Genel olarak fotoğraf makineleri kutu makineleri 35 mm. makineler refleks makineler katlanan körüklü makineler minyatür makineler basın fotoğraf makineleri stüdyo (atölye) makineleri teknik fotoğrafçılık sualtı makineleri instamatik makineler Polaroid makineler otomatik ve yarı otomatik vb. gibi çok değişik tipte ve çok değişik karakterdedir. Görülüyor ki bu bakımdan fotoğraf makinelerini genel olarak sınıflandırmak oldukça güçtür.
Şimdiye kadar yapılan sınıflandırmalar genellikle boyutlarına kullanılış şekil ve amaçlarına özel karakterlerine göre olmuştur. Bu sınıflandırmalar içinde en iyisi yine boyutlarına göre yapılan sınıflandırmalardır. Kitabımızda esas sınıflandırmayı boyutlarına göre yapacak ve değişik karakterdeki ve muhtelif tipteki makineler hakkında gerekli bilgileri genel olarak bu sınıflandırma içinde vereceğiz. Fotoğraf makineleri boyutlarına göre sınıflandırmada büyük orta küçük boy ve minyatür fotoğraf makineleri olmak üzere dört guruba ayrılırlar.
9 x 12 cm. 13 x 18 cm. ve daha büyük boyutlarda görüntü veren ve çoğu zaman tabaka film kullanılan makinelerdir. Büyük agrandisman yapabilme olanağı veren bu makineler profesyonel fotoğrafçılar tarafından mimari fotoğrafları endüstri fotoğrafları reklam ve basın fotoğraflarıyla portre fotoğrafları çekmek için kullanılır.
Büyük boy fotoğraf makinelerini kendi aralarında sabit ve taşınabilir büyük boy fotoğraf makineleri olmak üzere iki kısma ayırmak icap eder.
Ağır olduklarından elde taşınarak kullanılmaları olanaksız olduğundan kullanılırken kesinlikle ayak üzerinde bulunması gereken makinelerdir. Stüdyo (atölye) makineleri teknik ve process makineleri bu tip makinelerdir. atölye makineleri isimlerinden de anlaşılacağı gibi profesyonel fotoğraf atölyelerinde kullanılan makine tipleridir. Kullandıkları materyal boyutları 65 x 9 cm.den 20 x 25 cm kadar değişir.
A. Alt tablanın hareketi ile körük uzamasını kontrol düğmesi
B. Arka kısmın eğilişini ayar eden düğme
C. objektif düzlemini tutan kelepçe
D. objektif düzlemi (objektif ve obtüratör bu düzlem üzerindedir)
E. Ön kısım hareketlerini kontrol düğmesi
F. Enstantane ayarı
G. Objektif düzleminin öne arkaya yatışını ayarlayan düğmeler
H. ''Tablo üzerinde körük uzamasını istenilen yerde tespit düğmesi
I. Objektif
J. Tablanın uzaması.
Tabla kısmı arka kısmı körük kısmı ve objektif taşıyıcı kısmını taşıyan kısımdır. Muhtelif makine tiplerinde çok değişik şekillerde olur ki en yaygın kullanılan şekilleri düzlem ve tek ray tipleridir.
Atölye fotoğrafçılığında çok küçük enstantaneler kullanılmaz. Konu daima istenilen sürece hareketsiz kalabildiğinden uzun süreli pozlar verilebilir.
Bu nedenle atölye makineleri objektiflerinin nispi açıklıklarının fazla olmasına sebep yoktur. Ve atölye makinelerinde körük yardımıyla objektif film arası uzaklığı istenilen şekilde ayarlamak mümkün olduğundan çok değişik odak uzaklıklı objektifler kullanılabilir. Birçok durumda orta boy bir atölyede biri portre fotoğrafları için 35 cm. ve diğeri gurup ve tam boy fotoğrafları için l5 veya 20 cm. odak uzaklıklı iki objektif bütün işi görebilir. Bazı bir iki özel kullanış yeri hariç atölye makinesi objektifleri için obtüratör zorunlu değildir. objektif önündeki siyah objektif kapağı çıkarılarak yeterli poz süresinden sonra yerine takılması bu görevi görür. Günümüzün modern atölye makinesi obtüratörlerinin hemen hepsinde makine gövdesinde diyafram tipi bir obtüratör ve bir deklanşör bağlantısı vardır.
Basın fotoğrafçılığında 35 mm ve roll film reflex makineler yaygın olarak kullanılırsa da haber fotoğrafçılığında görüntü boyutu daha büyük olan basın fotoğraf makineleri kullanılır:
A. Vizör basma penceresi
B. Perde obtüratör kurma yeri
C. Enstantane hızları ayar yeri
D. Telemetre ile bağlantı vizör
E. Flaş bağlantı prizi.
F. Çabuk doldurmalar için yaygı magazin yerleştirme kısmı
G. Makine kapatma kelepçesi
H. Objektif düzleminin yükseliş ve eğilişini kontrol düğmesi
J. Tabla kısmı
K. Netleştirme düğmesi.
L. Optik vizör penceresi.
M. Tetelemetre penceresi.
N. Netleştirme halkası.
O. Değiştirilebilir objektif ve diyafram tipi obtüratör
P. Elle kavrama kablosu ve gömme deklanşör kablosu.
R. Spor vizör.
S. Değiştirilebilir objektif düzeni.
T. Objektif kilidi.
U. Objektif düzlemini tabla üzerinde kilitleme mandalı
V. Roll film magazin
Q. Roll film kullanıldığı zaman film çevirme kolu.
W. Magazin kilidi
Bu tip makineler daha çok basın ve reklam fotoğrafçılarının kullandığı makinelerdir. Elde kullanılabildikleri gibi gerekince bir ayak üzerinde de kullanılabilirler. Taşınabilir büyük boy fotoğraf makinelerinde genellikle 6 x 9 9 x l2 ve l0 x l25 cm. boyutunda tabaka film kullanılır. Fakat bir adaptör yardımıyla roll film kullanmaları mümkündür.
Yapı olarak stüdyo makinelerinden daha ufak olup yanlarında elle tutacak yerleri kabzaları vardır. objektif kısmı alttaki bir tabla üzerindeki raylar üstünde hareketlidir. Stüdyo makinelerinden farklı tarafları arka kısımda netlik ayarının yapılması için buzlu cam yoktur. Birçoklarında ayak üzerinde stüdyo çalışmaları yapıldığı hallerde kullanılmak üzere buzlu cam takma yeri vardır.
Genellikle makine elde kullanıldığı durumlarda buzlu cam üzerinde netlik ayarı yaparak çalışmak olanaksızdır. profesyonel basın fotoğrafçıları genellikle metre ayar sistemine göre çalışmayı çabukluk bakımından tercih ederler. Bu tip makinelerin çok gelişmiş çeşitleri ve en kusursuz vizör sistemleri olan tipleri vardır. Taşınabilir büyük boy fotoğraf makinelerinin birçoğu değişebilir objektiflidir. Normal objektifleri genellikle l0 cm. ile 138 cm. odak uzaklıklı objektiflerdir. Obtüratörleri ise 1/1000 saniyeye kadar küçük enstantaneleri verebilen obtüratörlerdir.
45 x 6 6 x 6 6 x 9 cm. boyutunda görüntü veren bütün fotoğraf makinelerini bu gurupta toplayarak genel karakterlerini inceleyip sonra kendi aralarında ikinci bir sınıflandırma yaparak genel olarak gerekli bilgileri vereceğiz. Orta boy fotoğraf makinelerinin görüntü boyutları oldukça tatminkar olup kontak baskılarda tatmin edici pozitifler verirler. Agrandisman her zaman için kesin bir ihtiyaç değildir.
Genellikle 50 mm.den 1.35 mm.e kadar değişen odak uzaklıklı objektiflere sahiptirler ki bu nedenle uzak mesafe fotoğraflarının çekiminde de başarılı olurlar. Bu sınıfa giren fotoğraf makinelerinin bir kısmında objektif değiştirmek mümkündür. Bir kısmının objektifleri değişebilir değildir. Pek çoğunda refleks bir vizör veya telemetre vardır ve genellikle iris diyaframlıdırlar. Orta boy fotoğraf makineleri arasında kutu makineler katlanabilen makineler çift objektifli refleks makineler tek objektifli refleks makineler şeklinde bir guruplandırma yapılabilir.
Fotoğraf makinelerinin en basit ve en ucuz olan tipidir. Madeni veya bakalit bir gövdesi olup ince veya kalın makara roll film kullanırlar. objektifleri bizde fiks-fokus (fiks net)olarak bilinen içbükey-dışbükey mercekten ibaret olup genellikler hiçbir objektif düzeltilmesi yapılmamıştır. f/11 ile f/16 arasında bir objektif açıklığına sahiptir. Fiks net olduklarından 30cm den sonsuza kadar net bir görüntü verirler. Ayrıca bir netlik ayarı yapmaya gerek yoktur. Delikli veya giyotin şeklinde çok basit bir obtüratör sistemleri vardır. Biri yatay ve biri de dikey fotoğraflar için ufak bir görüntü veren basit bir ayna-mercek vizörleri vardır. Açık havada iyi ışık koşullarında kullanılırlar.
Bizde körüklü makine olarak bilinen eski tip portatif makinelerdir. Çoğu körüklü makineler 6 x 9 boyutunda görüntü verirler. Daha sonraları yapılan körüklü tip makinelerde 6 x 6 46 x 6 4 x 4 ve 24 x 36 mm. boyutunda görüntü verirler. Makine kapağı kapalı iken körük katlanmış haldedir. Ve kapağın açılmasıyla körük uzar ve kapak makine tablası haline gelir. Körüğün ön kısmında objektif taşıyıcı kısım vardır ve 13 cm.ye kadar odak uzaklıklı objektif taşırlar. Bazı tiplerde objektif taşıyıcı kısım tabla vazifesi gören kapak üzerinde öne arkaya sağa sola aşağı ve yukarı hareketlidir. Voigtlander ve Zeiss firmaları bu tip makineleri en çok ve en değişik modellerle imal eden firmalardır.
İlk defa 1928 yılında Almanya'da Franke ve Haidecke firmaları tarafından imal edilen çift objektifli refleks makineler (Twin Lens Reflex -TLR) o günden bugüne kadar büyük gelişmeler kaydederek şimdiki en beğenilen ve en çok kullanılan makine tipi halini almıştır. Film üzerine düşen görüntünün vizör mat camında aynen görülmesi ve iyice incelenebilmesi netlik ayarının titizlikle ayarlanabilmesi mat vizör camında görüntünün fotoğraf çekerken ve çektikten sonra kaybolmaması ve ayrıca 35 mm.lik makineler kadar çabuk fotoğraf çekmeğe uygun olmaları nedeniyle kullanma olanakları çok fazladır.
Çift objektifli refleks makineler üst üste konulmuş iki kamera gibi düşünülebilir.
Bu iki kameradan biri netlik ve çerçeveleme ayarının yapılmasına diğeri ise fotoğrafın çekilmesine yarar. Üstteki objektifin karşısına 45° açı ile bir ayna yerleştirilmiştir. Bu ayna görüntüyü makinenin üst tarafında bulunan vizör mat camına yansıtır. Bu yansıma sayesinde görüntü stüdyo makinelerindeki gibi baş aşağı değil de düz olarak görülür. Alttaki objektif ise asıl fotoğrafın çekilmesini sağlayan objektiftir. Bu iki objektif birbirlerine o şekilde bağlanmışlardır ki makine hangi uzaklığa ayar edilirse edilsin alttaki objektifin film yüzeyine olan uzaklığı üstteki objektifin vizör mat camına olan uzaklığına daima eşit olur. Böylece vizör mat camında görülen netlik veya netsizlikler aynen film üzerine çıkarlar.
Genellikle ayar objektifinin nispi açıklığı çekme objektifinin nispi açıklığından daha fazla yapılır ki bu sayede mat camdaki görüntü daha aydınlık olur ve hem de en ufak netsizlik fark edilebilir hale gelir. Çift objektifli refleks makinelerin görüntüleri kare şeklindedir ki bazı kimselere göre kompozisyon bakımından çok faydalı bazılarına göre ise sakıncalıdır. Bu makinelerin sakıncaları vardır. Örneğin. 35 mm.lik makinelere oranla daha ağırdırlar. Objektif nispi açıklıkları genellikle 1: 28 ile 1:35 arasındadır ki bu da 1:1.1 ve 1:2 gibi daha büyük nispi açıklığa sahip diğer makineler yanında bir sakınca sayılabilir.
Tipik bir katlanabilir rol film makinesinin ana hatları ve kontrol kısımları:
A. Flaş takma yeri
B. Körük kısmı açma düğmesi
C. Alan derinliği göstergesi
D. Körük ve objektif düzlemini taşıyan kollar
E. Flaş kablosu bağlantı yeri
F. Netlik ayar halkası ve mesafe ölçeği
G. Film çevirme düğmesi
H. Deklanşör düğmesi
I Vizör penceresi
J. Obtüratör kurma kolu
K. Kablo deklanşör takma yeri
L. Senkronize ayarı ve geciktirme düzeni kolu
M. Vizör bakma penceresi
N. Film poz numaralarının görüldüğü pencere
A. refleks görüntü buzlu camı (verdöpol)
B. Duyarlı netlik için büyüteç.
C. Kayış takma yeri
D. Enstantane diyafram açıklıkları değerleri için pencere
E. Ayar ve çekme objektiflerini taşıyan objektif düzlemi
F. Makara düğmesi
G. Metraj ayarı cetveli
P. Metraj ve netlik ayar düğmesi
I. Üst kapak
J. Arka çerçeve vizör
K. Üst kapak ön penceresi (açılınca çerçeve vizör öne olur)
L. Film sayıcısı
M. Obtüratör hızları çarkı
N. Film çevirme düğmesi
O. Otomatik düğmesi
P. Kablo deklanşör takma yeri
Q. Poz otomatiği
R. Görme objektifi (ayar objektifi)
S. Aksesuarlar için bayonet halkası
T. Diyafram açıklıkları çarkı
U. Çekme objektifi
V. Senkronizasyon yeri
W. Flaş kablo ayağı
X. Arka mandalı
Y. Ayak takma vidası
Her Yönüyle Fotoğraf Makinası...
kutu makineleri
Normal
