Capoeira (dövüş ve müziğin buluştuğu spor)

[firari]

Capoeira Afrikalı kölelerin Brezilya'ya getirildiği 1600'lü yıllarda, kölelerin aralarında geliştirdiği savunma sanatıdır. Kölelerin savunma sanatları çalışmaları yasak olduğu için, bu sporu geliştirirken müzik ve dansla kamufle etmeyi başarmışlardır ve bu sayede özgürlüklerine kavuşmuşlardır. Capoeira'nın diğer savunma sanatlarından en büyük farkı bu kültürün müzik, dans, etnik şovlar, tiyatral etkinlikler ve akrobasi gibi bir çok öğeyi içermesidir. Capoeira'ya başlayan herhangi bir kişi bu alanlardan istediğinde kendini geliştirmekte özgürdür.
Capoeira, gurubun tişörtü ve "abada" denilen alt eşofmanlarla yapılır. Bele bağlanan renkli kuşak takan kişinin seviyesini belirler.

Capoeira = Tupi Guaraniler (Güney Amerikada yaşamış 4 büyük aborjin kabilesinden biri), küçük botlarıyla ormanı terk edenlere ‘capoeirista’ derlerdi.

Mestre Pastinha’nın dediği gibi “ Capoeira Angola , ilk gelişen capoeira stili , dövüş ve şiddetli dövüştür”. Capoeira çalışanlar ve capoeirayı bilmeyenler arasında göze çarpan, capoeiranın bir spor mu yoksa sadece turistlere gösterilecek folklorik bir dans mı olduğu konusundaki fikir birliği önemlidir. Antrenmanlarda açıkça görüldüğü gibi capoeira çok sık ve ciddi çalışmayı, hamleler aslında yalnızca simule edildikleri için de ruhsal ve fiziksel olarak antrenman yapmayı gerektirir. Capoeira hamlelerindeki şiddet unsuru, bazen ortaya çıkmakla birlikte, ‘gerçekten capoeira oynamak’ demeye izin vermeyecek şekilde ve aslında ciddi bir dövüşün simulasyonu olarak vardır. Capoeirada kurallara uymak diye bir şey yoktur, ancak bu capoeira oyunu olgusunu akışını bilmemek değildir.

Angola stilindeki hamleler, capoeira içinde yapılabilen hamlelerin yalnızca küçük bir kısmını oluştururlar ancak çeşitlenebilmeleri sayesinde uyumlu bir komplekslik yaratırlar. Müzik de yine, hamlelerin sayılarının kısıtlı olmasına karşın yarattıkları çeşitlilik gibi, yalnızca yedi notadan oluşur.
Müzik:

Capoeira dövüş sanatları içerisinde müzikle yapılan yegane modeldir. Bu da, temeli kölelerden gelen capoeiranın, dövüş sporu çalışması yasak olan köleler tarafından kamufle edilmesiyle oluşmuştur. Böylelikle köleler sahiplerini sadece müzik yapıp dans ettiklerini iddia ederek kandırabilmişlerdir. Başlarda müzikle olan ilişki yalnızca atabaque eşliğindedir. Sonraları tek bir tel, bir sopa ve kabaktan yapılan berimbau müziğe eklenmiştir. Ses tele bir sopa yardımıyla vurularak çıkartılır. Kabağın açık kısmının vücuda dayanarak kapatılmasıyla, ve bir taşın telin gerilimini değiştirecek şekilde kullanılmasıyla farklı ses tonları oluşturulur. Bunlara ek olarak içerisinde bir çeşit tohum bulunan ve sazlardan örülerek yapılan caxixi elde sopayla birlikte kullanılmasıyla berimbau tamamlanır.

Önceleri gezgin satıcıların müşterilerini etkilemek amacıyla çaldıkları berimbau, sonradan capoeira sporunun simgesi haline geldi. Tınısıyla capoeira oyununu tanımlar hale geldi. Çalınan ritimler, yavaş, orta yada hızlı, oynanacak oyunun da hangi hızda olacağını belirliyor.

En çok bilinen Capoeira ritimleri: “Sao Bento Grande”, “Sao Bento Pequeno”, “Angola”, “Santa Maria”, “Cavalaria (polis geldiği zaman çalınırdı)”, “Amazonas”, “Iuna”.

Angoleiros döngüsünde, tam bir ritmik set üç berimbau (bas bir gunga, bir medio ve tiz bir viola), iki pandeiro, bir reco reco, bir agogoe ve bir atabaque’dan oluşur. Müzikal bölümün koro döngüsü içinde devam eden bir “landainha” sı (hikaye anlatan müziğe giriş kısmı) vardır. İyi bir capoeirista capoeiranın bütün müzik aletlerini bilmek ve çalabilmek zorundadır.

Oyun:

“Capoeira vücutların bir diyaloğudur, partnerim benim sorularıma cevap veremez hale geldiği noktada ben başarılı olurum” der Mestre Moraes. Capoeira oyunu dostluk çerçevesinde, iki capoeiristanın berimbau'dan izin aldıktan sonra birbirlerinin sordukları karşılıklı sorulardan ve cevaplardan oluşur. Ve başarı herkes döngüye girdiğinde üçte birlik bir çoğunluğun ‘oyunu almasıyla’ gelir.

Kötü niyet:

Capoeira angolanın ana elemanı. Kötü niyet ve “mandinga” (kandırmaca) Angola oyununu daha da tehlikeli bir hale getirir. “Malandragem” (hile, kandırma) ile oyuncu gider, gelir, uzaklaşır, sonra hemen yaklaşır; ginga ile vücut düşmanı aldatır. Capoeira ilişkileri kullanmada diğer savunma sporlarından üstündür. Ve bu özellik sadece antrenmanla kazanılmaz.