Bir çok insan hipnozu uyku, kendinden geçmek veya telkinle iyileşmek olarak tanımaktadır. Ama ben burada hipnoz konusundaki kendi anlayışımı aktarmak istiyorum. Hipnoz bilinçli zihnin by pass edilmesi değildir. Hipnoz bilinçli zihin ile bilinçdışı zihnin diyaloğu, tanışması ve güç birliği yaparak sorunları çözdükten sonra bütünleşmeye doğru yol almasıdır. Tıpkı şu atasözünde olduğu gibi: "Bir elin nesi var iki elin sesi var."
Bir çok psikolojik sorunu bilinçli zihin ile bilinçdışı zihin arasındaki uyuşmazlıkların meydana getirdiğine inanıyorum. Uyuşmazlıkların çözümlenebilmesi için ise bilinçli zihin ve bilinçdışı zihin arasında diyalog ve iş birliğinin kurularak bütünleşmeye yani huzura doğru yol alınabileceğine inanıyorum. İşte bu işlem için hipnoz mükemmel bir araçtır.
*Hipnoz farklı bir varoluşta kendiniz hakkında öğrenmenin bir yoludur.
*Hipnoz özünüze dönüştür. İçsel ve öz kaynaklarınızı eczaneniz olarak kullanmanızdır.
*Hipnozun farkı sorunların kaynağına hızlı bir şekilde inebilmesidir.
*Hipnoz tüm psikoterapilerin kaynağıdır.
*Hipnoz insanlık tarihi kadar eski ve güvenilir bir yöntemdir.
*Hipnoz doğal bir şifa, huzur ve başarı aracıdır ama alternatif tıp değildir. Bilimsel bir yöntemdir. Hipnoz bir çok terapistin sahip olması gereken bir beceridir.
*Hipnozun en önemli avantajı ve diğer yöntemlerden farkı, belirli bir süre sonra kişinin kendi kendine hipnoz uygulamayı öğrenmesidir.
*Modern hipnoz kendi içsel gerçeğinize (inner reality) yolculuktur.
*Hipnoz artık yaşamın bir çok alanında kullanılabilen, kazanılması gereken çok yaralı bir beceridir.
*Hipnoz ruhsal olan ile maddesel olanın kesiştiği noktadır.
*Hipnoz danışandaki gizli ve doğal potansiyelleri harekete geçirir.
*İçsel sorunlarınız varsa bu sorunların çözümünde de neden içsel yöntemler kullanmayasınız?
*Hipnoz sanılanın aksine başkalarının davranışlarını "yönetmek" ya da kendi iradelerine aykırı bir biçimde davranmalarını sağlamak amacı ile kullanılamaz. Hipnoz herkesin en olumlu yanları ile isteklerini gerçekleştirmesine izin veren öz benliğimizi idrak etmemizde ve doğal ahengi engelleyen duygusal sınırlarımızı yok etmede etkili olur.
*Psikolojik bir çok sorun ve rahatsızlık içsel kavram ve inançlarımızın bir sonucudur ve bir çözüm bulma girişimidir. Eğer en içsel duygularımızı ve inançlarımızı tanımaya, kabul etmeye ve değiştirmeye gönüllüysek, sorunlarımıza daha yapıcı çözümler bulabilir ve rahatsızlıktan tamamen kurtulabiliriz.
*Sağlık mutluluk ve başarı daima içten kaynaklanır. Düzenli bir şekilde içsel kaynaklarımızla (inner mind) bağlantı kurduğumuzda iç benliğimizin dikkatimizi çekebilmesi için bizi hasta etmesine gerek kalmaz. Bu bakımdan hipnoz aslında hastalığı doğrudan tedavi etmez. Hipnoz sadece insanın doğal dengelerini yeniden kurmasını sağlar. Bu da rahatsızlıkları yok eder.
*Psikolojik sorunlara sahip olmak karanlık bir ormanda yönünü kaybetmeye benzer. Hipnoanaliz (sorunların nedenini bilmek) ise bu ormanda bir el feneri bulmanıza benzetilebilir. Örneğin bir çok yere gittiği ve her yolu denediği halde iyileşemeyen bir panik atak rahatsızlığı olan bir danışanımda hipnoanalize girdim. Danışan panik atak yüzünden arabaya, deniz otobüsüne ve uçağa binemiyordu. Yani panik atak onun evden çıkmasına engel oluyordu. Analizimiz sonucunda panik atağın asıl nedeninin çapkınlık olduğu ortaya çıktı. Çünkü danışan ne zaman evden çıksa mutlaka bir çapkınlık yapıyordu. Aslında ruhunun bir yanı da çapkınlık yapmak istemiyordu. İşte panik atak (yani evden çıkamama) çapkınlığı istemeyen ruhunun bir yanının ürünüydü.Danışan anladı ki panik atağı yenmek istiyorsa çapkınlığı yenmeli. Yani karanlık ormanda el fenerini buldu.
"Zihin içinde sakladığını, kendine ait olanı, içe doğru bakarak göremez, bunu görebilmesi için bu malzemenin yeniden dışarı çıkarılıp, objektif olarak incelenmesi gerekir."....diyor
HİPNOZ NEDİR?
Zekâ, depresyon ve anksiyete gibi birçok psikolojik olguda olduğu gibi, hipnoz da öznel deneyime, katılımcıların anlatımlarına ve ‘hipnoz durumuna’ eşlik eden olgulara göre tanımlanır. Hipnoz durumunun ayırıcı özellikleri; dikkatin içteki bir odağa yeniden yönlendirilmesi, eleştirel düşünce, yargılama ve gerçeği sınamanın azalmasında, zihnin ileriyi planlama fonksiyonunu askıya alması, telkine yatkınlığının artması, imgelemenin artması veya fantastik düşüncelere girmesi ve hipnotik rol davranışıdır. Hipnozun birçok tanımı olmakla birlikte en yaygın olarak kabul gören tanım, İngiltere Tıp Cemiyetinin, hipnozun tıp alanında kullanılmasıyla ilgili yürüttüğü inceleme sonucunda, 1955’te ortaya koyduğu aşağıdaki tanımdır (BMA, 1955, 1982):
Hipnoz, süjede meydana gelen değiştirilmiş algının geçici durumudur ki; olasılıkla birçok değişik olgunun kendiliğinden veya sözel ve diğer uyaranlara yanıt olarak başka biri tarafından meydana getirilmesi halidir. Bu olgular; bilinçte ve hafızada değişiklikler, telkine yatkınlığın artması hali, süjenin normal zihinsel durumuna yabancı olan cevap ve düşüncelerin meydana çıkmasını içerir. Bunların dışındaki anestezi, felç, kas sertliği, fizyol değişiklikler gibi hipnotik olgular da hipnoz durumunda meydana getirilebilir veya ortadan kaldırılabilir.
Başka isimler adı altında, hipnozun klinik problemleri tedavi etmede kullanımı uzun bir tarihe sahip olup, bu durum dini ve ayin törenlerini tasvir eden eski metinlerde de kayıtlıdır. Hipnozla ortaya çıkan olgular, mucizevî tedavileri açıklamakta kullanılmıştır ki bunlar, Orta Çağ’da kutsal heykellere, şifalı pınarlara ve üstün seviyedeki kişilere veya dini güçlerce yapılan "daha yüksek bir güç karşısında teslim olma " olgusuna bağlanmaktaydı. Hipnozun daha modern kullanımı, vücut içindeki görünmez “manyetik sıvının” uygun dağılımına atfettiği gösterişli tedavileri başaran, Viyanalı Doktor Mesmer’in çalışmalarıyla başlamıştır. 1784’te XVI.Louis’in kurdurduğu bir komisyon, hayvan manyetizması hakkında bir kanıt bulamamış ve Mesmer’in başarısını telkine bağlamışlardır.
Mesmer, Kraliyet Komisyonu’nun raporu sonucunda popülerliğini yitirmesine rağmen, hipnozun klinik uygulamasına olan ilgi ondokuzuncu yüzyıl boyunca hızla gelişmiştir. Hipnoz terimi, gözlemlenen olguların, uykuya benzer bir psikolojik durum sebebiyle ortaya çıktığına inanan, Manchester’lı hekim James Braid tarafından, 1841’de bulunmuştur. 1880’lerde hipnozun Fransız nörolog Charcot ile Breuer ve Freud tarafından kullanımı geniş anlamıyla ‘histeri’ denilen nevrotik bozuklukların tedavisinde kullanımına kadar genişlemiştir. Freud daha sonra hipnozun kullanımını, psikanaliz tekniklerin lehine bırakmıştır. (Sulloway, 1979).
Yirminci yüzyılın başlarında, psikolojide davranışçı yaklaşımın gelişmesi, hipnoz gibi içsel psikolojik süreçlere olan ilginin geçici bir süre için azalmasına yol açmıştır. Buna rağmen, anksiyetenin davranışçı terapisinde, gevşemeyi sağlamak için hipnoz kullanımı çoğunlukla tanımlanmıştır.(Beck & Emery, 1985; Clarke & Jackson, 1983; Marks, Gelder & Edwards, 1968; Rubin, 1972; Rossi, 1986). Hipnozla ortaya çıkan olgular, davranış değişiklikleri meydana getirmek için de kullanılmıştır (Hussain, 1964; Wolpe, 1958, 1973; Kroger& Fezler, 1976) ancak hipnoz bileşeninin doğası her zaman tartışılmamıştır. Hastanın bilişsel ve algısal süreçlerini değiştirmeye odaklanmış olan bilişsel terapilerin (Brewin, 198 daha sonraki yıllardaki gelişimi, hipnotik duruma bilişsel olguların eşlik etmesine rağmen, hipnoz kullanımını tümüyle ihmal etmiştir.
HİPNOZ OLGUSU
Terapistin talimatları veya süjenin kendi kendine telkinleriyle ortaya çıkan hipnoz durumuna, çeşitli olgular eşlik eder. Hipnotik olguların süjeler tarafından deneyimlenme ve terapistler tarafından gözlemlenme derecesi, hipnozun derinliğine bağlıdır ki; hipnozun derinleşebilmesi de süjenin özelliğidir. Bu özelliğe de genel olarak hipnoza yatkınlık veya hipnotik duyarlılık denir.
Hipnoz sırasında, dikkat odağı daraltılır ve içsel bilişsel bir odağa doğru kaydırılır. Bu da, cevap gerektiren duyu girdisinin farkındalığında bir azalmaya sebep olur. Merkezi sinir sisteminin duyu ve tepki sistemlerinin uyanıklığında bir azalma meydana gelir, bu duruma ters olarak da, muhtemel veya hayali tehlikelere karşı etrafı tarayan endişeli hastalarda meydana gelen dikkatin hareketli bir şekilde yer değiştirmesidir.
ELEŞTİREL DÜŞÜNME, GERÇEKLİĞİ SINAMA VE GERÇEKLİĞİ ÇARPITMA TOLERANSINDA AZALMA
Shor (1969), normal bilgi işleme süreçlerinin özelliğini taşıyan, işleme süreçlerini tasvir etmiştir. ‘Genellenmiş gerçeklik yönelimi’, referans çerçevesi kavramını gündeme getirir ki; süje deneyimlerine bu çerçeveyle anlam yükler ve yaşantısını onunla yorumlar. Hipnoz durumunda ise bu yönelim belirgin bir şekilde askıya alınır ve böylece, somut, eleştirel olmayan düşünce süreci ortaya çıkar. Clarke ve Jackson (1983) süjelerinde, [hipnoz sırasında] karşıt şahsi yargı ve inançları harekete geçiren yeteneğin düşük olduğunu belirtmiştir (s.242).
İkna edici karşılıklı konuşmalar, etkili terapi müdahalelerinin bir parçasıdır. Hipnoz ve hipnoza yatkınlık üzerindeki araştırmalar, eleştirel düşünmede benzer bir azalma ortaya çıktığını gözlemlemiştir. Malott, Bourg & Crawford (1989) hipnoza girmiş süjelerin ikna edici konuşmalara karşı daha az karşıt görüş ürettiklerini ve ayrıca hipnozda olsun ya da olmasın hipnoza yatkınlığı yüksek süjelerin mesajlara karşı daha kabullenici düşünceler ve olumlu tavır takındıklarını deney yoluyla kanıtlamışlardır. Eleştirel düşünmenin ve ‘genellenmiş gerçeklik yöneliminin’ askıya alınması ile birlikte, terapist tarafından telkin edilmiş algıdaki ve bilişteki gerçeklik değişimini kabul etmeye karşı, hazır olma durumu ortaya çıkmaktadır.
Hipnoz durumundayken süjeler, daralmış dikkat odaklarıyla, gelecek hareket ve olaylarla ilgili düşüncelerini askıya aldılar. Hipnoz durumunun günümüzdeki odağı bu süreci teşvik etti.
YÜKSELTİLEN İMAJİNASYON CANLILIĞI YA DA GERÇEKLİĞİ
İmgeleme gücünün ve fantezi üretiminin arttırılmasının hipnoz prosedürünün bir etkisi ve ayrıca hipnoz ve hipnoza yatkınlığın temel bir özelliği olduğu öne sürülmektedir (Sheehan, 1979; Lynn & Rhue, 1987), ama yine de imgelemede canlılık ve hipnoza yatkınlık arasındaki ilintiler makuldür. Daha önceki, dikkatin içsel bilişsel odaklanması ve eleştirel yargının askıya alınması, muhtemelen daha yüksek bir algı canlılığından ziyade, daha yüksek bir gerçekliğe sahipmiş gibi kabul edilir ve tepki verilir.
İRADİ DEĞİŞİM VE İRADİ KAS HAREKETLERİNDEKİ DEĞİŞİMLER
Hipnoz altına giren süjeler, sık sık davranışlarının kendi olağan kontrolleri altında olduğunu bildirirler. Weitzenhoffer (197 bunu, hipnozun temel bir özelliği olan “klasik telkin etkisi” olarak değerlendirdi. Bu telkin etkisi iki bileşen kritere sahiptir; (a)Telkine karşı ortada bir cevap olmalı (b) ve bu cevap gayri iradi yapılmalıdır.
Gevşeme, felç, otomatik hareketler ve sert katalepsi, hipnoz telkinine karşı irade dışı değişiklikler olarak deneyimlenebilir. Güçlendirilmiş kas performansları da bildirilebilir, ancak bu durum gerçekten güçlenmiş performanstan ziyade kas yorgunluğundan kaynaklanıyor da olabilir.
İSTEMDIŞI KAS, ORGAN VE BEZELERDEKİ DEĞİ*ŞİMLER
Gelişmiş deneyler ve klinik bilgiler, bilinçli kontrolün dışında olduğu varsayılan birçok fizyolojik süreç ve işlemin, hipnoz telkinlerine cevap olarak değişiklik gösterebileceğini kanıtlamıştır (Kiernan, Dane, Phillips & Price, 1995). (Bu değişimin yalnızca hipnozla müdahaleye mi yoksa hipnoza yatkınlığa göre mi değişikliğe uğradığı konusu ayrıca kanıtlanmaya muhtaçtır.) Yakın zamanda Kiernal ve meslektaşları (1995) tarafından yapılan bir deney, hipnoza bu tarz bir fizyolojik cevabın olduğunu göstermektedir.
ALGILARDA DEĞİŞİMLER
Hipnozla birlikte bulunan pek çok olgu, soyut ve hemen göze çarpmayan olgular olup, bunların az bir kısmı yalnızca hipnoz durumuna mahsustur. Duyudaki ve özellikle acı duyumundaki değişimler, uygun süjeler ve hipnoz teknikleri kullanıldığı ve süje hipnoz altına alınmadığı zamanlarda aynı oranda gözlenmemiştir. Yalnızca hipnoz yoluyla anestezi yapılarak gerçekleştiren büyük ve küçük birçok cerrahi ameliyatın tasviri yapılmaktadır. Bu yaklaşım, kimyasal anestezinin mevcut elverişliliği yanında alternatif bir müdahale yolu teklif etmemekle birlikte, betimlenen süreç ve prosedürler hipnoz durumunun etkisini desteklemektedir.
HAFIZANIN ÇARPITMALARI
Telkine bağlı olarak ya da kendiliğinden meydana gelen ‘hipnoz sonrası hafıza kaybı’ hipnoz sürecinin olası bir bileşenidir. Daha önceki, bilişsel görevdeki farklılıkların, bu olgunun hipnoz durumunda, hafızaya kodlamadaki değişikliklerden kaynaklandığını ileri sürüyor gibi olsa da; hafıza bozulması ve güçlenmesi üzerine yapılmış araştırmalar, bu farklılıkların hafıza kayıtlarının geri çağrılmasından ziyade, onları kodlamadan kaynaklandığını ileri sürer (Barnier & McConkey, 1992; MeConkey, 1997).
BEKLENTİLERİN VE MOTİVASYONUN YÜKSELTİL*MESİ
Genel olarak halk inanışlarında ve beklentilerinde bulunan hipnozdaki ‘sihir’ dikkate alındığında, klinisyen bu beklentileri ustaca kullanarak hastanın motivasyonunu mümkün olan en üst düzeye yükseltebilir ve tedaviye olan direnci azaltabilir. Hipnotik telkine verilen cevapların istemdışı doğasının deneyimlenmesi ve klinik alanda kullanımının başarısı, motivasyonu daha da güçlendirir.
İMGELEM DENEYİMLERİN ARTTIRILMIŞ GERÇEK*LİĞİ
Pek çok psikoterapist imajinasyonu ve fantezi kurmayı değişim sürecini kolaylaştırmak için kullanır. Hipnozla desteklenen terapilerde belirli süjeler, imajinasyon ve hayal kurmaya gerçeğe verdikleri tepki gibi tepki vermeye diğerlerinden daha istekli ve hazır olabilirler. Zira hipnoz işlemi, imajinasyonu güçlendirmek için etkili bir yol sunmaktadır. Bu kuvvetli aracın kullanımında en etkin ve en iyi sonucu almak için tedavi sanatının üyeleri, kendi bilimsel alanlarına yardımcı olarak hipnoz eğitimi almak istemektedirler.
Hipnoz geleneksel terapilere bir ilave olmakla birlikte, kronik zayıflatıcı bozuklukların tedavisinde de çok özel bir rolü vardır. Etik standartları korumada ve güvenilir uygulamalarda tanınmış çeşitli dernekler vardır ve bu dernekler akreditasyon ve tartışmalı alanlarda yönergeler sunmaktadır.
Bu kitapta, kendi çalışma sahalarında özel bir yeri olan yazarlarımızdan gelen katkılarla, birçok alandan elde ettiğimiz katkılardan dolayı kendimizi şanslı sayıyoruz. Bu yazarlarımızın raporlarında birkaç uyarı sürekli vurgulanmıştır. Bu uyarılardan bekli de en önemlisi ve üzerinde en fazla fikir birliği sağlanan; klinisyenin hipnozu, sadece eğitimini aldığı alanda ve hipnozu kullanmadan da rahatlıkla tedavi edebileceği hastalıklarda kullanmasıdır. Tıp hekimi olmayan hipnoz uygulayıcıları, hipnoterapiste başvurma sebebi olan birçok yaygın rahatsızlığın organik nedeni olabileceğini ve dolayısıyla cerrahi müdahale veya ilaç tedavisi gerektirebileceğini unutmamalıdırlar. Travmanın geçmişini hipnozda öğrenirken klinisyen normal psikolojik savunma düzeneklerinden kurtulan bastırılmış duyguların dışa vurumu olgusuyla baş edebilmelidir. Çocuklukta fiziksel veya psikolojik travma yaşamış olan hastalarla çalışırken aktive olan ve hatırlanan bilgilerin doğruluğuna gölge düşürebilecek soru veya telkinlerden sakınmak gerekir.
Hipnoz kullanarak yapılan müdahaleler hem akut hem de kronik ağrılarla başa çıkma, ilaç kullanım ihtiyacını azaltma ve hayat kalitesini birçok bakımdan yükseltme noktasında özellikle başarılıdır. Hipnoterapi, yanığı olan hastalarda bağışıklık sisteminin yanıtlarını antibiyotiklere ihtiyaç duymama derecesine kadar etkileyebilir ve kan basıncının kontrolü, sıvıya olan ihtiyacın azaltılmasıyla hayat kurtarıcı rol üstlenebilir. Psikolojik açıdan modern telkin metotları ve özellikle de kendi kendine hipnozun dikkatli kullanımı, benlik saygısını ve hakimiyet duygularını geliştirebilir.
Yazarların kendi yaklaşımları konusunda açık fikirli olmaları ve yeni geliştirilen “alternatif tıp” teknikleri ile eski usul psiko*terapiler de dahil olmak üzere, mümkün olan tüm tekniklerden de istifade etmek istemeleri dikkate değerdir. Hipnoz, terapist ve hastaya sorunu çözmede yaratıcılıklarını kullanma imkanı sunduğundan, bu durumun hem terapist hem de hasta açısından önemli bir tatmin oluşturduğu açıktır
hipNoZ
Normal
