SITMA
Sıtma sık rastlanan parazit enfeksiyonlardan biridir. Her yıl yaklaşık 500 milyon yeni sıtma vakası ortaya çıkar ve bunların 1 milyondan fazlası ölüm ile sonuçlanır.
Azerbaycan'da sıtma salgınları 1994 yılından itibaren başlamıştır. 1995 yılında sıtmaya yakalanma oranı yükselmiş ve 13,135 hasta kaydedilmiştir.Durum kontrol altına alınmış ve hastalık yeterli derejede azalmıştır. 2000 yılında 1,526 hastaya , 2001yılında ise sıtmaya yakalanan hasta sayısı 1081' e gerilemiştir.
NEDENLERİ
Sıtma tek hücreli parazitlerden Plazmodium'un neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalık enfeksiyona yakalanmış dişi Anofeles sivrisineğinin insanı sokmasıyla başlar.
Sivrisinek yumurtalarını beslemek için insanın kanını emer sonra içeriğinde parazitler olan tükürüğünü insanın kanına bulaştırır. Parazitler hızla karajiğere gider ve orada gizlenirler. Karaciğerde sayılan 1000 kat artar. Bu da karajiğerde hüjrelerin zarar görmesine ve hastalığın oluşmasına neden olur.
Kan Damar sisteminde parazitler kırmızı kan hüjrelerine zarar verir ve hemoglobini parçalar. Sonra parazitler tekrar bölünerek yeniden kırmızı kan hüjrelerine zarar verir ve kanda çok sayıda parazitin bulunmasına neden olur. Parazitler başka kırmızı kan hüjrelerinende zarar verir ve bu olay periyodik olarak devam eder.
Sıtma bazen aşağıdaki nedenler ile de bulaşabilir:
• Hamile kadınlardan doğmamis çocuğa
• Hasta insanlarda kan transferi sonucunda
• Şırınga aracılığıyla
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ
Parazit taşıyan sivrisineğin insanı sokmasından 10-16 gün sonra parazitin olduğu kırmızı hücreleri zarar görür. Bu süre içinde sıtmanın belirtileri başlar ve 3
aşamada devam eder:
Hastalığın belirtileri aşağıdaki sırayla devam eder:
• Titreme , 1-2 saat devam edebilir
• Sonra hastanın ateşi yükselir
• Daha sonra (ateş düşünce) hasta çok terler, yorgunluk ve halsizlik hisseder.
Terlemeden sonra hasta kendini iyi hisseder . Ama 2-3 gün sonra belirtiler
tekrar ortaya çıkar. Genellikle belirtiler akşamlan olur. Titreme zamanı hastada:
• Baş ağrısı
• Mide bulantısı
• Kusma olabilir.
HASTALIĞIN BELİRLENMESİ VE TEDAVİSİ
Parmaktan alınmış kan mikroskop altında kontrol edilir. Kanda parazitler varsa teşhis koyulur. Eğer doktor hastada sıtma belirtilerinden şüphelenirse test yapmadan öncede tedaviye başlayabilir.
Azerbaycan'da sıtma 2 farklı ilaçla 17 günde tedavi edilir (3 gün kloritin ve 14 gün primahin)Karajiğerde parazitlerin yok edilmesi için tedavi mutlaka tamamlanmalıdır.
Sıtma tedavi edilmezse veya tedavi tamamlanmazsa aşağıdakilere neden olabilir:
• Anemi
• Karaciğerin çalışmaması
• Böbrek yetersizliği
PROFİLAKSİ
• Ellerinizi ve bacaklarınızı kapatın
• Hava kararmağa başladıktan sonra tüm geceyi kapalı geçirin. Çünkü sivrisinekler bu sürece beslenmeği sever.
• Perde altında yatın
• Sivrisineklerle savaş vasıtaları kullanın.
• Evinize yakın olan su birikintilerini kurutun.
|