılır. Bu bilgileri, grafik kartının kendisi görüntü alanına transfer ederken, aynı zamanda resim büyüklüğünü ayarlar, renk formatlarını dönüştürür ve piksel enterpolasyonunu gerçekleştirir. Tüm bu işlemler hardware üzerinden yapılır ve böylelikle normalde PCI bus üzerinden aktarılması gereken done miktarı azaltılmış olur. Bkz. Primary Surface.

OpenGL
Open Graphics Library. 3D yazılım arabirimi (3D API). Windows'un Windows NT ve Windows 95 OEM versiyonlarınlarından sonraki tüm sürümlerine (Win98/ME/2000/XP) entegre edilmiştir. Silicon Graphics firmasının Iris GL grafik kütüphanesi bazlı olup, Microsoft ve ELSA tarafından lisansı alınmıştır.

Page Flipping
Back Buffer bellekte hazırlanmış resim, ekranda görüntülenmek üzere Front Buffer belleğe yollanır.

PAL
Alman Telebizyon standardı. Saniyede 50 half frame (interlaced), 625 satır, 576 görünen satır. Bkz. NTSC ve CCIR 601.

PCI Bus
Peripheral Component Interconnect Bus. Gelişmiş veriyolu sistemi; bağımsız sistem üniteleri arasında bilgi transferini paralel data yolları ile gerçekleştirir, özellikle ana üniteler ile ek üniteler arasında.

Perspective Correction (Perspektif Düzeltme)
Perspektif çizimlerdeki doku kaplama operasyonlarında 3D dokulardaki (texture) bozukluk ve kaymaların (distortion) düzeltilmesi. 3D grafik kartı seçiminde anahtar kriterlerden biri, 3D grafik işlemcisinin perspektif hata düzeltme kapasitesinin olup olmadığıdır.

Phong Shading
Bkz Shading

Phong Shading:
Gene bir üçgen üzerindeki köşe ve doruk nokta "vertex" renklerinin enterpolasyonu sırasında, ayrıca üçgen üzerindeki normal vektörü (üçgen alanına dik vektör - üçgenin uzaydaki konumu) hesaba katılır.

Pixel
Picture element teriminin kısaltılmışı; ekranda gösterilmesi mümkün olan en küçük resim elemanıya da bir renk noktası.

Pixel Clock (Piksel Frekansı)
Pixel clock ya da Piksel Frekansı, grafik sisteminiz ile saniyede kaç piksel çizilebilineceğini gösterir ve MHz olarak verilir (milyon piksel / saniye). Piksel frekansı genelde sabit olup, bazı sistemlerde programlanabilir.

Poligon
3D dünyasında, bir 3D objenin parçalanabileceği en küçük üniteye verilen genel tabir. Pratikte en küçük poligon bir üçgendir ve üçgenler, 3, 2 ya da 1 "vertex"ten (kenar noktası, uç nokta) oluşurlar. Zira bir üçgenin tüm uç noktalarının, uzayda tek bir noktaya projeksiyonu mümkündür.

Primary Surface
This is the most simple version of DCI support. The DCI driver merely provides a possibility to access the display memory of the graphics board, but does not support the resizing of an image or the color space conversion. See also Offscreen Surface.

Primitive
Basit ve poligon özellikli geometrik obje; örneğin bir üçgen. 3D sahneleri genelde üçgenlere ayrıştırılarak hesaplanırlar.

Projective Textures
Bir 2D ya da 3D objenin üzerine "bindirildiğinde", objenin daha gerçekçi bir görünüm almasını sağlayan bir resim ya da bir şema.

QCIF
CIF çözünürlüğün dörtte biri kalitesinde çözünürlük.

QSIF
SIF çözünürlüğün dörtte biri kalitesinde çözünürlük.

Quadro
NVIDIA firmasının, profesyonel tasarım ve üretim dünyasına yönelik özel grafik çip modellerine verilen ad. Bu çiplerin, ev/ofis/oyun/multimedya pazarlarına hitap eden GeForce çipli çözümlerden bazı donanımsal farkları olduğu gibi (örneğin Wireframed Anti-Aliasing), Quadro serisi profesyonel ekran kartlarının, tüm profesyonel yazılımlar için sertifikaları bulunuyor. Ayrıca bu kartlar, ELSA POWERdraft for AutoCAD, ELSA MAXtreme for 3D Studio MAX/VIZ ve QuadroView 3D gibi ek destek programları ile birlikte geliyor.

QuickTime
QuickTime, Microsoft'un Video for Windows muadili Apple Macintosh video oynatıcı uygulaması. Windows altında da çalışan bir versiyonu olan programın "QuickTime for Windows" dosya formatı, Video for Windows'un AVI formatı ile uyumlu değildir.

Radiosity
Bu ışıklandırma modelinde, Raytracing'teki ışık ışınlarının yanısıra, yüzeylerin farklı ışıma özellikleri de gözönüne alınır.

RAM
Random Access Memory. Bilgisyarın ya da bir bilgisayar ünitesinin yazılabilir ve okunabilir işlemci belleği (ROM = Read Only Memory ile karıştırılmamalıdır ).

RAMDAC
Bir grafik kartının üzerindeki RAMDAC ünitesi, dijital sinyallerin analog sinyallere dönüştürlmesini sağlar. VGA monitörler, yalnızca analog sinyalleri işleyebilirler. 1997 yılına kadar piyasada bulunan ekran kartlarının RAMDAC üniteleri, ayrı birer modüldü. Günümüzde grafik çipine entegre halde bulunurlar.

Raytracing
Objelerin, ışık ışınlarının takibi ve gölge efektleri ile görüntülenme işlemi.

RealColor
RealColor genelde 15-bpp veya 16-bpp (bits per pixel) grafik modunu tanımlar, örneğin 32,768 veya 65,536 renk.

******* Rate (Resim Tekrarlama Frekansı)
Dikey resim tekrarlama frekansı olarak da adlandırılır, birimi Hz olarak verilir: Monitör ekranında saniyede kaç kere tam görüntü tekrarı yapılabildiğini gösterir. Resim tekrarlama frekansı ne kadar yüksek olursa, ekrandaki görüntü o kadar az titrer.

Rendering
Bir 3D sahnenin görsel oluşturulumunda yapılan hesap işlemi. Sahneyi oluşturan her bir noktanın uzaydaki poziyon ve rengi belirlenir. Bu işlemler sırasında, derinlik bilgileri Z-Buffer, renk ve büyüklük bilgileri ise Frame Buffer belleklerdedir.

Resolution
Bkz Çözünürlük.

RGB
Grafik kartlarının birçoğunda resim bilgileri Red/Green/Blue renk formatında kaydedilir. Bkz YUV.

ROM
Read Only Memory. Üzerinde yazılım işlemi gerçekleştirileyemeyen çip belleği, örneğin bilgisayardaki BIOS ya da ek donanım ünitenizin belleği. Bkz EPROM, RAM, DRAM, VRAM.

SDRAM (Synchronus DRAM)
SDRAM bellekler senkron ve önceden belirlenmiş sabit-fiks bir harici frekansta çalışırlar. Data transferi, sadece bir frekans "ayağında" gerçekleşir.

Second Board
Dual Board konfigürasyonlardaki ikinci grafik kartı.

SGRAM (Synchronus Graphics RAM)
SDRAM'e göre daha gelişmiş özellikler taşır. Masked Write ve Block Write gibi fonksiyonlar sayesinde, örneğin metin ve font manipülasyon işlemlerini hızlandırarak, toplam grafik performansı bariz arttırılabilir.

Shading (Tarama)
3D bilgisayar grafiğinde, "shading" prosedürleri eğrili yüzeylerdeki renkler tanımlanarak yüzeylere doğal bir görünüm kazandırılır. Bunu sağlamak için de, yüzeyler birçok küçük üçgenlere "triangles" bölünür. En önemli üç 3D shading metodu, aralarında bu üçgenlere renk uygulaması işleminde kullanılan algoritmalara göre ayrılırlar:

SIF
Source Input Format. Bir dijital video formatı. 352 x 288 (PAL) veya 352 x 240 (NTSC ya da motion picture).

Single Buffer
Double Buffer bellek tipinde olduğu gibi, resmin görüntülenmesi için, tek görüntünün gerektirdiğinin 2 katı bellek miktarı hazır tutulmaz. O yüzden Single Buffer modunda, animasyonlar teklemesiz-atlamasız görüntülenemez

Single Screen
Single Screen modunda, normal DOS ekranı ve yüksek çözünürlüklü grafik ekranı tek monitör üzerinde görüntülenir.

SMPTE
Society of Motion Picture and Television Engineers; resim ve ses bilgilerinin senkronizasyonun ayarı için bir zaman kodu.

Specular Highlights
Metalik yüzeylere vuran güneş ışınları ya da kamera diyafram ayarları sırasında oluşan parıltılı ışıklar.

Stencil
Her bir pikselin nasıl çizileceğini ve çizilip-çizilmeyeceği ile ilgili bilgi. Örneğin, bir animasyon sahnesi bir pencere içinden görüntüleniyorsa, animasyon programı stencil yardımıyla pencere alanı bilgilerini kullanır ve o alanı devamlı ve sabit olarak çizer.

Stencil Buffer
Stencil Buffer sayesinde, bir yüzeye piksel bazlı uygulanan direkt rendering işlemi aktive ya da deaktive edilir. Böylece bir objenin tanımlanmış ve/veya seçilmiş bölgeleri görüntüleme işlemine açılır ya da kapatılır.

S-Video
S-VHS şeklinde de adlandırılır. Video bilgilerin iletiminde, krominans.(siyah/beyaz) ve lüminans (renk) sinyallerinin ayrı ayrı gönderildiği transfer standardı. Bu sayede daha yüksek bir resim kalitesi elde edilir.

Tearing
Double Buffer operasyonlarında, Front Buffer ve Back Buffer arasındaki resim değiştirme işlemi sırasında senkronizasyon bzoulduğunda oluşan "yırtılma" efekti.

Tesselation
3D sahnelerinin hesaplanmasında bir ara adım olan Tesselation işlemi sırasında, objeler poligonlara (pratikte üçgenlere) ayrıştırılırlar. Her bir üçgen için, köşe nokta + renk + saydamlık değerleri belirlenir.

Texture Mapping
Bir 3D objenin üzerine bir bitmap resminin sarmalanması. Bu operasyonlardaki en önemli nokta perspektif efektlerinin de doğru olarak görüntülenmesidir..

Textures (Dokular)
Bir alanın üzerine, perspektif düzeltme hesapları da gözönüne alınarak, "bindirilen" resim ya da film bilgileri.

Trilinear Filtering
Bkz. Bilinear Filtering

TrueColor
16.7 milyon renk (piksel başına 24 veya 32 bit) grafik modu. Bu modda, görüntü belleğine kaydedilen renk bilgileri bir kayıt tablosundan (look-up table) okunmaz, direkt dijital/analog konvertöre - D/A converter - aktarılır. Bu ise, her piksel için tüm renk bilgilerinin kaydı gerekliliğini getirir.

UYVY
UYVY 4:2:2 byte ordering olarak da adlandırılan UYVY, özel bir YUV renk formatıdır. Piksel başına 16 bit kaydeder. Lüminans komponenti Y için diğer renk komponentleri U ve V için gerekenin iki misli bellek kullanır.

Vertex Blending
3 boyutlu uzayda 2 pikselin renk değerlerinin birbirleriyle karıştırılma işlemi.

Vertex; Singular Vertex
İki üçgen alanının kesişme nokta ya da doğrusu.

VESA
Video Electronics Standard Association teriminin kısaltılmışı. Bilgisayar grafiği dünyasında standardizasyon için çalışan bir konsorsiyum.

VfW
Bkz. Video for Windows

VGA
IBM tarafından tanımlanmış Video Graphics Adapter teriminin kısaltılmışı. VGA standardında 640 x 480 çözünürlükte 16 renk elde edilir.

Video CD
Compact Disc Digital Video CD'ler üzerindeki video ve ses doneleri, Philips ve JVC tarafından geliştirilmiş özel bir formatta saklanır. Dijital Video CD, gene dijital yapıdaki Movie-CD veya analog CD Video ile karıştırılmamalıdır. Video CD hardware MPEG decoderler (örneğin ELSAmotion) ile çalınabilirken, CD Video okunamaz. Video CD üzerindeki dosyalar \CDI\MPEGAV ve \VCD adındaki dizinlerdedir. Data sektörleri, XA-Form-2 formatında (ISO 9660) yazılıdır. Data kompresyonu MPEG-1/Level-II standardına göre yapılmıştır. Transfer hızları, video doneleri için saniyede 144 KB, ses bilgileri için saniyede 28 KB olarak belirlenmiştir. Bir Video CD üzerine yaklaşık 70 dakikalık video görüntüleri sığabilir.

Video for Windows
Microsoft firmasının Windows 3.1 işletim sistemi için geliştirmiş olduğu Video for Windows (VfW), dijital video donelerinin yakalanması, yazılması ve görüntülenmesi için kullanılan bir ek yazılım. Windows işletim sistemlerinde kullandığımız Microsoft Media Player, Video for Windows programının bir parçasıdır. Ses ve video doneleri için standard dosya tipleri AVI, MPEG (ve diğerleri) MCI arabirimi üzerinden de oynatılabilirler. Çok düşük çözünürlükler hariç, ek donanım üniteleri olmadan Video for Windows kliplerinin görüntüsü net ve yumuşak olmaz. Genelde software üzerinden oynatılan kliplerde çözünürlük 160 x 120 pikselde ve renk derinliği 8 bit olurken, saniyede oynatılabilen resim sayısı 15'te kalır. Ses ise 8 bit ile dijitize edilirken, 11 kHz'te kalır.

VRAM
Video Random Access Memory. Özellikle high-end grafik kartlarda kullanılan hızlı RAM cinsi.

V-Sync
Bir monitör için dikey senkronizasyon darbesinin uzunlığu, mikro-saniye olarak verilir.

X/Y filtreleri
Bkz. Interpolation

XMS
EXtended Memory Specification: 1 MByte üzeri adreslerdeki RAM.

Yatay Tarama Frekansı
Bir monitörün yatay defleksiyon frekansı, kHz olark verilir. Yatay tarama frekansı ayarı, monitörünüzün operasyon limitleri içerisinde ayarlanmalıdır, yoksa monitörünüz ekstrem durumlarda zarar görebilir !

YCbCr
JPEG ve MPEG standartlarında kullanılan bir renk koordinat sistemi. Renk bilgileri YCbCr formatında kaydedilir: Y luminance (parlaklık) sinyalini, Cb ve Cr ise chrominance (renk) bilgilerini saklar (Ayrıca YUV ve RGB'ye de bakınız). YCbCr ve YUV arasındaki bağıntı hesabı şöyledir: Y = 0.3 R + 0.59 G + 0.11 B ----- Cb = (U/2) + 0.5 ----- Cr = (V/1.6) + 0.5

YIQ
Kuzey Amerika televizyon standardında kullanılan bir renk koordinat sistemi. Renk bilgileri YIQ formatında kaydedilir: Y luminance (parlaklık) sinyalini, I ve Q ise chrominance (renk) bilgilerini saklar (Ayrıca YUV ve RGB'ye de bakınız). YIQ ve YUV arasındaki bağıntılar, aşağıdaki denklemlerde gösterilmiştir: Y = 0.3 R + 0.59 G + 0.11 B ----- I = 0.74 V - 0.27 U ----- Q = 0.48 V + 0.41 U

YUV
Avrupa televizyon standardında kullanılan bir renk koordinat sistemi. Renk bilgileri YUV formatında kaydedilir: Y luminance (parlaklık) sinyalini, U ve V ise chrominance (renk) bilgilerini saklar. Çeşitli ve özel YUV formatları bulunur, UYVY gibi. YUV ve RGB arasındaki bağıntılar, aşağıdaki denklemlerde verilmiştir: Y = 0.3 R + 0.59 G + 0.11 B ----- U = B - Y ----- V = R - Y

Z Buffer
3D grafik işlemlerinde her piksel için derinlik bilgisinin (üçüncü boyut ya da z-ekseninde) saklandığı 3D bellek.

Windows XP kısayolları
------------------------------------------------------
ALT+ENTER / seçili ögelerin özellikleri
ALT+ESC / en son acılan ıtem lerı gecıs saglar
ALT+F4 / aktif pencerelerı kapatır
ALT+SPACEBAR / aktif sayfanın menusu
ALT+TAB / menuler arasında geçiş
BACKSPACE / bir önceki sayfaya geçiş
CTRL+A / hepsini seç
CTRL+B / kalın yazı
CTRL+C / kopyala
CTRL+I / italik
CTRL+O / dosya açma
CTRL+U / alt cızgı
CTRL+V / yapıştır
CTRL+X / kes
CTRL+Z / geri tusu
CTRL+F4 / dökümanları kapatır
CTRL while dragging / seçili ögeleri tutar
CTRL+SHIFT while dragging / seçili ögeleri kısayol oluşturur
SHIFT+DELETE / çöp kutusuna atmadan siler
ESC / ıslemlerı durdurur
F1 / help
F2 / seçili öğenin ismini degiştirme
F3 / arama dosya ve klasörlerde
F4 / adres çubuğunu açar
F5 / yenileme
F6 / adres çubuğuna gider
F10 / active sayfalarda çubuğa gider “dosya eklemek araçlar filan”
SHIFT+F10 / sağ tıkladıgınızda açılan menu
CTRL+ESC / start menusu
SHIFT+CTRL+ESC / görev yönetıcısı
WIN / start menüsü
WIN+BREAK / sistem özellikler menüsü
WIN+D / bütün aktif sayfalari küçültme
WIN+E / bilgisayarımı açar
WIN+F / arama dosya ve klasörlerde
WIN+F+CTRL / bilgisayarımda arama
WIN+L / kullanıcı degiştirme kapatmadan
WIN+M / küçültme veya restore etme sayfaları
WIN+R / çalıştırı açar
WIN+TAB / açık olan sayfalarda geçiş

Windows Explorer Shortcuts
-------------------------------------------------------------
ALT+SPACEBAR / aktif sayfanın menüsü
CTRL+ESC / windows menusu
ALT+F4 / windows penceresini ve cerayann eden olayları kapatır
CTRL+A / bütün parçaları seçer
CTRL+X / seçili kısmı keser
CTRL+C / seçili kısmı kopyalar
CTRL+V / seçili kısmı yapıştırır
CTRL+Z / geri döner son yapılana
CTRL+(+) / sutun icindeki pencereleri otomatik olarak dogru sıralar
TAB / 7 sutun atlatma yada digger seçili ögeye geçme
SHIFT+DELETE / direk silme
BACKSPACE / bir önceki sayfaya yada slime işlemi
ALT+ENTER / seçili ögelerin özellikleri
F10 / aktif sayfanın menusu
F6 / adress bara gider /
F5 / sayfayı yenıler
F3 / arama ögesi
F2 / ismini degistirme seçili ögenin


-------------------------------------------------------------
Internet Explorer Shortcuts
--------------------------------------------------------------
CTRL+A / bütün sayfanın seçimi
CTRL+D / favorite ekler
CTRL+E / aktif sayfada arama yapar
CTRL+F / sayfada bulma
CTRL+H / geçmiş sayfasını açar
CTRL+I / favorite sayfalarının oldugu kısmı açar
CTRL+N / yeni pencere açar
CTRL+O / yenı lokasyonlar gider
CTRL+P / printer menusu
CTRL+S / degisiklikleri kaydeder
CTRL+W / aktif sayfayı kapatır
CTRL+ENTER/ basına www ve sonuna .com koymayı yapar
SHIFT+CLICK / yeni pencerede açar
BACKSPACE / bir önceki sayfaya gider
ALT+HOME / anasayfaya gider
HOME / sayfanın başına gider
TAB / Itemler arasında atlamayı sağlar
END / sayfanın sonuna gider
ESC / açılan sayfayı sonlandırır
F11 / tam ekran yapar sayfayı
F5 / sayfayı yeniler
F4 / adress barı açar
F6 / adress bara gider
ALT+RIGHT ARROW / ileri sayfaya götürür
SHIFT+CTRL+TAB / address bara gider
SHIFT+F10 / sağ tus olayı
SHIFT+TAB / geri tab olayı
CTRL+C / kopyalama
CTRL+V / yapıştırma
ENTER / aktif etmek /
F1 / internet explorer help

Ms-dos komutları
---------------------------------------------------------
ASSOC / Dosya ortaklıklarını görüntüle.
AT / Programları ve komutları uygulamak için zamanı ayarla.
ATMADM / Windows ATM sağrı yöneticinin gördüğü adresleri ve bağlantıları listele
BREAK / CTRL + C’i Etkinleştir / devre dışı bırak
CACLS / ACL dosyaları göster ve değiştir
CALL / Grup dosyasını diğer grup dosyasından çağır.
CD / Rehberi değiştir.
CHCP / Uluslar arası klavye ve karakter bilgilerini ilave et
CHDIR / Adresi değiştir.
CHKDSK /FAT diskdeki hataları tara.
CHKNTFS / NTFS disk’deki hataları tara
CLS / Ekranı temizle.
CMD / Komut satırını çalıştır.
COLOR / Ön plan resmini değiştir.
COMP / Dosyayı sıkıştır.
COMPACT / Dosyayı sıkıştır,aç,.
CONTROL / Ms-dos da denetim masası simgelerini aç
CONVERT / FAT’i NTFS’e dönüştür
COPY / Bir yada daha fazla dosyayı öteki konuma kopyala
CTTY / Bilgisayarın giriş çıkış aygıtlarını değiştir
DATE / Sistem tarihini görüntüle,değiştir
DISKCOMP/ Disk’i diğer bir disk ile karşılaştır
DRIVPARM / Asıl aygıt sürücülerinde yeniden yazmayı etkinleştir.
ECHO / Mesajları göster ,etkinleştir ve devre dışı bırak
EDIT / Dosyayı görüntüle ve değiştir.
EDLIN / Dosyayı görüntüle ve değiştir.
EMM386 / Genişletilmiş hafıza yöneticisini görüntüle
ENABLE / Konsol geri alma komutunu etkinleştirme ve devre dışı bırakma
SCANDISK / disk taramayi calistir.
QBASIC / Qbasic i ac.
RENAME / yeniden adlandir.
RMDIR /bos klasoru sil.
SHUTDOWN/ bilgisayarı kapat
SMARTDRV / geleneksel ve genişletilmiş hafıza için disk hafızası olustur
SORT / kisa giris ve cikislari goster
SWITCHES/ ms-dos a fonksyion ekle,kaldır.
SYS / Sistem saatini disk sürücüsüne yükle
TIME / sistem saatini goster,ayarla.
TITLE / ms-dos penceresindeki basligi degistir
TRACERT / karsidan gelen network paketlerinin yolunu goster
TREE / Disk’in yuzeysel agacini goster
TYPE / Dosyanin icerigini goruntule
UNDELETE / silinemeyen dosyalari silvisuall
UNFORMAT / bicimsiz disk surucusu.
UNLOCK /Disk’in klitini ac.
VER / Versiyon bilgisini goster.
VERIFY / diske yazmak gerektiginde karar vermeyi etkinlestir yada devre disi birak.
VOL / cilt bilgisini goster
XCOPY / Başka bilgisayarlardan çoklu dosyaları kopyala
TRUENAME/ dizinde var olan kişileri gösterir
TASKKILL / ihtiyaç duyulmayan uygulamaları kapat

SETVER - ms-dos version unu degistir.
SHARE - dosyalari palasabilme yetenegini yukle,devredisi birak.
SCANREG - kayit defterindeki hatalari tara ve geri yukle.
ROUTE - windows agindaki rota tablosunu goruntule ve degistir
RUNAS - baska bir bilgisayardaki programi etkinlestir.
PRINT - dosyayada resmi print et
PROMPT - ms-dos u goster ve degistir
PING - test amacli diger ag bilgisayarina bilgi gonder
POPD - agdaki rehberi degistir.
NET - ag ayarlarini guncelle ve onar
NETSH - degisebilen ve degismeyen network bilgisini goster
NETSTAT - TCP/IP ag protokolu bilgisini ve istatistigini goruntule.
NLSFUNC - ulkeye ozgu bilgileri goster
NSLOOKUP - agdaki yada alandaki ip adresini goster
PATH - bilgisyardaki gizli dosya yerlerini goster ve yerini ogren
PATHPING - ag daki gizli dosya yerlerini goster ve yerini ogren
MOVE - dosyanin yerini degistir.
MSAV - ilk microsoft virus hizmeti.
MSD - Tanimlama hizmeti.
IFSHLP.SYS - 32-bit dosya yoneticisi.
IPCONFIG - ag aygiti ayarlarini goster ve degerleri goruntule
KEYB - klavyenin planini degistir.
LABEL - disk surucusunun etiketini degistir.
LH - Yuksek Hafizada disk surucusu yukle
LISTSVC - servisler ve suruculer icin kurtarma konsol komutunu goruntule
LOADFIX - 64k’nin uzerindeki programlari yukle
LOADHIGH - yuksek hafizadaki aygit surucusunu yukle.
LOCK - hard disk surucusunu kitle.
LOGON - kurulumlar ve geri tuklemeler icin yonetici hesabi.
MAP - surucudeki aygit ismini goster
MEM - Sistemdeki hazfızayı göster.
MKDIR - yeni, rehber komutu yarat.
MODE - port ve gotuntu ayarlarini degistir.
GRAFTABL - Grafik modundaki genişletilmiş karakterleri göster. .
HELP - komutlari kisaca acikla
EXTRACT - dosyalari windows dizininden cikart
FASTHELP - ms-dos komutlarini ve bilgileri listele
FC - dosyalari karsilastir.
FDISK - disk surucusu icin bolumleme konsolunu calisti
FIND - dosya icindeki yaziyi ara.
FINDSTR - dosya icindeki dizini ara.
FIXBOOT - yeni cizim bolgesi yaz
FIXMBR - disk surucu icin yeni cizim bolgesi yaz
FORMAT - disk surucusunu bicimlendir.
FTP - FTP server a baglan
FTYPE - dosya turunu goster
ERASE - dosyayi sil
DISKCOPY - diski diger bir disk’e kopyala.
DEFRAG - yuklenen programlari disk uzerinde stabile et.
DEL - bi veya daha fazla dosyayi sil.
DELETE - silinen dosyalar icin kurtarma konsol komutu
DELTREE - bir veya daha fazla dosya ve rehberi sil
DIR - klasor icindekileri goster.
DISABLE - windows sistem ve suruculerinde kurtarma konsolu komutunu devre disi birak.
CHOICE - dizin icindeki coklu sevenekleri belirt.
BOOTCFG - kurtarma konsolu komutlarını göster ve düzenle ve boot.ini yi yeniden oluştur.

Kaynak : PCNET Dergisi Forumunda 'Anti' adlı üyenin açtığı 'Windows Güvenlik Sorunlarına Çözümler' adlı konudan
derlenmiştir.

- Spyware Nedir?

Yararli, sevimli, sempatik, vs... program maskesi altinda, registry bilgileriniz, ziyaret ettiginiz web site'lar, cache edilmis
passwordler basta olmak uzere her bi halti kendi bilgisayarlarina gonderen casus programlar diyebiliriz.

- Soru ve Cevaplarla Spyware'ler:

* SORU : Bendeki spy a spy sweeper ve windowsun yeni beta sı bile bişey yapamamıştı formata attım banamısın demedi
formattan sonra yine çalışıyor.Şunlardan şüpeleniyorum :

csrss.exe
smss.exe
lsass.exe

Bir de cpu nun %98 ini kullanan svchost.exe var hemde bi kaç tane bunlardan nasıl kurtulacam yaaa bıktım artık lütfen
yardım edin yoksa yeni bi tane hard disk alacam

* CEVAP :

CSRSS.EXE : "Windows NT Client Server Run-time Subsystem"dir. Konsol pencereleri ve thread`lerin yaratılması ve
silinmesinden sorumludur. Windows NT kernel`i bu servise bağlıdır ve bu servis herhangi bir sebepten durursa halt
edecektir.

SMSS.EXE : "Windows NT Session Manager"dır. Sistem thread`lerin yaratılması ve silinmesinden sorumludur ve
Winlogon ve Win32 (Csrss.exe) açılması ve kapanmasından sorumludur.

LSASS.EXE : "Local Security Authority Subsystem". Bu Encryption ve Decryption için kullanılan bir yönetim servisidir.

SVCHOST.EXE : "Microsoft Service Host Process". Windows 2000/XP işletim sistemlerinde verilecek servisleri kayıtlar
dosyasında inceleyen ve gerekli DLL (Dynamic Link Library) dosyalarını çalıştıran programın adıdır. Birçok svchost.exe
görev çubuğunda ve firewall uyarılarında görülebilir. Svchost.exe, sistemin normal şartlarda sıklıkla kullandığı bir
programdır. PID numaraları ve çalıştırdıkları servisler şunlardır:

Svchost.exe 404 RpcSs
Svchost.exe 556 EventSystem, Netman, NtmsSvc, RasMan, SENS, TapiSrv

Son olarak bu dosya isimlerinde virus/trojanlarda olmaktadır. Sizdeki system dosyası mı yoksa virus/trojan mı diye
anlamanın en iyi yolu :

Start (Başlat) => Run (Çalıştır) yapıp msconfig.exe komutu verip Startup (Başlangıç) sekmesi altında var olup olmadığına
bakmaktır. Eğer orada yoksalar Task Manager'da gördüklerimiz normal sistem dosyalarıdır.

- Dialerlara Karşı Temel Güvenlik Önlemleri :

* Hattınızı 900'lü ve uluslararası hatlara kapatın.
* İnternet explorerda :
Menüden "Araçlar" ordan "İnternet Seçenekleri" ve "Bağlantılar" sekmesinden "Asla bağlantı numarası çevirme" tıklayın.
* Arkadaşlar, eğer bu dialerlardan kurtulmak istiyorsanız size bir çözüm. Explorer'ın kısayolunu alın. Kısayolun özellikler
kısmına girin. "Web Bölgesi" sekmnesin de "URL" yazan yere Kısayolu çalıştırınca doğrudan bağlanacak adresleri yazın.
Masaüstündeki diğer Explorer simgesini silin. Kısayolun adının IExplorer olarak değiştirin. Sorun çözülmüş oldu. Kolay
gele.

- Soru ve Cevaplara Dialerlar:

* SORU : Sistemime bir dialerin yüklenip yüklenmediğine nerelerden bakabilirim ?
CEVAP : Ağ bağlantılarından bakabilirsin.Eğer senin açtığın bağlantılardan farklı bir bağlantı varsa-özellikle Happy gibi
kesinlikle dialer vardır...

* SORU : Peki ADSL ile bağlantılarda dialer tehlikesi yok değil mi ?
CEVAP : Eğer ADSL varken de bir Dial-Up modem ve telefon kablosu bilgisayar takılıysa, dialer riski olabilir. Fakat
eğer Dial-Up modem yoksa herhangi bir tehlike yok. Bu yüzden Dial-Up'tan ADSL'ye geçeceklerin, eski modemlerini
bilgisayarlarından çıkarmalaırını tavsiye ediyorum. Kolay gelsin ...

-Virüs Bulaştırabilecek Siteler :

* Pornografik ve erotik icerikli siteler.
* Bazi Oyun siteleri.
* Hack , ¤¤¤¤¤ vs. sitelerin tamami-yok diyenler olabilir ama var.
* Siteye girdiginiz anda guvenlik uyarisi veren siteler.
* Siteye girdiginizde sizden güvenmeniz için onay almak isteyen siteler.
* Birde direkt olarak bilgisayarınıza yüklediğiniz bazi programlarla (KaZaa gibi) yüklenen böcükler bulunmakta.

- En Çok Tercih Edilen Güvenlik Programları :

* Ortalama bir ınternet kullanıcısının güvenlik ihtiyacını karşılamak için Adaware, SpyBot Search & Destroy, bir antivirüs ve
bir firewall programı yeterlidir.
* Antivirüs olarak Norton, McAfee, Kaspersky, AVG, Antivir, BitDefender, Panda gibi antivirüs programları
kullanabilirsiniz.
* Firewall olarak da, Zone Alarm, Kaspersky Anti Hacker, Norton Personel Firewall programları en çok tercih edilenler
arasındadır.

- İE'nin Açılış Sayfasını Registry Editörle Değiştirme Yöntemi :

* Başlat/Çalıştır'a girin.regedit yazın.'Düzen/Bul seçeneğini açın.'startpage' yazın.Sağda başlangıç sayfanızın atandığı site
adresi çıkar. Burasını istediğiniz bir şey yapın.

SPAYWARE (CASUS YAZILIM), ADWARE (REKLAM PENCERELERİ), TROJAN VE
HİJACKING (BROWSER HIRSIZLIĞI) NEDİR? KORUNMA VE TEMİZLENMESİ

- Adware (Reklam Pencereleri) : Bilgisayarınızın ekranında reklam pencereleri açan bir yazılımdır. Siz internette olmasanız
bile anlaşılmaz bir şekilde ekranınızda beliriverirler.

- Spyware : Sizin bilginiz ve izniniz olmadan şahsi bilgilerinizi üçüncü kişilere gönderen bir yazılımdır. En basitinden, sizin
internette dolaştığınız web siteleri hakkında bilgi veya size ait kullanıcı adı ve şifreleri içerebilir.

- Bilgisayarınız spyware’den mi etkilendi?

Asıl sorunun çoğu kullanıcının her iki yazılım türünün de bilgisayarlarında performans düşüşlerine sebebiyet verdiğini
düşünmesidir. Örneğin; İnternet Explorer artık düzgün çalışmaz, bilgisayar daha sık kilitlenir veya bariz bir şekilde
yavaşlar. Aslında spyware’i bir bilgisayardan silmek, bulaşmaması için koruyucu tedbir almaktan daha zordur.

- Adware ve spyware genellikle makinenize şu iki metottan biriyle kurulurlar;

1. Kendisini kuracak olan bir linke sizin fareyle tıklayarak sizin kandırılmanız sonucunda kurulur. Örneğin, makinenize
spyware kurmaya çalışan bir web
sitesi Windows Diyalog Kutusu (Windows İşletim sistemi, Word veya Excell’de bir dosya açmak, kaydetmek için açılan
pencereler veya renk ayarları yada yazdırma penceresi gibi) benzeri bir pencereyi karşınıza açabilir. Ve sonra bu pencereyi
siz “İptal” butonuna basarak kapatmak istediğinizde sizi kandırmış olur ve kendisini sisteme kurar. Bazen de boş bir
pencereye sahte bir başlık çubuğu koyar ve siz bu pencereyi kapatmaya kalktığınızda spyware makinenize kurulmuş olur.

2. Kendisini içinde barındıran bir freeware (ücretsiz yazılım) programın kurulmasıyla bilgisayarınıza spyware kurulur.
Örneğin siz ücretsiz bir dosya paylaşım programını (Badblue, IMesh, Kazaa, eDonkey, ICQ File Share gibi) bilgisayarınıza
kurduğunuzda spyware gizlice sisteminize kurulmuş olur. Dosya paylaşım programları spyware’lerin taşınıp, kurulması için
iyi bir aracı olabilirler.

Bilgisayarınıza kurulan spyware yazılımı size ait bilgileri karşı tarafa aktarır ve her an karşınıza çıkan reklamları
bilgisayarınıza indirir. Sonra sizin
anasayfanızın (İnternet Explorer’ı açtığınızda varsayılan sayfa olarak gelmesini istediğiniz sayfa) ayarlarını alıp götürür ve
İnternet Explorer’a her girdiğinizde artık sizin istemediğiniz bir anasayfa karşınıza gelir.

- Spyware ve adware’lara karşı korunma

Yardım almaksızın bunlarla başa çıkamazsınız. Hatta eski antivirüs programları adware’ları virüs veya
worm (solucan) gibi düşünmediği için onlardan sizi koruyamaz. Öncelikle spyware ve adware’lar aldatıcı oldukları için
istemeden siz kurulması için onlara izin verirsiniz. Onlar bir virüs gibi hareket etmezler, performansı düşürmekten başka
bilgisayara zarar vermezler ve adres defterinizdeki adresleri alarak bir worm (solucan) gibi davranarak kendilerini
çoğaltıp, yaymazlar. (Bazı tür adware yazılımları antiadware programlarını bozabilmektedirler.)

Ama her şeye rağmen durum daha iyiye gidiyor. Çoğu popüler antivirüs programları virüs taraması yanında adware ve
spyware taraması da içermektedir. Örneğin, McAfee VirusScan, Norton AntiVirus 2004, ve Trend Micro PC-Cillin 2004’ün
en son versiyonları şimdi bazı adware ve spyware’ları tarayabilmektedirler.

Ayrıca bazı İnternet Servis Sağlayıcıları (America Online (AOL), EarthLink gibi) adware ve spyware’dan nasıl
korunacağına ilişkin tanıtım yapmaktadırlar. Fakat bu konuda avantajlı olabilmek için internet servis sağlayıcılarının en son
sürümlerini güncellemeniz gerekmektedir.

- İstenmeyen kurulumlardan korunma

Adware ve spyware yazılımlarını bilgisayarınıza kurmak isteyen firmalar sizin ücretsiz yazılım kurmadaki istekliliğinize ve
saflığınıza güvenirler. Bu nedenle;

1. Kuracağınız programların adware taşımadığından emin olun :
Kuracağınız freeware programların çoğu bu tarz
programları içerir. Lisans sözleşmelerini dikkatlice okuyun. İlgili programın web sitesini dikkatlice kontrol edin. Haber
gruplarına üye olarak kurmak istediğiniz freeware yazılımlar hakkında bilgi edinmeye çalışın. Eğer bütün bunlardan sonra
kuracağınaz freeware yazılımın adware veya freeware bir program içermediğinden eminseniz belki o zaman kurabilirsiniz.

2. Adware ve spyware pop-up (aniden ekranda beliren) pencerelerinden korunmak için sisteminize bir pop-up bloklayıcı
program kurun :
Çoğu spyware’lar pop-up bir pencerede bulunan ve sizi aldatan bir linke tıkladıktan sonra kurulurlar. Bir
pop-up bloklayıcı program kurun ve siz bu tür linklere tıklamak için artık kandırılmayacaksınız. Pop-up blocker
programlarından birisi Google Toolbar ve bir diğeri de MSN Toolbar’dır. Windows Xp kullanıcısı iseniz sisteminize
Service Pack 2’yi kurmanız gerekmektedir. Bu yama size pop-up blocker programı da dahil bir çok güvenlik eksikliğini
giderici güncellemeleri yerine getirecektir.

3. İstemeden bir adware veya spyware kurmayın! :
Zararsız gibi gördüğünüz bir linke tıkladığızda ve aşağıdaki gibi bir pencereyle karşılaştığınızda eğer yayımcıya
güveniyorsanız veya adware yada spyware barındırmadığına inanıyorsanız yazılımı kurmak için “Yes” butonuna
basabilirsiniz. Ama kuşkularınız varsa kesinlikle “No” butonuna basmanız gerekmektedir.

- Bilgisayarınızı kontrol edin!

Özellikle spyware ve adware için yazılmış bir program olan Ad-aware’i, Lavasoft’tan indirebilirsiniz. Eğer tarama
sonucunda bilgisayarınızda bu tür programlar bulursa nasıl yok edebileceğinizi size göstermektedir.

Bilgisayarınızı güvenli moda açıp, taramanızı bu moda gerçekleştirin!

- Aşağıda spyware (casus yazılım) ile nasıl mücadele edilebileceği ve sizin ona karşı neler yapabileceğiniz
anlatılmaktadır.

- Browser çalınmasına karşı tedbirler:

1- Bir anti virüs programı kullanın ve kesinlikle güncelleyin
2- Kullandığınız anti virüs programının “otomatik koruma” özelliğinden faydalanın
3- Acil durumlar için bir anti-hijack (browser çalınmalarına karşı) yazılımı bulundurun
4- İnternet Explorer’ın güvenlik ayarlarını düzenleyin
5- Alternatif bir browser kullanmayı deneyin.

- Hijacking (Browser çalınması) :
Kötü niyetli yazılımı kapsar ve sizin internet browserınızın ayarlarını değiştiren harici bir koddur. Genellikle sizin ilk açılış
sayfanızın adresini değiştirir ve “Sık Kullanılanlar”a kendisini ekler ve içeriği güvenilmez olan sitelere sürekli olarak sizi
yönlendirir. Çoğu durumlarda da sizin işletim sisteminizin registry entry (kayıt girişi) ayarlarını değiştirir. Bu da sizin,
internet browser adres satırından gitmek istediğiniz sitenin adresini yazsanız bile yine istemediğiniz siteye ulaşmanıza sebep
olur. Bu noktadan sonra siz bir anti adware programı indirmek için gerçekten güvenilir bir siteye gitmeye kalktığınızda bunu
size artık yaptırmaz.

Çoğu web browser hırsızları bir web sayfasından gelen ActiveX scriptlerini çalıştırmak için İnternet Explorer’ın
yeteneklerini kullanırlar.

(ActiveX, Microsft firmasının COM teknolojisini kullanarak geliştirmiş olduğu ve çoğunlukla internette kullanılmak için
geliştirilen programlara verilen addır. Terminolojik olarak aktif içerik, statik HTML sayfalarının aksine sunucuda bir
programı çalıştıran içeriklerdir. ActiveX kontrolleri, işletim sisteminin web sayfasından doğrudan çalıştırdığı ses, resim,
grafik, web formu gibi nesneleri içeren program parçacıklarıdır.) Genellikle bu zararlı programlar, siz belirli bir siteye
eriştiğinizde kendilerini kurmak için açılan pop-up pencere vasıtasıyla hileyle elde edecekleri bir izne ihtiyaç duyarlar. Eğer
siz kazara böyle bir izini sağlamış olursanız, İnternet Explorer sizin internet ayarlarınızı değiştiren bilgisayarınızdaki
programı çalıştıracaktır. Bu zararlı yazılımların bazılarıysa kendilerini bilgisayarına kurmak için siz internette aktif
olmamanıza rağmen İnternet Explorer’ın güvenlik açıklarını kullanabilir. Daha kötüsü bunlar sizin asla ekranınızda görmek
istemediğiniz pop-up pencereden yüklenebilir.

Bunun önüne geçebilmek için İnternet Explorer
ekranında “Araçlar=Tools” menüsünden “İnternet Seçenekleri…=Internet Options…”ni seçin. Karşınıza gelen
pencerede “Güvenlik=Security” tabına tıklayın. Bu ekrandaki “Özel Düzey…=Custom Level…” butonuna
basarak “Güvenlik Ayarları=Security settings” ekranına gelin. Bu
ekranda “ActiveX denetimleri ve eklentileri=ActiveX Controls and plug-ins” satırını bulun. Bu kısımda alt başlık
olarak “İmzasız ActiveX denetimlerini yükle=download unsigned Active-X controls” ve “Güvenli olarak işaretlenmemiş
ActiveX denetimlerini başlat ve komut dizinlerinde kullan=initialize and script Active-X controls not marked as safe”
satırları altındaki “Devre dışı bırak=disabled” seçeneğini işaretleyin.

Web sayfasını çalan kişi (hijacker) sizin internete erişimde ana sayfayı ve İnternet Explorer’ın ayarlarını değiştirmeye
ilaveten bilgisayarınızdaki Host (sunucu) dosyasındaki girişleri de değiştirir. Bu özel dosya doğrudan DNS adreslerini IP
adreslerine çevirir. Bu nedenle bu dosyada meydana gelen değişim sonucunda siz browser’ın adres satırında ne yazarsanız
yazın sizi doğrudan dosyaya yerleştirdiği adrese (herhangi bir firma veya adult siteler) yönlendirir.

Bazı hijecker’lar adware veya spyware’ları meşru bir programmış gibi bilgisayarınıza
kurarak, Denetim Masası’nda Program Ekle-Kaldır penceresinde listeler. Browser çalma işi ne bir virüs yada ne bir
adware olduğu için siz bilgisayarınızı kullanırken her şeyin farkında olmak zorundasınız. Onu durdurmayı, kendisini izleyen
bir yazılıma bırakmak da çözüm değildir. Onlar gizli dosya kombinasyonu veya registry (kayıt) ayarlarını kullandıkları için
siz onları silseniz bile tekrar kurulurlar.

Browser’ın çalınması durumunda size yardımcı olacak anti hijack yazılımlarından olan Hijackthis veya CWShredder
programlarını ücretsiz olarak indirip, web browser’ınızın eski haline getirilmesinde faydalanabilirsiniz.

Web browser hırsızlarının büyük hedefi olan İnternet Explorer’ı kullanmak yerine Mozilla gibi alternatif browser’lar
düşünülebilir.

- Trojan (Truva atı) : iki kısımdan oluşan ve bilgisayarları uzaktan kumanda etme amacıyla yazılmış programlardır.

Bu programların birinci kısmı uzaktaki bilgisayarı kontrol etmeye yararken diger kısmı ise uzaktan yönetilecek bilgisayarla
kontrol kısmı arasında bağlantı kurmasını sağlayacak açıklık yaratır. Yani bizim problemimiz trojan programının
bilgisayarımızda açık port bırakan kısmıyla ilgilidir.

Bu program sayesinde Windows kullanmaya yeni başlayan bir insan bile bilgisayarınızda bir çok yetkiye sahip olabilir.
Size ait verilere rahatlıkla ulaşabilir.

- Trojanların bilgisayara bulaşmasını engellemek

Öncelikle hiç bir trojan siz izin vermediğiniz sürece sizin bilgisayarınızda çalışamaz. Öncelikle sizin yapmanız gereken
temel şart şudur :

Tanımadığınız kişilerden e-mail yoluyla gelen hiç bir dosyayı almayın. İş bununla kalmıyor. Bunun yanı sıra bir antivirüs
programınız mutlaka olmalı ve kesinlikle sürekli update edilmelidir. Çünkü trojanlar, istenilen herhangi bir programın
içerisine bulaştırılabildiği için siz farkında olmadan herhangi bir yerden yüklediğiniz program içinde bilgisayarınıza taşınır.

Özet olarak tanımadığınız kişilerden (genelde irc ortamında) herhangi bir dosya
almayarak (özellikle sonu .ini ve .exe olarak biten dosyaları) ve de kaliteli bir antivirus programı ve firewall programı
kurarak trojan tehlikesini büyük ölçüde atlatmış olursunuz.

Eğer siz bilgisayar kullanıyor ve internete çıkıyorsanız mutlaka antivirüs programları ve nasıl update edileceği konusunda
makale okumanız, birkaç araştırma yapmanız gerekmektedir.

NOT: Antivirüs programları genelde yeni çıkan trojan ve virüsleri tanımazlar. Bu yüzden kurduğunuz antivirus programının
web sayfasını düzenli olarak ziyaret edip programınızı update etmeyi unutmayın.

- Bilgisayarda trojan olup olmadığını anlamak

Bunu anlamanın bir çok yolu vardır. Örneğin bilgisayarımızda kontrolümüz dışında çalışmalar oluyorsa:

İnternetteyken siz herhangi bir işlem yapmamanıza rağmen bilgisayarınız bir şeyler yüklemeye devam ediyor, cd kapağınız
açılıp kapanıyor, fare imleciniz isteğinizin dışında hareket ediyor, ekranınıza resim veya yazılar geliyorsa… Yani
bilgisayarınızda sizin kontrolünüz dışında herhangi bir olay gerçekleşiyorsa “bilgisayarınızda trojan vardır” diyebiliriz ama
yine de bu kesindir diye bir yargıya varılamaz.

- Anti Trojan Programı kullanmak

Bir anti trojan programıyla bilgisayarınızı taratarak trojanları bulabilirsiniz. Ancak genelde yeni çıkan trojanlar bu tip
programlarla bulunamıyor. Bu yüzden sürekli olarak programı resmi web sayfasından update etmekte yarar var.

Bilgisayarınızda Başlat (Start) tuşundan Programlar (Programs), oradan da Başlangıç (Startup) satırına ulaştığınızda,
bilgisayarınızın açılışıyla birlikte çalışan programları görürsünüz. Eğer burada bizim kurmadığımız herhangi bir program
varsa, bu program bir trojan olabilir.

Diğer ve en kesin yöntemlerden birisi ise dos moduna
geçip (siyah ekran diye tabir edilen) komut satırında “ntstat –a” yazmaktır. Bu komut sizin bilgisayarınız internette kimlerle,
hangi porta bağlı olduğunu gösterir. Eğer bu program bilgisayarınızda çalışmıyorsa herhangi bir problem yok demektir. Eğer
0.0.0.0:12345 gibi bir sonuç veriyorsa bilgisayarınızda “netbus” isimli bir trojan vardır. Bu trojan bilgisayarınıza
bağlanmak için 12345 portunu kullanır. Bunun gibi daha birçok port üzerinden çalışan trojanlarla karşılaşmak mümkündür.

Back Orifice 2000, Netbus, GirlFriend, WinCrash, Hack ‘A’ Tack, Bla, Donald Dick, NetMonitor, DolyDmstup, FC
Infector gibi onlarca trojan adı saymak mümkündür.

Aşağıdaki iki örnekte belirli trojanlara ait bilgi ve nasıl temizleneceği gösterilmektedir. Anlaşılacağı üzere her trojanın
registry entry’de farkı kayıt yazdığı görülmektedir.

- CID SHIVERS

Port Numarası: 10520
Dosya Adı: "msgsvr16.exe"
Boyutu: 186 kb Dizini: C:\Windows

1. Registry'nizdeki
HKEY_LOKAL_MACHINE\Software\Microsoft\Windows\Curr entVersion\RunServices "Explorer | msgsvr16.exe" kaydını
sil.

2. Registry'nizdeki
HKEY_LOKAL_MACHINE\Software\Microsoft\Windows\Curr entVersion\RunServices "Explorervmsgsvr16.exe" kaydını
sil.

3. PC'nizi MS-DOS kipinde başlatın.

4. C:\Windows\msgsvr16.exe" dosyasını silin.

5. PC'nizi yeniden başlatın.

BACKDOOR/SUBSEVEN

Port Numarası: 1999
Dosya Adı: "icqnuke.exe"
Boyutu: 102 Kb
Dizini: C:\Windows, C:\Windows\system

1. Registry'nizdeki HKEY_LOKAL_MACHINE\Software\Microsoft\Windows\Curr entVersion\Run "icqnuke.exe." kaydını
silin.

2. PC'nizi MS-DOS kipinde başlatın.

3. "C:\Windows\icqnuke.exe" ve "C:\Windows\System\icqnuke.exe" dosyalarını silin.

4. PC'nizi yeniden başlatın.

OYUNLARDAN TAM PERFORMANS ALMAK İÇİN OYUNA GİRMEDEN ÖNCE YAPILMASI GEREKEN
AYARLAR

1. Masaüstünde boş bir yere farenin sağ tuşuyla tıklanır.Çıkan menüden 'Özellikler' seçeneği seçilerek
'Görüntü Özellikleri'ne girilir. 'Ayarlar' adlı bölüm aktif hale getirilir. 'Renk Kalitesi', 'Orta ( 16 bit ) ' durumuna getirilir.
( Ekran 1 sn kararacak, normaldir korkmayın ve aşırı renkli bir tema ve resimden oluşan bir masaüstüne sahipseniz renklerde
farkedilir bir bozulma hissedebilirsiniz. ). Sonra 'Görünüm' adlı bölüme girilerek 'Pencere ve Düğmeler',
'Windows Klasik Stili' durumuna; 'Renk Düzeni' ise 'Yüksek Karşıtlık Beyaz' durumuna getirilir, sonra 'Efektler' adlı alt
bölüme girilerek seçili olan bütün ayarlar seçilmemiş hale getirilir. Daha sonra Ekran Koruyucu kapatılır. ( Ben zaten
kullanmıyorum,ev kullanıcıları için pek gerekli bir şey değil. ). Ekran Koruyucuyu kapattıktan sonra 'Masaüstü' adlı bölüme
girilir ve masaüstü resmi kaldırılır.'Tamam' düğmesi tıklanarak bu menüden çıkılır.

2. Bu sefer 'Görev Çubuğu' ( Başlat menüsü, Hızlı Başlat ve Saat'in olduğu çubuk ) sağ tıklanarak 'Özellikler' adlı menüye
girilir. İlk çıkan menüde 'Benzer Görev Çubuğu Öğelerini Grupla', Görev Çubuğunu Otomatik Olarak Gizle', 'Saati Göster',
'Etkin Olmayan Simgeleri Gizle' seçilmemiş yapılır.'Tamam' denir, çıkılır.

3. Tüm araç çubukları kapatılır. ( Hızlı Başlat, Dil Çubuğu vs... )

4. Denetim Masası'na girilir, oradan 'Fare' özelliklerine girilir. 'İşaretçiler' kartı seçilir. 'Düzen' adlı ayardan 'Yok' ( None )
seçilir ve işaretçinin gölgesi de kapatılır. 'Tamam' denir ve bu menüden de çıkılır.

5. Bilgisayarım'a sağ tıklanır, onun da özelliklerine girilir.
Özellikle yavaş bilgisayarlarda sistem özelliklerinin gösterilmesi beklendikten sonra, 'Gelişmiş' kartı seçilir ve 'Performans'
ayarlarına girilir. 'Görsel Efektler', 'En İyi Performans İçin Ayarla'nır. Hepsine 'Tamam' denilerek çıkılır.

6. UZMAN KULLANICILAR İÇİN :

* Gereksiz servisler durdurulur.
* Kayıt Defteri ile hızlandırıcı ayarlar yapılır.
* Bu ikisi ile ilgili pek çok bilgiyi forumda bulabilirsiniz.

7. 'Soft Disc' gibi bir programla oyun cdsinin iso uzantılı kopyası alınır - Daha önce bu işlemleri yapmışsanız bu bölümü
atlayabilirsiniz, ayrıca burada bu programların nasıl kullanıldığını anlatmayacağım zaten basit programlar. - Aynı programla
veya 'Daemon Tools' ile bir sanal cdrom yapılır ( Daha az sistem kaynağı tükettiğinden 'Daemon Tools' tercihimdir.) . Alınan
bu kopya sanal cdroma yerleştirilir.

8. Oyuna girebilirsiniz. .) Performansta belirgin bir artış hissedeceksiniz.

9. Oyundan çıktıktan sonra tüm bu ayarlar tersine çevrilir.

Her hakkı 'Virtual Memory'ye aittir.İzinsiz olarak yayınlanması yasaktır

TEMEL BILGILER

İnternet Nedir?

İnternet, birçok bilgisayar sistemini TCP/IP protokolü ile birbirine bağlayan dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen
bir iletişim ağıdır. İnternet, bilgiye kolay, ucuz, hızlı ve güvenli ulaşmanın ve onu paylaşmanın günümüzdeki en geçerli
yoludur.

Internet Nasıl Ortaya Çıktı?

A.B. Savunma Departmanı bünyesindeki İleri Araştırmalar Projeleri Ajansı (ARPA)'nın 1969 yılında kurduğu ARPAnet
ağı, bugünkü Internet'in ilk çekirdeği olmuştur.

İlk başlarda, ARPA'dan destek alan bilim adamlarının birbirleriyle bilgi iletişiminde bulunmasını amaçlayan ARPAnet,
elektronik haberleşmenin çok geniş bir kullanıcı talebiyle karşılaşmasının ardından değişik bilgisayarların birbirleri ile
bağlanabilmesini sağlayan iletişim protokollerinin geliştirilmesine neden olmuştur.

ARPAnet'in sağladığı avantajları gören diğer ülke bilim adamları da kendi üniversitelerini bu ağa katılmaya zorlamışlardır.
Elektronik bilgi iletişiminin önemini anlayan ticari kuruluşların da ağa katılımlarıyla, internet günümüzdeki büyüklüğüne
ulaşmıştır.

Internet Provider (İnternet Servis Sağlayıcı) Nedir?

İnternet servis sağlayıcısı, kişilere, kurumlara internet servislerini tamamen ya da kısmen belirli bir ücret karşılığında
sunan kuruluşlara verilen addır.

IP Nedir?

İnternete bağlı her bilgisayarın 32 bitten oluşan ve w.x.y.z formatında bir adresi vardır (Mesela 195.174.90.8 gibi). Buna
IP adresi denir.

TCP/IP Nedir?

İnternetin bu kadar yaygınlaşması TCP/IP (Transmission Control Protokol/Internet Protokol) adı verilen ve çeşitli
protokollerden oluşan protokol sayesinde olmuştur. Bu protokolün en büyük özelliği, birbirlerine uyumsuz olan
bilgisayarların dahi sorunsuz bir şekilde bilgi iletişiminde bulunmalarına izin vermesiydi. Bu protokolü kullananların
çeşitli programlarla istenilen bilgiye, dünyanın neresinde olursa olsun ulaşmaları çok kolaydır.

Bilgiler, gönderilecekleri yere "Packet Switched" denilen bir metodla ufak paketlere ayrılmış bir halde gönderilirler.
Paketler gidecekleri yere Router denilen ve "yol gösterici" bir göreve sahip makinelerden geçerek ulaşır. Bu paketler, iki
bölümden oluşurlar. İlk bölümde gidecekleri yerin IP adresi, ikinci bölümde de içerdikleri bilgi bulunur. Router'lar
kendilerine gelen paketi, ilk bölümde yazan IP adrese en yakın Router'a gönderir. Bu sayede birbirinden bağımsız bu
paketler, genellikle aynı Router'ları takip ederek gidecekleri yere ulaşır ve birleşirler.

DNS Nedir?

IP adresi (IP numarası), akılda zor tutulur rakamlardan oluştuğu için, sembolik adres (Domain name) geliştirilmiştir.
Hatırlanması zor IP numaraları yerine, adresledikleri yeri anlatan sözcük ve kısaltmalardan oluşan sembolik adresler ile
istenilen yere ulaşmak çok daha kolaydır.

İşte bu sembolik adresler ile IP adresleri bir tabloda tutup, ikisini birbirine eşleyen program veya bilgisayarlara
DNS (Domain Name Server) adı verilir.

DNS'lerde her adres çeşitli kategoriler altında toplanır. Bunların en yaygınları,

com (Commercial): Ticari kuruluş
edu (Education): Eğitim kuruluşları (Üniversiteler vb)
gov (Government): Hükümet kuruluşları
org (Organization): Ticari kaygı taşımayan kuruluşlar.

Bu kısaltmalar bazı ülkelerde ufak değişikliklere uğrasa da dünya standardı olarak yukarıdaki şekildedirler.

SLIP ve PPP Nedir?

Seri iletişim (¤¤¤¤¤¤ Communication), verilerin tek bir kanal veya hat üzerinden iletilmesini sağlar. Özellikle ardışık
verileri (data bitiş) bir bilgisayar ve bir modem arasında transfer etmekte kullanılır.

SLIP (¤¤¤¤¤¤ Line Internet Protocol) ise, internet protokol verilerinin (IP) seri iletişim teknikleri ile iletimini olanaklı kılan
bir kurallar topluluğuna verilen genel addır. SLIP protokolu, dial-up ya da kiralık hat bağlantılarında kullanılır.

PPP (Point-to-Point Protocol) de, bir tür seri iletişim protokolüdür. Genelde ISP'ler bu protokol üzerinden dial-up İnternet
hizmeti sunmaktadır.

URL Nedir?

URL (Unform Resource Locators), Web Browser'lar içinden bir www servisine ya da diğer bazı internet servislerine
yönlendirme yapan komut formatıdır. Web Browser içinden 'Open URL' ya da 'Open ********' şeklinde bir seçenek
üzerinden uygun URL satırları girilerek;

WWW
FTP
news
gopher
wais
telnet erişimi yapılır.

Freeware, Shareware, Public Domain Gibi Kavramlar Ne Anlama Gelir?

İnternette herkese açık bazı arşivler mevcuttur. Buralarda çok çeşitli bilgiler, çok çeşitli programlar
bulunur (yazılım, software). Bu programları yazan kişiler, kendi programlarını herkesin alıp bedava kullanmasına izin
verirler. Bu tip yazılımlara 'Public Domain" yazılımlar denir. Ancak, bazı durumlarda bu bedava kullanım kısıtlandırılır.

Freeware yazılımlar limitsiz bir şekilde herkes tarafından kullanılabilir. Bu yazılımlar, parayla üçüncü kişilere
satılmamalıdır. Shareware yazılımlarda ise "dene, beğenirsen al" felsefesi geçerlidir. Programı alan kişi, belirli bir
süre (1 ay gibi) kullanır, eğer kullanmaya devam ederse bir miktar para gönderir. Ancak, burada zorlayıcı bir etken yoktur.

WWW Nedir?

WWW, Web, ya da W3 (World Wide Web), yazı, grafik, ses, film gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve
etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam sistemidir.

Hiper ortam, bir dokümandan başka bir dokümanın çağırılmasına (navigate) olanak sağlar. Bütün bu farklı yapıdaki veriler
uygun bir standart ile bir arada kullanılıp bir WWW Listeleyicisi'nde (WWW Browser) görüntülenebilir. WWW' in diğer
bir işlevi de,öteki bazı internet servislerini kendi içerisinde barındırmasıdır (ftp, gopher, news, wais gibi).

FTP Nedir?

FTP (File Transfer Protocol) internete bağlı iki bilgisayar arasında karşılıklı dosya aktarımı yapmak için geliştirilen bir
internet protokoldür. Aynı zamanda bu protokolü kullanan programlara da bu ad verilir. FTP protokolü ile dosya aktarımı
yapılırken, iki bilgisayar arasında on-line bağlantı kurulur ve FTP protokolü ile sağlanan bir dizi komutlar yardımıyla iki
bilgisayar arasında dosya alma/gönderme işlemleri yapılır.

FTP yapmak için, bağlanacağımız bilgisayarın internet adresini (numerik ya da sembolik formatta) bağlanacağımız
bilgisayarda ilgili kullanıcı numarası ve şifreyi bilmek yanında bir FTP istemci (client) program gerekmektedir.

Telnet Nedir?

Telnet, İnternet üzerinden başka bir makineye uzaktan bağlanmak için geliştirilen bir TCP/IP protokolü ve bu programlara
verilen genel addır. Bağlanılan makineye girebilmek (login) için orada bir kullanıcı isminizin (user name) olması gerekir.
Telnet yapmak diye bilinen deyim, telnet protokolü kullanan bir program ile internet üzerindeki bir makineye (host)
bağlanmayı ifade eder.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bilgisayarın Bulunduğu Ortam Nasıl Olmalıdır?

Bilgisayarların bulunduğu ortam; nemden uzak, tozsuz, anti-static ve oda sıcaklığında olmalıdır. Yukarda sıralanan
ortamlar sağlanmazsa bilgisayarların ekonomik ömürleri çok daha kısa olur.

Bilgisayarın Temizliği Nasıl Yapılır?

Bilgisayarın iç temizliği en az altı ayda bir yetkili teknik servisler tarafından yapılmalıdır. Bulunduğunuz bölgede teknik
servis yoksa bu işlemi kendiniz de yapabilirsiniz. Bunun için önce tüm fiş ve kablolar kasadan sökülür, bilgisayar kasası
açılır, açık bir yerde, hiç bir parçasına dokunulmadan hava üfleyen bir kompresör ile içindeki toz temizlenir.

Dış temizlik ise tüm fiş ve kablolar çekildikten sonra bilgisayar temizleme köpükleri veya temizlik deterjanları ile silerek
yapılmalıdır. Bilgisayar içerisine sıvı kaçmamasına dikkat edilmeli ve temizlik bittikten ancak yarım saat kadar sonra
bilgisayar çalıştırılmalıdır.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bios açılış sesleri:

ton yok = guc yok
devamli ton = guc kaynagi arızalı
devamli kısa ton = arızalı ana-kart
1 uzun = Ram yenileme
1 uzun, 1 kısa = arızalı ana-kart veya ROM-Basic
1 uzun, 2 kısa = video kart hatası veya dip switch (XT icin )
1 uzun, 3 kısa = Ekran kartında hata
1 kısa = Normal Açılış
2 uzun, 1 kısa = monitör adaptör senkro hatası
2 kısa = parity hatası (hafiza-ram toplam)
3 kısa = ilk 64 K RAM hatası
4 kısa = zaman sayacı arızalı
5 kısa = işlemci arızası (prosessor arızalı ) veya vidoe Ram
6 kısa = klavye işlemcisi hatası
7 kısa = Sanal işlemci mode ayar (AT icin)
8 kısa = Video Ram yanlis yazma
9 kısa = ROM bios toplam hatası

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

- WİNDOWS'A OTOMATİK TEMİZLİK YAPTIRMA

Windows XP'de sisteminizin şişmesine neden olabilecek .tmp uzantılı dosyaların sistemin her açılışında kendiliğinden
temizlenmesini istiyorsanız şu yolu izlemeniz gerekecektir. Masaüstünde notepad'i açın. Dosyanın adını temizlik.txt olarak
kaydedin. Eğer File\Wiev menüsünden Dosya Uzantılarını Gizle seçeneğini kaldırmamışsanız kaydedeceğiniz dosyanın
uzantısına txt eklemenize gerek yoktur. Fakat bu özelliği kaldırmışsanız dosya uzantısını mutlaka txt olarak girmeniz
gerekecektir. Aksi takdirde dosyayı açamazsınız. Bu püf noktasını da verdikten sonra yolumuza devam edelim.
Masaüstünde oluşturmuş olduğumuz temizle.txt dosyasını açalım ve sırasıyla şu komutları girelim.

DELTREE /Y C:\WINDOWS\FF*.TMP> NUL
C:\WINDOWS\COMMAND\deltree /y C:\Windows\tempor~1\*.*
C:\WINDOWS\COMMAND\deltree /y c:\windows\temp\*.*

Eğer internet cookie'lerinin otomatik olarak silinmesini de istiyorsanız yukarıdaki komutların arasına

C:\WINDOWS\COMMAND\deltree /y C:\Windows\cookies\*.*

komutunu ilave edebilirsiniz. Cookie'lerin tamamıyla silinmesi hem web sayfalarının açılmasını ağırlaştıracaktır hem de
gerçek anlamda işinize yarayacak zararsız sitelerle olan bağlantınızı sekteye uğratacaktır. Bu nedenle cookie'lerle ilgili
komutu ayrıca verdim. Komutların yazılımı sırasında herhangi bir hataya yer vermemeniz için tüm komutları bu sayfadan;
kopyala, temizle.txt dosyasına yapıştır, yöntemini kullanarak taşımanızda yarar vardır. Tüm bu işlemleri tamamladıktan
sonra dosyanızı kaydederek kapatın ve dosya uzantısını temizle.bat olarak değiştirin. Değiştirdiğiniz dosyanın üzerine fare
ile klikleyin. Kısa bir yükleme peryodu oluşacaktır. Ve en son olarak ta hazırlamış olduğunuz bat uzantılı bu
dosyayı kes/yapıştır seçeneğini kullanarak Windows dizini içerisinde yer alan system32 klasörünün içerisine taşıyın.
Bundan sonra sisteminizin şişmesine neden olacak bu tür gereksiz dosyalar sisteminizin her açılış kapanışında
kendiliğinden temizlenecektir.

Virtual Memory'nin Notu : Biraz eski ama Ms Word kullanmaya yeni başlayanlar için faydalı bir kaynak.-

BAŞLANGIÇ DÜZEYİNDE OLANLAR İÇİN WORD ÇÖZÜMLERİ

Belge Açma :
Belgeleri Word'ün içindeki Aç iletişim kutusundan çok farklı konumlarda açabilirsiniz. Bir belgeyi bilgisayarınızın sabit
diskinde veya bağlantınız olan bir ağ sürücüsü üzerinde açabilirsiniz. Ağınız UNC adresleri desteklediği sürece bir ağ
sunucusuna bağlantınız olmasa bile ağ üzerinde bir belgeyi açabilirsiniz.Şirketinizin bir intraneti varsa veya Internet'e
erişiminiz
varsa (örneğin, bir modeminiz ve bir Internet hizmet sağlayıcısı üzerinden bir Internet hesabınız varsa veya bir şirketteyseniz
ve ağ üzerinden erişiminiz varsa), World Wide Web üzerindeki HTTP bölgesine veya FTP bölgesine yerleştirilmiş belgeyi
açabilirsiniz. Şirketinizin intranet varsa belgeleri orada açabilirsiniz. Internet erişiminin nasıl kurulacağı hakkında bilgi için
Microsoft Office 97 Resource Kit'ine bakın. Office Resource Kit'in nasıl elde edileceği hakkında bilgi için, simgesini
tıklatın. Bilgisayarınızın sabit diskindeki veya yazma erişiminiz olan bir ağ sürücüsündeki belgeler için, özgün olanın yerine
belgenin kopyasını yaratmak ve onunla çalışmak istiyorsanız kopya olarak bir belgeyi açabilirsiniz ve belgenin nerede
konumlandırıldığına aldırmaksızın, özgün belgeyi değiştirmeyeceğinizden emin olmak istiyorsanız belgeyi salt okunur olarak
açabilirsiniz. Dosya menüsünden Sürümler komutunu belgenin birkaç sürümünü kaydetmek için kullanıyorsanız geriye
dönebilir ve önceki bir sürümü açabilirsiniz.

Dosyayı açtığınızda başlayacak olan programı değiştirmek :

Windows içindeki bir çok dosya türü belirli bir program tarafından açılmak üzere kayıtlıdır. Örneğin, bir metin belgesini
açmak istediğinizde Not Defteri başlar. Bir dosyayı açtığınızda başlayacak olan programı değiştirebilirsiniz.

1- Bilgisayarım veya Windows Gezgini içinden Görünüm menüsünü tıklattıktan sonra Seçenekler'i tıklatın.
2- Dosya Türleri sekmesini tıklatın.
3- Kayıtlı dosya türleri kutusundan farklı bir programla açmak istediğiniz dosya türünü tıklatın.
4- Düzenle'yi tıklatın.
5- Eylemler kutusundan Aç'ı tıklatın.
6- Düzenle'yi tıklatın.
7- Eylemi gerçekleştirmek için kullanılan uygulama kutusuna seçili dosya türündeki dosyaları açmak için kullanma
istediğiniz programın yolunu yazın veya klasör listesinden yolu seçmek için Gözat'ı tıklatın.

Not: Tüm kayıtlı dosya türlerinin Aç eylemi yoktur.

Sık Kullanılanlar klasörüne klasör veya dosya klasörü ekleme :

1- Aç simgesini tıklatın.
2- Bak kutusundan kısayol yaratmak istediğiniz dosya veya klasörü içeren sürücüyü tıklatın.
3- Kısayol yaratmak istediğiniz dosya veya klasör Bak kutusunun altındaki kutuda görünürse, seçmek için bu dosyayı veya
klasörü tıklatın. Eğer kutuda görünmezse, çift tıklatarak üst klasörü sıra düzeninde açın ve istediğiniz dosya veya klasör
kutuda görününceye kadar klasörleri bu sıradüzende açmaya devam edin. Seçmek için bu dosyayı veya klasörü tıklatın.
4- Önce Sık Kullanılanlara Ekle simgesini, sonra Seçilen Öğeyi Sık Kullanılanlara Ekle'yi tıklatın. İpuçları Aç iletişim
kutusunda açılmış olan klasörü Sık Kullanılanlar klasörüne eklemek için, önce Sık Kullanılanlara Ekle simgesini,
sonra 'Şu Anki Klasör'ü Sık Kullanılanlara Ekle'yi tıklatın. Favori bir dosya veya klasör açmak için önce Bakılacak Sık
Kullanılanlar simgesini tıklatın, sonra istediğiniz dosya veya klasöre giden kısayolu çift tıklatın.

Çok sayıda dosya seçme :

Aç iletişim kutusunda bitişik olmayan dosyaları seçmek için bir dosya adı tıklatın. CTRL tuşunu basılı tutun ve her bir ek
dosyanın adını tıklatın. Aç iletişim kutusunda bitişik olan dosyaları seçmek için sıradaki ilk dosyanın adını tıklatın. ÜST
KARAKTER tuşunu basılı tutun ve son dosyanın adını tıklatın.İpucu İstemediğiniz bir dosyayı seçerseniz, CTRL tuşunu
basılı tutun ve dosyanın adını yeniden tıklatın

Yeni belge oluşturma :

1- Dosya menüsünden Yeni'yi tıklatın.
2- Yeni, boş bir belge yaratmak için önce Genel sekmesini tıklatın, sonra Boş Belge simgesini çift tıklatın.Bir şablona veya
sihirbaza dayalı belge yaratmak için önce yaratmak istediğiniz belge türünün sekmesini tıklatın, sonra istediğiniz şablon veya
sihirbazın adını çift tıklatın. İpucu Varsayılan şablona dayalı yeni belge yaratmak için Yeni simgesini tıklatın.

Not: Yeni iletişim kutusunda istediğiniz şablonu veya sihirbazı görmüyorsanız, Microsoft Word şablon ve sihirbazlarının
tam listesini görüntüleyebilir ve istediklerinizi yükleyebilirsiniz. Daha fazla bilgi edinmek için simgesini tıklatın.

İç yazışma oluşturma

İç Yazışma Sihirbazı, dağılım listeleri yaratmanıza, iç yazışmalarınızı biçimlendirmenize ve başlıklar ve sık sık kullanılan
başka öğeler tarih, konu ve yazan kişinin baş harfleri gibi eklemenize yardımcı olarak, hızlı bir biçimde iç yazışma
yaratmanızı sağlar. Sihirbaz aynı zamanda, iç yazışmayı elektronik posta veya faksla göndermenize yardımcı olur. Öğeleri
elektronik posta veya faksla göndermeniz için bilgisayarınızın bu hizmetleri desteklemesi gerekmektedir.

1 Dosya menüsünden Yeni'yi tıklatın.
2 İç Yazışmalar sekmesini tıklatın.
3 İç Yazışma Sihirbazı'nı çift tıklatın.
4 Sihirbazdaki adımları izleyin.

Not: İç yazışmaları hızlı bir biçimde yaratmak için iç yazışma şablonlarından herhangi birini de kullanabilirsiniz.

Belgeleri Kaydetme :

Üzerinde çalıştığınız etkin belgeyi, yeni de olsa veya önceden var olsa da kaydedebilirsiniz. Tüm açık belgeleri bir anda
kaydedebilirsiniz. Ayrıca etkin belgenin bir kopyasını farklı bir adda veya farklı bir konuma kaydedebilirsiniz Bir belgeyi
başka bir program içinde kullanmak için, başka bir biçimde kaydedebilirsiniz. Örneğin, bir Word belgesini Word'ün eski
sürümlerinde, Microsoft Works'te veya WordPerfect'te okuyabilmek için, başka bir dosya biçiminde kaydedebilirsiniz.
Ayrıca farklı bir programda farklı bir dosya biçiminde yaratılan bir belgeyi Word içinde açabilir, üzerinde çalışabilir ve
sonra özgün biçimiyle kaydedebilirsiniz. Örneğin, bir WordPerfect belgesini açabilir, Word içinde değişiklikler yapabilir ve
sonra Word veya WordPerfect biçiminde kaydedebilirsiniz. Dosya biçimini değiştirmeden bir belgeyi farklı bir dosya
biçimi uzantısıyla kaydedebilirsiniz. Örneğin, bir Word belgesini .abc uzantısıyla kaydedebilirsiniz.

Word, programın kilitlendiği (yanıt vermeyi durdurduğu) veya elektrik kesintisi durumlarında belgeleri kurtarabilmek için,
belgeleri otomatik kaydetmek üzere ayarlanabilir. Otomatik Kaydet özelliği etkinleştirildiğinde, bir belgeye yaptığınız
değişiklikler, Otomatik Kaydet'in her kaydetme aralığında bir kurtarma dosyasına kaydedilir. Örneğin, Otomatik Kaydet'i her
5 dakikada bir kaydetmek üzere ayarladıysanız, 10 dakikada bir kaydetmeye göre ayrıntılı bilgi kurtarabilirsiniz.Otomatik
Kaydet'in etkinleştirilmesiyle, açık belgeleriniz varken Word kilitlendiğinde (yanıt vermeyi durdurduğunda) ve
bilgisayarınızı yeniden başlatmanız gerektiğinde, Word'ü yeniden başlattığınızda kurtarma dosyaları otomatik olarak açılır.
Kurtarma dosyalarındaki bilgiler, Otomatik Kaydet'in belgeleri en son kaydettiği andaki bilgileri yansıtır. Otomatik Kaydet,
belgelerinizi düzenli kaydetmenizin yerini tutamaz. Belgeyi kaydettiğinizde veya kapattığınızda kurtarma dosyası silinir.

Belgenizi her kaydettiğinizde otomatik olarak bir yedeğinin kaydedilmesini sağlamak için Word'ü ayarlayabilirsiniz. Yedek
kopya size bir önceki kopyayı sağlar, böylece kaydedilen geçerli bilgilerle bundan bir önce kaydedilen bilgilere sahip
olursunuz. Bir belgenin birden çok sürümünü aynı dosya içine kaydedebilirsiniz. Bir belgenin birden çok sürümünü
kaydettikten sonra, geriye dönüp eski sürümleri gözden geçirebilir, açabilir, yazdırabilir ve silebilirsiniz.

Sık kullanılanlar klasörüne klasör veya dosya kısayolu ekleme :

1- Aç simgesini tıklatın.
2- Bak kutusundan kısayol yaratmak istediğiniz dosya veya klasörü içeren sürücüyü tıklatın.
3- Kısayol yaratmak istediğiniz dosya veya klasör Bak kutusunun altındaki kutuda görünürse, seçmek için bu dosyayı veya
klasörü tıklatın. Eğer kutuda görünmezse, çift tıklatarak üst klasörü sıra düzeninde açın ve istediğiniz dosya veya klasör
kutuda görününceye kadar klasörleri bu sıradüzende açmaya devam edin. Seçmek için bu dosyayı veya klasörü tıklatın.
4- Önce Sık Kullanılanlara Ekle simgesini, sonra Seçilen Öğeyi Sık Kullanılanlara Ekle'yi tıklatın.

İpuçları

• Aç iletişim kutusunda açılmış olan klasörü Sık Kullanılanlar klasörüne eklemek için, önce Sık Kullanılanlara Ekle
simgesini, sonra 'Şu Anki Klasör'ü Sık Kullanılanlara Ekle'yi tıklatın.
• Favori bir dosya veya klasör açmak için önce Bakılacak Sık Kullanılanlar
simgesini tıklatın, sonra istediğiniz dosya veya klasöre giden kısayolu çift tıklatın.

Belgeleri Kaydetme :
Dosya menüsündeki Aç iletişim kutusu sabit diskinizdeki veya herhangi bir ağdaki dosyaları aramanıza yardım eder. Bir
dosyayı dosya adı, türü veya son değişiklik tarihi ya da dosya içindeki metin veya dosya özellikleri aracılığıyla
arayabilirsiniz. Bir dosyayı yazar, konu veya başlık gibi belirli dosya özellikleri aracılığıyla veya yaratma tarihi gibi metin
olmayan dosya özellikleri aracılığıyla aramak için Gelişmiş'i tıklatabilirsiniz. Dosya özellikleri, dosyayı tanımlamaya
yardımcı olan dosya hakkındaki ayrıntılardır, örneğin, tanımlayıcı bir başlık, yazar adı, konu ve konuları tanımlayan anahtar
sözcükler veya diğer önemli bilgiler.

Dosya boyutu, yaratma tarihi ve dosya türü gibi bazı dosya özellikleri, dosya yarattığınız zaman otomatik olarak eklenirler.
Tanımlayıcı başlık veya dosyayı tanımlayan anahtar sözcükler gibi ek dosya özelliklerini girebilir ve sonra bu bilgiyle
dosyayı arayarak onu hızlı biçimde bulabilirsiniz. Dosya bulmak için kullandığınız arama ölçütlerini isteğinize göre
değiştirip silebilirsiniz veya kaydedebilirsiniz. Aç iletişim kutusunda dosya aramayı hızlandırmak için Office, Windows
Denetim Panosu'ndan Hızlı Bul simgesini çift tıklattığınızda devreye giren kullanım olan Hızlı Bul'u içerir. Hızlı Bul dosya
aramayı hızlandırmak için içerik veya özellikler ya da her ikisine bağlı dizinler yaratır. Hızlı Bul'u kullanma hakkında bilgi
edinmek için Hızlı Bul iletişim kutusundaki Yardım'a başvurun.

Dosya içeriğini ve özelliklerini önizleme :
1 Aç simgesini tıklatın.
2 Bak kutusundan görüntülemek istediğiniz dosyayı içeren sürücüyü tıklatın.
3 Klasör listesinden istediğiniz dosyayı içeren klasör açılana kadar klasörleri çift tıklatın.
4 İstediğiniz dosyayı tıklatın.
5 Dosyanın içeriğini onu açmadan önce görüntülemek için, Önizleme simgesini tıklatın.

Dosya boyutu ve son değişme veya yaratma tarihi gibi dosya özelliklerini görüntülemek için, Ayrıntılar simgesini tıklatın.
Konu ve istatistikler gibi dosya özelliklerini görüntülemek için, Özellikler simgesini tıklatın.

Dosyaları özellikleriyle görüntülemek için Microsoft Outlook'u kullanma :

Bu yordamı gerçekleştirmek için Microsoft Office 97 veya Microsoft Outlook 97'yi yüklemiş olmanız gerekir. Outlook'u,
dosyaları bir tabloda özellikleriyle görüntülemek için kullanabilirsiniz. Örneğin, Belgelerim klasöründeki dosyaları Dosya
Adı, Yazar, Tür, Dosya Boyutu, Değişme Tarihi ve Anahtar Sözcükler ile görüntülemek.

1 Görünüm'ü açın.
2 Görünüm çubuğundan, Diğer grubunu tıklatın.
3 Bilgisayarım simgesini tıklatın.
4 Görüntülemek istediğiniz dosyaları içeren sürücüyü çift tıklatın.
5 Görüntülemek istediğiniz dosyaları içeren klasörü çift tıklatın.
6 Şu Anki Görünüm kutusunda Ayrıntılar'ı tıklatın.
7 Tabloya dosya özelliği eklemek veya kaldırmak için Görünüm menüsünden Alanları Göster'i tıklatın.

İpucu : İstediğiniz klasörü hızlı bir biçimde bulmak için, Klasör Listesi'ni kullanın. Klasör Listesi görüntülenmezse, Klasör
Listesini Göster/Gizle simgesini tıklatın.

Belge Haritası'nı kullanarak gezinme :

Belge Haritası, belge başlıklarının anahattını gösteren ayrı bir penceredir. Belgeler arasında kolayca gezinmek ve
konumunuzu izlemek için Belge Haritası'nı kullanabilirsiniz. Örneğin, belgenin ilgili kısmına atlamak için Belge
Haritası'ndaki bir başlığı tıklatın. Word Belge Haritası'nı otomatik olarak çevrimiçi düzen görünümü içinde görüntüler,
ancak siz Belge Haritası'nı istediğiniz başka görünümlerin içinde de görüntüleyebilirsiniz.

1 Belge Haritası'nı tıklatın.
2 Belge Haritası içinden gitmek istediğiniz başlığı tıklatın.

Word başlığı sayfanın en üstünde görüntüler. Başlık, belge içindeki konumunuzu göstermek için Belge Haritası içinde
vurgulanır.

İpuçları :

• Belge Haritası içinde görüntülemek için detay düzeyini seçebilirsiniz. Daha fazla bilgi için, simgesini tıklatın.
• Belge Haritası'nın boyutunu ayarlamak için, önce pencerenin sağ kenarını işaret edin. İşaretçi şekline dönüştüğünde, sağa
veya sola sürükleyin. Başlıklarınız Belge Haritası içine sığamayacak kadar uzunsa pencereyi yeniden boyutlandırmanız
gerekmez, başlığın tamamını görmek için yalnızca işaretçiyi kısa bir süre için başlığın üzerinde tutun.
• Belge Haritası'nı kapatmak için, Belge Haritası'nı veya pencerenin sağ kenarını çift tıklatın.

Metni otomatik olarak veya elle heceleme:

Belgelerinize daha berrak ve profesyonel bir görünüm vermek için heceleme özelliğini kullanın. Örneğin, iki yana yaslı
metinde aralıkları veya "beyaz boşlukları" ortadan kaldırmak veya dar sütunlarda çift satır uzunluklarını korumak için metni
heceleyin.Metni otomatik olarak veya elle heceleyebilirsiniz. Elle heceleme yaparsanız, Word heceleme yapılacak
sözcükler için metni taradıktan sonra size tire isteyip istemediğinizi ve onun nereye konulacağını sorar. Heceleme üzerinde
daha fazla denetim sağlamak için, seçmeli tireler ve bölünmez tireler kullanabilirsiniz. Bir sözcük veya
tümceciğin ("üstbilgi" gibi), satır sonuna geldiğinde nereden kesildiğini (örneğin, "üst-bilgi") denetlemek için seçmeli tire
kullanın. Hecelenmiş bir sözcük veya tümceciğin ("MS-DOS" gibi) satır sonuna geldiğinde kesilmesini engellemek için
bölünmez tire kullanın.

Hataları geri alma :

1 Geri alabileceğiniz son hareketlerin bir listesini görmek için Geri Al simgesinin yanındaki oku tıklatın.
2 Geri almak istediğiniz hareketi tıklatın. Hareketi göremiyorsanız, liste boyunca kaydırın. Bir hareketi geri aldığınızda,
listedeki o haretin üstündeki tüm hareketleri de geri almış olursunuz. İpucu Bir hareketi daha sonra geri almamaya karar
verirseniz, Yinele simgesini tıklatın.

Doğru yazım ve dilbilgisi :

Dilbilgisi denetimi yalnızca İngilizce için geçerli bir özelliktir. Word yazım ve dilbilgisini denetlemek için iki yol sunar:

• Siz yazdıkça, Word otomatik olarak belgenizi denetleyip olası yazım ve dilbilgisi hatalarının altını çizebilir. Bir hatayı
düzeltmek için bir kısayol menüsünü görüntüleyin ve ardından istediğiniz düzeltmeyi seçin.
• Belge yaratmayı tamamladığınızda Word'ün belgedeki yazım ve dilbilgisi hatalarını aramasını sağlayabilirsiniz. Word
olası bir hata bulduğunda onu düzeltip denetlemeye devam edebilirsiniz.

Word belgesine grafik ekleme :

Ekle menüsünden Nesne'yi tıklatarak grafik yarattıktan sonra Microsoft Graph 97'yi seçtiğiniz zaman, Microsoft Graph, veri
sayfası adı verilen tabloda bir grafik ve onunla ilişkili verileri görüntüler. Veri sayfası, kendi satır ve sütun etiketlerinizle
verilerinizi nereye yazacağınızı gösteren örnek bilgileri sağlar. Grafiği bir kez yarattıktan sonra veri sayfasına verilerinizi
girebilir, metin dosyasından veya Lotus 1-2-3 dosyasından veri alabilir, Microsoft Excel çalışma sayfası alabilir veya başka
bir programdan veri kopyalayabilirsiniz. Aynı zamanda Word'de tablodan grafik yaratabilir veya Word belgenize Microsoft
Excel'den grafik ekleyebilirsiniz.

Belge içindeki otomatik harf sayısı

Word belgelerinin içinde belli bir yere belgenin içerisinde kaç tane harf bulunduğunu yazdırmak istiyorsanız basit bir alan
formülü kullanarak bunu başarabilirsiniz. Önce fare imlecini harf sayısının görüntülenmesini istediğiniz yere getirin. Daha
sonra Ekle menüsünden Alan komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek olan diyalog kutusunun sol tarafında BELGE BİLGİSİ sağ
tarafından da NUMCHARS seçeneğini seçin. Tamam düğmesine bastığınızda imlecin bulunduğu konuma belge içindeki
karakter sayısı yazılacak. Belgeye yeni bir şeyler yazdıktan sonra kaç karakter ettiğini görmek için bu sayının üzerine sağ
fare düğmesi ile tıklayarak ekrana gelecek olan menüden Alanı Güncelleştir komutunu çalıştırmanız yeterlidir.

Word'de tablo hazırlama

Word’ün tablolama özelliği oldukça etkileyicidir ama yine de pek çok eksik yanı var. En çok karşılaşılan sorunlardan biri
de tabloları hizalarken çıkabilir. Burada bahsedilen, hücrelerin içerisindeki yazıların değil de tablonun kendisinin
hizalanması.Word’de tablodaki sütun genişliklerini değiştirdikçe diğer sütunlar ona göre değişir. Eğer en dışta bulunan
sütunların genişliklerini değiştirirseniz tablonun yeri de ona göre değişir. Bu yüzden tüm tabloyu sayfada ortalamak zor
olabilir. İşin doğrusu bunu gerçekleştirmenizi sağlayan seçenek de pek tahmin edilemeyecek bir yerdedir. Bu işlemi, tabloyu
işaretleyip Table (Tablo) menüsündeki Cell Height and Width (Hücre yüksekliği ve genişliği) komutunu çalıştırdığınızda
açılan diyalog kutusundaki Alignment (Hizalama) seçenekleriyle gerçekleştirebilirsiniz.

Word'de düzeltmeler

Eğer bir metin üzerinde düzeltmeler yaptıktan sonra, bu düzeltmeleri daha sonra görüntülemek istiyorsanız, bu Word’ün
bize sunduğu özellikler içinde var. Düzeltmeye başlamadan önce Tools/Revisions altındaki Mark Revisions While Editing
kutusunu işaretlerseniz, bundan sonra yapacağınız tüm değişiklikler doküman üzerinde görüntülenecek. Sildiğiniz kısımların
üzeri çizilecek, yaptığınız eklemeler ise altı çizili olarak gösterilecektir. Bu arada nerede düzeltme olduğunu görmenizi
kolaylaştırmak için değişiklik yapılmış paragrafların yanında da bir çizgi belirecektir. Eğer çok düzeltme varsa oldukça
karışık bir görüntüye sebep olabilir. Düzeltmelerin biçimini ise Tools/Options’daki Revisions sekmesinde
değiştirebilirsiniz.

Baskısı yapılan dosyanın isminide bastırma :

Bir belgenin yazımını bitirdikten sonra son sayfanın en sonuna gelin ve birkaç kere enter'a basarak ana metinden bir miktar
uzaklaşın. Ekle menüsünden Alan komutunu çalıştırın. Ekrana bir diyalog kutusu gelecektir. Bu diyalog kutusunun
Kategoriler bölümünde "Belge Bilgisi", Alan Adları bölümünde ise "Dosya Adı" seçimini yapın. Alan Kodları bölümüne
gelin ve DOSYA ADI yazan metnin sol tarafına bir boşluk bırakarak /p parametresini ekleyin. Tamam düğmesine basın.
Tamam düğmesine bastığınızda belgede imleci bıraktığınız konumdan itibaren tam rehber ve sürücü adıyla birleşik olarak
dosya adı yazılacaktır.

Word ve resim yazıları :

Word içinde kullanılan bir resmin üzerine yazı bindirmek için ilk önce resmi çerçeve içerisine almalısınız. Bunun için de
önce resmi seçili duruma getirmeli, daha sonra da Ekle menüsünden çerçeve komutunu çalıştırmalısınızaha sonra belge
içinde bir yerlere resim üzerine yazmak istediğiniz yazıyı girin. Bu yazının tamamını seçili duruma getirin. Fontunu ve
rengini ayarlayınaha sonra yazı seçili durumdayken yine Ekle menüsünden Çerçeve komutunu çalıştırarak bu yazının
etrafına da çerçeve ekleyin. Artık yazıyı fare ile taşıyarak resmin üzerinde istediğiniz bir yere bırakabilirsiniz. Word, yazı
etrafına çerçeve eklendiğinde default olarak ince siyah bir çerçeve kenarı kullanır. Eğer bu çerçeve kenarının görünmesini
istemiyorsanız fare imlecini çerçevenin üzerine getirin, sağ fare düğmesine basın. Açılacak olan menüden "Kenarlıklar ve
Gölgeleme" komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek olan diyalog kutusunda "Önceden Belirlenenler" bölümünde "Yok" seçimini
aktif hale getirin. Yazının çerçevesi kaldırılacaktır. Word ile örnek bir çalışma aşağıda görülmektedir.

Makro nedir ?

Makrolar bir işlem için kullanmanız gereken çok sayıda komutu tek bir komutla yapmanızı sağlar. Bu makrolar, Word Basic
denilen bir dilin komutları kullanılarak yazılabilir. Ancak çok karmaşık makrolar istemiyorsanız, bu işin kolay bir yolu var:
Makroyu yaratmak için Tools menüsünden macro’yu çalıştırmak; makroya bir isim verdikten sonra aynı kasetçalarlarda
olduğu kayıt tuşuna basıp komutları normalde olduğu gibi art arda vermek yeterlidir. Makroyu bir isim altında kaydetip
menülere veya araç çubuğuna atayabilir ve artık tek bir fare tıklamasıyla bu komutlar silsilesini çalıştırabilirsiniz.

Dosyaları birleştirmek :

File-New komutunu kullanarak yeni bir belge açın. Daha sonra Insert menüsünden File komutunu çalıştırın. İlk belgenizi
bulun ve Ok düğmesine basarak bunu boş belgeye ekleyin. Belgeye yeni bir ad vererek sabit diskinize kaydedin. "Ne olur ne
olmaz" diyerek her dosya ekledikten sonra yeni dosyanızı kaydedin. Bu işlemi elinizdeki diğer altı dosyayada yaptığınızda
elinizde istediğiniz belgelerin birleşiminden oluşmuş bir belge olacaktır Insert-File komutu ile bir belge eklediğinizde imleç
otomatik olarak son eklediğiniz belgenin sonuna kayacaktır. Bu yüzden her seferinde klavyeyi kullanarak satırın en sonuna
gitmek zorunda kalamayacaksınız.

Uzun belgelere yer :

MS Word' de uzun belgelerle çalışıyorsanız, belge içinde sık sık göz attığınız yerlere Yer İmi (bookmark) koymak oldukça
kullanışlı olabilir. Örneğin raporunuzu yazarken 25. sayfanın ortalarındaki tabloya sık sık bakma gereği duyuyorsunuz
diyelim. Ancak her seferinde bu tabloyu aramak zorunuza gidiyor. O halde imeci 25.sayfadaki tablonun başına getirin ve
Düzen * Yer İmi (Edit * bookmark) komutuna tıklayın. Karşınıza çıkan dialog kutusunda Yer İmi adlı bölmesine bir isim
girip (örneğin Yıllık Bütçe) CTRL+ALT+G tuşlarına basın. Karşınıza gelen Git dialog kutusunda gidilecek yer bölmesine
Yer İmi'adını girin bölmesinde ise "Yıllık bütçe" yi seçin. Yıllık bütçe tablonuz karşınızda...

Word'de Şablon oluşturmak :

Peki antetli kağıtlarlarınızı Word de yazmayı düşündünüz mü? Bunun için önce boş bir belge açın ve görünüm (View)
menüsünden Üstbilgi/Altbilgi (header/footer) komutuna tıklayın; karşınıza üstbilgi alanı gelecektir. Bu alanda antetinizi
istediğiniz gibi hazırlıyabilir, hatta BMP resimler bile koyabilirsiniz. Aynı şekilde alt bilgi (footer) alanına da geçiş yapıp
yeni şeylerde ekleye bilirsiniz. antetli kağıdınızı tamamladığınızda Dosya * Farklı kaydet (File * SaveAs) komutuna tıklayın.
Karşınıza çıkan diyalog kutusunun "Kayıt türü" (File type) bölmesinden Belge şablonu (Document Temlate) seçin.
Şablonunuza bir isim verip kaydedin. Artık yeni bir antetli sayfa açmak istediğinizde Dosya * Yeni (File * New) tıklaya
bilir ve açılan diyalog kutusunda yeni yarattığınız şablonu seçebilirsiniz.

Word Kısayolları :

ctrl + Yukarı ok ekleme noktasını bir önceki paragrafın başına götürür.
ctrl + Aşağı ok Ekleme noktasını bir sonraki paragrafın başına götürür.
home Ekleme noktasını satır başına götürür.
end Ekleme noktasını satır sonuna götürür.
ctrl + home Ekleme noktasını belgenin başına götürür.
ctrl + end Ekleme noktasını belgenin sonuna götürür.
F4 Bir önceki işlemi tekrarlar.
ctrl + b (ctrl + k) Seçili metni normalse koyu, koyuysa normal duruma getirir.
ctrl + ı (ctrl + t) Seçili metni normalse italik, italikse normal hale getirir.
ctrl + u (ctrl + a) seçili metni normalse altıçizili, altı çizili ise normal hale getirir
ctrl + + seçili metni normalse üslü, üslüyse normal hale getirir.
ctrl + = Seçili metni normalse köklü, köklüyse normal hale getirir.
ctrl + e (ctrl + r) Paragrafı ortalar.
ctrl + j (ctrl + d) Paragrafı her iki yana ortalar.
ctrl + l Paragrafı sola yaslar.
ctrl + r (ctrl + g) paragrafı sağa yaslar.
ctrl + f Düzen * Bul komutunu çalıştırır.
ctrl + h Düzen * Değiştir komutunu çalıştırır.
ctrl + p Yazdır diyalog kutusunu açar.
ctrl + boşluk seçili alanın yazıtipi biçimini öndeğer yazı tipine dönüştürür.
ctrl + enter Sayfa arası verir.
ctrl + shift +boşluk Sözcükleri ayırmadan boşluk verir.
ctrl + a (ctrl + b) Tüm metni seçer.
shift + F12 Belgeyi kaydeder.
F7 Yazılım klavuzu.
F5 Git diyalok kutusu açar.
F8 + . Bir sonraki noktaya kadar olan alanı seçer.
ctrl + backspace İmecin solundaki sözcüğü siler.
ctrl + del İmecin sağındaki sözcüğü siler.

Not:Paran¤¤¤ içindeki komutlar sadece Türkçe Word için geçerlidir.

Belgeler arasında hızlı geçiş yapmak :

Kullandığınız kelime işlem programında açık olan belgeler arasında hızlı geçiş yapmak mı istiyorsunuz? Word programında
açık belgeler arasında Ctrl-F6 tuşlarını kullanarak ileriye, Ctrl-Shift-F6 tuşlarını kullanarak da geriye doğru geçiş
yapabilirsiniz.

Bir metni diğer bir metinle formatlamak :

Bunu yapmak oldukça kolay. Bütün yapacağınız önce istediğiniz formatı taşıyan metni seçmek ve ctrl-c tuşlarına basarak
panoya kopyalamakaha sonra bu metnin formatını uygulamak istediğiniz metin parçasını seçili duruma getirin. ctrl-shift-V
tuşlarına basın. Birinci metnin formatının aniden ikincisine uygulandığına şahit olacaksınız.

Farklı Yazdır simgesi :

Araç çubuğundaki standart Yazdır ikonu, Yazdır diyalog kutusundaki default ayarları kabul ederek belgeyi yazıcıya
gönderir. Elbette Dosya*Yazdır komutunu da simge haline getirebilirsiniz. Bunun için önce araç çubuğu üzerine sağ tuşla
tıklayıp açılan menüden Özelleştir’i (Customize) seçin. Açılan diyalog kutusunda Kategoriler listesinde aşağılara doğru
inerek Tüm Komutlar seçeneğinin üzerine tıklayın. Yan tarafta Komutlar başlıklı bir liste daha görünecek. Burada FilePrint’i
bulun ve fare ile araç çubuğu üzerine sürükleyip bırakın. Araç çubuğunda eski Yazdır simgesi ile tıpatıp aynı, ancak Yazdır
diyalog kutusunu açan bir simgesi oluşacak. Eskisinin kalmasını istemiyorsanız "alt" tuşunu basılı tutarken ikonu fare ile
sürükleyip araç çubuğu dışına bırakmanız yeterli.

Word'un default ayarının değiştirilmesi :

Biçim menüsünden Yazıtipi komutunu çalıştırın. Burada default olarak kullanmak istediğiniz fontu, puntoyu ve stili
belirleyin. Geçerli düğmesine basın. Ekrana NORMAL şablonunun değiştirileceği mesajı gelecek. Onaylayın. Artık yeni
Word belgelerinizin hepsinin fontu burada ayarlamış olduğunuz font olacaktır.Böylece yeni bir belge açtığınızda
değiştirdiğiniz bütün ayarlar otomatik gelmiş olacaktır.

Sayfa numaralarına öncü:

Word 6.0 ve Word 95’de alt alta dizdiğiniz konu başlıkları ile sayfa numaraları arasının noktalar ile doldurulmasını
istiyorsanız bunu tek bir komutla ve hizaları bozmadan yapmak mümkün. Önce konu başlığını yazın. Sonra cetvelde sayfa
numarasının görünmesini istediğiniz yere tıklayarak bir sekme işareti koyun. Her başlığı yazdıktan sonra Tab tuşuna basıp
karşılık gelen sayfa numaralarını da yazın. Tüm satırları yazdıktan sonra bu satırları seçili duruma getirin; ancak seçili alan
satırların dışına taşmasın. Son olarak Biçim * Sekmeler komutunu seçip Öncü bölmesinden istediğiniz nokta veya çizgi
formatına çift tıklayın.

Büyük Düğmeler :

Monitörünüzü 800x600 veya daha yüksek çözünürlüklerde kullanıyorsanız Araç Çubuğu’ndaki düğmeler size çok küçülmüş
gelebilir. Bu düğmeleri Word 6 ve Word 95’de değiştirmenin bir yolu var: Araç Çubuğu’nun üzerine sağ fare tuşu ile
tıklayın. Menüden Araç Çubukları’nı seçin. Büyük Düğmeler seçeneğini işaretleyin. Bu diyalog kutusunda düğmelerinizdeki
renkleri kaldırmak için Renkli Düğmeler seçeneğindeki işareti de kaldırabilirsiniz. "Peki bu ne işe yarayacak?" diyorsanız,
düğmelerdeki renk, 3 boyutlu diyalog kutuları gibi ufak detayların birleşerek Word’ün performansını etkilediğini
hatırlatalım. Üç boyutlu diyalog kutularını iki boyutlu hale getirme seçeneği sadece Word 6’da vardır. Bu
seçeneği (3D dialog and display effects) Tools*Options komutu ile açılan diyalog kutusunun View bölmesine bulabilirsiniz.

Word'ün kırmızı alt çizgilerinden kurtulmak :

Bu alt çizgilerin nedeni ilgili sözcüğün o anda belge için seçili olan dilin yazım kılavuzunda bulunmaması veya yanlış
yazılmış olması. Önce hangi dili kullandığınızı bilin. Bunun için belgenin tümünü seçili hale getirin (kısayol tuşu ctrl-b) ve
Araçlar menüsünden Dil komutunu çalıştırın. Bu komutu çalıştırdığınızda ekrana gelecek olan liste kutusunda o anda aktif
olan dil gösterilecektir. Yazıyı yazdığınız dili seçin (örneğin Türkçe veya İngilizce). Daha sonra Tamam düğmesine basıp
belgenize geri dönün. Artık altı çizili harfler o dilin kurallarına göre yanlış yazılmış veya Word’ün içinde o dil için
eklenmiş olan sözcük listesinde olmayan kelimelerdir. Bu işlem arka planda yapıldığı için oldukça yararlıdır. Yazı yazarken
hatalarınızı anında yakalar ve düzeltebilirsiniz.Yine de bu kırmızı çizgilerden tamamen kurtulmak istiyorsanız, yine bütün
belgeyi seçili duruma getirin. Araçlar menüsünden Dil komutunu çalıştırın. Gelen listede (sağlama yok) seçeneğini aktif hale
getirin ve Tamam düğmesine basın. Artık kırmızı çizgiler yolunuza çıkmayacaktır.

Paragrafları iteklemek :

Bir veya birden fazla paragrafı da itekleyebilirsiniz. Bunu yapmak için itekleyeceğiniz paragrafın birinci satırının önüne
gelin veya birden fazla paragraf itekleyecekseniz bu paragrafları seçili duruma getirin. ctrl-m tuşları ile paragrafları sağa
doğru itekleyebilirsiniz. Eğer sola almak isterseniz ctrl-shift-m tuş kombinasyonunu kullanın. Asılı girintileri yerinden
oynatmak için ise ctrl-t veya ctrl-shift-t tuş kombinasyonlarını kullanabilirsiniz.

Word'de Sayfaları dikey olarak ortalamak :

Word’de bir belgeyi kağıt üstünde dikey olarak ortalamak istiyorsanız, Dosya menüsünden Sayfa yapısı komutunu çalıştırın.
Ekrana gelecek olan diyalog kutusunun Düzen bölümüne gidin. Burada Dikey Hizalama seçeneğini "Ortadan" yapın. Tamam
düğmesine basın. Dosya menüsünden Baskı Önizleme komutunu çalıştırdığınızda ekranda belgenin içindeki metinlerin dikey
olarak kağıda ortalandığını göreceksiniz.

Türkçe karakter çözümü :

Tüm metni seçip 'Times New Roman Tr' veya 'Arial Tr' fontu kullanırsanız, problemli karakterlerin düzelmesi gerekiyor.
Ayrıca Araçlar menüsüne girip Dil'i seçin. Burada Türkçe'yi seçip Varsayılan düğmesine basın. NORMALOT'ta bu
tanımlamanın değiştirilmesi için onay istenecektir. Cevabınız ' Evet' olsun. Bundan böyle eski dokümanlarınızı açtığınızda
Türkçe font problemi de olmayacaktır.

Word'ün araç çubuklarına düğme eklemek :

Word kullanıcıları sık sık kullandıkları komutları menüden seçmek zorunda değiller. Menü komutların hemen hemen
tümünü Word'ün araç çubuklarına düğme olarak ekleyebilirsiniz. Araçlar menüsünden Özelleştir komutunu çalıştırın. Ekrana
gelecek olan diyalog kutusunun Komutlar bölümüne gelin. Bu pencere görülecek olan listeden sol tarafta Tüm Komutlar
seçeneğini aktif hale getirin. Listenin sağ tarafında bütün Word komutlarını göreceksiniz. Buradaki menü komutlarından sık
kullandıklarınızı sol fare düğmesi ile sürükleyip istediğiniz araç çubuklarına bırakarak komutları çalıştıracak düğmelerin
oluşturulmasını sağlayabilirsiniz. Ayrıca bu özelleştirme penceresi açıkken Word'ün bütün araç çubuklarındaki bütün
düğmelerin yerlerini değiştirebilir, düğmelerin grafikleri ile oynayabilir, istemediğiniz düğmeleri silebilirsiniz.

Word'ün pano deposu :

İster metin isterse de resim olsun kelime işlem belgeleri ile çalışanların hayatının büyük bir kısmı bir sayfadan diğerine,
aynı sayfanın bir yerinden başka bir yerine metin, grafik kesmek, kopyalamak ve yapıştırmakla geçer. Bu püf noktasında
kesme kopyalama işlemlerinizde sizi bir nebze zahmetten kurtarmak için düşünülmüş ve Word 97'ye eklenmiş DEPO
özelliğinden bahsedeceğiz. Kopyalamak veya taşımak istediğiniz metin veya resmi seçin, daha sonra Ctrl + F3 tuşlarına
basın. Bu işlemi yaptığınızda seçili alan Word'ün ' Depo' (spike) adını verdiği bir alana atılacaktır. Belgenin taşımak
istediğiniz yerine imleci yerleştirin. Ekle menüsünden Otomatik Metin/Otomatik Metin komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek
olan diyalog kutusunda listeden kayarak Depo seçeneğinin üzerine gelin. Ekle düğmesine basın. Depoya alınmış olan metin
imlecin bulunduğu pozisyondan itibaren belgenize yapıştırılacaktır. Bu işlemi tekrarlayarak belgenin birden fazla yerine
gidip aynı metin veya resmi yapıştırabilirsiniz. Eğer bu işlemi sadece bir kere yapacaksanız menülerle uğraşmanıza gerek
yok. Metin veya resmi ekleyeceğiniz yere gelin ve Ctrl+Shift+F3 düğmelerine basın. Depodaki metin yapıştırılacak ve depo
boşaltılacaktır. Aynı işlemi 'depo' (tırnaklar yok) yazıp Enter tuşuna basarak da yapabilirsiniz.

Word 97 de otomatik olarak takvim basmak mümkün mü ?

Office 97 ile birlikte gelen "Calendar Wizard" yani Takvim Sihirbazı bu işlemi kolaylaştıran bir seçenekler dizisi sunuyor.
Ancak bu sihirbazı Word'e kurmamış olabilirsiniz, çünkü default kurulum sırasında sisteme eklenen bir özellik değildir. Bu
özelliği Office CD-ROM'u içinde \VALUPACK\TEMPLATE\WORD Klasörü içerisinde bulabilirsiniz. Bu seçeneği
Word'de kullanılabilir hale getirmek için önce sabit diskinizdeki Office 97 şablon klasörüne gelin. Genelde Default
kurulumda bu klasör C:\Program Files\Microsoft Office\Templates şeklinde olacaktır. CD içerisindeki
Valupack\Template\Word klasöründe bulunan Calendar.wiz Dosyasını bu klasöre kopyalayın. Bu sihirbazı kullanmak için
DOSYA menüsünden YENİ komutunu çalıştırın ve kullanacağınız şablonu Calendar.wiz olarak seçin. TAMAM düğmesine
basın. Word otomatik olarak yeni bir boş belge açacak ve takvim sihirbazını çalıştıracaktır. Takviminiz için üç ayrı stil
seçeneğiniz bulunuyor. Takvimi yatay veya dikey olarak ayarlayabiliyorsunuz. Resim yeri de bırakabiliyorsunuz. Daha sonra
hangi ay/aylar için takvim oluşturmak istediğinizi belirliyorsunuz. Takvim sihirbazı 1900 ile 4095 yılları arasını destekliyor.
Ayarlarınızı yaptıktan sonra SON düğmesine basın. Sihirbaz otomatik olarak takvimi oluşturacaktır.

Basit Matematiksel denklemler :

Bir Word belgesi ile çalışırken, örneğin matematik ödevinizi yapmak için bilgisayarla yapmaya kalkışmışken matematiksel
denklemler görüntülemek istediğinizde ne yapıyorsunuz. Word ile birlikte gelen Equation Editör pek pratik olmadığı için
öğrenilmesi zaman alıyor. Ayrıca siz Einstein matematik formülleri ile değil karakök, küpkök, kesirli sayılar gibisinden
basit denklemlere ihtiyaç duyuyorsunuz. Ne yapmalısınız. Elbetteki Word'ün alan kodlarından EQ kodunun yardımınıza
koşmasını isteyeceksiniz, o da koşacak. Son derece faydalı bir eser olan EQ kodu karekök, küpkök işaretleri, integraller,
kesirli sayılar vs... gibi öğelerin kağıt üzerinde görüntülenmesini son derece kolay bir hale getirmektedir. Hemen bir örnek
yaparak bu işin nasıl olduğunu görelim. Küpkök 5 yazmak istediğimizi varsayalım. Önce boş bir Word Belgesi açın ve
aşağıdaki adımları takip edin:

1. Ctrl + F9 tuşlarına basın. Bu, Word'e yeni bir alan kodu girmekte olduğunuzu anlatır. Ekrana iki paran¤¤¤ açılacak,
bundan sonraki adımlarda yazanları bu paran¤¤¤lerin arasına gireceksiniz.
2. Paran¤¤¤lerin arasında EQ \r (3;5) yazın
(bazı Windows'larda noktalı virgül yerine normal virgül kullanmanız gerekebilir).
3. Alt + F9 tuşlarına basarak alan kodlarını gizleyin. Ekranda Küpkök 5 yazdığını görecek ve hayretler içerisinde
kalacaksınız. Peki örneğin 5 tam bir bölü 4 yazmak istediğinizi varsayalım. Bunu nasıl yapacaksınız. Elbette yine EQ
formülünü kullanacaksınız. Aşağıdaki adımları takip edin.

1. Kesirli sayının görüntülenecek olduğu yere fare imlecini getirin.
2. Sayının tam kısmını yani 5 sayısını yazın
3. Ctrl + F9 tuşlarına basın. Bu, Word'e yeni bir alan kodu girmekte olduğunuzu anlatır. Ekrana iki paran¤¤¤ açılacak,
bundan sonraki adımlarda yazanları bu paran¤¤¤lerin arasına gireceksiniz.
4. Paran¤¤¤lerin arasına eq \f(1;4) yazın (bazı Windows'larda noktalı virgül yerine normal virgül kullanmanız gerekebilir).
Alt + F9 tuşlarına basarak alan kodlarını gizleyin. Ekranda 5 tam 1 bölü 4 yazdığını göreceksiniz. Bütün bu kodlar iç içe
kullanılabilirler, yani "karekök içerisinden beş bölü beş tam bir bölü yedi" gibi şeyler yazabilirsiniz. Hazır adı geçmişken
bu formülü de yazalım. Artık adımları biliyorsunuz, kod ise şöyle bir şey oluyor:

eq \r( ;\f(5;5\f(1;7)))

Her belgeye otomatik olarak tarihin atılması :

Bir makro ile bu işi hızlı ve kolay şekilde yapılabilinir. Diyelim ki her belgede Footer’ın sol tarafında belge kayıt tarihinin,
hatta saatinin görünmesini istiyoruz. Boş bir belge açıp Tools*Macro’yu çalıştırın. Macro Name bölmesine
örneğin "Tarih" yazın ve Record düğmesine tıklayın. Yeni açılan diyalog kutusunda Tamam’a da tıklayın. Ekrana
kasetçaların iki düğmesini andıran küçük bir araç çubuğu gelecek. Bu düğmelerden biri Makro kaydını durdurmak, diğeri
geçici olarak duraklatmak için. Artık kaydımıza geçebiliriz. View*Header and Footer komutunu çalıştırın ve Footer’a geçin.
Insert*Date and Time komutunu çalıştırdığınızda karşınıza çıkan diyalog kutusundan istediğiniz tarih formatını seçin ve
üzerine çift tıklayın. Böylece Footer’a günün tarihini girdiniz. Tarihin ardından bir boşluk bırakın veya (/) işaretiyle ayırın.
Tarih için yaptığınız işlemin aynısını Zaman için de tekrarlayın ve Makro kaydediciyi durdurun. Sıra geldi yarattığınız makro
komutunu araç çubuğuna atamaya.
(İsterseniz bir menüye de atayabilirsiniz veya bir kestirme tuş kombinasyonu kullanabilirsiniz.) Araç çubuğuna sağ tuşla
tıklayıp Costumize komutunu çalıştırın. Ekrana gelen diyalog kutusunun Toolbars kısmında Catagories bölmesinden
Macros’u seçin. Categories bölmesinin sağında açılan Macros bölmesindeki Tarih satırını fare ile sürükleyip araç
çubuğunun üzerine bırakın. Ekrana Custom Button isimli bir diyalog kutusu gelecek. Burada kendinize güzel bir ikon
seçebilir veya düğmenin üzerinde sadece Tarih yazısını koyabilirsiniz. Artık bu düğmeye her bastığınızda Footer’ın sol
tarafına tarih ve saat girecek. Makro kayıt işlemlerini uzatıp, yarattığınız düğmeye her tıkladığınızda eski tarih ve saatin
silinip yerine yenilerinin eklenmesini, belgenin kaydedilmesini ve belgeden çıkılmasını da sağlayabilirsiniz.

Word ile çizgili kağıt basmak :

1) Yeni, boş bir belgede Dosya menüsünden Sayfa Yapısı komutunu çalıştırın. Dört marj ayarını da 1.5 cm yapın ve Tamam
düğmesine basın.
2) Biçim menüsünden Kenarlıklar ve Gölgeleme komutunu çalıştırın. Ekrana gelen diyalog kutusunun kenarlık örneği
penceresinin tam ortasına bir kere tıklayın ve bir çizgi oluşmasını sağlayın. Daha sonra çizgili kağıtta görünmesini
istediğiniz çizgi kalınlığını bu pencerenin sağ tarafından seçin. Size tavsiyemiz çizgi genişliği olarak default ayar
olan "¾ nk" kullanmanızdır. Ayarınızı yaptıktan sonra Tamam düğmesine basın.
3) Araç çubuğunda punto büyüklüğünü 24 yapın. Bu punto, çizgilerin arasındaki uzaklığı belirleyecektir. Buradan değişik
bir ayar seçerek çizgilerin arasındaki uzaklığı istediğiniz gibi ayarlayabilirsiniz. 24 ortalama bir rakamdır.
4) Belge içerisinde tuşuna basarak çizgileri ekleyin, ikinci sayfaya gelene kadar tuşuna basmaya devam edin. İkinci sayfaya
gelince, tuşuna basarak birinci sayfaya geri gelin.
5) kağıt boyutunu, çizgi aralığını ve çizgi kalınlığını test etmek için bir test sayfası bastırın. Eğer beğenmediğiniz bir şeyler
varsa düzeltin. Çizgi aralığını değiştirmek istiyorsanız ctrl-B tuşuna basarak bütün sayfayı seçili duruma getirin ve punto
büyüklüğü ile oynayın. Işte bu kadar.

Özel sayfa numaraları :

Word sayfa altbilgisinde belge ile ilgili hemen hemen her türlü özelliği kağıda dökme seçeneği veriyor. İstediğinizi
yapmanın da bir yolu var elbette. Önce belgenizi açın, daha sonra Görünüm menüsünden Üstbilgi ve Altbilgi komutunu
çalıştırın. Sayfanın üst ve alt alanlarında yazılacak olan bilgiler ekranda görünecektir. Bu arada Üstbilgi ve Altbilgi araç
çubuğu da ekrana gelecektir. Bu araç çubuğunun en solundaki düğmeye basarak sayfanın Altbilgi alanına gelin. Burada
önce "Sayfa" yazın daha sonra da Yine araç çubuğunda üzerinde # işareti olan düğmeye basın, o anki sayfanın numarası
Altbilgi alanına eklenecektir. Şimdi "Toplam" yazın. Daha sonra Ekle menüsünden Alan komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek
olan diyalog kutusunda "Belge Bilgisi" kategorisinden "Sayfa Sayısı" seçimini yapın ve Tamam komutunu çalıştırın. Şimdi
bir kere daha "Sayfa" yazın ve Üstbilgi Altbilgi araç çubuğunun üzerinde Kapat düğmesine basarak Normal görünüme geri
dönün. Artık belgeyi kağıda döktüğünüzde belgenin hemen altında Sayfa 1 Toplam 5 Sayfa gibi notlar göreceksiniz. Sanırım
istediğiniz buydu. Bu alan seçeneklerini ve Üstbilgi Altbilgi araç çubuğunu kullanarak Word belgelerinizin üst ve alt
taraflarına istediğiniz bilgileri ekleyebilirsiniz.

Belgeleri açmadan kağıda dökmek :

Winword ile bu işleri yapmak mümkündürosya menüsünden dosya*bul komutunu çalıştırınız. Eğer bu komutu daha önce
de kullanmışsanız ekrana gelecek diyalog kutusunda eskiden bulunan dosyaların bir listesini göreceksiniz. Diyelim ki
yaptırmadınız ve kağıda dökeceğiniz rehberlerde bir dizinde bulunuyor. O zaman Ara diyalog kutusunun konum bölümüne
bastırılacak olan dosyalaların bulunduğu dizini girin. Dosya adı bölümünde istediğiniz joker karakterleri (?,* gibi)
kullanabilirsiniz. Eğer bu rehberin alt rehberlerinde de kağıda dökmek istediğiniz dosyalar
bulunuyorsa "Alt dizinlerle birlikte" seçeneğini işaretleyiniz. Bu ayarı yaptıktan sonra tamam düğmesine basın. Word bir
arama yapacak ve bulunan dosyaları Dosya Bul isimli bir pencere açıp içine atacaktır. Burada kağıda dökmek istediğiniz
dosyaları belirlemek için Ctrl tuşuna basılı tutarak tek tek dosyaların üzerine tıklayın Üzerine tıkladığınız dosyalar seçili
hale gelecektir. Seçili dosyaları bastırtmak için komutlar düğmesine basın. Bu düğme aşağı doğru açılan bir liste
görüntüleyecektir. Bu listeden yazdır komutunu seçtiğinizde Word 6.0 seçili dosyaları teker teker yazıcıya gönderecektir. Bu
iş arka planda devam edeceği için siz de çalışmanıza devam edebiliceksiniz.

Belgelerinize otomatik imza atılması :

İster Word olsun ister başka bir program, Windows'un OLE özelliği sayesinde bütün belgelerinizin altına imzanızı
ekleyebilirsiniz. Ancak önce imzanızı sayısal forma dönüştürmek ve bir resim dosyası olarak sabit diskinize kayıt etmek
zorundasınız. Bunun da iki yolu var. Birincisi imzanızı bir tarayıcı (scanner) yardımı ile taratmak, ikincisi ise Paintbrush
veya benzeri bir program yardımı ile imzanızı oturup çizmek. İkinci yol biraz zahmetli hatta imkansız gibi gözükebilir ancak
bir tarayıcı bulmanız çok zorsa, bu metodu kullanabilirsiniz. Hiç yoktan iyidir. Herhangi bir yöntem ile imzanızı bir resim
dosyası olarak sabit diskinize kaydettiğinizi varsayalım. Dosya formatı olarak BMP veya PCX seçmenizi tavsiye ederiz.
Word altında bu imzayı belgenin altına eklemek için önce ekleme noktasını imzayı atacağınız yere getirin. Daha sonra Ekle
menüsünden Resim komutunu çalıştırın. Burada ekrana gelecek olan diyalog kutusunda aradığınız resim dosyasını bulun ve
Tamam düğmesine basın. Resim belgenizde ekleme noktasının bulunduğu yere yapıştırılacaktır. Boyutunu istediğiniz gibi
ayarlayabilirsiniz. Ancak oranının değişmemesine özen gösterin.Eğer imzanızı belge içerisinde istediğiniz bir yere taşımak
istiyorsanız resmi seçili duruma getirin ve Ekle menüsünden Çerçeve komutunu çalıştırın. Artık resmi fare ile istediğiniz
gibi taşıyabilirsiniz. Son olarak, merak etmeyin, faks programınız Word belgesini düzgün olarak fakslıyorsa, bu yöntemle
imzalanmış bir belgeyi de düzgün olarak fakslayacaktır.

Makro ile sayfa numaralarının ayarlanması :

İstenilen ayarlarla sayfa numaralarını belgenin içerisine ekleyecek bir makro yazıp bunu Ekle menüsünde istediğiniz bir
yere konuşlandırarak sayfa numaralarını istediğiniz ayarda çıkarttırabilirsiniz. Menüye yeni bir eleman eklemek çok kısa bir
zamanda yapılabilecek bir iştir ancak bir kere ekledikten sonra onu her zaman kullanabilirsiniz. Siz en iyisi aşağıdaki
adımları takip edin:

1) Yeni bir belge açın. Araçlar menüsünden Makro komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek olan diyalog kutusunda Kaydet
düğmesine basın.
2) Ekrana gelecek olan Makro Kaydet diyalog kutusunda yeni makronuz için bir isim ve tanım verin. Menü düğmesine basın.
3) Ekrana şimdide Özelleştir diyalog kutusu gelecek. Bu diyalog kutusunda makronun Word menülerinden hangisine
yerleştirileceğini ayarlayabilirsiniz. Diyalog kutusunun "Değiştirilecek Menü" bölümünde makroyu çalıştıracak olan
komutunu Word'ün hangi menüsüne ekleneceğini belirleyin. Menüdeki konumu Otomatik olarak bırakırsanız Word
komutunuzu menü içerisine kafasına göre bir yerlere koyacaktır. Menüdeki Ad bölümünde ise makronuzu çalıştıracak olan
komutun adını belirliyorsunuz. Komut satırında başına & işaretini koyduğunuz karakter o komut için kısayol tuşu olacaktır.
Kapat düğmesine basın.
4) Şu anda makronuzu kayıt ediyorsunuz. Bunu da sol tarafta bir kayıt aracı simgesinin çıkmasından anlayabilirsiniz.Ekle
menüsünden Sayfa Numaraları komutunu çalıştırın. Default olmasını istediğiz ayarları yapın ve Tamam düğmesine basın.
5) Kayıt aracındaki durdurma düğmesine basarak makroyu durdurun. Word'den çıkın,Global şablonundaki
değişikliklerin kayıt edilmesine onay verin. Tekrar Word'e girin. Artık Word'ün Ekle menüsünde sizin komutunuz da yer
alıyor. Buradan istediğiniz belgeye kendi default sayfa numaralandırma stilinizi uygulayabilirsiniz.

Word'ün hesaplama özelliği :

Word kullanıyorsanız bazı aritmetik işlemleri yapabilmeniz için bir Formül komutunun bulunduğunu bilirsiniz. Ancak
Word’ün aritmetik işlem özelliklerini kullanmanın çok pratik yolları da var. Word 2.0’da (12+48)*56 gibi bir metin
yazdıktan sonra bu metni seçip Tools*Calculate (Araçlar*Hesapla) komutunu çalıştırın. Sonra bu işlemin sonucunu
yazacağınız yere gelip Ctrl+V tuşlarına basın veya Edit*Paste (Düzen*Yazpıştır) komutuna tıklayın. Peki bu kullanışlı
özellik Word 7’de yok mu? Word 7’nin menülerinde böyle Calculate diye bir komut yok, ama Microsoft Tools*Calculate’i
Word 7’nin içine bir WordBasic komutu olarak eklemeyi unutmamış. Bu komutu menülerinize eklemek için şu adımları takip
edin:

1. Araçlar*Özelleştir (Tools*Customize) komutunu çalıştırın.
2. Menüler (Menus) bölmesine geçin.
3. Kategoriler (Categories) listesinden Tüm Komutlar’ı (All Commands) seçin.
4. Komutlar (Commands) listesinden ToolsCalculate’i seçili hale getirin.
5. "Değiştirilecek menü" kısmında Tablo’nun seçili olmasına dikkat edin. "Menüdeki ad" bölümüne Hesapla yazın.
6. Ekle düğmesine tıkladığınızda Araçlar (Tools) menünüze Hesapla isminde bir komut eklenecek.

Sözlükteki hataları düzeltmek :

Word, kullanıcı sözlüğünü kullanıcı tarafından kolayca düzenlensin diye ASCII formatında tutmaktadır. Hem Word 6.0 hem
de Word 7.0’da bu dosyayı düzenlemek son derece kolaydır. Word 6.0’da Tools menüsünden Options komutunu çalıştırın.
Ekrana gelecek olan diyalog kutusunun "Custom Dictionaries" bölümüden Edit düğmesine basın. Eğer Word 7.0
kullanıyorsanız bu aşamaya gelmek için araçlar menüsünden seçenekler komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek olan diyalog
kutusunun "yazım kılavuzu" bölümüne gelin. Üzerinde "özel sözlükler" yazan düğmeye basın ve ekrana gelecek olan diyalog
kutusunda Düzenle düğmesine basın.Artık özel sözlüğünüz düzenlemek için "emrinize amade" olarak açılacaktır. Burada
istediğiniz düzenlemeleri yapın, dosyayı kaydedin ve kapatın. Değişiklikler aktif olacaktır

Satırları birleştirmek :

Özellikle e-mail ile gelmiş olan metinleri kelime işlem programınıza aktarıyorsanız bu tür bir problemle karşılaşabilirsiniz.
Ancak bunu Word ile düzeltmek son derece kolaydır. Aşağıdaki adımları takip edin.Önce adı geçen metin dosyasını açın.
Ctrl + H tuşuna basın. Ekrana gelecek olan diyalog kutusunda Aranan bölümüne ^p (shift+3 ve P) yazın. Yeni değer
bölümüne gelin ve boşluk tuşuna basın. Tümünü değiştir düğmesine basın. Bu işlemi yaptığınızda bütün Enter'lar
boşluk (space) olarak değiştirilecek ve cümleleleriniz tek bir paragraf halinde birleştirilecektir. Böylece kağıttan tasarruf
edebiliriz.

Otomatik Web linklerini iptal etmek :

Yeni model kelime işlemcilerde bir belgenin içerisinde web adresleri yazdığınızda bu adreslerin otomatik olarak üzerine
tıklanabilir hyperlink'lere dönüştürülme özelliği bulunuyor. Bu link'in üzerine tıkladığınızda otomatik olarak ilgili Internet
adresine gidiyorsunuz. Peki bu özelliği istemiyorsanız ne yapacaksınız? Elbette bütün programlarda bu özelliği kapatmanın
yolu bulunuyor.Word 97: Tools menüsünden AutoCorrect komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek olan Autocorrect diyalog
kutusundan Autoformat as You Type bölümüne gelin. Bu bölümde Internet and Network Paths with Hyperlinks seçeneğini
kapatın. Tamam düğmesine basın. Sadece belli bir hyperlink'i iptal etmek istiyorsanız, ilgili hyperlink'in üzerine sağ fare
düğmesi ile tıklayın, ekrana gelecek olan menüden Hyperlink * Edit Hyperlink komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek olan
diyalog kutusunun Remove Hyperlink düğmesine basıverin. WordPerfect 8: Tools menüsünden QuickCorrect komutunu
çalıştırın. Ekrana gelecek olan diyalog kutusunun QuickLinks bölümüne gidin.
Format words as hyperlinks when you type them seçeneğini kapatın ve OK düğmesine basın.

Word belgelerinde sembolleri kullanmak :

Normalde klavyede bulunmayan sembol karakterlerini Word belgelerinde kullanmak aslında hiç de sanıldığı kadar zor
değildir. İmlecin bulunduğu konuma bir özel işaret veya matematiksel sembol eklemek istediğinizde aşağıdaki adımları takip
edin. İmleci sembolü eklemek istediğiniz yere getirin ve Ekle menüsünden Simge komutunu çalıştırın.Ekrana gelecek olan
Simge diyalog kutusunun simgeler bölümüne gidin. Burada Yazıtipi menüsünden istediğiniz simgeyi içeren fontu
görüntüleyin. Eğer istediğiniz özel bir karakter veya matematiksel bir sembol ise aynı diyalog kutusunun Özel Karakterler
bölümünü kullanın. Eklemek istediğiniz karakterin üzerine çift tıklayın, eğer ekleme noktası ekranda görünür halde ise
eklemek istediğiniz karakterin belgeye eklendiğini göreceksiniz. İşiniz bitince İptal düğmesine veya <escape> tuşuna basarak
karakter ekleme diyalog kutusunu kapatabilirsiniz.

GÜVENLİK TERİMLERİ

Access Control : Network üzerindeki herhangi bir bilgi kaynağına erişim konusunda yetkilendirilmiş kişiler, programlar,
işlemler veya network içindeki diğer sistemler için konulan sınırlamadır.

Authentication, authorization and accounting ( AAA ) : Kaynaklara güvenli erişimi sağlayıcı güvenlik unsurlarıdır.
• Authentication : Server, switch ya da router kullanımlarında cihaz ya da kullanıcının kimliğinin onaylanmasıdır.
• Authorization : Kullanıcı ya da kullanıcılara sisteme, programa ve network'a erişim hakkının verilmesidir.
• Accounting : Herhangi bir kullanıcının ne yaptığı, kullanıcı hareketleri kullanıcı data bağlantıları ve kullanıcı sistem
kayıtlarının izlenebilmesi amacıyla yapılan işlemdir.

Authentication header : Paketin içeriğinin aktarım sırasında değişmediğini dogrulamak amacıyla kullanilan IPSec başlığıdır.

CBAC ( Context-Based Access Control ) : Cisco IOS yazılımı içinde bulunan bu özellik sayesinde tüm yönlendirilebilir
data akışı denetlenip kontrol edilmiş paketler halinde yapılabilir. ACL tarafindan kontrol edilen data akışındaki paketlerin
ilerlemesine izin verilebilir ya da yasaklanabilir.

Certificate : Güvenilir bir otorite tarafindan özel açıklama ile belirli bir kalıp ve isim altında belirlenen özelliklere sahip
olundugunu bildirir.

Certificate authority ( CA ) : Bağımsız çalışarak dijital sertifikaları onaylar ve bu nedenle yetkilendirilmiş diğer
kullanıcıları da tanır.

Compromise : Network’e yapılan saldırı ve güvenlığı aşma olaylarında güvenlik sisteminin kullandığı prosedürlerdir.

Computer Emergency Response Team ( CERT ) : Bilgisayar ve network güvenliği konularında öncelikli olarak servis
saglayan, sistem yöneticilerinden oluşan resmi bir organizasyondur.

Cryptographic Key : şifreleme, şifre çözümü ve bilgi onaylamak için kullanılan dijital bir şifredir.

Cryptography : Mesajları şifreleme ve şifreli mesajları okuma bilimidir.

Data Confidentiality : Sadece bilgi paketlerine ulaşma yetkisi olanların bunları kolayca ulaşılabilir formatta görmelerinin
garanti edilmesidir.

Data Encryption Standard ( DES ) : National Institute of Standards and Technology tarafından geliştirilmiş gizli ve kilit
şifreleme standartıdır.

Data Integrity : Verinin network içindeki aktarımı sırasında değişikliğe uğramadığı ve zarar görmediğini garanti etme
işlemidir.

Data privacy : Network verilerinin gizlice elde edilmesi ya da kurcalanmasına karşı oluşturulmuş korunma işlemidir. Bazı
durumlarda GRE veya Layer 2 Tunneling Protocol (L2TP)de olduğu gibi tunneling teknolojisi kullanılarak data ayrılır, bu da
etkili veri gizliliğini sağlar. Bazen, özellikle VPN yürürlüğe girdiği an, geleneksel gizlilik gereklilikleri dijital şifreleme
teknolojisi ve protokollerini IPSec’e olduğu gibi kullanmak için istekte bulunur.

Diffie Hellman : Şifreleme tabanlı yönetim sistemlerinde, izin verilen iki kullanıcı ya da network cihazının güvensiz bir
ortamda yine bu şifreleri kullanarak güvenli bir sekilde data aliş-verişi yapmasıdır.

Digital Signature : Elektronik mesajlarda doğrulama ve güvenliği sağlayan, mesaja eklenen(bağlanan) bir dizi veridir.

Digital Signature Standard ( DSS ) : National Security Agency tarafından geliştirilmiş dijital imza standartıdır.

Encryption : Verinin, iletim sırasında bilinçli olarak şifrelendirilmesi ve kimse tarafindan okunmadan müşteriye
ulastırılması ve daha sonra da yeniden şifrenin çözülmesi işlemidir.

Firewall : Özel network kaynaklarını, kimliği bilinmeyen ve kötü niyetli olması olası kullanıcılardan korumak için kurulan,
yazılım veya donanım tabanlı geçit sistemine verilen addır. Kurumların iç network’lerini, Internet’den gelebilecek tehlikelere
karşı koruyan ilk engel Firewall’dur.

Generic Routing Encapsulation ( GRE ) : Cisco tarafından geliştirilen Tunneling Protocol, IP Tunnels içindeki çok çeşitli
türlerde protokol paket tiplerini enkapsüle eder. Bunun yaninda Cisco routerlar kullanılarak IP network üzerinde noktadan
noktaya sanal baglantı yaratılır.

Hack : Network’e izin alınmadan yalnızca kendi çıkarları için uygun olmayan yollarla girme ve gizli belgelere ulasarak
illegal kazanç sağlama işlemidir.

Integrity : Verinin özellikle tanımlanan kişiler dışında değiştirilmediğini garanti etmek anlamındadır. "Network Bütünlügü"
şeklinde kullanıldıgı zaman, network’ün amaçlarına aykırı bir tarzda kullanımına izin verilmeyeceği anlatılmaktadır.

Internet Engineering Task Force ( IETF ) : Internet kullanımı konusunda protokoller hazırlayan bir organizasyondur.
Yayımları Request for Comments ( RFCs ) olarak adlandırılmaktadır.

Internet Security Association and Key Management Protocol ( ISAKMP ) : IPSec’e yönelik asıl yönetim protokolüdür; aynı
zamanda Internet Key Management Protocol (IKE) olarak da adlandırılmaktadır.

Intrusion Detection System ( IDS ) : Hareketli algılayıcı şeklinde olan, network çevresini ve hassasiyeti giderek artan
internal network’ü korumaya yönelik güvenlik sistemidir. Bu sistem, data akışı içerisinde gerçekleşen yetki dişi faaliyetleri
analiz eder ve bunlari uyararak tepkisini gösterir.

Internet Protocol ( IP ) : Bilgisayar networkleri arasında veri aliş-verişini sağlayan paket tabanlı bir protokoldür.

IPSec : Internet Protokol katmanında gizlilik ve doğruluk sağlamaya yönelik güvenlik standartları grubudur.

Layer-2 Forwarding Protocol ( L2F ) : Internet’te sanal güvenliğe sahip dial-up networkler yaratılmasını sağlayan bir
protokoldür.

Layer-2 Tunneling Protocol ( L2TP ) : VPN’lerin yürütülmesi amacıyla Cisco Layer-2 Forwarding ( L2F ) protokolü ile
Microsoft’un point-to-point Tunneling protokolünü IETF açisindan birleştiren bir standarttır.

Kerberos : Massachussetts Institute of Technology tarafindan geliştirilmiş, anahtar network dogrulama(onaylama)
protokolüdür, bunu sağlamak için DES şifreleme algoritması ve merkezileştirilmiş database kullanılır.

National Institute of Standards and Technology ( NIST ) : Amerika Birlesik Devletleri’nin teknik standartlarını belirleyen
hükümet aracısıdır.

National Security Agency (NSA) : Amerika Birleşik Devletleri’nin güvenliğini ilgilendiren şifrelenmiş tüm yabancı
bağlantıları bildirme yükümlülüğü olan hükümet aracısıdır.

Network Address Translation (NAT) : Bir IP adresini başka bir IP adresine çevirme metodudur. Öncelikli olarak Internet
gibi başka bir standartta bulunan IP adresi ile iç network’te kullanılan IP adresi arasındaki bağlantıyı kurmakta kullanılır.

Nonrepudation : Kişinin gönderdigi mesajı ya da yapmış olduğu faaliyeti inkar etmesini önleyen bir sifreleme özelligidir.

Packet Filtering : Tüm yönlendirilebilir data akışının paket paket denetlenmesidir.

Ping : Başka bir aygıtın varlığını ve operasyon kabiliyetini saptamaya yönelik komuttur.

Ping of death : Atak yapan kişiler büyük miktarlarda ping paketleri gördüklerinde, alıcı makine bu büyük boyuttaki
paketlere cevap vermeye çalışır fakat bu sırada çöker.

Point-to-point Tunneling Protocol (PPTP) : Windows 95 ve 98 işletim sistemlerinden VPN hizmetine geçmek için
kullanılan Microsoft temelli standarttır.

Private key : Şifrelenen verinin, dijital imzanın şifresinin çözülmesi ve doğrulanması için kullanılan koddur. Gizli tutulur ve
sadece sahibi tarafindan bilinir.

Proxy : Başka bir sistem adına işlem yapan bir alettir. Firewall ile ilgili olduğunda; proxy, gelen data akışını yavaşlatarak,
paketlerin kontrolünü yapar.

Public key : Şifrelenen verinin şifresinin çözülmesi ve dogrulanması için kullanılan koddur, geniş kitleler tarafindan
kullanılabilir.

Public key infrastructure : Güvenilir, aynı zamanda etkili sertifika yönetim sistemidir.

Remote Access Dial-in-Service (RADIUS) : Livinston Enterprise Inc. tarafindan geliştirilmiş, erişim sunucularını
doğrulayan bir network protokolüdür.

Risk analysis : Güvenlik risklerini teşhis eden, etkilerini belirleyen ve önlem alınması gereken bölgeleri belirleyen bir
işlemdir.

RSA (Rivest, Shamir, Adelman): Verileri şifreleyen, dijital imzaları doğrulayan ve geliştiricilerinin adıyla anılan anahtar
şifreleme yöntemidir.

Scanner : Girişimci sınıf program inceleme uygulamasıdır, kullanıcının network güvenlik açıklarını hacker’dan önce
saptamasını sağlar.

Security monitoring : Düzenli testler ve Security Posture Assessments’lar ile network’ün güvenlik altında tutulmasıdır.

Security perimeter : Mevcut network’ün güvenliğini sağlamak amacıyla konulan güvenlik kontrolleridir.

Security policy : Network hizmetlerinin yayılmasını ve güvenlik politikalarını sürekli olarak kontrol eden yüksek seviyeli
talimatlardır.

Shunning : ACL bir atak denemesini fark ettiğinde saldıran kişinin IP adresinden gelen paketlerin bir süre için router’a
iletimini durdurur. Daha sonra Cisco router dinamik olarak kendini tekrar konfigüre eder.

SMURF Attack : Hacker tarafından kötü amaçla gönderilen çok sayıda IP numarası belli olmayan ping paketleri broadcast
adreslerine gönderildiğinde bu paketler büyütülüp gelen adreslere gönderilir. Bu büyütme işlemi kaç kişinin cevap
verdiğine bağlıdır.

Spoofing : Yetkili bir kullanıcıymiş gibi bir aygıta erişim denemesidir.

Terminal Access Control System Plus (TACACS+) : AAA protokolü öncelikli olarak dial-up bağlantı yönetimi için
kullanılır.

Virtual Private Network (VPN) : Bir network ile diğeri arasındaki tüm data akışını şifreleyerek, IP data akışına genel
TCP/IP network’ü üzerinde güvenli bağlantı sağlar.

Vulnerability : Güvenlik prosedürlerinde, network dizaynı ya da uygulamaların ortak güvenlik politikasını bozucu şekilde
istismar edilebileceğini gösteren zayıflıktır.

Kablosuz Ağlarda Güvenlik

Bilindiği gibi kablosuz ağlardaki güvenlik açıkları kablolu ağlara göre çok daha fazla. Bu nedenle şirketlerinde veya
evlerinde kablosuz ağ kullanan kişiler için dikkat edilmesi gereken en önemli konuları özetlemek istedim.

Yönetimsel Pratikler

* İş ihtiyaçlarını bilmek
* Risklerini bilmek
* Kuralları belirlemek ve uygulamak – Politikalar
* Kullanıcıların güvenlik konusunda bilgilendirilmesi – Özellikle Kablosuz Teknolojiler -
* Tüm erişim cihazları (AP) envanterini bilmek
* Bina dışına sinyal sızıntısını mümkün olduğunca engellemek (Erişim cihazlarının yerleri ve sinyal seviyeleri)
* Fiziksel olarak erişim cihazlarının korunması (Yetkisiz erişim ve konfigürasyon değişikliği)
* Belirlenen kurallara uygun olmadıkça kullanıma izin vermemek
* Düzenli olarak güvenlik değerlendirmesi yapmak
* Hangi kablosuz ağlarda kullanıcılar bilgisayarlarını kullanabilir – Sınırlandırılmalı

Teknik Pratikler

* SSID’nin değiştirilmesi ve yayınının kapatılması
* Kanalların diğer yakın firmalardan farklı olması
* Yönetimsel erişimlerin sadece yetkili kişiler tarafından yapılması
* Kablolu ağ ile kablosuzun ayrılması
* Ağ bazında erişimlerin sınırlandırılması (ACLs, FWs, ...)
* WEP’in devreye alınması
* Erişim kontrol yönteminin belirlenmesi (EAP-TLS, EAP-TTLS, ...)
* Kullanılan anahtarların minimum 128-bit olması
* Mümkün ise MAC adresi bazında filtreleme yapılması
* Kullanılan cihazların yazılım ve donanım eksikliklerini (yama) kapatmak
* AP üzerindeki “reset” fonksiyonunun kullanımı kontrol altında olmalı
* İstemci sistemlerin korunması
* Teknik kontroller (antivirüs, firewall gibi)
* PKI altyapısının kullanımı
* Bilginin aktarımı esnasında güvenlik (VPN)

Operasyonel Pratikler

* Yönetimsel ve izleme erişim kanalların normal trafiğe göre ayrı bir kanaldan yapılması
* Yeni kullanıcıların kabul işlemleri
* Erişim cihazlarının yönetimi
* Kayıt sisteminin devrede olması (Yasal bağımlılık ve vaka yönetimi)
* Kontrollerin etkinliğini izlemek ve değerlendirmek

IP Üzerinden Ses Taşıma ve Güvenlik

Ülkemizde gittikçe ivmesini arttırarak ilerleyen telekom marketi IT sektöründe de bir hareketlenme yaşatmakta. Bu hareket
Türkiye’de yeni bir iş alanı açmakla birlikte IT bilgimize yeni uygulama, terim, cihaz ve yeni bilgi getirmektedir. Tabi tüm
bunların yanında IT sektöründe kaçınılmaz olan güvenlik sorusu akla gelmektedir:

VoIP güvenli mi? Neler yapılabilir veya nasıl korunulabilir? Ve daha birçok soru...

‘VoIP Güvenliği’ adlı yazı serimizde bu sorulara elimizden geldiğince yanıt vermeye çalışacağız. VoIP de ne tip saldırılar
olmakta, ne işe yararlar, nasıl yapılırlar, nasıl engellenirler vs....

Bildiğimiz gibi saldırıları veri çalma, yok etme, değiştirme ve engelleme olarak 4 ana grupta incelemek mümkün. Bu güne
kadar veri ağlarında hep karşımıza bu 4 tip saldırı tipinden biri çıkmıştır. Peki VoIP’de de aynı mı durum? Aslına bakarsanız
evet, tek bir farkla. Evet sistemi tamamen çökertmek, verileri komple silmek, çalmak veya değiştirmek gibi saldırılar da
mümkün olduğu gibi bir de kaynak kullanımı gibi ilginç bir saldırı söz konusu VoIP’de. Ve işin aslı da tamamen buna
dayanmakta. Tear-1,2 veya 3 büyüklüğünde herhangi bir Telekom Operatörünün sistemini çökertmek, verileri silip sistemi
kapatmak veya trafiği engellemek ne işe yarar bilemem ama (bence çok ileri derecede bir saldırganlık örneği olur bu), sahip
olunan verileri çalmak size diğer operatörlere saldırabilmek gibi bir avantaj sağlar. Tüm bunlar bir yana daha önce de
dediğimiz gibi VoIP güvenliğinde asıl önemli olan ve en çok kullanılan saldırı tipi kaynak kullanımı olmaktadır. Kaynak
kullanımı ne demek ?

Daha ileride daha detaylı olarak inceliyecğimiz telekom operatörlerinin çalışma sistemini şimdi bu soruyu cevaplayabilmek
için kısaca inceleyelim :

Her operatör arama sonlandırma ve başlatma hizmetlerini verebilmek gibi aynı anda bir operatörden satın alıp diğerine
satmak gibi bir rol de üstlenirler. Buna trafik borsası da denebilir. Bu işemi yapmakta olan bir operatör düşünelim. Bir çok
operatörden ses trafigi satın alıyor ve başkalarına satıyor veya bunları uygun şekilde sonlandırıyor.

Operatörler diğer operatöden aldığı ses trafiğini ayırt edebilmek için kendilerine trafik yollayan operatörlere prefix adını
verdiğimiz o operatörü tanımlayan bir rakam dizisi verir. (Örneğin; 2345# veya 123456789#) Ve diğer bir operatöre kendi
prefix’i ile yollar veya sonlandırır. Şimdi hayal gücümüzü kullanalım ve en basit VoIP atağının nelere mal olacağına bir
bakalım. Hiçbir koruması olmayan bir operatörün sistemine girip gerekli tanımlamaları çalabilirseniz, artık bu operatöre
doğru istediğiniz gibi trafik yollama şansına sahip olursunuz. Bu ne gibi bir yarar sağlar? Eğer bu markette iş yapıyorsanız ve
böyle bir para ödemeden ses trafiği yollayabileceğiniz bir gateway veya gatekeeper varsa bir gecede birkaç bin dolardan
yüzbinlerce dolara kadar parayı nakit olarak kazanmanız mümkün. Kaldı ki genelde karşılaşılan VoIP saldırıları da bu yönde
olmaktadır.

En basit tipte saldırı bu şekilde olur dedik. Nelere dikkat edilmeli? Nasıl kurulmalı veya korunmalı? Bu soruların
cevaplarının önemi, böyle bir ağı kurarken harcanacak milyonlarca doları harcarken bir kez daha önem kazanmaktadır. Çünkü
yanlış kurulan veya korunan bir operatör belki sadece 1 gece değil anlayıncaya kadar onlarca gece sömürülmeye mahkum
olacaktır. Ödeme günü geldiğinde ise, parasını alarak kabul ettiği trafiğin yanında kaçak olarak açıklardan giren trafiğin
parasını da ödemek zorunda kalacak ve belki artık yapacak birşeyi de kalmamış olacaktır.

Dediğimiz gibi IP Telephony, VoIP hayatımıza yenilikler getirdi her alanda. Ama yeni terimlerle birlikte. İşte bu yüzden
yazımızın daha ileriki bölümlerinde bazı terimleri Türkçeye çevirmeden, jargonda kullanıldığı gibi kullanarak daha rahat
anlatabileceğimizi düşündük. Tabi terimlerin anlaşılabilmesi için bir vo ip sözlüğü ile bu bölüme son vereceğiz.

VoIP Glossary – VoIP Sözlüğü

AHT (Average Hold Time) : Ortamala Bekleme Süresi : Arayanın numarayı çevirdikten sonra, karşının açma veya kapama
anına kadar geçen sure.

ANI (Automatic Number Identification) : Telefonun arayan numarayı aranan tarafa iletmesi, CallerID örneği.

ASP (Application Service Provider) : Uygulama Desteği Servisi : Yazılım tabanlı uygulamarda 3.kuşak destek tipi.
Uygulama WAN üzerinden kullanılarak belli kriterle gore ödeme yapılıyor. Bir nevi kiralamak gibi.

ASR (Answer-Seizure Ratio) : Normal Gerçekleşen Arama-Toplam Arama Oranı : Başarı ile gerçekleşen arama sayısının
toplam arama girişimi sayısına oranıdır.

A-Z Rate – A’dan Z’ye Ücretler : Bir operatörün elindeki, servis verebileceği tüm hedef noktaların
(ülke, şehir veya özel bir nokta) ücret tarifesi.

Billing Increment : Faturalama kriteri : Toplam arama süresini faturalandırırken, ilk arama ve kontur atış değerleri, sn olarak.

Buyer : Satın alan : Telefon sonlandırma hizmetini satın alan şahıs yada şirket.

Call : Arama :2 uç nokta arasında gerçekleşmiş yada gerçekleşmesi için girişimde bulunulmuş ses bağlantısı.

Call deflection : Çağrı Yönlendirme : H450.3 olarak tanımlanan, bir uç noktadaki cevaplanmayan bir H323 aramasının
başka bir H323 uç noktasına aktarılması.

Call Detail Record (CDR) : Arama Detayı : Tek, tek bütün aramaların detaylarını içeren, otomatik olarak yaratılmış, zaman
dilimlerine göre sıralanan, indirilebilen rapor dosyası.

Codec - Compression-decompression : Sıkıştırma : Arama esnasında ses paketlerinin sıkıştırılması için kullanılan protocol.

Congestion : Tıkanıklık : Gerçekleşmek isteyen trafiğin sahip olunan bant genişliğini aşması sonucu ortaya çıkan sıkışma.

Contract : Kontrat : Arama sonlandırması satın almak veya satmak için 2 veya daha fazla taşıyıcı (Carrier) arasında yapılan
anlaşma. Kontrat, önerilen dakika fiyatı (Tarif), ödeme periyodu, istenen veya taahhüt edilen dakika miktarı, arama
faturalama kriteri, en az bir tane kayıtlı gateway veya gatekeeper gibi bilgileri içerir.

Deposit : Depozito : Taşıyıcılardan satın alanın satana yaptığı bir ön ödemedir. Bu ödeme kredi olarak kullanılır.

Dial-peer : Adreslenebilir arama uç noktası. Aranan taraf. Aranan uç noktanın gitmesi gereken adresi ve hangi aygıtın hangi
ses portunda gideceğini söyleyen tanım.

Dial-peer hunting : Aranan uç noktanın meşgul olması, yanlış numara hatası alma veya dial-peer tanımlanmamış numara
aranması gibi durumlada aranabilecek diğer numara.

DiffServ (Differentiated Services) : Ayrıcalık Tanıma Servisi : Eğer bant genişliğini zorlayan başka bir protocol var ise ses
paketlerine öncelik tanıyarak sesin kalitesini arttıran servis.

DNIS (Dialed Number Identification Service) : Arayan Numara Tanımlama Servisi : Arayan numaranın cevaplayan karşı
tarafa yollanması özelliği.

DTMF (Dual-Tone Multifrequency) : Telefonun tuşlarına bastıkça üretilen ses sinyali çeşitleri.

E&M (Ear and Mouth) : Analog PBX bağlantısını karşılayan portlara verilen ad.

E.164 : Uluslar arası telekomünikasyon sayısal planı. E164 numarası, eşsiz olup, genel ağ sonlandırma noktasını temsil
eder. 3 alan içerir. CC (Country Code) Ükle Kodu, NDC (National Destination Code) Ulusal Hedef Kodu ve SN
(Subscriber Number) Kullanıcı Numarası. En fazla 15 dijit olabilir.

E1 : Geniş Ağ dijital transmisyon şeması. Avrupa için : 2,048 Mbits/s; 31 kanal, her biri 64 Kbps.

EndPoint : Uç Nokta : Bütün arama topolojisi göz önüne alınırsa, aramanın başladığı veya aramanın karşılandığı noktalar uç
noktalardır. Aramanın gerçekleşmesi için arada rol gateway ve gatekeeper lar ise her biri karşılıklı kendi içinde uç nokta
olarak anılabilir.

Failed Call: Gerçekleşemeyen Arama : Arama gerçekleşti mesajını alamayan her arama denemesi, gerçekleşemeyen
aramadır. Genelde ücretlendirilmez. Ama faturalandırma tarifelerine göre bir kısmı ücretlendirilmiş olabilir.

FXO (Foreign Exchange Office) : Analog PBX bağlantısını karşılayan ses aygıtı. Dial-Tone vermez. Santralin dahili tarafına
bağlanan tek kanal analog ses portudur.

FXS (Foreign Exchange Station) : Telefon, Fax gibi cihazların direk takılabildiği ses aygıtı. Santralin harici (PSTN) tarafına
bağlanır ve Dial-Tone verir.

G.711 : 64 kbps, yüksek kalite, düşük işlemci yükü.

G.723.1 : 6.4/5.3 kbps, orta kalite, yüksek işlemci yükü.

G.726 : 16/24/32/40 kbps, iyi kalite, düşük işlemci yükü.

G.728 : 16 kbps, orta kalite, çok yüksek işlemci yükü.

G.729 : 8 kbps, orta kalite, yüksek işlemci yükü.

G.7xx : Ses sıkıştırmada ITU standartları.

Gatekeeper : IP ağlarında ses, fax ve multimedia uygulamalar için yönetim görevi gören merkezi kontrol aygıtı.
Gatekeeperlar çalışmakta olduğun ağın bilgi kaynağıdır. Adres çözümleme, kimlik tanımlama ve yetkilendirme, CDR kaydı
ve ağ yönetim sistemleri ile iletişim sağlar. Gatekeeperlar bant genişliğini kotrol edebilme, eski sisteme ara bağlantı
sağlamak, gerçek zamanlı ağ yönetimi ve yük dengeleme ile ağı izleme yeteneklerine de sahip olabilir.

Gateway : IP telefon sisteminde, ses ve fax aramalarını, gerçek zamanlı olarak PSTN
(Public Switched Telephone Network) ve IP ağı arasında çevirmeye yarar. Ses ve fax sıkıştırma ve açma, paketleme, arama
yönlendirme ve control sinyalleşmesi başlıca görevleridir. Ek olarak, dışarıdan bağlantı için arabirim sağlar, mesela
Gatekeeper veya softswitch, faturalandırma sistemi ve ağ yönetim sistemleri.

Grace Period : Müsade Süresi : Aramanın başladığı zaman aralığı. Sn olarak anılır.

H.225 : RAS, RTP/RTCP, Q.931 arama sinyalleşmesi protokolleri ve H323 mesaj formatı için kullanılır.

H.245 : Karşılıklı uygunluk iletişimini, medya akışı için açık ve kapalı kanalların mesajlarını ve benzeri iletişimi sağlayan
protokoldur. (örneğin; medya sinyalleşmesi)

H.323 : Paket tabanlı, çoklu medya iletişim sistemlerini tanımlayan ITU-T ‘Şemsiye’ standardıdır. Bu standart değişik çoklu
media uç noktalarını bir nevi çoklu media sistemine (uç noktalar, Gateway ler, MCU
(Multipoint Conferencing Units – Çok noktalı konferans cihazı ve Gatekeeper lar) çevirmeye ve iletişim kurmalarına yarar.
Bu standart birçok IP üzerinden ses taşıyan uygulamada kullanılır. Ve diğer standartlara (H.225, H.245) göre özellikle
gereklidir.

Hairpin : Telekom terimidir. Anlamı; aramanın geldiği yol üzerinden geri arama yollamaktır. Örneğin; eğer arama, aramanın
başladığı en yakın gateway’e IP üzerinden taşınamıyor ise geldiği yoldan local gateway’e aynen geri yollanır.

Hop off : Genellikle gateway’lerde görülen H.323 ile arama yapmak isterken karşıda H.323 olmayan bir karşılama söz
konusu olmasıdır. Lokalde hopoff olmuş demek haippin olmuş demektir. Örneğin; Aranılan numara için verilen tanımlamalar
dial-peer tanımlarında yok ise gatekeeper en yakın local gateway’e aramayı geldiği yoldan yollar.

IP Centrex : Arama bekletme, arama transfer etme, aranan son numara, tekrar arama, arama yönlendirme, 3 yollu arama gibi
servisleri sunar. Fakat sadece paket tabanlı ağlarda olabilir.

ITSP : Internet Telephony Service Provider : IP üzerinden telefonculuk hizmeti veren şirket.

ITU-T : Telekomunikasyon sektörü için ITU standartları.

Jitter : Butun paketlerin iletilmesinde yaşanan toplam gecikme miktarı.

Latency - Gecikme : Pakedin kaynaktan hedefe ulaşıncaya kadar harcadığı zaman. Gecikme ve bant genişliği, hız ve ağın
kapasitesini tanımlar.

Media Gateway – Medya Geçidi : Ses gibi medyaların başladığı ve bittiği noktalarda kullanılan cihazlar. Bu iletişim
esnasında geçilen her Gateway ve Gatekeeper’larda aslında karşılıklı olarak birer Media Gateway’dir.

PBX (Private Branch exchange) : Ev veya ofis içinde telefonların haberleşmesini sağlayan şebeke. Aynı tüm bunları
birleştiren genel şebeke gibi.

PRI (Primary Rate Interface) : 30 B kanalı 1 D kanalı olan ISDN servisi. PRI 30 adet ses kanalı içeren dijital ses
arayüzüdür.

PSTN (Public Switched Telephone Network) : Genel Anahtarlamalı Telefon Ağı : Telefon aramalarını bakır teller
üzerinden bir uçtan diğer uca kadar taşıyan şebeke.

Q.931 : ISDN bağlantı kontrol protokolü. Akış kontrolü ve tekrar yollama desteği yoktur. Bağlantının kurulması ve
sonlandırılması ile sorumludur. H.323 senaryosunda; bu protocol TCP’de paketlenir ve 1720 numaralı TCP portuna yollanır.

QSIG : Q sinyalleşmesi. Sinyalleşme standardı. ISDN Q.931 standardına dayanan, bilinen kanal sinyalleşmesi. Birçok
PBX’de kullanılır.

RAS (Registration, Admission, Status): Kayıt, Girme izni, Durum : Terminaller ve Gateway’ler arası yönetim protokolü.

RSVP (Resource Reservation Protocol): Kaynak Rezervasyon Protokolü : BU protokol IP ağlarında kaynak rezervasyonu
yapar. IP üzerinde çalışan uygulamalar bağlanılan uç noktadaki transfer edilmek istenen paket akışı doğasını
(bant genişliği, trafiğin çıkabileceği en uç nokta, jitter ve benzeri) görmek için RSVP protokolü kullanabilirler. RSVP
IPv6'ya bağımlıdır.

RTP (Real-Time Transport Protocol): Gerçek Zamanlı Transport Protokolü : Genellikle IP ağlarında kullanılır. RTP uçtan
uça ağda, uygulamaların gerçek zamanlı veri transferi yapabilmeleri için tasarlanmıştır. Örneğin; ses, görüntü veya
simülasyon verisi. Multicast veya Unicast olabilir.

Trunk : İki nokta arasında iletişim kanalı. Tipik olarak, birçok aramayı kaldırabilecek anahtarlama merkezleri ile veri
sinyalleşmesi arasındaki yüksek bant genişliklerine sahip telefon kanalları olarak adlandırılır.

VoIP (Voice over IP): IP üzerinden Ses : Normal telefon sistemindeki sesi IP tabanlı Internet üzerinden aynı ses kalitesinde,
güveninirliliğinde ve özelliklerinde taşımaktır. Telefon konuşmalarının router (yönlendirici) üzerinden taşınmasıdır. VoIP’de,
DSP (Digital Signal Processing – Dijital sinyal prosesi) segmantleri ile ses sinyali frame’lere çevrilir ve belli bir grup
oluşturduklarında ses paketlerine çevrilir. Bu paketler ITU-T’nin tanımladığı H.323 protokolü ile IP üzerinden transfer edilir.

VoIP Termination Service – VoIP Sonlandırma Servisi : IP üzerinden taşınan ses trafiğinin sonlandırılabilmesi servisidir.
Örneğin; bu hizmeti veren bir operötörün belli noktalarda VoIP’i PSTN yani lokal servise sunmasıdır. Yani, her eve giden
bakır tellerin oluşturduğu PSTN şebekesi ile IP tabanlı sistem arasında geçiş sağlamaktır.

VoIP Origination Service – VoIP Başlatma Servisi : Sonlandırma servisinin tam tersidir. Yani ses trafiğinin PSTN
şebekeden alınıp IP tabanlı sisteme yollanmasıdır.

NOT: Yazının tamamı alıntıdır.

ARKADAŞLAR BUNU MUTLAKA SABİTLEYİN

[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]
[Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....][Bu Adresi (link) Görme Yetkiniz Yok BEDAVA'ya Üye Ol Sitemizden Faydalan....]