[Mattet]

St. Bartholomeus Kilisesi (Başkale)


Van ili Başkale ilçesine bağlı Albayrak Köyü’nde bulunan bu kilise Büyük Zap Vadisi’ne bakan bir tepe üzerinde yer almaktadır. Kitabesi günümüze gelememekle beraber yapı üslubundan XIII.-XIV. yüzyıllarda yapıldığı sanılmaktadır. Kilise 1647–1655, 1760 ve 1877 yıllarında onarılmış olup, günümüze gelen yapı XIX. yüzyıl özelliklerini taşımaktadır.

Kilise doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir alan üzerindedir. Düzgün kesme taştan yapılan kilisenin anıtsal girişi batı yönündedir. Sivri kemerli alınlıklı portal dikdörtgen bir çerçeve içerisine alınmış ve köşe sütunları ile de sınırlandırılmıştır. Portal girintisinin alınlığında iki süvarinin birbirleri ile mücadelesi kabartma olarak yapılmıştır. Bunun üzerindeki alınlıkta da Tanrı ve Melek tasvirleri bulunmaktadır. Buradaki Tanrı altı meleğin taşıdığı bir taht üzerinde oturur konumdadır. Tanrı’nın omuzlarında güvercinler, ayakları altında da arslan figürleri bulunmaktadır. Buradan içerisine girilen jamaton karşılıklı dört kemerin taşıdığı çapraz tonozlarla örtülmüştür. Günümüze bu üst örtüden yalnızca kemerler gelmiş onun dışındaki tonozlar yıkılmıştır.

Jamaton’dan bir kapı ile girilen naos merkezi kubbeli ve haç planlıdır. Buradaki yüksek kasnak üzerine oturtulmuş merkezi kubbe ile haçın kollarını örten tonozlar yıkılmıştır. Bu kilise ile ilgili eski resimlerden yüksek kasnaklı kubbenin konik külahlı olduğu anlaşılmaktadır.

Kilise girişinde, özellikle batı cephesinde figürlü plastik kabarmalara rastlanmaktadır.


Soradir Kilisesi (Başkale)

Van ili Başkale ilçesi, Yanal Köyü’nde bulunan bu kilise St.Ejmiacin adına yapılmıştır. XVII.-IX. Yüzyıllara tarihlendirilen kilisenin kitabesi günümüze gelememiştir.

Kilise hafif kırmızımtırak düzgün kesme taştan dört yonca yaprağı plan düzenindedir. Kilisenin doğu ve batı kolları oldukça uzun tutulmuş, orta mekân karşılıklı ikişer kemerin birbirleri ile kesişmesinden meydana gelmiş kaburgalı yüksek kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbenin üzerine oturduğu kasnak köşeleri pahlanmış kare biçimindedir. Doğu yönündeki apsis dışarıya doğru çıkıntılıdır.