Tarihçe

[LastDesiqner]

Erciş adının nereden geldiği ile ilgili çeşitli rivayetler vardır.

I. rivayete göre, Erciş adı Urartu kralı II. Argişti tarafından Erciş'te kurulan Argişti Khinili adlı şehirden gelmiştir.

II.rivayete göre Asur kaynaklarında geçen Urartu kralı Arema veya I. Sardur tarafından kurulan Urartular' ilk başkenti olan Arzaşkun adından gelmiştir.

III.rivayet ise Roma ve Bizans kaynaklarında geçen ve Urartu kralı II. Argistis tarafından kurulan "kadim çağın Arsissa"sı ile ilgilidir. Belirtildiğine göre Erciş adı bu kralın isminden gelmektedir.


Erciş, Doğu Anadolu Bölgesi'nin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Tarih öncesi ve sonrası bir çok kavime yurt olmuştur. Elde edilen bulgular aynı zamanda Erciş'in Bir kültür merkezi olduğunu da ortaya koymaktadır. Sırasıyla Mitanniler'in,Asurlar'ın,Urartular'ın,Kimmerler'in ,Persler'in, Makedonyalılar'ın,Romalılar'ın,ve Sasaniler'in uzun ve kısa süreli hakimiyetlerinde kalan Erciş'in bu dönemlerine ait ilçenin kuzeyinde bulunan "Bağlar Mevkii'nde ve doğusunda bulunan "Karataşlar Mevkii'nde yazılı taşlar bulunmaktadır. "kale" adı altında müstahkem mevkilerden biri olan Zurnakitape ilçenin tarih öncesi dönemlerine önemli bir örnektir.

Hazreti Ömer'in ve Hazreti Osman'ın Halifeliği zamanında İslam Orduları tarafından ele geçirilen Erciş daha sonra Bizanslılar'ın eline geçmiştir.Bir müddet Emeviler'in ve Abbasiler İnde hakimiyetinde kalan Erciş,tekrar Bizanslılar'ın elinde iken bu bölgeye Çağrı Bey'in başında bulunduğu Oğuz Türkleri'nin akını başlar(1018).

1054 yılında bizzat Tuğrul Bey'in başında bulunduğu Selçuklu Ordusu ele geçirilen Erciş,1071 Malazgirt meydan Muharesiyle de tamamıyla Selçuklular'ın hakimyetine girmiştir. Bu dönemde Erciş komşu beyliklerle çıkan savaşlarda sürekli akınlara uğramış,bir defasında da 1208 yılında Gürcüler'in büyük bir ordu ile ilerlemesiyle işgal edilip bütün servetler yağma edilmiş ve halkın bir kısmı esir ve katledildikten sonra şehir yıkılmıştır. İlhanlılar'ın ve Celayirliler'in de hakimiyetine giren Erciş özellikle Ilhanlılar döneminde büyük önem kazanmış ve ilçenin kuzeyinde bulunan Aladağ hükümdarların yaylağı (yazlığı)olmuştur. Ayrıca Tebriz'den Erzurum'a giden ünlü ticaret yolunun buradan geçmesi Erciş'i bölgenin en işlek ve önemli bir şehri haline getirmişti.

Erciş daha sonra Karakoyunlular'ın hakimiyetine girdi. Karakoyunlular Beyliği'nin temeli Bayram Hoca tarafından Erciş'te atıldı. Bayram Hoca "takriben 15 yıl Erciş'te hüküm sürdü. Bayram Hoca'dan sonra Kara Mehmet, Kara Yusuf, İskender, Cihan Şah ve Sultan Hasan Ali hükümdar oldular. 1401 yılında Timur tarafından da işgal edilen Erciş ve çevresi, Cihan Şah'ın başında bulunduğu Karakoyunlular'ın 1467 yılında Akkoyunlular'a yenilmesiyle el değiştirmiş Akkoyunlular'ın hakimiyetine girmiştir. 1503'de de Şah İsmail Akkoyunlular Devleti'ni yıkınca bu defa Erciş Safeviler'in eline geçti 1514 Çaldıran Zaferi'yle Osmanlılar'ın eline geçen Erciş Osmanlılar'ın geri çekilmesiyle tekrar Safeviler 'in hakimiyetine girdi.

16 Eylül 1534'de de Kanuni Sultan Süleyman Erciş'e geldi.Fakat Osmanlı Ordusu'nun çekilmesiyle birlikte Safeviler tekrar Erciş'e geldi ele geçirdiler. 25 Ağustos 1548'de yapılan İkinci İran Seferi ile Van kesin olarak Osmanlılar'ın hakimiyetine girdi. 1551 yılında Şah Tahmasb'a direnen Erciş Kale Beyi Bohtanlı İbrahim Bey ihanet yoluyla öldürüldükten sonra Erciş yeniden Safeviler'in eline geçti. 29 Mayıs 1555 Amasya Antlaşmasıyla Safeviler bu bölgeden çekilmiş, Erciş yeniden kurulan Van Beylerbeyliğine bağlı bir sancak olarak Osmanlı İmparatorluğu'na katıldı.

1914 Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla 12 Mayıs 1915 tarihinde Ermeniler'in Teşvik ve yardumlarıyla Erciş Ruslar tarafından işgal edildi. Bunun üzerine halkın büyük bir kısmı Adilcevaz-Bitlis karayoluyla içerilere çekilmeye başladı. Diyarbakır ve daha ötelere gitmeye çalışan insanların bir çoğu 70 km.'lik Bitlis Deresi'nde hastalık ve kıtlık nedeniyle şehit oldu. 1917 Bolşevik ihtilalarıyla Ruslar buraları Ermeniler'e terkederek ayrıldı. Ermeniler ise yıllarca beraber yaşadıkları, iyilik ve dostluk gördükleri insanları işkence ve katliamlarla yok etmeye başladı.

1918 yılı nisan ayında Erciş Silahlı Kuvvetlerimiz ve milislerimiz tarafından kurtarıldığı zaman nüfusu yok denecek kadar azalmış, her tarafı yıkılmış, yıkılmışharabe bir şehir haline gelen Erciş'i yeniden onarmaya başladı.


..