İlçe tarihinin Milattan önce 9. 5.yüzyıllar arasında Urartular dönemine kadar indiği yöredeki kalıntı ve buluntulardan anlaşılmaktadır. Nitekim Gürpınar’ın kuzeydoğusundaki Çavuştepe (Haikapert) Urartu devletinin önemli bir merkezi idi. Urartu Kralı II.Sardur burada bir kent kurmuş ve günümüze ulaşan tabletlerde de buradan Sardurihinili (Sardur) kenti olarak ismi geçmektedir.
Ayrıca ilçe toprakları içerisindeki Giyimli (Hırkanıs) ve Yoldüştü (Nırkoğ) köylerindeki Asur yerleşim alanlarını kazılar ortaya çıkarmıştır. Bu bölgede hakim olan Asur devleti MÖ.VII.yüzyılda Kimmerlerle İskitlerin saldırılarına uğramış, MÖ.VI.yüzyılda Medler yöreye hakim olmuş ve Asur yerleşim alanları ortadan kalkmıştır.
Daha sonra yöreye Persler, Büyük İskender’in Persleri yenmesinden sonra Makedonyalılar, ardından Seleukoslar burada hüküm sürmüştür. MÖ.III.yüzyılda Van ve yöresi kısa bir süre Ptolemaiosların eline geçmiş bunu MÖ.129’da Partlar, MÖ.I.yüzyılda Ermeni krallarından Dikran’ın egemenliği izlemiştir. Partlar ile Romalılar arasında Van yöresi zaman zaman el değiştirmiş, MS.III.yüzyılda Romalılar Sasanilerle yöre için savaşmışlardır. Roma’nın ikiye ayrılmasından sonra Bizans yönetiminde kalan yöre VII.yüzyılın ortalarında Arapların eline geçmiştir. IX.yüzyılda Saciler, X.yüzyılda Arap ve Ermeni çekişmelerine sahne olmuştur. Bu çekişmelerin ardından 1021’de Bizanslılar yeniden yöreye hakim olmuş ve Bizans’ın Vaspurakan Theması’nın sınırları içerisinde kalmıştır.