Eritema Multiforme
Eritema multiforme nedir?
Eritema multiforme (EM) zaman zaman tekrar eden kısa süren bir hastalıktır. Ağızda ve vücudun diğer alanlarında su toplaması şeklinde döküntüsü vardır.
EM kaç şekilde görülür?
Eritema multiforme minör
Kollar
eller
diz ve ayakta hedef tahtası şeklinde kırmızı ve pembe halkalardan oluşan döküntü görülür. Bazen dudaklarda da su kabarcıkları ve yaralar bulunur. Hastalık bir kaç gün veya haftada iyileşir.
Eritema multiforme major
Nadir rastlanan bu formada ağız
gözler ve cinsel bölge kırmızıdır ve su kabarcıkları ve yaralarla kaplıdır. Genellikle hastalar yüksek ateş nedeniyle kendilerini kötü hissederler. Yemek ymek ve içmekte zorluk çekerler. Bu durum bazen
Stevens Johnson sendromu olarak adlandırılır ve hastanede yatarak tedavi olmayı gerektirir.
Toksik epidermal nekrolisis (TEN)
TEN ciddi bir hastalıktır
fakat nadiren görülür. Hastaların genel durumu kötüdür. Vücut derisi geniş alanlar şeklinde çarşaf gibi soyulur. Görüntüsü şiddetli yanıklara çok benzer. TEN sıklıkla ilaçlara karşı gelişen bir alerjik reaksiyon olarak görülür ve hastanın bu tabloya neden olan ilaçları kesinlikle kullanmaması gerekir.
EM'nin nedeni nedir?
EM' nin nedeni çoğunlukla saptanamaz. Olası nedenler aşağıda sınıflanmıştır:
1.Viral infeksiyonlar(özellikle uçuk)
2.Mikoplazma pnömonia infeksiyonu(bir çeşit akciğer infeksiyonu)
3.İlaçlar
4.Aşılama
Hastalığa nasıl tanı konulur?
Hastalığın tanısı genelde muayene ile konulur
fakat bazen küçük bir biyopsi almak gerekebilir. Bazen kan tahlilleri yapmak gerekebilir.
Hastalık nasıl tedavi edilir?
Tedavi şekilleri değişkendir. Olguların bir çoğunda spesifik tedavi gerekli değildir. Kortizonlu kremler ve tabletler
şiddetli olgularda siklosporin kullanılabilir. Eğer ikincil olarak enfeksiyon yerleşmişse antibiyotik tedavisi verilir. Eğer uçuk var ise virüse karşı etkili olan asiklovir denen ilaç kullanılır. Islak kompresler şeklinde pansuman yapılır.
Ağrı kesici içeren gargaralar ağız içinde döküntü olduğunda kullanılır. Olguların çoğu tamamı ile iyileşir. Yaralar iyileştikten sonra bir kaç ay koyu renkli lekeler kalabilir. Özellikle uçuk sonrası görülenler tekrar etmeye eğilim gösterir. Eğer uçuk bir yıl içinde sıklıkla geçiriliyorsa virüsten korunmak amacıyla asiklovir tedavisi kullanılır.
Becker Nevüs
Becker nevüs çoğunlukla erkeklerde görülen geç başlangıçlı bir çeşit bendir. Becker melanosisi olarak da bilinir. Bu ben derinin epidermis dediğimiz üst tabakası
melanosit denen pigment hücreleri (deriye rengini veren hücreler) ve kıl köklerinin aşırı gelişimi sonucu oluşur. Çocuklukta veya gençlikte
omuzlarda ve gövdenin üst bölgesinde nadirende diğer bölgelerde ortaya çıkar.
Becker nevüs neden oluşur?
Henüz tanımlanamamakla birlikte bir gen defekti sonucu oluştuğu düşünülmektedir. Ergenlik döneminde ortaya çıkan testesteron denen erkeklik hormonunun uyarısı sonucu gelişir.
Becker nevüs ne şekilde görülür?
Becker nevüs vücudun tek tarafında kahverenkli geniş bir leke şeklinde görülür
bazen göğüsün ve sırtın üst bölgesinin yarısını kaplayabilir. Ergenlik döneminden sonra daha koyu
kıllı bir hal alır. Bazen üzerinde sivilce gelişir.
Becker nevüs sendromu nedir?
Nadiren diğer doğum lekelerinde olduğu gibi aynı embriyonik hücre tipi olan ektodermden oluşan alttaki dokularda bazı bozukluklar olabilir. Bu durum Becker nevüs sendromu olarak bilinir. Bu sendromda aşağıdaki anomaliler bulunur:
- Düz kas hamartomu (nevüsün altındaki düz kasların aşırı gelişimi)
- Altta yatan meme pektoral kas yağ dokusu kollar göğüs duvarı ve omurgada gelişme geriliği
- Böbrek üstü bezi kollar bacaklar el ve ayak parmakları ve scrotumda aşırı gelişim
Becker nevüs nasıl tedavi edilir?
Hastalığın etkili tedavisi yoktur. Bununla beraber etkilenen alan güneşten korunursa daha az belirgin kalması sağlanabilir.
Benin üzerindeki aşırı kıllar laser tedavisi ile azaltılabilir. Ayrıca kahverengi renkte pigment laserleri ile azaltılabilir
fakat genellikle etkili değildir veya leaaai daha belirgin hale getirebilir.
Becker nevüs sivilce ile birlikte olduğunda klasik sivilce tedavisi yapılır
şiddetli olgularda isotretinoin kullanılır.
Deri Kanseri
Bütün kanser türleri içinde deri kanseri en sık görülenidir. Deri kanserinden korunmak için yapılması gereken güneşten korunmaktır. Güneşe aşırı maruz kalma (bronzlaşma dahil olmak üzere özellikle su toplaması ile seyreden ikinci derece güneş yanıkğı) deri kanserinin temel sebebidir. Daha az önemli faktörler tekrarlayan tıbbi ve endüstriyel X ışınlarına maruz kalma
yanık veya yara izi bırakarak iyileşen cilt hastalıkları
kömür katranı veya arsenik içeren maddelere mesleki olarak maruz kalma ve ailede cilt kanseri bulunmasıdır. Açık tene sahip olup güneş yanığı ihtimali fazla olan kişiler
daha yüksek riske sahiptir. Güneş ışınları deri kanserine sebep olan en önemli neden olduğundan en önemli koruyucu önlem güneşten kaçınmaktır.
- Güneşin dünyaya en dik ulaştığı saatler olan saat 10.00 ile 16.00 saatleri arasında güneşten korunun. Güneşin yeryüzüne dik ulaştığı saatlerde gölgeniz kendi boyunuzdan daha kısadır.
- Açık renkli sıkı dokumalı koruyucu giysi ve geniş şapka kullanın.
- Koruma faktörü en az 15 olan güneşten koruyucu kremler kullanın.
20 dakika güneşte kaldığında güneş yanığı geçiren bir kişi
15 faktörlü bir güneşten koruyucu kullandığında 15 kat daha fazla süre (300 dakika) yanmadan güneşte kalabilir. Bununla beraber güneşten koruyucu kremler kullanarak da güneşte fazla kalınmamalıdır. Çünkü UVA gibi güneş ışınları ki bunlar derideki bağışıklık sistemi ve deri yaşlanmasında sorumludur
güneş koruyucular olsa da deriye ulaşabilir.
Güneşten koruyucu kullanımına çocukluk döneminde başlayın
çünkü yaşam boyu güneşe maruz kalmanın % 80'i 18 yaş altında olmaktadır. 6 ayın altındaki bebekler uzun süre güneşe maruz kalmamalı
eğer kalacaksa güneşten koruyucular kullanılmalıdır.
Erken tanı kesin tedavinin en önemli ilk adımıdır.
Derinizi belli aralıklarla muayene edin. Eğer benlerinizde büyüme değişiklik olursa
derinizde renk değişikliği ve iyileşmeyen yaralar varsa bir an önce Dermatoloji Uzmanına muayene olunuz.
Kanser öncesi deri bulguları
Aktinik keratozlar özellikle güneş ışınlarına aşırı maruz kalmış açık tenli kişilerin yüz
el sırtı ve kollarında rastlanılan küçük üzerleri pullu lekelerdir. Tedavi edilmezlerde deri kanserine dönebilir. Eğer erken evrede yakalanırsa buz tedavisi ile çıkartılabilir
kemoterapi ilaçları içeren krem veya losyonlar kullanılabilir
kimyasal peeling işlemi
dermabrasyon
lazer tedavisi veya klasik cerrahi ile tedavi edilebilir. Güneşten koruyucular aktinik keratoz gelişimini engellerler.
Deri kanseri Tipleri:
Üç tip deri kanseri bulunmaktadır.
Bazal hücreli karsinoma-Bu kanser tipi genellikle deride küçük etli kabarıklık şeklinde sıklıkla yüz
boyun ve el sırtlarında ortaya çıkar. Ara sıra gövdede kırmızı yama tarzı alanlar şeklinde görülebilir. Daha sıklıkla açık tenli kişilerde görülür. Bu kansere yakalanan kişiler açık tenli ve renkli gözlüdür ve güneş yanığına eğilimlidir. Bu tümörler hızlı yayılmazl. 1-2 cm boyutuna ulaşmaları için aylar yıllar gerekir. Tedavi edilmezse; kanserli alan kanamaya başlar
üzeri kabuklanır. Zaman zaman iyileşip
zaman zaman tekrarlama özelliği gösterir. Bu kanser tipi nadiren aaaastaz (diğer organlara sıçrama) yapmasına rağmen
derinin altındaki kemiğe yayılabilir ve kanserli dokunun yakınındaki dokuları harap edebilir.
Squamöz Hücreli karsinoma - Bu deri kanseri deri de kabarıklıklar veya kırmızı kabuklu yaralar şeklinde ortaya çıkabilir. Squamöz hücreli Karsinoma açık tenli kişilerde en sık görülen ikinci kanser türüdür.Tipik olarak kulak
yüz
dudak ve ağızda görülür. Nadiren esmer kişilerde de görülebilir. Büyük kitleler oluşturabilir. Bazal hücreli karsinomanın tersine diğer organlara yayılabilir. Erken yakalandığında tedavi oranı yüksektir. Bazal hücreli karsinoma ve Squamöz hücreli karsinomada tedavi başarısı % 95 dir.
Melanom - Bütün deri kanserleri içinde en öldürücü olanıdır. Bazal hücreli ve squamöz hücreli karsinoma da olduğu gibi melanomda da erken tanı tedavi şansını arttırır.
Melanom melanin denen pigmenti (deriye rengini veren madde) üreten melanosit dediğimiz hücrelerde başlar. Melanin derimizin rengini verir ve güneşten kısmi olarak korur. Melanom hücreleri melanin üretmeye devam eder ve bu nedenle kanser alanı kahverengi veya siyahtır.Fakat melanom beyaz ve kırmızı da olabilir.
Melanom yayılma özelliği gösterdiğinden muhakkak tedavi edilmelidir. Melanom dikkat çekmeden hızla büyüyebilir. Genellikle bir ben olarak veya kahve renkli bir benin üzerinde veya yakınında ortaya çıkar. Vücudunuzdaki benlerin yerleşimi ve şeklinden haberdar olmalısınız ki
bunlar üzerinde olan değişiklikleri ve yeni ben çıkışını fark edebilesiniz. Yapabileceğiniz en önemli adım benlerinizde herhangi bir değişiklik saptadığınızda hemen bir Dermatoloji uzmanına muayene olmanızdır. Bu sayede derinizdeki melanom tedavi edilebilir aşamada iken yakalanmış olur. Aşırı güneşe maruz kalmaktan
özellikle güneş yanıklarından kaçınma açık tenli kişilerde melanomdan korunmanın en iyi yoludur. Melanomun kalıtsal özelliği de vardır. Ailesinde melanom olan kişilerin riski daha fazladır. Sıra dışı beni olanlar
çok sayıda beni olanlar melanom açısından yüksek riske sahiptir.
Koyu renkli tene sahip olmak melanoma olma riskini ortadan kaldırmaz. Esmer kişilerde de özellikle avuç içi
ayak tabanı
tırnak yatağı ve ağızda melanoma gelişebilir.
Melanom şüphesi oluşturabilecek bulgular: kabuklanma
kanama
sızıntı
üzerinde kabarma
etrafındaki deriye doğru çıkıntı gösterme
kaşıntı
hassasiyet ve ağrı hissedilmesidir.
Cilt kanserlerine nasıl tanı konulur?
Deri biyopsisi kanserin tanısını koydurur. Erken tanı ve cerrahi tedavi şansını arttırır.
Dermatoloji uzmanları kanseri erken yakalayabilmek için kişisel cilt muayenesinin önemine dikkat çekmektedir.
Derinizdeki çiller
benler ve koyu renkli alanları büyüklük
şekil ve renk değişikliği açısından gözlemleyin. Herhangi bir değişiklik saptadığınızda Dermatoloji Uzmanına başvurunuz.
Melanoma ait Bulgular
Asimetri - Benin bir tarafının diğer tarafından farklı olması. Benin ortasından hayali bir çizgi çiziniz. Benin her iki yanı aynı büyüklük ve aynı şekilde mi? Melanomda genellikle asimetri vardır.
Sınır Düzensizliği - Melanomun sınırı veya kenarı genellikle pürüzlü
çentikli veya bulanıktır.
Renk - İyi huylu benler herhangi bir renkte olabilir
fakat genellikle tek renklidir. Melanom ise sıklıkla birden fazla rengi içinde barındırır.
Büyüklük - İyi huylu benler küçük kalırken melanom büyümeye devam eder. Genellikle 6 milimetreden büyüktür çaptadır.
Kendinizin yapacağı periyodik muayene melanom ve diğer deri kanserlerinden korunmak için en güçlü silahtır. Melanom ancak erken yakalandığında tedavi edilebilir. Aşağıda belirtilen sırayı takip ederek hiç bir yeri atlamadan tüm deri muayenenizi kendiniz yapabilirsiniz. Kendi deri muayenenizi yapmak için bir boy bir de el aynasına ve ışıklı bir odaya ihtiyacınız vardır.
- Gövdenizin ön ve arka yüzünü ve de kollar kaldırılarak gövdenin sağ ve sol yanını ayna karşısında muayene edin.
- Kolunuzu dirseğinizden kıvırarak avuçlarınıza kol iç yüzüne ve üst kola dikkatlice bakınız.
- Sonra bacaklarınızın arkasına ayaklara ayak parmak aralarına ve ayak tabanına bakınız.
- Boynun arkasını saçlarınızı kaldırarak el aynası ile kafa derinizi muayene edin...