Dunya Saglik Orgutunun (DSO) verdigi bilgiye gore dunyada 2 milyar insan (toplam nufusun %32'si) vereme yakalanmistir ve her sene tuberkuloz nedeniyle 3 milyon kisi olmektedir. Bu nedenle DSO 1993 yilinda verem hastaligini dunyanin global problemi gibi tanimlanmasini teklif etmistir.
Yasina, milliyetine ve sosyal durumuna bagli olmayarak her insan verem hastaligina yakalanabilir.
VEREM NEDIR?
Verem - insanin akciger veya herhangi bir organina zarar verebilecek kronik hastaliktir.
Hastaligi olusturan mikrop Mycobacterium tuberkulosis'dir. (Tuberkuloz Basili)
VEREM NASIL BULASIR?
Verem mikroplan hava ile bulasir. Verem basilleri genellikle hastalikli insanlarin bogaz ve akcigerlerinde bulunur .Ve bu basiller hastalikli insanin oksurmesi, hapsurmasi ve konusmasi ile havaya atilir. Bu basillerin diger insanlann akcigerine hava yolu ile girmesi sonucunda hastalik baslar. Genelde hasta ile cok yakin temasta olan kisiler verem hastaligina yakalanir.(aile bireyleri, arkadaslar ve is arkadaslari )
Verem hastaligi tabaklar . bardaklar , kagit ve elbiseler ile temas sonucu bulasmaz.
VEREME DAHA COK KlMLER YAKALANIR?
AlDSli Hastalar
Sagliksiz beslenen insanlar
Sosyal durumu dusuk seviyede olan insanlar
Veremli hasta ile beraber yasayanlar
VEREM HASTALIĞINA YAKALANMAK NE DEMEKTİR?
Verem basili insan vücuduna girdikten sonra onun bağışıklık sistemi verem bakterisi ile savaşmaya başlar. Organizmanın koruma vasıtaları verem bakterilerinin çevresinde kapsül (tuberkul) oluşturmakla ona kısmen
hasar vermeğe çalışırlar. Bakteriler yıllarca tuberkulün içinde pasif ve sakin durumda kalabilir.Pasif durumdaki basiller insan organizmasına bir zarar
vermezler ve bulaştıncı değildirler. Bu insanlar verem basilini taşırlar
ama hasta değildirler.
Bu durumda mikroplar organizmaya zarar vermezler ve başka insanlara bulaşamazlar. Bu duruma Verem tasiyiciligi denir. Verem hastalığı deri testi (Mantoux) ile tesbit edilir. Bu test ile basiller vücuda girdikten 6-8 hafta sonra belirlenebilir.
İlk bulaşmadan sonra insanların %90-i tam olarak tedavi edilir. Tüberküllerin çevresinde kalsifikasyon oluşur ve verem basilleri dışarıya çıkamazlar.
VEREM HASTALIĞI NE DEMEKTİR?
Organizmanın direnci herhangi nedenden dolayı (ciddi hastalık, alkol, uyuşturucu bağımlılığı ve b.) zayıflarsa, basiller aktif hale geçer ve çevredeki duvarı zedeleyerek çoğalmağa başlarlar ve Verem hastalığı gelişir. Bu basiller akciğer ve diğer organlara zarar vermeye başlarlar.
Hastalık röntgen ve balgamın muayenesi sonucu belirlenir.
Vereme yakalanmış insan tedavi edilmediği takdirde hastalık ciddileşerek ölümle sonuçlanabilir.
BELIRTILER
Uzun süren öksürük (3 haftadan fazla)
Yüksek olmayan ateş (37,5°)
Zayıflama
Gece terleme
Sürekli yorgunluk
İştahsızlık
Bazen öksürük zamanı kanlı balgam
Verem hastalığı sırasında vücuttaki birçok organ zarar görebilir,ama en çok zarar gören organ akciğerlerdir.
KİMLERİN VEREM TESTİ YAPTIRMASI GEREKİR?
Verem belirtileri olan kişiler
Sürekli verem hastası ile yakın temasta olan kişiler (aile bireyleri, meslektaşlar ve b.)
AİDS' li hastalar, immun sistemi zayıf olan kişiler
İş ve eğitim kurumlarına kabul edilen kişiler
Tedaviye başladıktan 1-2 hafta sonra verem hastası olan insanlar basilleri bulaştırma açısından tehlikeli değildirler.Fakat doktor tarafından yeniden deri testi yapılmalı ve bulaşıcılığin olup olmadığına doktor karar vermelidir.
PROFİLAKSİ ( Korunma )
Verem hastasıyla daha az temasta olmak
İyi beslenmek
Sosyal durumunuzu iyileştirmek
Özel ve genel hijyenik kurallara uymak
Sağlam hayat tarzı sürmek
Çocuklara aşı yapılması (BCG aşısı)
VEREMLE SAVAŞMA YOLLARI
Verem hastaları ilaçlarını düzenli kullanmalıdırlar
Vereme bulaşmış kişiler profilaksik tedavi almalılar
Verem hastasıyla yakın temasta bulunan şahıslar profilaksi tedavi almalılar
Odalar sık sık havalanmalıdır.
Karaciğer vücudumuzun önemli bir organıdır. Karın bölgesinin sağ üst kısmında bulunur.
Karaciğer organizmanın beslenme işlevini düzenler.Besinlerin hazmine
yardımcı olan safra adını verdiğimiz sıvıyı üretir. Karaciğer toksin denilen zararlı maddeleri zararsızlaştırır. Karaciğer enfeksiyonlarla mücadele eden ve kanamayı durduran özel kimyasal maddelerde üretir.
NEDENLER
Hepatit virüsler tarafından oluşturulur.Virüsler çok küçük mikroorganizmalardır , yalnız vücuda girdikten sonra çoğalırlar. Virüsleri ancak çok güçlü mikroskoplar sayesinde görebiliriz.
HEPATİT B
Genelde Hepatit B ölüme sebep olmaz
Hepatit B karaciğeri zedeleyerek, tedavi edilemeyen hastalığa (karaciğer sirozu) neden olabilir. Hepatit B aynı zamanda karaciğer kanseriyle sonuçlanabilir ve bu ölüme neden olur.
Hepatit B virüsünün taşıyıcıları kimlerdir?
Her 10 kişiden 9'unda organizma bir kaç aydan sonra virüsten tam olarak kurtulur.
10 kişiden 1'inde ise virüs organizmayı terk etmez. Bu insanlara hastalığın taşıyıcıları denir ve enfeksiyonu diğerlerine bulaştırabilir.
HEPATİT B VİRÜSÜNÜN BAŞLICA BULAŞMA YOLLARI
• Hepatit B hastalığı olan birisiyle kondomsuz cinsel ilişki sonucu
• Kan transferi sonucu
• Hepatit B olan anneden doğan çocukta
• Sterilize olmayan şırıngaların ve kesici
aletleri kullandığımız zaman
BELİRTİLER
Hepatit B Hastalığına yakalanmış bir insan ilk aşamada hiçbir belirti hissetmeyebilir.
Yorgunluk
İştahsizlik
Mide bulanması, kusma
Karın bölgesinde rahatsızlık
Yüksek ateş
Hepatit B'nin ağırlaşması sonucunda karaciğer disfonksiyonu ortaya çıkar ve aşağıdakılara neden olur:
• Sarılık
• Kaşınma
• Koyu-sarı idrar
• Beyaz dışkı
PROFİLAKSİ
Bazen Hepatitin tedavisi efektif olmadığı için hastalığın koruyucu bakımı
tedaviden daha önemlidir.
Hepatit B'nin bulaşmasını önlemek için aşı vardır. Bulaşmayı önlemek için şunlara mutlaka dikkat edilmelidir:
• Cinsel ilişki sırasında mutlaka prezervatif kullanılmalı
• Diğer insanların kanı ile bulaşmış şırınga ve metal eşyalarla temas etmemeli
HEPATİT A
Hepatit A hastalığının ölüm tehlikesi yoktur.
Hepatit A karaciğere kıa süreli olumsuz etki yapar ve genelde ölümle neticelenmez.
Hepatit A hastalığının kronik taşıyıcıları yoktur.
Hepatit A hastası olmuş insanlarda bu hastalığa karşı uzun süreli bağışıklık oluşmaktadır.
HEPATİT A VİRÜSÜNÜN BAŞLICA BULAŞMA YOLLARI:
Doğrudan hasta olan insandan
• Hasta olan insanın dışkısıyla temas etmiş eşyalardan
• Kirli eller aracılığıyla
Sağlıksız koşullarda bulunan su ve yiyeceklerden
• Temiz olmayan su ve yiyeceklerden
• Temiz olmayan su ile yıkanmış yiyeceklerden
• Yorgunluk
• İştahsizlik
• Mide bulanması, kusma
Mide ağrısı
• Yüksek ateş
• Sarılık
• Kaşınma
• Koyu idrar
• Beyaz dışkı
HASTALIĞIN TEŞHİS EDİLMESİ VE TEDAVİSİ
Hastaliğın belirtileri görüldüğü zaman kısa sürede doktora başvurmanız gerekir. Gerektiğinde doktor kan tahlili yapar ve tedavi uygular.
PROFİLAKSİ
Bazen Hepatitin tedavisi efektif olmadığı için hastalığın koruyucu bakımı tedaviden daha önemlidir.
Hepatit A'nin bulaşmasını önlemek için aşı vardır. Hastalığın önlenmesi için:
• Ellerinizi sık-sık sabunla yıkayın;
• Yalnız kaynatılmış ve temiz su için;
• Meyva ve sebzeleri temiz suyla yıkayın.
Sıtma sık rastlanan parazit enfeksiyonlardan biridir. Her yıl yaklaşık 500 milyon yeni sıtma vakası ortaya çıkar ve bunların 1 milyondan fazlası ölüm ile sonuçlanır.
Azerbaycan'da sıtma salgınları 1994 yılından itibaren başlamıştır. 1995 yılında sıtmaya yakalanma oranı yükselmiş ve 13,135 hasta kaydedilmiştir.Durum kontrol altına alınmış ve hastalık yeterli derejede azalmıştır. 2000 yılında 1,526 hastaya , 2001yılında ise sıtmaya yakalanan hasta sayısı 1081' e gerilemiştir.
NEDENLERİ
Sıtma tek hücreli parazitlerden Plazmodium'un neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalık enfeksiyona yakalanmış dişi Anofeles sivrisineğinin insanı sokmasıyla başlar.
Sivrisinek yumurtalarını beslemek için insanın kanını emer sonra içeriğinde parazitler olan tükürüğünü insanın kanına bulaştırır. Parazitler hızla karajiğere gider ve orada gizlenirler. Karaciğerde sayılan 1000 kat artar. Bu da karajiğerde hüjrelerin zarar görmesine ve hastalığın oluşmasına neden olur.
Kan Damar sisteminde parazitler kırmızı kan hüjrelerine zarar verir ve hemoglobini parçalar. Sonra parazitler tekrar bölünerek yeniden kırmızı kan hüjrelerine zarar verir ve kanda çok sayıda parazitin bulunmasına neden olur. Parazitler başka kırmızı kan hüjrelerinende zarar verir ve bu olay periyodik olarak devam eder.
Sıtma bazen aşağıdaki nedenler ile de bulaşabilir:
• Hamile kadınlardan doğmamis çocuğa
• Hasta insanlarda kan transferi sonucunda
• Şırınga aracılığıyla
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ
Parazit taşıyan sivrisineğin insanı sokmasından 10-16 gün sonra parazitin olduğu kırmızı hücreleri zarar görür. Bu süre içinde sıtmanın belirtileri başlar ve 3
aşamada devam eder:
Hastalığın belirtileri aşağıdaki sırayla devam eder:
• Titreme , 1-2 saat devam edebilir
• Sonra hastanın ateşi yükselir
• Daha sonra (ateş düşünce) hasta çok terler, yorgunluk ve halsizlik hisseder.
Terlemeden sonra hasta kendini iyi hisseder . Ama 2-3 gün sonra belirtiler
tekrar ortaya çıkar. Genellikle belirtiler akşamlan olur. Titreme zamanı hastada:
• Baş ağrısı
• Mide bulantısı
• Kusma olabilir.
HASTALIĞIN BELİRLENMESİ VE TEDAVİSİ
Parmaktan alınmış kan mikroskop altında kontrol edilir. Kanda parazitler varsa teşhis koyulur. Eğer doktor hastada sıtma belirtilerinden şüphelenirse test yapmadan öncede tedaviye başlayabilir.
Azerbaycan'da sıtma 2 farklı ilaçla 17 günde tedavi edilir (3 gün kloritin ve 14 gün primahin)Karajiğerde parazitlerin yok edilmesi için tedavi mutlaka tamamlanmalıdır.
Sıtma tedavi edilmezse veya tedavi tamamlanmazsa aşağıdakilere neden olabilir:
• Ellerinizi ve bacaklarınızı kapatın
• Hava kararmağa başladıktan sonra tüm geceyi kapalı geçirin. Çünkü sivrisinekler bu sürece beslenmeği sever.
• Perde altında yatın
• Sivrisineklerle savaş vasıtaları kullanın.
• Evinize yakın olan su birikintilerini kurutun.
Akut Solum Yolu Hastalığı (ASYH) çeşitli belirtilerle ortaya çıkan şiddetli hastalıklardır. ASYH'ye her zaman yakalanabilirsiniz, özellikle sonbahar ve kış aylarında bu hastalığa yakalanma olasılığı yüksektir. Üşütme, bronşit, akciğerin iltihabı, kulak enfeksiyonları, grip, boğaz ağrısı, sinusit, akut solunum yolu hastalığının çeşitli göstericilerdir. 200 civarında mikrop Solunum Yolu Hastalığına neden olur.
ASYH NASIL BULAŞIR?
ASYH öksürürken, konuşurken, hapşırırken çeşitli bakteri ve virüsler aracılığıyla hava yolu ile bulaşır.
ASYH'nin oluşmasında önemli farklar vardır.
Bakteriyle oluşanlar
Virüsle oluşanlar
BAKTERIYEL ENFEKSİYONLAR:
Tedavi olunmayan virüs enfeksiyonundan sonra gelişir. Vücûdun tek bir yerinde görülür: sinüslar, kulak ve akciğerler de. Aşağıdakılar başlıca bakterial enfeksiyonlardır:
• boğaz ağrısı
• kulak enfeksiyonu
Bakterial enfeksiyonlar zamanı antibiyotikler yardımcı olur.
VİRÜS ENFEKSİYONLARI
Genelde organizmanın çeşitli yerlerini etkileyerek nezle, boğaz , baş ağrası ve kas ağrısı ile ortaya çıkar. Başlıca virüs enfeksiyonları:
• üşütme,
• grip.
Virüs enfeksiyonlarında antibiyotikler yardımcı olmaz.
ASYH'nm BAŞLICA BULAŞMA YOLLARI
ASYH öksürürken, hapşırırken, konuşurken hava aracılığıyla ve çeşitli eşyalara (telefon, kapı kolu ve b.) dokunmakla bulaşır.
BELİRTİLER
Öksürükmek ve hapşırmak
Titreme
Ateş
Burun tıkanması
Terleme
Halsizlik
Boğaz Ağrısı
Burundan boğaza akıntı
Baş ağrısı
Kas ağrısı
TEDAVİ
Genelde ASYH bir kaç gün sürer ve kendi kendine geçer Ama bazı durumlarda ASYH pnemoniye sebep olur. ASYH'ye karşı evde uyguladığınız iyi tedavi bu hastalığın ortadan kalkmasına neden olur.
Evde nasıl tedavi uygularsınız?
Okuldan veya işten döndükten sonra daha fazla dinlenmek. Çok miktarda sıvı almak, su, bitkisel çaylar, meyva suları ve tavuk çorbası gevşekliği giderir.
Organizma yabancı cisimleri ve sümükleri öksürük aracılığıyla solunum yollarından dışarı atar. Öksürük genelde çok iyi gelir ve öksürüğü önlemeye çalışmamak gerekir.
Su, çay ve diğer sıvılar, örneğin meyva suları en iyi öksürük şurubu sayılır. Onlar boğazı yumuşatır, sümük dokuyu nemlendirir. Bu durumda balgam öksürükle daha kolay dışarı çıkar.
Parasetamol ve Aspirin vücûtta oluşan ateşi, vücud ağrılarını ve baş ağrısını oratadan kaldırır.
Üşütmeye karşı kombine olunmuş ilaçların, örneğin safraya karşı (naftizin, galozdin, nazivin) ve antihistaminiklerin (suprastin, tavegil, pipolfen) kullanılması tavsiye edilmez.
ASYH'NİN ÖNLENMESİ
• Mümkünse ASYH'ye yakalanmış insanlardan uzak durmak.
• Öksürme ve hapşırma sırasında ağız-burun bölgesini mendille kapatmak. Dokunduğunuz eşyalarını üzerini dezenfekte etmek.
• Göze, ağıza ve buruna dokunmamak, çünkü enfeksiyon vücuda bu yolla kolaylıkla girer.
• Sağlıklı beslenme, uyuma ve spor yapmak vücudun enfeksiyona karşı direncini artırır. Eğer çocuğu emziriyorsanız ona bulaşması hakkında düşünmek
• Sigara içmemek
• Ellerinizi sık sık sabunla yıkamak
ASYH'NİN CİDDÎLEŞMESİ:
ASYH bazen bronşit, otit, bronşiyal astım ve pnömoni gibi hastalıklara neden olabilir.
PNÖMONİ
Genelde, kızamıkçık, boğmaca, grip, bronşit ve astım gibi ciddi hastalıklardan sonra ortaya çıkar.
BELİRTİLER
• Aniden titreme ve sonra yüksek ateş
• Ağır soluk alma veya fısıltıya hızlı soluk alma.
• Öksürük (çoğu zaman sarı, yeşil, pas renkli, veya biraz kanlı, sümüklü) 2 haftadan fazla devam eder.
• Göğüs kafesinde ağrı.
• Ağır hasta görünümlü
PNÖMONİ OLDUĞUNUZU DÜŞÜNÜYORSANIZ ACİLEN DOKTORA BAŞ VURUN
İshal sık-sık karşılaştığımız hastalıktır. Her sene 1,3 milyar ishal hastalığı ve 1,5 milyon ishaldan ölüm ortaya çıkar.
5 yaşına kadar çocuklar ishale daha çabuk yakalanır. Yaşına bağlı olmadan tüm insanlar ishal olabilir. Orta yaşlı insanlar yılda 4 kez ishal olabilir .
İSHAL NEDİR?
Günde 3'ten fazla dışkılama veya dışkı cıvıklaşmış, su gibiyse ishalden bahsedebiliriz. İshal, genelde 2-3 gün devam eder ve tedavisiz geçer. Uzun bir süre süren ishal başka hastalıklara neden olabilir.
HASTALIĞIN NEDENLERİ
Virüs
Bakteriler Parazitler
Yiyeceklere karşı zaaflık
Kimyasal maddeler (ilaçlar ve başka maddeler)
Başka hastalıklar (karaciğer, qrip ve b.)
İSHALİN BULAŞMA YOLLARI
İshal mikrobik dışkılar vasıtasıyla bulaşır ve organizmaya aşağıdaki
yollarla dahil olur:
• Kirli eller ve eşyalar
• Bulaşmış yemek ve suyla
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ
Dışkılamanın artması
Karnınızda ağrı ve gerginlik
Halsizlik
İştahsizlik
Mide bulanması ve kusma
Dışkıda kan ve sümük( bazen)
İSHALİN AĞIRLAŞMASI
Bazı durumlarda ishal dehidratasyon (vücudun su kaybına) ve ölüme sebep olabilir. Dehidratasyonun belirtileri:
• Susuzluk
• Ağız, dil ve ciltteki kuruma
• Şuur bozukluğu
• Koyu sidik
DOKTORA NE ZAMAN BAŞVURMANIZ GEREKİR?
ishal 3 günden fazla devam ederse
Karında ve anal bölgede şiddetli ağrılar olursa
Dışkıda kan izleri görüldünce
Dışkı siyah olunca
Susuzluk belirtileri oldunca
TEDAVi
İshal, genelde, bir veya iki gün devam eder ve kendi kendine geçer. Gerekli önlemlerin görülmesi dehidratasiyayı önlemek için gereklidir. Önlemler genelde dehidratasyonun ortadan kalkması için gerekli olur. Dehidratasyonu önlemek için hasta su, bulyon, meyva suları, az lifli meyva ve sebzeler almalıdır.
Hasta kahve, alkol, çok şekerli içkilerden ve sütlü maddelerden kaçınmalıdır.
Rehidron - dehidratasyonu önlemek ve onu tedavi etmek için özel sıvıdır. Onu eczaneden alabilir veya evinizde hazırlayabilirsiniz. Bunun için 1 litre kaynatılmış suya 1 çay kaşığı tuz, 8 çay kaşığı şeker karıştırılır.
PROFİLAKSİ
İshalin önlenmesi için genel ve özel hijyenik bakim kurallarına uymanız
gerekir, örneğin:
Tuvaletten sonra
Yemek yapmadan ve yemek yemeden önce
Dışarıdan eve döndükten sonra
Çocukların kirli elbiselerini çıkardıktan sonra ellerinizi mutlaka yikayiniz.
Insandan insana cinsel ilişki vasıtasıyla bulaşan enfeksiyonlar cinsel yolla bulaşmış enfeksiyonlar olarak adlandınlır.Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların sayısı 20'den fazladır.
En fazla karşılaştığımız CYBE:
Sifilis
Gonoreya
Klamidiyazıs
Trikomoniyaz
Kasık biti
Cinsel organların siğilleri Cinsel organların herpesi
AiDS
NEDENLER
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar aşağıda gösterilen 4 tip mikroorganizma tarafından oluşturabilir:
Virüsler
Bakteriler
Parazitler
Mantarlar
Bazı durumlarda hastalık bir kaç mikroorganizma tarafından doğabilir.
BELİRTİLER
Cinsel organlarda kaşıntı ve sızlama
Sidik veya rahim yolunda akıntı
Cinsel organlarda, anus bölgesinde ve ağızda yaralar
Cinsel organlarda, anus bölgesinde siğiller ve üremeler
Cinsel organ bölgesinde pis koku
Ağrılı dışkılama
Hastalığın belirtilerinin kaybolması, hastanın iyileşmesi gelmez. Bir çok mikroorganizmalar pasifleşir ve arasıra aktif duruma olur.
CYBE'nin SONUÇLARI
Tedavi uygulanmazsa aşağıdakılara neden olabilir:
Kısırlık
Pelvis organlarının kronik iltihaplanması
Dış (ektopik) gebelik
Sakatlık
İktidarsızlık
Anne karnında veya doğum sırasında hastalığa yakalanmış çocuklar tehlikeli hastalıklara yakalanır ve zihni gelişmeden geri kalırlar
KİMLERİN YAKALANMA OLASILIĞI DAHA FAZLA?
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara yakalanma olasılığı aşağıdaki hallarda yüksektir
• Cinsel partnerlerin sayısı fazla olduğunda
• Damariçi uyuşturucu kullanıdığmda
• Partnerin yaşam biçimi hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığında
Sizlerin cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara yakalanma olasılığınız varsa ve enfeksiyonun belirtileri görülmedikçe bile devamlı muayene olmanız gerekir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların belirtileri görüldüğünde doktora görünmeniz gerekir.
TEDAVİ
CYBE'nin tedavisi hastalığı doğuran nedene bağlıdır. Bakteri veya parazitlerden oluşan enfeksiyonlar genelde tedavi edilir. Virüslerden oluşan CBYE genelde tedavi edilmez. Tedavinin amacı bu hastalıkları kontrol altına almaktır.
Doktorunuz sizde CYBE'yi teşhis ettiği zaman, sizin bu bilgiyi partnerinize aktarmanız gerekir. Dolayısıyla bu onların teşhis edilmesi ve tedavisini sağlayacaktır. Siz partnerinize bu bilgiyi iletmedikte onlar ciddi hastalık riskine girmiş olur ve sizin hastalığa yakalanma olasılığınız olabilir.
BU HASTALIKLARDAN NASIL KORUNMALI?
Her zaman sağlıklı partner seçin
Kondomları devamlı ve doğru şekilde kullanın
Cinsel ilişkiden sonra cinsel organları sabunla yıkayın
Cinsel ilişki zamanı spermisitleri kullanın
Kadınlarda adet zamanı cinsel ilişkiye girmeyin. Bu sürecede kadınlar CYBE'ye daha çabuk yakalanabilir.
Cinsel ilişkiden sonra tuvalete gidin. Bu halde sidik cinsel kanala girebilecek mikroorganizmaların oranı aşağı olur.
AiDS
AİDS, insanın bağışıklık sisteminin yetersizliği ile oluşan hastalıktır (HİV)
Dünyada HİV'e yakalanmış 42 milyon insan vardır.
Azerbaycan -Sağlık Bakanlığı'nın verdiyi bilgiye göre Azerbaycan'da
HİV'e bulaşmış kişilerin sayısı 457 kişi olarak belirlenmiştir. Bunların
büyük kısmı damariçi narkotik vasıtaları kullanan kişilerdir.
HİV beyaz kan dokularını parçalar ve neticede insanın bağışıklık sistemini zedeler. HİV kişinin bağışıklık sistemini değiştirebilir. HIV enfeksiyon ve diğer hastalıklara karşı direnci azaltır. HfV virüsü vücutta
neredeyse 2-10 sene ve daha fazla saklanabilir.
AİDS'İN BULAŞMA YOLLARI
• Cinsel ilişki sırasında:
Homo****üeller arasında (erkeklerde)
Hetero****üeller arasında
• Bulaşmış kan, şırınga, tıp gereçleri aracılığıyla
• Anneden - çocuğa:
Gebelik
Doğuş
Emzirme zamanı
AİDS AŞAĞIDAKİ YOLLARLA BULAŞMAZ
Yiyecek ve bulaşıklarla
Çamaşır ve nevresim takımlarıyla
Öpüşmekle
Özel hijyenik vasıtaların kullanımı zamanı
Sivrisinek sokması zamanı
Elle selamlaşma, sarılma ve b.
AiDS'in BELİRTİLERİ NELERDİR?
Nedeni belli olmayan kilo kaybı
Nedeni belli olmayan uzunsüreli öksürük
Deri döküntüleri
Yüksek hararet ve gece terlemeleri
Uzun süreli ishal
Lenf bezlerinin şişmesi
Zayıflık ve iştahsizlik
HİV'e YAKALANMIŞ İNSANLARIN TEDAVİSİ
AiDS'in tedavisi yoktur, ama bazı ilaçlar aracılığıyla hastalığın gelişimini aksatabilir ve onu kontrol altına alabiliriz.
Deri organizmanın en büyük organıdır. Deri üç tabakadan - epidermis, dermiş ve derialtı dokudan oluşmuştur. Saç ve tırnaklar derinin değişmiş formudur.
DERİNİN FONKSİYONLARI
• Organizmayı dış etkenlerden korur
• Vücut hararetini düzenler
• Deri vasıtasıyla dokunma, ısı, soğuk ve b. hissedilir
• Deri organizmanın sağlamlığının göstergesidir.
DERİ HASTALIKLARININ BAŞLICA NEDENLERİ
• Bioloji faktörler (bakteriler, mantarlar, bitkiler ve b.)
• Kimyasal faktörler (kimyasal maddeler, tozlar, parmüfler ve b.)
• Fiziki faktörler (ısı, güneş ışınları ve b.)
DERİ HASTALIKLARININ EN ÇOK RASTLANAN BELİRTİLERİ
Döküntü
yara
kuru deri
Nemli Deri
deri renginin değişmesi
dışlanmasından
profilaksi önlemlerinin uygulanmasından oluşur.
DERMATİTİN PROFİLAKSISI
Kontakt dermatitinin proflaksisi hastalığa neden olan maddelerle temasın giderilmesinden oluşur.
DERİNİN MANTAR HASTALIKLARI
Mantar hastalıklarının türetijisi mikroorganizmalardır. Mantar hastalığına bulaşma yollan:
• Mantar hastalığı olan insanlarla temas
• Hasta kişilerin giyejeklerinden yararlanma
• Banyo malzemelerinin ortak kullanımı
• Ortak banyo, soyunma odaları ve b.
• Hayvanlarla temas
• Kontrolsüz antibiyotik alınması
MANTAR HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ
Baş bölgesi. Başın derisinde kepekli, kaşınan, kırmızı halka şeklinde
döküntülerin oluşmasi, bu bölgede saç dökülür ve kellik oluşabilir.
Vücut. Ellerin, .bacakların veya göğüs kafesinin normal derisinde büyük
halkalar görülebilir.
Bacak.Genelde parmakarası bölge zedelenir. Deri kaşmir ve kırmızı
rengde olur
Kasık bölgesi. Deride kaşıntılar oluşur yüzeyi kırmızı renkte olur.
Tırnaklar. Zedelenme zamanı tırnaklar kalınlaşır ve incelir.
MANTAR HASTALIKLARININ TEDAVİSİ
ilaçlar genelde uzun süre alınır (hatta bir kaç ay). Döküntü üzerine bir kaç hafta özel krem sürülür.
MANTAR HASTALIKLARININ PROFİLAKSİSİ
Derinin temiz ve kuru tutulması en iyi vasıtadır
UYUZ
Uyuz ırkına, yaşına bağlı olmayarak tüm dünyada bulunan bir hastalıktır.Uyuz çok küçük kene ile türeyen bulaşıcı deri hastalığıdır
Uyuz keneleri deride çok sayıda izler ve döküntülerle sonuclanan yol açarak, yumurtalarını orada yerleştirirler.
UYUZUN BULAŞMA YOLLARI
Deri ile temas zamanı ve kalabalık ortamda uyuzluk çabuk bulaşır.
Yurtlarda
Çocuk Yuvalarında
Huzurevinde
Banyolarda
Tip merkezlerinde (hastanelerde)
Uyuz kenesi yakın temasta olan insanlar arasında daha çabuk bulaşır
• Arkadaşlar
• Aile bireyleri
• Yurt Ortamı
Çamaşırlar
Nevresim Takımları
• Havlular
• Yataklar
HASTALIĞIN BELiRTiLERi
• Kaşıntı (özellikle, gece )
• Deride küçük, lekeli çizgiler
• Döküntü (Sivilceye benzer döküntüler veya su kabarcıkları)
o Kaşıntı sonuju derinin zedelenmesi
o Kaşıntı yerlerinde derinin zedelenmesi
Uyuza genelde nerelerde rastlanır:
• parmakarası bölgede
• bilek bölgesinde
• koltukaltı bölgede
Uyuzun belirtileri aşağıflaki bölgelerde gözlemlenebilir:
• vücutta
• Cinsel organlarda
• baş ve boyunda
• omuz, avuç ve ayak ucunda
UYUZUN TEDAVİSİ
Tedavi yapılmalıdır:
• tüm aile bireylerinde
• bulaşmış kişilerin jinsel partnerinde
hastalığın belirtileri olmadığı takdirde bile, bulaşmış insanlarla sık sık temasta olabilejek herkeste
BULAŞMAYI ÖNLEMEK iÇiN HASTALIK BELİRLENDİKTEN HEMEN SONRA HERKESİN TEDAVİ GÖRMESİ GEREKİR
• Tedavi yapılan kişi genelde 2- 4 saat sonra bulaşmış sayılmaz
• Kaşıntı haftalarla devam edebilir
• 1-2 haftadan sonra deri döküntüleri temizlenir
• Bulaşmış insanın tüm çamaşırları, yatağı, havluları dezinfekte olmalıdır (yıkanmalı, kurutulmalı ve ütülenrnelidir).
UYUZUN PROFlLAKSlSİ
• Hergün banyo yapmak ve duş almak
• Elleri sık sık yıkamak
• Temiz çamaşır giymek
• Ortak çamaşır kullanmamak
PROFİLAKSİ
• Derinin, saçın ve tırnakların temiz tutulması önemli şarttır, çünkü hastalıkların olusmasina neden olan mikrorganizmalar buradan bulaşabilir.
• Deri normal veya kuru olduğunda nemlendirici, yumşatıcı ve deriyi kurutmayan temizleyici maddelerin kullanılması gerekir.
• Bulaşık yıkadıkça, tahrişedici kimyasal maddeler kullandıkça,
bahçede çalıştıkça, yapraklar temizlendikçe ve elleri
zedeleyebilecek diğer işler görüldüğünde eldiven giyilmesi önerilir.
• Deri konseri ve deride lekelerin oluşmasını önlemek için açık havada bulunduğunuz zaman güneş ışınlarından etkilenmemek için güneşten koruma kremlerinin kullanılması gerekir.
• Deride oluşmuş lekelere, şişlere ve derinin renginin değişmesine dikkat edilmelidir.
DERMATİT
Dermatit derinin iltihaplanması olayıdır.
Kontakt dermatiti sık sık rastlanan hastalıktır. O tahrişedici ve ya allerjen maddelerle direk temas sonucunda oluşur.
Önemli tahrişedici maddelere sabun ve deterjan aittir.
Allerjenlere kauçuk, metaller, süs eşyaları, parfümler, kozmetik maddeler, bitkiler aittir
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ
• Kızartı
• Kaşıntı
• Su kabarcıklar
• Sulu yaralar
DERMATİTİN TEDAVİSİ
Hastalığın nedeninin belirlenmesi ve onun giderilmesi kontakt dermatitinin tedavisinin temelini oluşturur.
Alkol ve uyuşturucu ilaçlar belli bir miktarda alınmasıyla insanın psikoloji ve fiziksel durumuna ve sosyal, aile ve iş faaliyetini olumsuz etkiler oluşturur. Bu zararlı alışkanlık hem fiziksel hem de psikoloji bağımlılığa neden olur. Fiziksel bağımlılık aşağıdaki faktörlerle belirlenir:
• Abstinensiya belirtileri (alkollü içkilerin ve uyuşturucu ilaçların bırakılması zamanı)
• Alkollü içkilerin ve uyuşturucu ilaçların etkisine tolerans! (etkisinin azalması)
• Alkolü içkilerin ve uyuşturucu ilaçların etkisi sonucunda hastalığın oluşması
İLAÇLARA BAĞIMLILIK NEDİR?
insanlar ilaçları onlara olumlu etki yaptıkları için kullanırlar.
Zevkalma duygusu çok güçlü bir duygudur. Eğer sizler zevk alacağınız birşey yapıyorsanız o zaman beyninizde buna karşı bir bağımlılık oluşurve siz sürekli bunu tekrar yapmayı denersiniz Bağımlılık insanın beyin ve davranışlarını etkileyen bir hastalıktır. Zamanla bu ilaçlar insan beynine öyle bir etki yapar ki, onun davranışların kontrol etmeye başlar.
HANGİ İLAÇLARA BAĞIMLILIK OLUŞABİLİR?
İnsanlarda hem yasadışı, hem de doktor tarafından önerilmiş ilaç ve maddelere karşı bağımlılık oluşabilir.
En fazla karşılaştığımız yasadışı maddeler: marihuana, hallusinogenlsr (LSD), uyarıcılar (kokain) va eroindir.
ALKOLİZM NEDİR?
Eğer hafta içinde bir erkeğin aldığı alkolün miktarı 15 doz , kadının 12 veya daha fazlaysa veya, insanın hafta içinde 1 defada aldığı alkolün miktarı en az 5 dozdan fazlaysa o alkolizm hastası olabilir.
Bir doz 340 gr. biraya, 150 gr. şaraba veya 50gr. votkaya eşittir. Alkollü içkilere bağımlılık bir kaç yi! içinde oluşabilir. İlk olarak alkollü içkilere alışkanlık oluşur. Neticede insan alkolün etkisini hissetmek için içkiyi daha çok mikdarda almaya başlar.
Alışkanlık hafızanın kaybıyla sonuçlanır. İnsan içkili olduğu zaman hangi olayların olduğunu hatırlayamaz.
Daha sonra insan aldığı alkolün miktarını kontrol edemediği duruma gelir ve bırakmak istediğinde bu çok zor olur veya imkansızdır.
ALKOL VE İLAÇ BAĞIMLILIĞIN NEDENLERİ?
Velileri alkolik veya uyuşturucu bağımlısı olan şahısların bu alışkanlığı edinmesi ihtimali daha fazladır.
Psikoloji faktörlere aşağıdakılar aittir:
• !ç gerginlik
• Uzun süreli depresyon
• Çözülmemiş problemler
• Gergin ilişkiler ve b.
Sosyal faktörler:
• Yaşıtlardan etkilenmek
• Stresli durumlar
• Alkol ve uyuşturucu almanın toplumda normal algılanması ve b.
• Gereksiz merak durumunda
ALKOLİZMİN BELİRTİLERİ
Alkolü tek başına almak
İçmek için sebep aramak
Normal çalışmak için alkol için Alkol aldıkta agresif haraketler
Yemeğe ilgi göstermemek
Dış görünümüne dikkat etmemek
Sabahları titreme
Şuur bozukluğu
İLAÇLARA BAĞIMLILIĞIN BELİRTİLERİ
Dikkatsizlik
Unutkanlık
İşe veya derse devamsızlık
Moralinizin normalden daha çok değişken veya bozuk olması
Sağılıksız uyku
Paranoya (insanların seni anlamaması duygusuna kapılma)
Daha önce sizleri ilgilendiren konulara ilgi göstermemek
AĞIRLAŞMALAR
• Kalp-damar hastalıkları Sinir sisteminin hastalıkları Karaciğer sirrozu
• Kansere yakalanma ihtimalinin artması
• Mide-bağırsak sisteminin iltihabı (mide bulanması, kusma ve kanama)
• Ereksiyon bozukluğu
• Gebelik döneminde alkollü içkiler almak çocukların doğuştan özürlü olmalarına sebep olur
• Şiddetlenmiş alkol abstinensiyası
• Eroin kullanan kişiler antihijyenik maddeleri kana dahil ederler. Bu kalp, akciğer, beyin diğer organların ciddi zedelenmesine neden olur.
• Bundan başka, aynı şırıngayı kullanmak hastalığa yakalanmanın en hızlı şeklidir. Şu anda bu faktör HİV ve B hepatitine bulaşmaya neden olur.
• Uykusuzluk
• Depresyon
• intihar
• Abstinensiya belirtileri
Abstinensiya belirtilerine aşağıdakılar aittir:
• Yükselmiş tansiyon ve ateş
• Psikoz
• Üşütme
• Karında kramp
• Mide bulanması
• ishal
Alkollü içkiler insanın sağlığına hem sosyal hayatına ciddi etki yapar. Alkol bağımlısı insanlarda;
• işsizlik
• Aile
• Yasal kurumlarla problemlerin yaşanması.
Ölümle sonuçlanmış trafik kazalarının yarısına alkol sebep oiur.
BAĞIMLILIK TEDAVİ EDİLİR Mi?
Evet, ama alkole ve ilaçlara bağımlılığın kronik olduğu ve tekrar ortaya çıkabileceğini unutmamanız gerekir. Tam tedavi görmeniz için azimli olmanız ve ilk tedavi başarısız olsa bile tekrar tedavi almanız gerekir. Tedavinin başarılı olması için ailenizin katkıda bulunması gerekir.
DOKTORA TELEFON AÇMANIZ GEREKEN ACİL DURUMLAR?
Eğer alkol veya ilaç bağımlısı olan insanda şuur bozukluğu, kramp, kanama ve diğer tehlikeli belirtiler gözlemlenirse acilen doktoru aramanız gerekir.
İLAÇ VE ALKOLE BAĞIMLILIĞIN ÖNLENMESi
ABD Alkolizm ve Alkole Bağımlılık Milli Enstitütü'nün tavsiyelerine göre:
• Gün boyu kadının aldığı alkolün miktarı 1 dozdan fazla olmamalı
• Gün boyu bir erkeğin aldığı alkolün miktarı 2 dozdan fazla
olmamalı Bir doz 350gr. biraya, 150 gr. seraba veya 50 gr. votkaya eşittir.
• Gençlerin boş vaktini daha fazla kontrol etmeniz
• Gençleri uyuşturucu ve alkolün etkisi ile ilgili bilgilendirmek
• Eğer doktor tarafından önerilmez ise ilaçların dozunu artırmayı n
• HAYIR DEMESİNİ BİLİN!
Yüksek sıcaklık direk insan sağlığına zarar verebilir. Dünyada her yıl yüksek ateşin etkisinden on binlerce insan hayatını kaybeder.
En ağır ve hayat için tehlikeli durum güneş çarpması sayılır. Klinik belirtilerine göre onu ağır ve hafif diye ayırabiliriz .
YÜKSEK SICAKLIKTAN DAHA ÇOK KİMLER ETKİLENİR?
• Yaşlı insanlar
• Yenidoğmuşlar
• Kan basıncı yüksek olan şahıslar
• Bazı kronik hastalıklara yaklanmış insanlar:
• Kalp
• Endokrinoloji
• Nörolojik
• Aşırı hararetli koşullarda çalışan veya egzersiz yapan şahıslar.
GÜNEŞ ÇARPMASININ HAFİF ŞEKLİ
Bu durum uzun süre (bir kaç gün) sıcak bir yerde kalındığında ve gerekli miktarda sıvı alınmadığı durumlarda ortaya çıkar. Bu esnada organizma uzun süre terleme sonucunda bol sıvı ve tuz kaybedebilir.
BELİRTİLER
• Terleme
• Derinin solgun ve nemli olması
• Kramp
• Yorgunluk ve halsizlik
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Mide bulanması ve kusma
NE YAPMANIZ GEREKİR?
1. Hastayı serin yerde yatırın
Bacaklar vücut seviyesinden yukarıda olmalıdır
2. Hastaya soğuk su verin (alkol verilmez).
Mümkün olduğu takdirde, suya biraz tuz atın
3. Acil yardım çağırın.
Belirtiler önemsenmediğinde veya zamanında acil yardım uygulanmadığı takdirde durumunuz kötüleşebilir.
GÜNEŞ ÇARPMASININ AĞIR ŞEKLİ
Bu durum organizmanın vücut sıcaklığını dengeleyemediyi durumlarda ortaya çıkar. Bunun sonucunda terleme mekanizması bozulur ve organizma kendini soğutmak yeteneğini kaybeder.
BELİRTİLER
Hafif derecede görülen belirtiler ağır dereceli durumda da görülür. Ama en önemli faktör - merkezi sinir sisteminin zedelenmesidir.
Hızla yükselen ateş (40°C ve daha fazla)
Deri kırmızı, sıcak ve kurudur
Şiddetli baş ağrısı
Baş dönmesi
Nabzın hızlanması ve güçlenmesi
Mide bulanması
Halüsinasyon
Yön tayininin bozulması
Garip tavırlar
Şuur bozukluğu
Bayılma
NE YAPMANIZ GEREKİR ?
Hastayı serin yerde yatırın
Bacaklar vücut seviyesinden yukarıda olmalıdır
Kazazedenin vücudunu serinletmek için bütün vasıtaları kullanın
Kazazedeyi serin suyla ıslatın
Serin suyla dolu banyoya sokun
Serin suyla ıslatılmış bezle sarın
Vantilyatör vasıtasıyla vücudu serinletin
Boyun, koltukaltı ve kasık bölgelerinin üzerine buz paketleri koyun
Kaza zedeye bir kaç dakikada bir soğuk, az miktarda tuzlu su vermeniz gerekir (eğer içebiliyorsa).
Acil yardım çağırın.
GÜNEŞ ÇARPMASINA KARŞI PROFlLAKSİ
• Yüksek sıcaklıkta uzun süre kalmaktan kaçının
• Yüksek sücaklükta ve havasız ortamlarda şiddetli fiziksel haraket ve ağır iş görmekten kaçının
• Sıcak havada kalın giymeyin
• Güneş altında durmayın
• Fiziksel iş yapmadan önce 400-500 mi sıvı içmeniz tavsiye edilir
• Fiziksel iş yaparken 200-300 mi sıvı içmeniz tavsiye edilir.
Hastaliklar Hakkinda Genel Bilgiler
Normal
