Saðlýk Hizmetleri Temel Kanunu
SAÐLIK HÝZMETLERÝ TEMEL KANUNU
Kanun Numarasý: 3359 Resmi Gazete Tarih: 15.5.1987; Sayý: 19461
Amaç
Madde 1 - Bu Kanunun amacý; saðlýk hizmetleriyle ilgili temel esaslarý düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2 - Bu Kanun, Milli Savunma Bakanlýðý hariç, bütün kamu kurum ve kuruluþlarý ile özel hukuk tüzel kiþilerini ve gerçek kiþileri kapsar.
Temel Esaslar
Madde 3 - Saðlýk hizmetleriyle ilgili temel esaslar þunlardýr:
a) Saðlýk kurum ve kuruluþlarý yurt sathýnda eþit, kaliteli ve verimli hizmet sunacak þekilde Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnca, diðer ilgili bakanlýklarýn da görüþü alýnarak planlanýr, koordine edilir, mali yönden desteklenir ve geliþtirilir.
b) Koruyucu saðlýk hizmetlerine öncelik verilmek suretiyle kamu ve özel bütün saðlýk kurum ve kuruluþlarýnýn kurulmasý ve iþletilmesinde kaynak israfý ve atýl kapasiteye yol açýlmaksýzýn gerektiðinde hizmet satýn alýnarak kaliteli hizmet arzý ve verimliliði esas alýnýr. Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðý ilgili Bakanlýðýn muvafakatýný alarak, kamu ve özel bütün saðlýk kurum ve kuruluþlarýna koruyucu saðlýk hizmeti görevi verir ve bu kurum ve kuruluþlarýn bütün saðlýk hizmetlerini denetler.
c) Bütün saðlýk kurum ve kuruluþlarý ile saðlýk personelinin ülke sathýnda dengeli daðýlýmý ve yaygýnlaþtýrýlmasý esastýr. Saðlýk kurum ve kuruluþlarýnýn kurulmasý ve iþletilmesi bu esas içerisinde Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnca düzenlenir. Bu düzenleme ilgili Bakanlýðýn görüþü alýnarak yapýlýr. Gerek görüldüðünde özel saðlýk kuruluþlarýnýn her türlü ücret tarifeleri saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnca onaylanýr. Kamu kurum ve kuruluþlarýna ait saðlýk kuruluþlarý veya saðlýk iþletmelerinde verilen her türlü hizmetin fiyatlarý Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnca tespit ve ilan edilir.
d) Saðlýk kurum ve kuruluþlarý,kiþilerin hekim ve saðlýk kuruluþunu seçme hakký kýsýtlanmaksýzýn saðlýk hizmet zinciri oluþturulacak þekilde düzenlenir. Acil vakalar hariç olmak üzere sevk sistemine uymayanlar hizmet karþýlýðý fazla ücret öderler. Sosyal güvenlik kuruluþlarýna baðlý olanlar bu farký kendileri karþýlar.
e) Tesis edilecek eðitim,denetim, deðerlendirme ve oto kontrol sistemi ile saðlýk kuruluþlarýnýn tespit edilen standart ve esaslar içinde hizmet vermesi saðlanýr.
f) Herkesin saðlýk durumunu takip edebilmek için gerekli kayýt ve bildirim sistemi kurulur.
g) Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðý;saðlýk ve yardýmcý saðlýk personelinin yurt düzeyinde dengeli daðýlýmýný saðlamak üzere istihdam planlamasý yapar, ülke ihtiyacýna uygun nitelikli saðlýk personeli yetiþtirilmesi amacýyla hizmet önce ya da kamu kuruluþlarýnda mesleklerini icra eden saðlýk ve yardýmcý saðlýk personeline hizmetiçi eðitim yaptýrýr. Bunu saðlamak amacýyla üniversitelerin, kamu kurumu niteliðindeki meslek kuruluþlarý ile kamu kurum ve kuruluþlarýnýn imkanlarýndan da yararlanýr. Hizmetiçi eðitim programýný ne þekilde ve hangi sürelerle yapýlacaðý Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnca çýkartýlacak yönetmelikte tespit edilir.
h) (Ýptal: Ana.Mah.19.4.1988 tarih ve E.1987/16,K.1988/8 sayýlý kararýyla.)
i) Saðlýk hizmetlerinin yurt çapýnda istenilen seviyeye ulaþtýrýlmasý amacýyla; bakanlýklar seviyesinden en uçtaki hizmet birimine kadar kamu ve özel saðlýk kuruluþlarý ile kamu kurumu niteliðindeki meslek kuruluþlarý arasýnda koordinasyon ve iþbirliði yapýlýr. Saðlýk kurum ve kuruluþlarý coðrafik ve fonksiyonel hizmet alanlarý, verecekleri hizmetler, yönetim, hizmet iliþki ve baðlantýlarý gibi konularda tespit edilen esaslara uymak ve verilen görevleri yapmakla yükümlüdürler. Çaðdaþ týbbi bilgi ve teknolojinin ülkeye getirilmesi ve teþviki saðlanýr.
j) Vatandaþlarýn hastalýklardan korunma, saðlýklý çevre, beslenme, ana çocuk saðlýðý ve aile planlamasý ve benzeri konularda eðitilmeleri ve takipleri bütün kamu kuruluþlarýnýn sorumluluðu, kamu kurumu niteliðindeki meslek kuruluþlarý, özel ve gönüllü kuruluþlarýn iþbirliði içerisinde gerçekleþtirilir.
k) Koruyucu, teþhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde kullanýlan ilaç, aþý, serum ve benzeri biyolojik maddelerin üretiminin ve kalitesinin teþvik ve temini esas olup, her türlü müstahzar, terkip, madde, malzeme, farmakope mamülleri, kozmetikler ve bunlarýn üretiminde kullanýlan ham ve yardýmcý maddelerin ithal, ihraç, üretim, daðýtým ve tüketiminin, amaç dýþý kullanýlmak suretiyle fizik ve psiþik baðýmlýlýk yapan veya yapma ihtimali bulunan madde, ilaç, aþý, serum ve benzeri biyolojik maddeler ile diðer terkiplerin kontroluna, murakabesine ve bunlarýn yurt içinde ve yurt dýþýnda ücret karþýlýðý kalite kontrollerini yaptýrmaya, özel mevzuata göre ruhsatlandýrma, izin ve fiyat verme iþlerini yürütmeye Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðý yetkilidir.
Özel mevzuatýna göre izin veya ruhsat alýnmamýþ ilaç ve terkiplerin üretimi, ithali, satýþý ile ruhsat veya izin alýnmýþ dahi olsa ilaç ve terkiplerin bilimsel araþtýrma amacýyla Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðý ve ilgili kiþinin rýzasý olmadan insan üzerinde kullanýmý yasaktýr.
l) (Ek: 30/5/1997 - KHK - 572/24 md.) Özürlü çocuk doðumlarýnýn önlenmesi için, gebelik öncesi ve gebelik döneminde týbbi ve eðitsel çalýþmalar yapýlýr. Yeni doðan bebeklerin metabolizma hastalýklarý için gerekli olan testlerden geçirilerek risk taþýyanlarýn belirlenmesine iliþkin tedbirler alýnýr.
Teþkilatlanma
Madde 4 - Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðý 3 üncü maddede sayýlan hizmet ve esaslarý bu sistem içerisinde gerçekleþtirmek üzere ülke çapýnda teþkilat kurar veya kurdurabilir.
(Ýkinci fýkra iptal: Ana.Mah. 19.4.1988 tarih ve E.1987/16, K.1988/8 sayýlý Kararýyla.)
Saðlýk Ýþletmesi
Madde 5 - Bu Kanun kapsamýna giren kamu kurum ve kuruluþlarýna ait saðlýk kuruluþlarý, ilgili Bakanlýðýn teklifi ve Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnýn uygun görmesi halinde Bakanlar Kurulu kararý ile kamu tüzelkiþiliðini haiz saðlýk iþletmesine dönüþtürülürler.
Yeterli iþletme büyüklüðünde bulunmayan saðlýk kuruluþlarý tek bir saðlýk iþletmesi altýnda toplanabilir.
Saðlýk iþletmelerinde görevli olan ve mesleklerini serbest icra etmeyen tabipler, Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnýn tespit edeceði usul ve esaslar çerçevesinde ve saðlýk iþletmesi yönetiminin uygun görmesi halinde mesai saatleri dýþýnda kuruluþta özel teþhis ve tedavi yapabilirler.
A) Saðlýk iþletmesinin gelirleri þunlardýr:
a) Saðlýk hizmetleri karþýlýðýnda elde edilen gelirler,
b) Baðýþ ve yardýmlar,
c) Bu þekilde kurumlaþtýrýlan saðlýk iþletmelerine gerek görüldüðünde yapýlacak Devlet desteðinin yanýnda, kuruluþun baðlý olduðu Bakanlýðýn veya kurumun her yýl bütçesine koyduðu personel ve yatýrým ödeneði,
d) Diðer gelirler.
B) Saðlýk iþletmesinin giderleri þunlardýr:
a) Sözleþmeli personel ücreti,
b) Kurum dýþýndan satýn alýnacak her türlü saðlýk ve laboratuvar hizmeti için sözleþmeli personel ve hizmet ücreti,
c) (Ýptal: Ana.Mah. 19.4.1988 tarih ve E.1987/16, K.1988/8 sayýlý Kararýyla.)
d) (Ýptal: Ana.Mah.19/4/1988 tarih ve E.1987/16, K.1988/8 sayýlý Kararýyla.)
e) Saðlýk kuruluþunun tevsii, modernizasyonu, her türlü cihaz ve malzeme tedariki, kurum cihazlarýnýn bakým ve onarýmý ile personelin yurt içi ve yurtdýþý eðitimi ve araþtýrma için gerekli harcamalar,
f) Saðlýk iþletmesinin iþletilmesi ile ilgili diðer harcamalar.
Saðlýk Ýþletmeleri;
a) Kurumlar Vergisinden,
b) Yapýlacak baðýþ ve yardýmlar sebebiyle Veraset ve Ýntikal Vergisinden,
c) Yapacaklarý her türlü muameleler dolayýsýyla Damga Vergisinden,
Muaftýr.
Saðlýk iþletmelerine yapýlacak baðýþ ve yardýmlar her türlü vergi, resim ve harçtan muaftýr. Bu baðýþ ve yardýmlar Kurumlar ve Gelir Vergisi matrahýndan indirilebilir.
Saðlýk Ýþletmesi ile Ýlgili Diðer Personel
Madde 6 - Koruyucu saðlýk hizmetlerinde görevli saðlýk ve yardýmcý saðlýk personeli ile diðer personelin saðlýk iþletmesi kapsamýna alýnma ve mali imkanlarýndan yararlandýrma usul ve esaslarý Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnca tespit edilir.
Sözleþmeli Personel
Madde 7 - (Birinci fýkra iptal:Ana.Mah. 19.4.1988 tarih ve E.1987/16, K.1988/8 sayýlý Kararýyla.)
Ayrýca, özel bir meslek bilgisine ve ihtisasýna ihtiyaç gösteren veya ülke düzeyinde mesleki geliþmeyi saðlayacak Türk uyruklu ve yabancý uyruklu elemanlar da kadro karþýlýðý aranmaksýzýn sözleþmeli olarak çalýþtýrýlabilir.
(Üçüncü fýkra iptal:Ana.Mah.19.4.1988 tarih ve E.1987/16, K.1988/8 sayýlý Kararýyla.)
Sözleþme ile çalýþtýrýlacak personel istekleri üzerine T.C. Emekli Sandýðý ile ilgilendirilir. Bunlarýn emeklilik aylýklarýnýn hesabýnda 657 sayýlý Devlet Memurlarý Kanununun ilgili hükümleri uygulanýr.
Tedavi Masraflarýnýn Tahsili
Madde 8 - Saðlýk iþletmelerinde koruyucu saðlýk hizmetleri dýþýnda teþhis,tedavi ve rehabilite edici hizmetler ücretli olup, saðlýk iþletmesince tahakkuk ettirilen masraflar ilgili kurumca herhangi bir kýsýtlamaya tabi tutulmaksýzýn öncelik ve ivedilikle ve ödeme emri beklenilmeksizin ödenir.
Bütçe uygulamasý dýþýnda olup da herhangi bir sosyal güvenlik kuruluþuna tabi olanlara ait masraflar, ilgili sosyal güvenlik kuruluþuna teblið edilmek suretiyle tahsil edilir.Bu suretle teblið edilen masraflarýn 15 gün içinde ödenmesi zorunlu olup,bu süre içinde ödenmediði takdirde durum mahalli vergi dairesine bir tezkere ile bildirilerek tahsili istenir.
Vergi dairelerince tahsil edilen masraflar, Maliye ve Gümrük Bakanlýðýnca tespit edilecek esaslar dahilinde tahsilatýn yapýldýðý ayý izleyen ayýn sonuna kadar saðlýk kuruluþuna ödenir.
Bu maddenin uygulanmasýnda zaman aþýmý ile ilgili hükümleri hariç 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun ve bu Kanuna dair mevzuathükümleri uygulanýr.
Yönetmelikler
Madde 9 - a) Saðlýk iþletmesinin yönetimi ile çalýþma usul ve esaslarý Bakanlar Kurulunca,
b) Hizmet ve ilaç alma, ilgili kurum ve kuruluþlara ait araç, gereç ve malzemelerin kiralanmasý, devri, gayrimenkullerin kiralanmasý; (...) týbbi araç,gereç ve malzeme yönünden standardý ile týbbi araç ve gereçlerin alýmýnda teknik þartnamelerin hazýrlanmasýndaki kýstaslarýn belirlenmesi; Maliye ve Gümrük, ilgili Bakanlýklarve Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnca müþtereken,
c) Bütün kamu ve özel saðlýk kuruluþlarýnýn tesis, hizmet, personel, kýstaslarýný belirlemeye, saðlýk kurum ve kuruluþlarýný sýnýflandýrmaya ve sýnýflarýnýn deðiþtirilmesine, saðlýk kuruluþlarýnýn amaca uygun olarak teþkilatlanmalarýna, saðlýk hizmet zinciri oluþturulmasýna, hizmet içi eðitim usul ve esaslarý ile saðlýk kurum ve kuruluþlarýnýn koordineli çalýþma ve hizmet standartlarýnýn tespiti ve denetimi ile bu Kanunla ilgili diðer hususlar Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnca, çýkarýlacak yönetmelikle tespit edilir.
Geçici Madde 1 - Saðlýk iþletmesi uygulamasýna geçirilen kuruluþun saðlýk ve yardýmcý saðlýk personeli ile diðer personeli istekte bulunmalarý halinde ve kuruluþun kabulü þartýyla yeni bir atamaya gerek kalmaksýzýn sözleþmeli olarak çalýþtýrýlabilirler. Ancak, memur statüsünden sözleþmeye geçen personel, isteklerihalinde T.C. Emekli Sandýðý ile irtibatlandýrýlýrlar.
Ýlgili saðlýk kuruluþunca sözleþme isteði kabul edilmeyen ya da sözleþme isteminde bulunmayan personel saðlýk kuruluþunun talebi ve kurumlarýnýn uygun görmesi halinde uygun bir kadroya naklolunur. Bu personel yeni bir kadroya atanýncaya kadar durumlarýna uygun iþlerde görevlendirilirler ve eski kadrolarýna ait aylýk, ek gösterge ve her türlü haklarý yeni görevlerinde kaldýklarý sürece þahýslarýna baðlý olarak saklý tutulur.
Geçici Madde 2 - Döner sermayesi bulunan ve yeniden teþkilatlandýrýlmasý öngörülen saðlýk kuruluþlarýnýn döner sermayesi saðlýk iþletmesine aktarýlýr.
Geçici Madde 3 - Genel Saðlýk Sigortasý yürürlüðe girinceye kadar, hiç bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olmayanlar müracaatlarý ve talepleri halinde saðlýk kütüðüne kaydolunur.
Bu suretle kayýtlarýný yaptýranlardan her yýl Bakanlar Kurulunca tespit edilen miktarda prim tahsil edilir. Kayýtlarýný yaptýrmayanlar ile primlerini ödemeyenlerin saðlýk kuruluþlarýndaki teþhis, tedavi ve rehabilite giderleri kendilerinden veya kayýt olduklarý özel sigorta kurumlarýndan tahsil edilir.
Saðlýk kütüðünün oluþturulmasý ve iþletilmesi ile ilgili usul ve esaslarSaðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnca tespit edilir.
Kayýtlarýný yaptýrmalarýna raðmen primlerini ödeyemeyecek kadar fakrü zaruret içinde bulunanlarýn primleri durumlarýnýn mahalli idarelerce tespit edilmesi þartýyla kýsmen veya tamamen sosyal yardým maksadýyla kurulmuþ fon ve kuruluþlartarafýndan ödenir.
Sosyal yardým maksadýyla kurulmuþ fon ve kuruluþlardan saðlanacak mali destek ve yardýmlarla ilgili usul ve esaslar Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýnýn teklifi üzerine Baþbakanlýkça düzenlenir.
Geçici Madde 4 - Genel Saðlýk Sigortasýna geçiþi saðlamak ve hiç bir sosyal güvenlik kuruluþuna tabi olmayan vatandaþlarýn saðlýk giderleri ile ödeyecekleriprim arasýndaki farký karþýlamak amacýyla Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýna baðlý T.C. Merkez Bankasý nezdinde "Saðlýk Hizmetlerini Destekleme ve GeliþtirmeFonu" kurulmuþtur.
A) Fonun Gelirleri:
a) Saðlýk Ýþletmesi uygulamasýna geçirilen saðlýk kuruluþlarýna saðlýk kuruluþunun baðlý olduðu kurum tarafýndan tahsis edilen araç-gereç ile gayrimenkullerin kiralama ve kullanma bedellerinden,
b) Baðýþ ve yardýmlardan;
c) Bakanlar Kurulunun bölgelere göre ve Saðlýk Ýþletmesi uygulamasýna tabi olan saðlýk kuruluþlarýnýn yýllýk müsbet bakiyelerinin % 20'sinden çok olmamaküzere tespit edeceði paydan,
d) Sosyal güvenlik kuruluþlarýndan herhangi birine tabi olmayanlarýn ödeyecekleri veya adlarýna sosyal yardým maksadýyla kurulmuþ fon ve kuruluþlar tarafýndan ödenecek sigorta primlerinden,
e) Bütçeye konulacak ödeneklerden,
f) Saðlýk Ýþletmelerinde ve kuruluþlarýnda hiç kullanýlamayacak durumda olan ve iade edilen araç ve gereçlerin satýþ bedellerinden,
Teþekkül eder.
B) Fonun Giderleri:
a) Fon yönetimi ile ilgili olarak çalýþtýrýlacak sözleþmeli hizmet veya personel harcamalarýndan,
b) Hiçbir sosyal güvenlik kuruluþuna tabi olmayanlardan saðlýk kütüðüne kayýt olanlar için yapýlan teþhis, tedavi ve rehabilite masraflarýndan,
c) Acilen satýn alýnacak veya kiralanacak her türlü mal va hizmet alýmlarý bedellerinden,
d) Prim tahsil hizmetleri için yapýlacak harcamalardan,
e) Hizmetlerin yürütülmesi amacýyla mekanizasyon, otomasyon, eðitim, bilimsel araþtýrma, inceleme ve tanýtým harcamalarýndan,
f) Saðlýk hizmeti ile ilgili diðer giderlerden,
Teþekkül eder.
Fonun tabii baþkaný Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanýdýr. Bu fondan yapýlan her türlü harcamalar, 1050 sayýlý Muhasebei Umumiye Kanunu 2886 sayýlý Devlet Ýhale Kanunu ile 832 sayýlý Sayýþtay Kanunu hükümlerine tabidir.
Fonun iþleyiþine dair usul ve esaslar Saðlýk ve Sosyal Yardým Bakanlýðýncadüzenlenecek bir yönetmelikle tespit edilir.
Geçici Madde 5 - Bu Kanunla ilgili yönetmelikler düzenlenip yürürlüðe konuluncaya kadar, bu Kanuna aykýrý olmayan mevzuat hükümlerinin uygulanmasýna devam olunur.
Yürürlükten kaldýrýlan hükümler
Madde 10 - Diðer kanunlarýn bu Kanuna aykýrý hükümleri yürürlükten kalkar.
Yürürlük
Madde 11 - Bu Kanun yayýmý tarihinde yürürlüðe girer.
Yürütme
Madde 12 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Saðlýk Hizmetleri Temel Kanunu
Hybrid-Şeklinde
