bilgisayar ansiklopedisi

Kaynak : Bilgisayar Dershanesi

Püf Noktaları

YENİ BİLGİSAYAR KULLANICILARININ DİKKATİNE!

İyi bir kullanıcı olmak istiyorsanız, aşağıdaki püf noktalarını göz önüne almaya çalışın. Belki bilgisayar öğrenmeniz kolaylaşır, kim bilir belki de hayatınız kolaylaşır?

Ø Umutsuzluğa kapılmayın. Herkes bilgisayar kullanabilir (özellikle gençler). Biraz sabır biraz sebat (bunlar da gençlerde bulunmuyor) yeterlidir.

Ø Kendinizi durdurmayın. “Yapamam” diye düşünüyorsanız bir süre sonra sahiden de yapamadığınızı görürsünüz. İnsan en kolay işi bile, abartırsa dünyanın en zor işi haline getirebilir!

Ø Her şeyi birden öğrenmeye çalışmayın. Belki bir süre çok az bir bilgi ile idare edebilirsiniz. Önce bir öğrenimden geçip bilgisayar kullanacak değilsiniz. Kullana kullana, deneye yanıla öğreneceksiniz.

Ø Denemekten ve yanılmaktan korkmayın. Bilgisayarın orasını burasını karıştırıp, programlar arasında kaybolmaktan çekinmeyin (Yine de kibrit çöpü ile CD-ROM sürücünüzü karıştırmasanız iyi olur).

Ø Somut düşünmeye çalışın. Kullanım kitapları ile kılavuzlar, genel ve kavramsal bilgiler içerirler. Siz her zaman okuduklarınızı somuta indirgeyerek pratik olmaya çalışın.

Ø Mükemmeliyetçi olmayın. Zaten bilgisayarlar da mükemmel değil.

Ø Beklentileriniz büyük olmasın. Bilgisayar kullanınca hemen harikalar yaratmaya başlamayacaksınız ki!

Ø Paniğe kapılmamaya çalışın. Hatadan çok, hata durumlarındaki panik tehlikelidir.

Ø En aptalca soruları bile sormaktan çekinmeyin. Yoksa öğrenemezsiniz.

Ø “Bilgisayarcı”lara karşı dikkatli olun. Size her şeyi 15 dakika içinde anlatmaya kalkan, anlamadığınızı görünce de için için sinirlenen teknik adamlar, kafanızı karıştırabilir. Aldırmayın.

Ø Teknik terimlerden ürkmeyin. Sadece teknik adamlar değil eski kullanıcılar da, yanınızda kuş diline benzer bir dil kullanarak kendinizi cahil hissetmenize sebep olabilirler. Kullandıkları terimler önünüzde aşılmaz bir engel gibi durmasın; böyle konuşmak veya bu terimlerin hepsinden anlamak şart değildir.

Ø Her bir kısaltmanın ne anlama geldiğini sorun. Birisi “PCI kartını AGP ile değiştirince D3D’nin daha iyi çalıştığını” söylerse, tek tek her bir kısaltmanın ne demek olduğunu sorun. Aksi taktirde kısaltmalar cehenneminde cayır cayır yanarsınız.

Ø Bilgisayar kullanmak için “bilgisayarcı” olmak gerekmez. Önemli olan neyi ne kadar öğrendiğiniz değil, bilgisayarda işinizi görüp göremediğinizdir.

Ø Kullanıcının halinden kullanıcı anlar. Tıpkı birbirlerine şikayetlerini anlatan hastalar gibi. Çoğu zaman size en büyük yardımı, daha önce benzer sorunları yaşamış, bir parça daha tecrübeli bir başka kullanıcı yapacaktır.

Ø Bilgisayar başında bol bol eğlenin, oynayın. Ama ne bilgisayar sizin için kendi başına bir amaç olsun, ne de oyunlar..

Kaynak : Bilgisayar Dershanesi

169 Madde ve 11 Çözümlü Soru ile Word Dünyası’nda Bir Gezinti



· Word’ün kolaylıkları şunlardır:

a) Hatalı kelime yazılırsa, düzeltme

b) Kısaltma terimler yazarsak, normal halini otomatik olarak verme

c) Yazıya ve sayfaya çerçeve

d) Yazıya tram, zemin, gölge verme

e) Sözcük sayımı

f) İçindekileri otomatik olarak oluşturma

g) Başlıklara işaret (Yer imi) verme

h) Gazete yazıları şeklinde yazma imkanı

i) Süslü yazılar, yazma imkanı

j) Alt simge ve üst simge yazma. H2O

k) Tablo

l) Bilgileri sıralama

m) Sayfayı sütunlara bölme

n) Her sayfada olan bilgiyi, bir kere yazıp, tüm sayfalarda görme

o) Makrolar yardımıyla otomatik işlemler gerçekleştirme

p) Şablon oluşturma ve kullanma

· Makro mantığı, DOS’taki BAT uzantılı dosyalara, Windows’taki kısayollara benzer.

· Word’ü başlatmak için Başlat-Programlar-(Microsoft Of fice) -Word

· Araç çubukları menülerin altında görülür. Eğer görülmüyorsa Görünüm menüsü yardımıyla geri getirilebilir.

· Word’da en sık kullanılan araç çubukları,

a) Çizim

b) Biçim

c) Standart

· Standart Araç Çubuğu: Her programda olması gereken seçenekleri üzerinde bulundurur.

a) Yeni: Yeni bir dosya oluşturmak için kullanılır.

b) Aç: Daha önce oluşturulmuş bir dosyayı çağırmak için kullanılır.

c) Kaydet: Yeni oluşturduğumuz bir dosyayı ya da içinde değişiklik yaptıımız bir dosyayı diske kaydetmek için kullanılır.

d) Yazdır: Çalışmayı yazıcıya göndermek için kullanılır.

e) Baskı Önizleme: Yapılan çalışmanın yazıcıdan nasıl çıkacağını görmek için kullanılır.

f) Yazım ve Dilbilgisi: Metindeki yazıların doğruluğunu kontrol eder. Yanlış olan kelimeler varsa, bizi uyarır.

g) Kes: Seçilen kelime, cümle veya paragrafı başka bir yere taşımak için kullanılır.

h) Kopyala: Seçilen kelime, cümle veya paragrafı kopyalamak için kullanılır.

i) Yapıştır: Kesilen veya kopyalanan kelime, cümle veya paragrafı belirttiğimiz yerde görmek için kullanılır.

j) Biçim Boyacısı: Metne ait biçim özelliklerini kopyalar.

k) Geri Al: Son yapılan işlemi geri alır.

l) Yinele: Son yapılan işlemi tekrarlar.

· Biçim Araç Çubuğu: Yazının biçimi ile ilgili ayarlamalar bu çubuk üzerinden yapılır.

a) Stil: Yazının başlık, alt başlık, dipnot vb. gibi özelliklerini bildirmek için kullanılır.

b) Yazıtipi: Yazının şeklini belirlemek için kullanılır.

c) Yazı puntosu: Yazının büyüklüğünü belirlemek için kullanılır.

d) Koyu: Yazıyı koyu yazmak için kullanılır.

e) İtalik: Yazıyı yatık yazmak için kullanılır.

f) Altı Çizili: Yazıyı altı çizili yazmak için kullanılır.

g) Sağa Hizala: Yazıyı sağa hizalı yazmak için kullanılır.

h) Sola Hizala: Yazıyı sola hizalı yazmak için kullanılır.

i) İki Yana Hizala: Yazıyı iki yana hizalı yazmak için kullanılır. Bu sayede başlangıç ve bitiş noktaları aynı olur.

j) Numaralandırma: Paragrafa numara vermek için kullanılır.

k) Girinti Ayarları: Sağ, sol girinti ayarları için kullanılır.

l) Kenarlıklar: Yazıya çerçeve vermek için kullanılır.

m) Vurgu: Yazıyı fosforlandırmak için kullanılır.

n) Yazıtipi rengi: Yazının rengini ayarlamak için kullanılır.

· Çizim Araç Çubuğu: Çizim işlemlerinde kullanılır. Numaralandırma: Paragrafa numara vermek için kullanılır.

a) Çiz: Çizimle ilgili seçenekleri içerir.

b) Nesneleri Seç: Çizimdeki nesneleri işaretlemek amacıyla kullanılır.

c) Serbest Döndür: Şekilleri elle çevirmek için kullanılır.

d) Otomatik Şekil: Hazır çizimleri belge içerisinde kullanmak için kullanılır.

e) Çizgi: Çizgi çizmek için kullanılır.

f) Ok: Ok ucu çeşitlerine buradan ulaşılır.

g) Dikdörtgen: Dikdörtgen çizmek için kullandığımız araç.

h) Oval: Oval çizmek için kullandığımız araçtır.

i) Metin Kutusu: Rahat yer değiştirmek istediğimiz metinleri, metin kutusu içine yazmalıyız.

j) Word Art Ekle: Süslü yazılara ulaştığımız yer.

k) Dolgu Rengi: Tram ve dolgu vermek için kullanılır.

l) Çizim Rengi: Çizimle ilgili rengi belirlemek için kullanılır.

m) Çizgi Stili: Çizgi biçemini yani türünü belirlemek için kullanılır.

n) Kesik Çizgi Stili: Kesik çizgi türünü belirlemek için kullanılır.

o) Ok Stili. Ok türünü belirlemek için kullanılır.

· En çok kullanılan yazı tipleri şunlardır:

a) Arial Black: Düz ve Etli

b) Arial: Düz

c) Times New Roman: Tırnaklı

d) Courier: Daktilo

e) Symbol: Yunan harfleri (Matematik sembolleri)

f) Wingdings, Webdings: Şekil

· Word’de kullanılan Kısayol Tuşları şunlardır:

a) Ctrl+A: Biçim Araç Çubuğu-Altı Çizili

b) Ctrl+B: Düzen-Tümünü Seç

c) Ctrl+C: Düzen-Kopyala

d) Ctrl+F: Düzen-Bul

e) Ctrl+Alt+G: Düzen-Git

f) Ctrl+H: Düzen-Değiştir

g) Ctrl+N: Dosya-Yeni

h) Ctrl+O: Dosya-Aç

i) Ctrl+P: Dosya-Yazdır

j) Ctrl+S: Dosya-Kaydet

k) Ctrl+V: Düzen-Yapıştır

l) Ctrl+X: Düzen-Kes

m) Ctrl+Y: Düzen-Yinele

n) Ctrl+Z: Düzen-Geri Al

· Windows’taki Başlat-Bul’un görevi dosya bulmak iken, Word’deki Düzen-Bul’un görevi kelime bulmaktır.

· Windows’taki Tümünü Seç’in görevi tüm klasör ve dosyaları seçmek iken, Word’deki Tümünü Seç’in görevi yazıları seçmektir.

· Shift tuşunu seçmek için kullanırız. Shift tuşu ile birlikte ok tuşları yardımıyla, yazıları fare kullanmadan seçebiliriz.

· Üst simge ve alt simge yazmak için Biçim-Yazıtipi-Üst Simge/Alt Simge (H2O - a2)

· a2 yazmak için 2’yi seçip, Biçim menüsünden Yazıtipi seçeneğine gireriz. Oradan üst simgeyi seçip tamam deriz.

· Biçim-Yazıtipi seçeneğinden yazıtipi ve yazıtipi stili de ayarlanabilir. Yazının büyüklüğü, koyu, altı çizili, italik olması hem bu seçenekten, hem de Biçim Araç Çubuğu’ndan ayarlanabilir.

· Biçim-Paragraf ile satır aralığı belirlenir.

· Biçim-Madde İmleri ve Numaralandırma seçeneği ile paragraflara numara ya da işaret verebiliriz.

· Biçim Araç Çubuğundaki Madde İmleri ve Numaralandırmaya ait simgelerden yapabiliriz. Eğer istediğimiz simge seçili durumda değilse özelleştir diyoruz ve istediğimizi seçip “Tamam”ı tıklıyoruz.

· Biçim menüsündeki Kenarlıklar ve Gölgelendirme Seçeneği ile yazdığımız yazıya bir çerçeve ekleyebiliriz. Ya da yazıya bir gölge vermek istiyorsak kullanabiliriz. Kenarlık vermek için Kenarlıklar ve Tablo Araç Çubuğu da kullanılabilir.

· “Gölge vermek için Kenarlıklar ve Gölgelendirmeyi seçip, Gölgelendirme seçeneğinden renk ve tram oranını belirleyerek TAMAM deriz.

· Biçim Menüsü Sütun ile sayfaları birden fazla sütunlara bölebiliriz.

· Biçim Menüsü Sekmeler ile yazıyı sütunlar halinde yazmak istediğimiz zaman bunun en kolay yolu duraklar belirleyip imleci o noktalara getirmektir. TAB tuşu yardımı ile işlerimiz çok kolaylaşır. ATP harcamaktan kurtulmuş oluruz.

· Duraklara iki yoldan ulaşabiliriz;

1. Biçim/Sekmeler

2. Cetvelin üzerinde istediğimiz noktalara tıklamak

· Ayrıca Biçim/Sekmelerde “öncü”ler yardımıyla peşpeşe noktaları da ...... otomatik olarak yazdırabiliriz.

· Durakları kaldırmak için ise;

1. Biçim/Sekmeler de iken Temizle

2. Cetvel üzerindeki TAB işaretini aşağı doğru hareket ettirmek

· Biçim Menüsü / Başlangıcı Büyüt yardımıyla paragrafın ilk harfini büyütebiliriz. Kaç satır olacağı seçilip TAMAM denir. Bu yazı türü gazetelerde çok kullanılır.

· Dosya/Yeni yardımıyla yeni bir dosya oluşturabiliriz.

· Dosya/Aç yardımıyla daha önceden oluşturulmuş bir dosyayı çağırabiliriz.

· Dosya/Kaydet yardımıyla editöre yazdığımız bilgileri kaydederiz.

· Dosya/Kapat yardımıyla dosyadan çıkabiliriz. Aynı işlemi Ctrl+F4 kısayol tuşu da yapar.

· Dosya/Farklı Kaydet yardımıyla içeriği aynı, isimleri farklı olmak kaidesiyle ikinci bir dosya oluşturulabiliriz. Ayrıca oluşturulan bu dosyayı başka bir yerde (yani bir klasörde) oluşmasını istiyorsak Kayıt Yeri’ne yeni adresi yazarız.

· Dosya/Baskı Önizleme yazıcıdan çıktı almadan önce metnin ne şekilde olduğunu görmek amacıyla kullanılır. Ayrıca metnin üzerinde değişiklik yapmak için Standart Araç Çubuğundaki mercek metnin üzerine bırakılır.

· Dosya/Gönder ile bir dosyayı modem kartı vasıtasıyla bir faks alıcısına yada bilgisayara gönderebiliriz. Hatta bu seçenek sayesinde Word’de yaptığınız bir çalışmayı doğrudan Powerpoint’e de gönderebilirsiniz.

· Dosya/Yazdır ile ekrandaki bilgileri yazıcıya gönderebiliriz.

· Düzen/Gerial seçeneğini hatalı bir işlem yaptığımız zaman ya da metni yanlışlıkla sildiğimiz zaman eski haline getirmek için kullanırız.

· Düzen/Kes, seçilen cümle, kelime veya paragrafı başka bir yere taşımak için kullanılır. Standart araç çubuğundan da yapılabilir.

· Düzen/Kopyala, seçilen cümle, kelime veya paragrafı başka bir yere kopyalamak için kullanılır. Standart araç çubuğundan da yapılabilir.

· Düzen/Yapıştır, Kesilen veya kopyalanan cümle, kelime veya paragrafı belirlediğimiz yerde görmek için kullanılır. Standart araç çubuğundan da yapılabilir.

· Düzen/Temizle, Delete tuşunun yaptığı işi yapar.

· Düzen/Tümünü Seç, metin içindeki herşeyi seçmek için kullanılır.

· Düzen/Bul-Değiştir-Git: Of fice 97’de üçü bir araya alınmıştır. Herhangi birine girildiğinde diğerlerine doğrudan geçiş sözkonusudur.

a) Bul: Kelime veya kelime gruplarını bulur. Yapmamız gereken aranan kutucuğuna aradığımız kelime veya kelime grubunu yazmaktır.

Ana seçenekler vardır. Bunlar;

1) Büyük Küçük Harf Duyarlı (Küçük yazıldıysa küçük, büyük yazıldıysa büyük)

2) Yalnız Tam Sözcükleri Bul (Tam yazılan sözcükleri arar. Yani bir kelime içinde geçen ifadeyi bulamaz.)

3) Joker karakterleri kullan. (DOS’tan bildiğimiz ? ve *)

b) Değiştir: Adı üzerinde kelimeyi değiştirmek için kullanılır. Yapmamız gereken aranan kelimeyi ve yerine gelmesini istediğimiz kelimeyi yazmak.

c) İstediğimiz sayfa, satır, bölüm gibi yerlere gider. Kaydırma çubukları ile de istediğimiz sayfa, satır, bölüm gibi yerlere gideriz.

· Dosya/Sayfa Yapısı ile;

a) Kenar boşluklarını ayarlayabilir, kağıdın marjinal yapısına çekidüzen verebiliriz.

b) Sayfa büyüklüğünü ayarlamak için kullanılır.

c) Sayfadaki satırlara numara verilebilir.

· Görünüm/Dipnot : Dipnotları görmek için kullanılır.

· Görünüm/Sayfa Düzeni: Yaptığımız işlemleri görmek için kullanılır. Böylece, yapılan herşey kağıt üzerinde nasıl çıkacaksa aynen öyle görülür.

· Görünüm/Üst Bilgi Alt Bilgi: Metnin en üstüne ya da en altına bir bilgi yazmak için kullanılır. Ve her sayfanın altında ya da üstünde olmasını istediğimiz bilgileri yazarız. Her sayfada olan bilgiyi tüm belge içinde yazdırmak için kullanırız. Böylece defalarca kez aynı şeyi yazmaktan ya da kopyala-yapıştır işlemi yapmaktan kurtulmuş oluruz. Yani ATP kaybına son... J

· Görünüm/Yakınlaştır: Görüntüyü büyütmek ve sayfa görünümü ile ilgili değişiklikler yapmak için kullanılır.

· Ekle/Kesme: Sayfa sonu ve sütun sonu belirlemek için ya da sayfa tam dolmamışken bitirmek için kullanılır.

· Ekle/Otomatik Metin: Sık kullanılan metinleri otomatik olarak metne yerleştirmek için kullanılır.

· Ekle/Simge: Klavyede olmayan sembolleri eklemek ve kullanmak için kullanılır.

· Ekle/Açıklama: Açıklama eklemek için kullanılır.

· Ekle/Dipnot: Dipnot eklemek için kullanılır. Dipnot; açıklayıcı bilgi demektir. Genellikle kaynakları belirtmek amacıyla kullanılır. Dipnotları görmek için ise Görünüm/Dipnot kullanılır.

· Ekle/Dizin ve Tablolar: İçinde tablo ifadesi geçtiğine aldanıp da niye Tablo menüsünde değil demeyin. Çünkü burada belirtilmek istenen içindekiler tablosu, resim tablosu, formül tablosu vb.dir. Otomatik olarak içindekiler oluşturmak için kullanılır. Ama öncelikle, Biçem yani stil tanımlamalarının yapılmış olması gereklidir.

· Ekle/Resim: Metne hazır yapılmış resimleri eklemek için kullanılır. Dosyadan resim eklenilebileceği gibi, hazır Küçük Resimler de eklenilebilir. Bunun için Ekle/Resim/Küçük Resmi seçip üzerinde iki kez tıklarız. Seçtiğimiz resim metne kopyalanır. Metindeki yazıları desimden itibaren sola ya da sağa çekmek için Sağ Tuş-Resim Biçimlendirme-Kaydırma-Sıkı seçenekleri kullanılır.

· Ekle/Metin Kutusu: Metin yazılacak kutu oluşturmak için kullanılır. Bu iş için Çizim Araç Çubuğu da kullanılır.

· Ekle/Nesne: Nesnenin içerisinde Word’un alt programları yer alır. Bu seçenek sayesinde Denklemler yazabilir, Kuruluş Şeması çizebiliriz.

· Ekle/Yerimi: Yerimi oluşturmak için kullanılır. Yer imi, yer işareti demektir. Önemli yerlere hayali bir işaret vererek Düzen/Git seçeneği ile oraya kursörü gönderebiliriz. Daha önce Yerimi Düzen menüsünde idi.

· Tablo/Tablo Ekle: Tablo oluşturmak için kullanılır.

· Tablo/Sırala: Bilgileri sıraya dizmek için kullanılır.

· Tablo/Hücre Yüksekliği ve Genişliği: Satır genişliğini ve yüksekliğini ayarlamak için kullanılır. Sütun genişliği ve satır yüksekliğini otomatik olarak ayarlamak için, yani olması gereken hale getirmek için iki çizgi arasında çift yönlü oku görünce çift tıklamak yeterlidir.

· Araçlar menüsünün tanımı şu şekilde yapılabilir: Olduğunda işlerimizi kolaylaştıran ama olmadığında zorlaştırmayan işlemleri bulunduran menü.

· Araçlar/Yazım ve Dilbilgisi: Bir kelimeyi yanlış yazdığımızda kelimenin altını çizerek bizi uyarır. Eğer istediğimiz kelime alternatiflerde yoksa ekle diyerek ekletiriz. Eğer böyle bir uyarı almak istemiyorsak Araçlar/Yazım ve Dilbilgisi menüsünden seçeneklere girip iptal ederiz. Bu seçenek farenin sağ tuşunda da vardır.

· Araçlar/Sözcük Sayımı: Sözcük, harf, paragraf sayımı için kullanılır.

· Araçlar/Otomatik Düzelt: Düzeltme ve tamamlama işlemlerinde yardımcı olur. Gerekli tanımlamalar bu seçenekten yapılır. Ayrıca gün adları büyük harf olmalı gibi kurallar da bu seçenekte belirtilir.

· Araçlar/Makro: Otomatik olarak işlem yapmak için kullanılır. Hayali bir kamera çalışır ve tüm yapılan işlemleri kaydeder. Daha sonra ise video bandı izler gibi, işlemler otomatik olarak gözümüzün önünden geçer gider. DOS’taki BAT uzantılı dosyalara, WINDOWS’taki kısayollara mantık yönünden çok benzerler.

· Şablon: Hazır kullanılan kalıp anlamındadır.

· Dosya/Yeni dendiğinde karşımıza çıkan menüden Word’ün hazır şablonları kullanılır. Mektuplar, fakslar, raporlar, yayınlar gibi yapmamız gereken işlemlerde bize yol gösterirler.

· Eğer özel bir şablon oluşturmak istiyorsak, yapmamız gereken tek şey belgeyi hazırladıktan sonra Dosya-Farklı Kaydetten Kayıt Türü kısmına Belge Şablonu yazmaktır.

· Araçlar/Seçenekler yardımıyla şu konularda ayarlar yapılabilir. Araçlar/Seçenekler Word’ün kalbi niteliğindedir.

a) Kaydetme: Kayıt işleri ile ilgili ayarlar buradan yapılır. Belgenizi otomatik olarak belli aralıklarla kaydetmek istiyorsanız, kaydetme işlemini hızlı olarak yapmak istiyorsanız, her zaman için belgenizin yedeğinin otomatik olarak alınmasını istiyorsanız, bu seçeneği kullanacaksınız.

b) Yazdırma: Yazıcıya çıktı gönderdiğinizde, garip kodlar çıkıyorsa yazdırmada problem var demektir. Her türlü yazıcı ayarı buradan yapılır.

c) Düzen: Düzen menüsündeki işlemleri yaparken bir değişiklik ya da problem çıkarsa buradan düzeltilir.

d) Genel: Word’ün genel işlemlerini etkileyecek, seçeneklerini değiştirmek için kullanılır. Mesela, zemin bir anda mavileştiyse, Dosya menüsünün altında son kullanılan dosyalar görünmüyorsa hemen buraya bakın.

e) Görünüm: Gözü ilgilendiren bir problem oluştuğunda buraya başvurun. Kaydırma çubukları kaybolduysa, ilk aklınıza gelmesi gereken bölüm.





Örnek Soru ve Anlatımları



1. Bir sayfaya gitmek istiyoruz, ne yaparız?



Kaydırmak çubukları ya da Düzen-Git



2. Word leb demeden leblebiyi nasıl anlar?



Araçlar/Otomatik Düzelt



3. Ekrandaki yazıları başka bir dosyaya kopyalamak için ne yapılır?



Düzen-Kopyala ve Düzen-Yapıştır



4. Yazıları daha büyük yazmak içni ne yaparız?



Biçim-Yazıtipi (Oradan puntoyu büyütürüz)



5. Word’de bulunan araç çubukları nelerdir?



Çizim, Biçim, Standart, İpucu



6. Açıklamaları görmek için ne yaparız?



Görünüm/Açıklamalar



7. Word’de oluşturduğumuz dosyayı nasıl kapatırız?



Dosya-Kapat veya Ctrl+F4



8. Daha önce yaptığımız işlemleri otomatik olarak yaptırmak için ne yaparız?



Araçlar-Makro



9. Bir başlığa işaret koymak için hangi menüden hangi seçeneği kullanırız?



Düzen-Yerimi (Word 97’de Ekle-Yerimi)



10. Dosyamızda yer alan bütün yazıları seçmek için ne yaparız?



Düzen-Tümünü Seç



11. Çalışmamıza bir resim yerleştirmek için ne yapmalıyız?



Ekle-Resim

Kaynak : Bilgisayar Dershanesi

BİR PC İLE YAPABİLECEKLERİNİZ

Her tür kişisel veya resmi yazınızı göze hoş gelen bir biçimde yazabilir, bunları yazıcıya gönderip kağıt üzerine çıkış alabilirsiniz.

Karmaşık hesaplarınızı (örneğin bütçeler, maliyet raporları vs.) otomatik yapıp size hesap tabloları halinde sunacak programlar kullanabilirsiniz.

Resim yapabilir, hazır resim ve fotoğraflarınızı izleyebilir veya üzerlerinde değişiklikler yapabilirsiniz. Çalışmalarınızın ne kadar etkileyici ve şaşırtıcı olacağı biraz da sizin becerinize bağlıdır.

Müzik dinleyebilir, dinlediğiniz müziklere çeşitli ses efektleri verebilir, uygun yazılımlarla kendi müziklerinizi besteleyebilir, “miks” yapabilirsiniz.

Film seyredebilirsiniz. Uygun donanım ve yazılım bileşenleri ile sinema filmlerini bile seyredebilirsiniz.

Bir video kameranız, uygun donanım ve yazılımınız varsa kendi çektiğiniz filmlerin montajını yapabilir, görüntülere çeşitli efektler verebilirsiniz.

Bir modeme ve internet hattına sahipseniz, tüm dünyadan çok sayıda kişinin aklınıza gelebilecek her konuda sunduğu çeşitli yazılı, görsel ve işitsel bilgilere ulaşabilirsiniz. Arkadaşınıza anında mektup gönderebilirsiniz.

Yine modem aracılığı ile uzaktaki arkadaşlarınızla sesli ve yazılı olarak sohbet edebilirsiniz. Tabii onların da bir PC ve modemi varsa...

Bir modemin size sağladığı olanaklar neredeyse sınırsızdır: İnternette Web sitesi olan mağazalardan kredi kartı ile alışveriş edip, sipariş ettiğiniz ürünlerin kapınıza kadar gelmesini sağlayabilirsiniz.

Yine modemle İnternet üzerinden gazetelerin Web sitelerine bağlanıp günlük haberleri okuyabilirsiniz.

Oyun oynayabilirsiniz. Modeminizle uzaktaki bir arkadaşınızla oyun oynamanız da mümkündür. Piyasada binlerce farklı türden oyun vardır. Ama kendinizi de fazla oyuna kaptırmamalısınız.

İşinize uygun yazılımlarla iş veriminizi artırabilir, kendinizi geliştirebilirsiniz.

İş biliyorsanız işe gitmeyebilirsiniz. Artık dünyada sayıları hiç de anımsanamayacak kadar çok sayıda kişi, bilgisayarları sayesinde pijamaları ile evde çalışıp, bilgisayarda hazırladıkları işleri modemle işverenine gönderiyorlar. Bu kavrama da “telecommuting” adı veriliyor...

Çocuklarınızın eğitimi için uygun programlar bulabilir, öğreneceği şeyleri daha kolay ve eğlenceli algılamasını sağlayabilirsiniz.

Bir tarayıcı ile bilgisayar ortamında fotoğraf albümünüzü oluşturabilir, fotoğraflarınızın zamanın yıpratıcı etkilerinden korunmasını sağlayabilirsiniz.

Kendi t-shirt desenlerinizi tasarlayabilir, uygun yazıcı ve baskı kağıtları ile bu resimleri t-shirt’ünüze basabilirsiniz.

Kişisel bilgilerinizi, randevularınızı, telefon numaralarınızı kaydedebileceğiniz, notlar alabileceğiniz programlar kullanarak hayatınızı daha düzenli hale getirebilirsiniz.

Bahçe bakımından, ahşap oymacılığına kadar pek çok hobi için hazırlanmış multimedya programları kullanarak, hobilerinizi geliştirebilirsiniz.

Basit tasarım programlarıyla kendi evinizi bile tasarlayabilirsiniz.

Yabancı dil programlarıyla ikinci bir dil öğrenebilirsiniz.

Basit programlar yardımıyla kendi derginizi amatör boyutlarda çıkarabilirsiniz veya gelişmiş program ve donanımlarla profesyonel yayıncılık yapabilirsiniz.

Çok geniş bilgi kütüphaneleri içinde hızlı bir arama yaptırarak normalde uzun sürede bulamayacağınız bilgilere anında ulaşabilirsiniz.

Atlaslar, gezi rehberleri, haritalar, seyahat püf noktaları, hepsi PC’nizin aracılığı ile elinizin altında...

Kaynak Bilgisayar Dershanesi

Madde ve Çözümlü Soru ile Excel Dünyası’nda Bir Gezinti

· Excel: Microsoft firmasının hazırladığı bir hesap kitap programıdır. Ayrıca grafik çizmek amacıyla da kullanılır.

· Hücre seçmek için fareyi kullanırız. Klavyeden de aynı yardımı alırız.

· Hücrenin seçili olup olmadığı anlamak için; hücre çerçevesinin kalın görünüp görünmediğine bakılır. Ya da harf ve sayılardaki belirginleşmeye bakılır.

· Klavye ile seçim için ok tuşları, shift ve ctrl tuşlarından faydalanılır.

· Excel sayfası üzerinde gezinme metodları

a) TAB Tuşu: Bir sonraki hücreye geçiş

b) Shift+TAB: Bir önceki hücreye geçiş

c) Shift+Enter: Yukarı hücreye geçiş

d) Ctrl+Page Up: Bir önceki sayfaya geçiş

e) Ctrl+Page Down: Bir sonraki sayfaya geçiş

f) Ctrl+Home: Satırın başına gelir.

g) Ctrl+End: Kullanılan satırın sonuna gelir.

h) F5: İstenilen hücreye gitmek için kullanılır.

i) Ayrıca ad kutusuna (adres kutusu) da gidilecek hücrenin adı yazılmak şartıyla da istenilen hücreye gidilir. Ad kutusu yazıtipinin hemen altında bulunur.

· Hücre: Satır ve sütunların oluşturduğu kutucuklar.

· Hücre Seçim Yöntemleri:

a) Seçim alanının ilk hücresinde imleç büyük durumda alanın son hücresine kadar sürüklenir.

b) Seçilecek hücreler farklı alanlarda ise yani ard arda değilse Ctrl tuşuna basılı durumda olarak seçilir.

c) Eğer tüm sutun seçilecek ise sütun harfi üzerinde sol tuş tıklanır.

d) Satır seçilecekse satır numarası tıklanır.

e) Tüm sayfayı seçmek için ise sütun ve satırın kesiştiği yer tıklanılır.

· Klavye ile seçim yapılırken;

a) Shift ile birlikte yön tuşları

b) Farklı yerlerdeki alanların seçimi Ctrl tuşu ile yapılır

c) Tüm sayfa seçilecekse Ctrl+B tuşları kullanılır.

d) Ayrıca Düzen menüsünden Git seçeneği de kullanılır. Karşımıza çıkan pencereden seçmek istediğimiz hücrenin adresini yazarız. Aralık için (, sadece belli yerler için ( kullanılır.

· Dosya/Yeni: Yeni bir belge oluşturur. Seçenekler yardımıyla önceden hazırlanmış şablon belgeleri kullanabilirsiniz.

· Dosya/Aç: Kaydedilmiş belgeyi açar.

· Dosya/Kapat: Çalışmakta olduğumuz dosyayı kapatır. Son yapılan değişiklikler kaydedilmemişse bizi uyarır.

· Dosya/Kaydet: Çalışmamızı kaydeder. Eğer belli aralılarla otomatik olarak kaydetmek istiyorsak Araçlar/Seçenekleri kullanırız.

· Dosya/Farklı Kaydet: Kayıtlı bir çalışmayı yeni bir isimle kaydeder. Birbirine benzer iki çalışma için çok faydalıdır.

· Dosya/Çalışma Alanını Kaydet: Çalışma Alanı dosyasını bir sonraki açışında ekranın aynı şekilde görünmesini sağlamak için açık çalışma kitaplarının boyutlarının ve ekrandaki konumların listesini kaydeder.

· Dosya/Sayfa Yapısı: Sayfa yapısı ile ilgili tüm ayarlar bu menüden yapılır. Kenar boşlukları, sayfa büyüklüğü vb.

· Dosya/Yazdırma Alanı: Yazdırmak istediğimiz alanı belirlemek için kullanılır.

· Dosya/Baskı Önizleme: Belgeyi basmadan önce taslak görmemizi sağlar.

· Dosya/Yazdır: Çalışmayı yazıcıya gönderir. Bilgisayar, kaç adet çıkacağını bize sorar.

· Dosya/Gönder: Modem kartı yardımı ile dosyamızı başka bilgisayarlara göndermemizi sağlar.

· Dosya/Özellikler: Dosya hakkında bilgi edinmemizi sağlar.

· Düzen/Geri Al: Yapılan son işlemi geri alır. Excel’de yapılan son değişiklikler sayesinde artık 99 kez geri alma imkanımız var.

· Düzen/Yinele: Son yaptığımız işlemi tekrarlar.

· Düzen/Kes: Seçtiğimiz cümle, harf, kelime ya da formülü taşımaya yarar.

· Düzen/Kopyala: Seçtiğimiz cümle, harf, kelime ya da formülü kopyalamaya yarar.

· Düzen/Yapıştır: Seçtiğimiz ve kestiğimiz ya da kopyaladığımız harf, cümle, kelime ya da formülü yapıştırmamızı sağlar. Formülü yapıştırırken, hücreye uyarlayarak yapıştırır.

· Düzen/Özel Yapıştır: Özellikle formül yapıştırırken çok işimize yarar. Sunduğu seçenekler sayesinde yapıştırma işlemine esneklik katmaktadır.

· Düzen/Doldur: Seçilen aralığın en üstünde solunda bulunan hücrelerin içindekileri alttaki/sağdaki hücrelere kopyalar.

· Düzen/Temizle: Bir hücre içindeki bilgileri, biçimleri, açıklamaları ya da herşeyi temizlemeye yarar. Renkler ve rakamlar hariç J

· Düzen/Sil: Fare yardımıyla seçilen bölgedeki bilgileri silmek için kullanılır.

· Düzen/Sayfayı Taşı veya Kopyala: Aktif çalışma kitapçığının içindeki seçilen sayfalar, seçilen diğer çalışma kitaplarına aktarılır veya kopyalanır.

· Düzen/Bul: Çalışmamız içinde harf, kelime, cümle ya da bir metni bulan komut; özellikle Excel’de hazırladığımız listelerde isim ararken çok işimize yarar.

· Düzen/Değiştir: Harf, kelime, cümle ya da metni değiştirmemizi sağlar.

· Düzen/Git: Bu komut sayesinde çalışmamızın belirttiğimiz hücresine gidebiliriz.

· Görünüm/Araç Çubukları: Araç çubuklarının görüntülenmesini ya da kaybolmasını sağlar.

· Görünüm/Formül Çubuğu: Uygulama penceresindeki formül çubuğunun görüntülenmesini ya da ekrandan kaybolmasını sağlar.

· Görünüm/Durum Çubuğu: Durum çubuğunun görüntülenmesini ya da kaybolmasını sağlar.

· Ekle/Hücre, Satır, Çalışma Sayfası, Sütun, Grafik: Hücre, satır, çalışma sayfası ya da sütun ya da grafik eklemek için kullanılır.

· Ekle/Sayfa Sonu: Bu işareti koyduğumuz yerde sayfanın yarısında olsanız bile sayfanız bitmiş kabul edilir.

· Ekle/Ad: Bu komut sayesinde kutucuklara isim verilebilir.

· Ekle/Harita: Excel ile gelen bu komut sayesinde aktif çalışma sayfası içine bir harita ekleyebiliriz. Türkiye, Dünya, Avrupa vb.

· Biçim/Hücreler: Hücre, başka bir ifadeyle kutucuklara ait özelliklerin değiştirlmesini sağlar.

· Biçim/Satır, Sütun, Sayfa: Satır, sütun ve sayfaya ait biçimsel özelliklerin yapıldığı seçeneklerdir.

· Biçim/Otomatik Biçim: Çalışmanızı daha önceden yüklenmiş şablonlara uygun hale getirir.

· Araçlar/Otomatik Düzelt: Bu seçenek sayesinde Of fice programları leb demeden leblebiyi anlamaya başladılar.

· Araçlar/Korumu: Excel’de kullanılan çalışma sayfalarına grafik sayfalarının veya makro sayfalarının içindeki nesnelerin değişmesine engel olur.

· Araçlar/Seçenekler: Excel’in kalbi.

a) Düzenleme Seçenekleri: Düzen menüsündeki işlemleri yaparken bir değişiklik ya da problemle karşılaştıysanız buradan düzeltebilirsiniz.

b) Genel Seçenekleri: Microsoft Excel’in genel işlemlerini etkileyecek seçenekleri değiştirmek için bu seçeneği kullanın. Zemin bir anda mavileştiyse, dosya menüsünün altında son kullandığınız dosyaları göremiyorsanız bu menüden düzeltebilirsiniz.

c) Görünüm Seçenekleri: Kaydırma çubukları, durum çubuğu vb. görülmesi gerekenler görülmüyorsa, ya da görülmesi gerekmeyen görülüyorsa bu seçeneği kullanın.

d) Grafik Seçenekleri: Grafikle ilgili tüm ince ayarlar buradan yapılır.

e) Hesaplama Seçenekleri:Hesaplama ile ilgili ayarların yapıldığı yer.

f) Renk Seçenekleri:Renklerle ilgili ince ayarların yapıldığı yer.

g) Özel Listeler: Örneğin Pazartesi yazınca otomatik olarak Salı, Çarşamba... yazdırmak mümkün bunun gibi otomatik doldurma işlemleri yapmak için (Ayşe yazınca Fatma, Hayri, Yaşı, Gelmiş, Elliye ya da Ali yazınca Veli, Kırkdokuz, Elli) özel listeleri buradan ayarlayabilirsiniz.

· Veri/Sırala: Bu komut sayesinde bilgileri harf veya rakam sırasına göre ister büyükten küçüğe, ister küçükten büyüğe, ister A’dan Z’ye ister Z’den A’ya doğru sıralayabiliriz.

· Veri/Süz: Bu komutu hesap tablosunda istenilen veriyi bulmak için kullanırız. Özellikle büyük listelerde kolaylık sağlar. Örneğin; tabloda A ile başlayanları bulmak istiyorsak önce Süzme işlemini yapmamız gerekir. Bunun için; Veri, süz, otomatik süz diyoruz. Ters dönmüş üçgeni gördüğümüzde özel seçeneğinden istediğimiz veriyi (A*) A ile başlayanları istersek ekranda sadece onu listeler. Rakamları da aynı şekilde listelettirebiliriz.

· Word ile Excel’in Karşılaştırılması:

a) Word’de Tablo menüsü var, Excel’de yok.

b) Word’de veri menüsü yok, Excel’de var.

c) Word’de cetvel var, Excel’de yok.

d) Word’de Dosya menüsünün içinde Yazdırma Alanı yok, Excel’de var.

· Fonksiyonların Kullanılması

a) TOPLA (Sayıları toplamaya yarar)

b) MAK (En büyük değeri bulur)

c) MİN (En küçük değeri bulur)

d) ORTALAMA (Sayıların ortalamasını alır)

e) BÜYÜKHARF (Küçük harfi büyük harfe çevirir)

f) KÜÇÜKHARF (Büyük harfi küçük harfe çevirir)

g) COS (Verilen sayının kosinüsünü alır)

h) KAREKÖK (Verilen sayının karekökünü alır)

i) LİRA (Rakamı kuruş dahil TL olarak yazar.)

j) LOG (Sayının verilen tabanda logaritmasını alır)

k) UZUNLUK (Metnin kaç harf olduğunu hesaplar)

· Fonksiyonların kullanılması sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar

a) Mümkün olduğunca sayı değeri yerine hücre ismini kullanmalıyız.

b) Aralık belirlemek için (, sadece iki değeri belirtmek için ( kullanmalıyız.

c) İşlev kullanmadan önce mutlaka ( eşittir işareti kullanılmalıdır. Yoksa Excel anlayamaz.

d) İçiçe işlev kullanırken bir kere eşittir (en başta) kullanmak yeterlidir.

e) İşlev adlarını doğru kullanmalıyız.

f) Ayrıntılı bilgi Excel’de İşlevler (Hakan Topuzoğlu-Birsen Yayıncılık)



Örnek Soru ve Anlatımları



1. Sayfamızda bir hücreye gitmek istiyoruz. Ne yaparız?



Düzen/Git



2. Excel’de çalışma sayfamıza bir Paint resmi eklemek istiyoruz. Ne yaparız?



Ekle/Nesne



3. Görünüm menüsünde hangi seçenek yoktur?



Cetvel (Excel’de cetvele ihtiyaç yok ki zaten)



4. Pencere böl komutu ne işe yarar?



Aynı çalışmanın değişik bölümlerini görmek için kullanılır. (Bir pencereden bakınca aynı yerin değişik bölümlerini görürüz. Buradaki mantık da aynen öyledir. Bu soruya iki değişik çalışma diyenler acaba pencereden bakınca hem Hastane Caddesini hem de Sivas Caddesini mi görüyorlar? JJJ)



5. Yazıtipi ile ilgili seçenek hangi menüde yer alır?

Biçim (Tip şekli ilgilendirir.)



6. A ve G sütunları arasındaki tüm sütunları seçmek için ne yapılır? (Hangi Tuş)

Shift tuşu



7. Z1 hücresi ile Z16 hücresinin içeriklerini toplayıp Z2 hücresine nasıl yazarız?




=Z1+Z16 (Basit ve saçma bir soru ama. Yine de yapamayanlar olursa diye JJK)

8. Hangi menü Excel’de yer almaz?

Tablo menüsü

9. Yapılmış seçim alanı genişletilecek bu iş için eski, seçim alanına ilaveyi sağlayan tuş hangisidir?

Ctrl tuşu

10. Seçili alanı kopyaladıktan sonra (Ctrl+C) Enter tuşuna basılınca ne olur?

Seçim iptal olur. (Henüz Ctrl+V yani yapıştır denilmediğinden işlem bize küser ve seçim iptal olur. Oylar tekrar sayılmalıdır. J)

11. Shift+TAB tuşuna basınca ne olur?

Yandaki (sol) hücreye geçiş olur. (Shift her zaman bir önceyi temsil eder. Shift+Alt+TAB: Programlar arası geçiş, tersten başlayarak)



12. A1 hücresine 1 girildikten sonra alttaki hücrelere 2,3,4,... şeklinde devam etmek için ne yapılır?



Hücrenin sağ alt köşesinden tutup Ctrl ile birlikte çekeriz. (Ctrl ile sürükleme Windows’un her yerinde kopyalama demektir. Ancak burada özel bir durum vardır. Artırma anlamına da gelmiştir)



13. Hücre içeriğinin düzeltilmesini hangi kısayol tuşu sağlar?

F2 (Windows’taki ad değiştir mantığı burada da aynen geçerlidir. Çünkü iki program da Microsoft tarafından yapılmıştır)



14. A ve C sütunları seçilmek isteniyor. Hangi tuş kullanılır?

Ctrl tuşu (Windows’taki seçme mantığı burada da aynen geçerlidir. Çünkü iki program da Microsoft tarafından yapılmıştır)



15. Süz işleminde 3. Harfi “K” olan kayıtlar listelensin isteniyor. Hangi tanım bunu sağlar?

“=”, “??K*” (DOS’taki genel mantık burada da geçerlidir)



16. Seçilen bir sütun üzerinde aşağıdakilerden hangisi yapılamaz?

Sütun yüksekliği ayarlanmaz. (Sütunun yüksekliği olmaz, genişliği olur. Soruda kelime oyunu var)



17. A1:A10 hücrelerinin içerdiği bilgiler sırayla {5,40,24,18,45,5,9,48,9,18} dir. B2 hücresi için şu formülü yazınca sonuç ne olur? =KAÇINCI(MAK(A1:A10):A1:A10;0)



Maksimum sayı 48. 48 sayısı 8. Sırada olur. Cevap:8



18. Word’de olup, Excel’de olmayan açılır menü hangisidir?

Tablo



19. A1=5 A15=20 iken B1 hücresine =A1+A15 yazıldığında sonuç B1=25’dir. A2=7 ve B2 hücresine B1 kopyalanıyor. B2’deki formül ne olur? Sonuç ne olur?

B1’deki formül B2’ye =A2+A16 olarak geçer. Çünkü formül kendini bulunduğu satıra göre uyarlar. Sonuç ise 7 olur. B16 verilmediğine, bilinmediğine göre 0 (sıfır) kabul edilir.

Bilgisayar Grafiği Terimleri

3D
Üç boyutlu.

3D Pipeline
Tasarımlanmış bir 3D senaryosunun monitör ekranında görüntülenmesi için gerekli adımların - Tesselation, - Geometrik Transformasyon, - Rendering tamamı için dizayn edilmiş veriyolu.

3D-DDI
3D device driver interface, Microsoft firmasının 3D uygulamaları için yazılım arabirimi (3D-API). Windows 95 ve Windows NT işletim sistemlerine yüksek seviye 3D-API'leri OpenGL ve 3DR'i entegre etmek için kullanılır.

3Dlabs
1999 yılına kadar üretilmiş ELSA GLoria ve ELSA GLoria Synergy kartları üzerinde kullanılan GLINT ve PERMEDIA NT 3D işlemcilerin üreticisi firmaaha sonra bu modellerde, daha yüksek ve daha stabil performans veren NVIDIA Quadro çipleri kullanıldı.

3DR
Intel firmasının 3D yazılım arabirimi (3D-API), Microsoft'un GDI DDI, DCI ve 3D-DDI arabirimlerini de destekler..

ADI
Autodesk Device Interface (Autodesk Ünite Arabirimi) teriminin kısaltılmışı.

AGP
Accelerated Graphics Port. 1996 yılında INTEL tarafından tanımlanan ve spesifikasyonları ile, 3D grafik operasyonlarına hitap eden bir donanım veriyolu. AGP veriyolu üzerinden, ana işlemci (CPU), sistem belleği (RAM) ve grafik kartı, birbirleriyle haberleşirler. Buna ek olarak, yoğun doku kaplama operasyonları (Execute Mode) için sistem belleğinden "kapasite ödünç alma" gibi bazı özellikleri vardır.

Aliasing Efektleri
Interpolation kısmına bakınız.

Alpha Blending
3D objelere bir Alpha channel kullanımı ile saydamlık (transparency) kazandırılması. Bu sayede objelerin sahneye gelmelerinde ve kaybolmalarında (fade in - fade out), gerçeğe yakın görüntüler elde edildiği gibi, ayrıca saydam materyallerin (örneğin renkli cam) simülasyonu sağlanır.

Anti-Aliasing
Görüntüdeki "merdiven efektlerinin" ("pixel look") kaybolmasının sağlandığı işlem teknolojisi. Komşu piksellerin renk enterpolasyonu ile gerçekleştirilir.

Audio Video Interleaved
AVI'ye bakınız.

AVI
Audio Video Interleaved. Microsoft tarafından geliştirilen bir dosya formatı; video görüntü ve ses bilgilerinin kaydına yarar. Gene Microsoft'un RIFF formatı (Resource Interchange File Format) ile benzerlik taşır.

Back Buffer
Double Buffering operasyonlarında, Frame Buffer bellek kapasitesinin arka plandaki görüntü bilgilerinin saklanması için kullanılan kısmı.

Back Face Culling
3D objelerin görünmeyen alanlarının hesaplanmasına yarayan bir metod.

BIOS
Basic Input/Output System teriminin kısaltılmışı. Bilgisayarın devamlı belleğinde (ROM) bulunan bir program kodu; sistemin çalışmaya başlaması sırasında çeşitli testler ve fonksiyonlar gerçekleştirir.

Bilinear ve Trilinear Filtering
3D dokuların (textures) yumuşaklaştırılması; bu sayede bir objeye yakın zoom yapılırken kaba piksel görüntüler ("pixel look") netleşir.

BNC Connector
Standardize bir bağlama ünitesi, bir ekran kartını Kırmızı, Yeşil ve Mavi R(ed), G(reen) ,B(lue) RGB girişleri olan bir monitöre bağlamaya yarar.

Bump Mapping
Texture (doku) bilgilerine derinlik bilgisi kazandırmaya yarayan bir algoritma. Bu sayede rölyef ya da kabartmalı strüktürler görüntülenebilir.

Burst Mode
En hızlı data transfer seviyesi (mode); büyük mitardaki bilgi bir blok halinde transfer edilir.

Bus
Bir bus (ya da bus sistemi) paralel data hatlarının bulunduğu bir ünitedir. Bağımsız sistem birimlerinin arasında data alışverişine yarar (örneğin PCI bus).

Bus Master Özelliği
PCI bus'lı bilgisayarlarda bus master özelliği olan PCI slotlar bulunur. Bu slotlara takılan ek üniteler, tüm PCI bus ünitesini kendileri kaplarlar ve bu sayede hızlı bellek transferleri mümkün olur; CPU ya da DMA kanallarından yük çekilmez.

CAD
Computer Aided Design. Bilgisayar grafiği teknolojileri yardımıyla (yazılım ve donanım üniteleri), örneğin makine parçaları ya da bina anşaatları gibi ünitelerin dizaynı ve çizimi işlemleri.

CCIR 601
PAL ve NTSC içinTV standardizasyonu. CCIR 601 ile tanımlanan 13.5 MHz'lik frekans sonucunda, satır başına PAL ve NTSC standartlarında 720 aktif piksel elde edilir.

CD Video
CD Video, üzerine analog video donelerinin kaydedilebildiği, altın kaplamalı bir hibrid disktir. Büyüklüğü, 12, 20 ve 30 cm'dir. Analog çaloşan CD Video, dijital Video CD'ler ile karıştırılmamalıdır. Video CD'ler, ELSAmotion gibi harwareMPEG player'lar ile oynatılabilinirken, CD Video'lar PC'lerde okunamaz.

CD-i
CD-i Digital Video, örneğin Philips CD-i player ile çalınan CD'ler. CD-i Compact Disc interactive teriminin kısaltılmışıdır. Yeni CD-i'lar ELSAmotion gibi hardwareMPEG player'lar ile de çalınabilir.

CE
Üzerinde CE işareti bulunan bir elektronik ekipman, Avrupa Topluluğu üye ülkelerde geçerli olan European Council Directive'in belirlediği elektro-manyetik kıstaslara göre test edilmiş ve belirlenen standartlara uygunluğu saptanmış bir ünite demektir.

CGA
IBM Color Graphics Adapter teriminin kısaltılmışı. Dünyanın ilk renkli grafik standartlarından biri olan CGA ile 320 x 200 çözünürlükte 4 renk, ya da 640 x 200 çözünürlükte 2 renk gösterilebiliyor(du).

CIF
Common Intermediate Format. Bir dijital video formatı. CIF (PAL): 352 x 288, CIF 240 (NTSC): 352 x 240, QCIF: 176 x 144.

Clipping
Çizim alanının, bir diktörtgen alana indirgenmesi. Özellikle, pencereli Windows ve OS/2 ortamlarında, büyük önem taşır.

Codec
Coder ve decoder deyimlerinin birlikte kısaltılmışı.

Color Space Conversion
Video dataları genelde YUV renk formatında kaydedilir. Grafik kartları ise,normalde RGB renk formatında bilgi bekler. Bu yüzden bir color space conversion gerekir.

Composite Video
Video bilgilerinin sinyaller halinde iletimi; krominans ve lüminans sinyalleri birlikte taşınırlar (FBAS diye de adlandırılır).

Compression (Sıkıştırma)
Compression, özellikle resim ve ses donelerinin miktarının azaltılması için gerçekleştirilen sıkıştırma işlemidir. Bazı sıkıştırma metodlarında sadece sistem bilgi doneleri işleme tabi tutularak hiç kayıp olmazken, diğer yüksek kompresyon performanslı metodlarda kabul edilebilir oranlarda done kaybı olabilmektedir (örneğin JPEG ve MPEG gibi).

CPU
Central Processing Unit teriminin kısaltılmışı. Bilgisayarınızdaki ana işlemci çipi.

Cube Environment Mapping
Cube Environment Mapping görüntüleme metodunda, objeye bir küp bindirilir. Kübün 6 yüzeyine her biri değişik 'MIP Map'lerle (dokularla) kaplanır. Bu çevre dokularının her biri, yüzeyleri yansıma özellikli objenin merkezinden alınmış enstantenelerle, objenin yüzeyine doğru hareket ettirilir.

Çözünürlük
Ekran alanının yatay ve dikey yöndeki piksel sayısı, örneğin 1280 yatay - 1024 dikey piksel (1280 x 1024).

D/A converter
Digital/Analog converter. Dijital bir giriş (input) sinyalini, analog bir çıkış (output) sinyaline dönüştüren konvertör: Örneğin, görüntü belleğindeki resim donelerini, monitörünüzün gösterebileceği bir viseo sinyaline dönüştürür.

DCC
Digital Content Creation. 3D Studio MAX, LightWave, SoftImage gibi programlar kullanılarak yapılan dijital sanat çalışmalarına verilen ad..

DCI
Display Control Interface. Microsoft ve Intel firmaları tarafından geliştirilen DCI standardı ile uygulamaların ve bilgisayardaki çeşitli donanım ünitelerinin, grafik kartının görüntü belleğine ulaşma işlemleri standartlaştırılmıştır. Resim bilgileri görüntü belleğine direkt olarak aktarıldıktan sonra görüntü kartındaki çeşitli veri yolları ile ekrana yollanır. Ekran kartları için geliştirilen sürücü programlar genelde bu standarda uyar. Bkz. Primary Surface ve Offscreen Surface.

DDC
Display Data Channel. DDC standardını takip eden monitörler, temel teknik bilgilerini (model, desteklenen çözünürlük ve resim tekrarlamam frekansları vb.) bu özel kanal yardımıyla grafik kartlarına gönderebilirler.

Digitizer
Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD) çalışmalarında kullanılan bir koordinat ve ölçek işlemlerine destek veren bir çevre birimi.

Direct3D
Windows işletim sistemleri için geçerli olan bu uygulama arabirimi (API), Microsoft DirectX paketinin bir parçasıdır.

DirectColor
TrueColor, RealColor ve HiColor modları için kullanılan ortak-üst terim. Bu modlarda, görüntü belleğine kaydedilmiş bulunan renk bilgileri direkt grafik kartının diital/analog konvertörüne gönderilir (D/A converter), paralel bir tabloda saklanmaz (look-up table). DirectColor modlarında, her piksel için renk bilgilerinin tamamı belleğe kaydedilmek zorundadır.

Display Control Interface
Bkz. DCI

Dithering
Değişik renklerdeki, birbirine yakın piksel gurupları yardımıyla özel bir renk yaratma işlemi. Düşük renk derinliklerinde (örneğin 256 renk) gerekebilir. Not: Günümüz grafik çipleri, yüksek dithering kapasitesine sahip olduğundan, düşük renk derinliklerindeki resim bilgileri, TrueColor performansına yakın bir kalitede görüntülenir; bu da görüntü grafik belleğinin düşük tutularak, toplam belleğin arta kalan kısmının z-buffering için kullanılmasına (ve 3D peformansının artmasına) yarar.

DMA
Direct Memory Access. Bir data transfer metodu; değişik sistem üniteleri arasındaki bilgi alışverişi CPU 'dan bağımsız olarak gerçekleşir.

Double Board
Bkz Dual Board

Double Buffering
Ekran alanını kaplayan resim bilgilerinin görüntülenmesi için ayrılan toplam belleğin, bir kerelik görüntülenme için gerekenin 2 katı kadarının hazır tuıtulduğu anlamına gelir. Bu sayede, ekrandaki aktüel görüntüden bir sonra gelmesi gereken resim bilgileri, arka planda hazır tutulur. Böylece animasyonlar ve oyunlar, 'Single Buffer' bellek operasyonlarının kullanıldığı durumlara göre çok daha akıcı olarak görüntülenir.


DPMS
VESA Display Power Management Signaling standardının kısaltılmışı. Bu standard ile monitörünüzün enerji tasarrufu operasyonu işlemleri belirlenmiştir. Tüm ELSA grafik kartları VESA DPMS standardını destekler.

DRAM
Dynamic Random Access Memory teriminin kısaltılmışı. Okuma ve yazma işlemlerinin gerçekleştirildiği kalıcı olmayan (non-permanent) bellek. Bkz RAM ve VRAM.

Dual Board
Dual Board ya da Double Board operasyonda sisteminizde iki adet grafik kartı bulunur. Bu kartlardan biri ikinci kart (second board) olarak tanımlanmalıdır. İki ekran kartı iki değişik monitöre bağlanır ve özel software programları (örneğin ELSA MicroStation sürücüsü) yardımıyla bir uygulama programı iki monitörü aynı anda kullanabilir.

Dual Screen
Özellikle profesyonel tasarım ve finans dünyasındaki operasyonlarda işe yarayan bir operasyon biçimi. Tek monitör operasyondan aşina masaüstü işlemlerinin, sanki 2 monitörden oluşan 2 kat büyük bir masaüstü alanı varmışçasına yapılması. Bu, kendinden 2 adet monitör çıkışı olan bir özel ekran kartı ile olabileceği gibi, iki ekran kartı kullanımı ile de gerçekleştirilebilir. Bu alana hitap eden çok basit ekran kartları olduğu gibi, her ekran için ayrı operasyonel avantajşar sunan sofistike çözümler de vardır. Hatta TET'in portföyünde, bir ekran alanına hem dikey hem de yatay bir şekilde, tek ekran kartıyla 4 parçaya bölebilen Quadro 4 400 NVS gibi modeller de vardır.

DVD
Digital Versatile Disk teriminin kısaltılmışı.

DVI
Digital Visual Interface teriminin kısaltılmışı. Digital Display Working Group tarafından, dijital monitörler için geliştirilmiş bir bağlantı arabirimi.

EGA
IBM tarafından tanımlanmış Enhanced Graphics Adapter teriminin kısaltılmışı. EGA modunda 640 x 350 pikselde maksimum 16 renk ile çalışılabilir.

EMS
Expanded Memory Specification teriminin kısaltılmışı. DOS işletim sistemindeki 640 K bellek limitini aşabilmek için geliştirildi.

Environment Mapping
Bir 3D sahnede, çevredeki ortam görüntülerinin bir objenin yüzeyine yansımalarının hesaplanmasını belirleyen algoritma.

EPROM
Erasable Programmable Read Only Memory teriminin kısaltılmışı. ROM (permanent memory) gibi kullanılan bir bellek çipi; ancak programlanabilir ve silinebilir (örneğin software update'leri için). Grafik kartlarının kontrol yazılımları (firmware) genelde bir EPROM üzerinde saklanır.

FCC
Federal Communications Commission. FCC standardına uygunluk ile, bir ünitenin FCC Mevzuatı/Bölüm 15'te belirtilen B sınıfı dijital ünite limitlerine göre test edildiği ve zararlı sinyallere karşı koruma devrelerine sahip olduğu belirtilir.

Feature connector
VGA output connector olarak da adlandırılır. Bir grafik kartının üzerine, değişik kart veya ünitelerin flat kablo yardımıyla bağlanmasını sağlayan 26-pin konektör.

Filtering
Bkz Interpolation

Fixed-Frequency Monitor
Sadece tek çözünürlük ve tek resim tekrarlama frekansında çalışan monitör tipi.


Flat Shading
Bkz Shading

Flat Shading:
En basit metod olup, her üçgene tek renk verilir ve yüzey fasit bir görünüm alır.

Fog, Fogging (Sis)
3D boyama (rendering) işlemlerinde "kaybolma-fading efektleri". Efektlerin yoğunluğu, objelere olan uzaklığa göre değişir. Bu metod, bir tarftan gerçekçi bir derinlik efekti yartmak için kullanılırken, diğer taraftan da sistem performansından tasarruf sağlar: Zira çok uzakta olan objelerin çizilmesine ihtiyaç yoktur.

Frame Dropping (Kare Atlama)
Dijital video oynatımında, video bilgilerinin okunması ve şifre çözümünde renk bilgilerinin adreslenmesi "color space conversion" ve pencere büyüklük ayarı gibi yoğun işlemler, ana işlemci CPU'nun kapasitesini zorluyorsa, bazı kareler işleme tabi tutulmadan, videonun gerçek zamanda oynatılması tercih edilir. Bu da kare atlamalrına sebep olur.

Front Buffer
Double Buffering operasyonu sırasında ekranda görünen resim alanı için gerekli bilgilerin saklandığı bellek kısmı.

Geometri Motörü, Geometri Setup Motörü
Bir grafik hızlandırıcı sistemde, formların ve ışıkların, ana işlemciden (CPU) bağımsız olarak hesaplanabilmesini sağlayan ünite. Ana 3D grafik çipinin yanında ikinci bir ünite olarak da bulunabilir, entegre sistemin bir parçası olarak da yer alabilir. Eski 3Dlabs konseptlerinde, kartların üzerinde GLINT Delta ve GLINT Gamma gibi ek geometri işlemcileri yer alırdı; NVIDIA'nın geometri setup destekli GeForce ve Quadro serisi çözümlerinde ise, geometri işlemcisi ana grafik işlemcisine entegre bir şekilde bulunuyor.

Geometrik Transformasyon
İzleyiciye göre objenin uzaydaki konumunu hesaplama işlemi.

Gouraud Shading
Bkz Shading

Gouraud Shading:
Bir üçgen üzerindeki renk, köşe ve doruk nokta "vertex" renkleri enterpolasyonu ile hesaplanır ve yüzey yumuşak bir görünüm alır.

Grafik Hızlandırıcı (Graphics Accelerator)
ELSA ve PNY ekran kartları birer grafik hızlandırıcıdırlar; yani özellikle yüksek performans isteyen grafik ortamlarda (Windows, OpenGL, AutoCAD ...vb.) kullanılırlar.

Hardcopy
Ekran içeriğinin, yazıcı tarafından kağıda basılması. Hardcopy rutinleri genelde bir tuş kombinasyonu ile aktive edilir.

HiColor
HiColor ile 15-bpp veya 16-bpp (bits per pixel) grafik modu tanımlanır, örneğin 32,768 veya 65,536 renk.

Hoops
Ithaca Software firmasının geliştirmiş olduğu bir 3D yazılım arabirimi (3D API).

H-Sync
Bir monitör için yatay senkronizasyon darbe sinyalinin uzunluğu, mikro saniye olarak verilir.

I/O address/port
I/O portları, donanım alt ünitelerinin fiziksel adresleridir.

Interlaced
Bir ekran görüntüsü satırlarla oluşur. Interlaced modunda, ilk adımda ekrana tüm çift satırlar (2., 4., 6. ..), ikinci adımda da tek satırlar (1., 3., 5 ...) satırlar çizilir. Bu sayede daha yüksek bir çözünürlük elde edilebilirken, non-interlaced grafik seviyelerine göre ekranda daha çok titreşim olmaktadır.

Interpolation
Bir video resminin, ekran penceresine sığdırılırken büyültme "stretch" ve ufaltma "shrink" gibi işlemler gerekir. Eğer bu operasyonlar sırasında, pikseller sadece basit çarpım işlemleri ile adreslenirse (örneğin dört eş-renkli piksel ile bir blok görüntüleniyorsa), aliasing efektleri denilen "blok" ve "merdivenler" oluşur ("blocks" and "stairs"). Bu tip hatalı görüntüler enterpolation işlemleri (örneğin yeni konumlandırılan pikseller için ortama renk değerleri kullanılarak) ile düzeltilir. Yatay enterpolasyon (x filtresi) görece basit gerçekleştirilir, zira pikseller ekrana satır satır yazılır. Dikey enterpolasyon (y filtresi) ise daha zordur ve komple bir piksel satırının ara belleğe kaydını gerektirir.

IRQ
Interrupt ReQuest satırları hardware bağlantılarını belirler. Bu bağlantılar üzerinden donanım alt sistemlerinden ana işlemciye interrupt sinyalleri gönderilerek CPU 'nun belli prosedürleri doğru ayarlaması sağlanır.

Keyframe
Anahtar kareler, bir animasyonun belirli durumlarını tasvir ederler. Diğer kareler veya ara adımlar, bu anahtar kareler kerteriz alınarak hesaplanır.

Krominans
Video sinyallerinin iletimindeki siyah/beyaz bilgileri.

Lüminans
Video sinyallerinin iletimindeki renk bilgileri.

MCI
Media Control Interface. Mültimedya ünitelerinin programlama arabirimleri.

Media Control Interface
Bkz MCI

Media Player
Video oynatımak, müzik çalmak ve diğer mültimedya dosyalarını göstermek için bir Video for Windows mültimedya uygulaması.

Memory Manager
DOS işletim sistemindeki 640 K limitini aşmak için geliştirilmiş bir program.

MIP Mapping
Aynı 3D objesinin üzerine değişik ve birçok dokunun (textures) kaplanma işleminde, dokunun objeye uzaklığına göre çözünürlüğünün değişmesi. Böylece, objeler üzerlerine zoom çekildiğinde daha çok detay gösterirler.

Motion Blur
Çok hızlı hareket ettirilen objelerdeki bulanıklık efektleri (örneğin hızlı dönen bir pervanedeki gibi).

Movie-CD
CD-i bazlı, film oynatmak için kullanılan bir CD türü. Video CD teknolojisinin gelişmişi olup, normal CD-ROM sürücüleri tarafından okunamaz.

MPEG-1
Motion Picture Experts Group tarafından, tüketici pazarına yönelik uygulamalar için geliştirilmiş bir video kompresyon standardı (ISO 11172). İyi çözünürlük, yüksek hız ve VHS kalitesi gibi özellikleri olan MPEG kodundaki ürünlerin oynatımı için donanım üzerinden dekompresyon "hardware decompression" üniteleri gerekir (örneğin ELSAmotion). 352 x 288 çözünürlükte 25 frames per second (PAL) veya 352 x 240 çözünürlükte 30 veya 24 frames per second (NTSC ya da Motion Picture) standardın teknik spesifikasyonlarını belirler. Yaklaşık 70 dakikalık videolar bir CD üzerine kaydedilebilir.

MPEG-2
Yayın kalitesi (broadcasting quality) standardı, örneğin ¤¤¤¤ CCIR 601 kalitesi ya da HDTV (high definition TV - yüksek çözünürlük 16:9 formatı televizyon) formatında. MPEG-1 standardına göre epey farklı büyüklükte transfer hızları ve bellek kapasiteleri gerektirir. O yüzden de tüketici pazarına henüz hitap etmemektedir.

Multi-frequency/MultiSync monitör
Değişik yatay tarama frekansları ile çalıştırılabilen ya da kendini değişik video sinyallerine (çözünürlüklere) otomatik adapte edebilen monitör tipi.

NTSC
Kuzey Amerika Televizyon Standardı. Saniyede 60 half frame (interlaced), 525 satır, 480 görünen satır. Bkz. PAL ve CCIR 601.

NVIDIA
1994 yılında, eski SILICON GRAPHICS mühendislerinin, Stanford mezunu arkadaşlarıyla birlikte kurduğu, dünyanın en büyük grafik çip tasarımcısı firma. Ülkemizde, 1997 yılından beri RIVA 128, RIVA TNT/TNT2, GeForce 256, GeForce 2/3/4 ve Quadro serisi çözümleriyle, hem ev/ofis/oyun hem de profesyonel tasarım/üretim pazarlarında çok popüler olan NVIDIA, SILICON GRAPHICS firmasının eşsiz donanım ve yazılım birikimini, PC dünyasına adapte eden kuruluş olarak, çok saygın ve etkin bir konumdadır.

Offscreen Surface
DCI desteğinin gelişmiş versiyonu. Bu metotta, resim bilgileri grfaik kartının görüntü belleğinin görünen kısmına direkt kopyalanmaz, görüntü belleğinin ekran harici bölümüne "offscreen" aktarılır. Bu bilgileri, grafik kartının kendisi görüntü alanına transfer ederken, aynı zamanda resim büyüklüğünü ayarlar, renk formatlarını dönüştürür ve piksel enterpolasyonunu gerçekleştirir. Tüm bu işlemler hardware üzerinden yapılır ve böylelikle normalde PCI bus üzerinden aktarılması gereken done miktarı azaltılmış olur. Bkz. Primary Surface.

OpenGL
Open Graphics Library. 3D yazılım arabirimi (3D API). Windows'un Windows NT ve Windows 95 OEM versiyonlarınlarından sonraki tüm sürümlerine (Win98/ME/2000/XP) entegre edilmiştir. Silicon Graphics firmasının Iris GL grafik kütüphanesi bazlı olup, Microsoft ve ELSA tarafından lisansı alınmıştır.

Page Flipping
Back Buffer bellekte hazırlanmış resim, ekranda görüntülenmek üzere Front Buffer belleğe yollanır.

PAL
Alman Telebizyon standardı. Saniyede 50 half frame (interlaced), 625 satır, 576 görünen satır. Bkz. NTSC ve CCIR 601.

PCI Bus
Peripheral Component Interconnect Bus. Gelişmiş veriyolu sistemi; bağımsız sistem üniteleri arasında bilgi transferini paralel data yolları ile gerçekleştirir, özellikle ana üniteler ile ek üniteler arasında.

Perspective Correction (Perspektif Düzeltme)
Perspektif çizimlerdeki doku kaplama operasyonlarında 3D dokulardaki (texture) bozukluk ve kaymaların (distortion) düzeltilmesi. 3D grafik kartı seçiminde anahtar kriterlerden biri, 3D grafik işlemcisinin perspektif hata düzeltme kapasitesinin olup olmadığıdır.

Phong Shading
Bkz Shading

Phong Shading:
Gene bir üçgen üzerindeki köşe ve doruk nokta "vertex" renklerinin enterpolasyonu sırasında, ayrıca üçgen üzerindeki normal vektörü (üçgen alanına dik vektör - üçgenin uzaydaki konumu) hesaba katılır.

Pixel
Picture element teriminin kısaltılmışı; ekranda gösterilmesi mümkün olan en küçük resim elemanıya da bir renk noktası.

Pixel Clock (Piksel Frekansı)
Pixel clock ya da Piksel Frekansı, grafik sisteminiz ile saniyede kaç piksel çizilebilineceğini gösterir ve MHz olarak verilir (milyon piksel / saniye). Piksel frekansı genelde sabit olup, bazı sistemlerde programlanabilir.

Poligon
3D dünyasında, bir 3D objenin parçalanabileceği en küçük üniteye verilen genel tabir. Pratikte en küçük poligon bir üçgendir ve üçgenler, 3, 2 ya da 1 "vertex"ten (kenar noktası, uç nokta) oluşurlar. Zira bir üçgenin tüm uç noktalarının, uzayda tek bir noktaya projeksiyonu mümkündür.

Primary Surface
This is the most simple version of DCI support. The DCI driver merely provides a possibility to access the display memory of the graphics board, but does not support the resizing of an image or the color space conversion. See also Offscreen Surface.

Primitive
Basit ve poligon özellikli geometrik obje; örneğin bir üçgen. 3D sahneleri genelde üçgenlere ayrıştırılarak hesaplanırlar.

Projective Textures
Bir 2D ya da 3D objenin üzerine "bindirildiğinde", objenin daha gerçekçi bir görünüm almasını sağlayan bir resim ya da bir şema.

QCIF
CIF çözünürlüğün dörtte biri kalitesinde çözünürlük.

QSIF
SIF çözünürlüğün dörtte biri kalitesinde çözünürlük.

Quadro
NVIDIA firmasının, profesyonel tasarım ve üretim dünyasına yönelik özel grafik çip modellerine verilen ad. Bu çiplerin, ev/ofis/oyun/multimedya pazarlarına hitap eden GeForce çipli çözümlerden bazı donanımsal farkları olduğu gibi (örneğin Wireframed Anti-Aliasing), Quadro serisi profesyonel ekran kartlarının, tüm profesyonel yazılımlar için sertifikaları bulunuyor. Ayrıca bu kartlar, ELSA POWERdraft for AutoCAD, ELSA MAXtreme for 3D Studio MAX/VIZ ve QuadroView 3D gibi ek destek programları ile birlikte geliyor.

QuickTime
QuickTime, Microsoft'un Video for Windows muadili Apple Macintosh video oynatıcı uygulaması. Windows altında da çalışan bir versiyonu olan programın "QuickTime for Windows" dosya formatı, Video for Windows'un AVI formatı ile uyumlu değildir.

Radiosity
Bu ışıklandırma modelinde, Raytracing'teki ışık ışınlarının yanısıra, yüzeylerin farklı ışıma özellikleri de gözönüne alınır.

RAM
Random Access Memory. Bilgisyarın ya da bir bilgisayar ünitesinin yazılabilir ve okunabilir işlemci belleği (ROM = Read Only Memory ile karıştırılmamalıdır ).

RAMDAC
Bir grafik kartının üzerindeki RAMDAC ünitesi, dijital sinyallerin analog sinyallere dönüştürlmesini sağlar. VGA monitörler, yalnızca analog sinyalleri işleyebilirler. 1997 yılına kadar piyasada bulunan ekran kartlarının RAMDAC üniteleri, ayrı birer modüldü. Günümüzde grafik çipine entegre halde bulunurlar.

Raytracing
Objelerin, ışık ışınlarının takibi ve gölge efektleri ile görüntülenme işlemi.

RealColor
RealColor genelde 15-bpp veya 16-bpp (bits per pixel) grafik modunu tanımlar, örneğin 32,768 veya 65,536 renk.

******* Rate (Resim Tekrarlama Frekansı)
Dikey resim tekrarlama frekansı olarak da adlandırılır, birimi Hz olarak verilir: Monitör ekranında saniyede kaç kere tam görüntü tekrarı yapılabildiğini gösterir. Resim tekrarlama frekansı ne kadar yüksek olursa, ekrandaki görüntü o kadar az titrer.

Rendering
Bir 3D sahnenin görsel oluşturulumunda yapılan hesap işlemi. Sahneyi oluşturan her bir noktanın uzaydaki poziyon ve rengi belirlenir. Bu işlemler sırasında, derinlik bilgileri Z-Buffer, renk ve büyüklük bilgileri ise Frame Buffer belleklerdedir.

Resolution
Bkz Çözünürlük.

RGB
Grafik kartlarının birçoğunda resim bilgileri Red/Green/Blue renk formatında kaydedilir. Bkz YUV.

ROM
Read Only Memory. Üzerinde yazılım işlemi gerçekleştirileyemeyen çip belleği, örneğin bilgisayardaki BIOS ya da ek donanım ünitenizin belleği. Bkz EPROM, RAM, DRAM, VRAM.

SDRAM (Synchronus DRAM)
SDRAM bellekler senkron ve önceden belirlenmiş sabit-fiks bir harici frekansta çalışırlar. Data transferi, sadece bir frekans "ayağında" gerçekleşir.

Second Board
Dual Board konfigürasyonlardaki ikinci grafik kartı.

SGRAM (Synchronus Graphics RAM)
SDRAM'e göre daha gelişmiş özellikler taşır. Masked Write ve Block Write gibi fonksiyonlar sayesinde, örneğin metin ve font manipülasyon işlemlerini hızlandırarak, toplam grafik performansı bariz arttırılabilir.

Shading (Tarama)
3D bilgisayar grafiğinde, "shading" prosedürleri eğrili yüzeylerdeki renkler tanımlanarak yüzeylere doğal bir görünüm kazandırılır. Bunu sağlamak için de, yüzeyler birçok küçük üçgenlere "triangles" bölünür. En önemli üç 3D shading metodu, aralarında bu üçgenlere renk uygulaması işleminde kullanılan algoritmalara göre ayrılırlar:

SIF
Source Input Format. Bir dijital video formatı. 352 x 288 (PAL) veya 352 x 240 (NTSC ya da motion picture).

Single Buffer
Double Buffer bellek tipinde olduğu gibi, resmin görüntülenmesi için, tek görüntünün gerektirdiğinin 2 katı bellek miktarı hazır tutulmaz. O yüzden Single Buffer modunda, animasyonlar teklemesiz-atlamasız görüntülenemez

Single Screen
Single Screen modunda, normal DOS ekranı ve yüksek çözünürlüklü grafik ekranı tek monitör üzerinde görüntülenir.

SMPTE
Society of Motion Picture and Television Engineers; resim ve ses bilgilerinin senkronizasyonun ayarı için bir zaman kodu.

Specular Highlights
Metalik yüzeylere vuran güneş ışınları ya da kamera diyafram ayarları sırasında oluşan parıltılı ışıklar.

Stencil
Her bir pikselin nasıl çizileceğini ve çizilip-çizilmeyeceği ile ilgili bilgi. Örneğin, bir animasyon sahnesi bir pencere içinden görüntüleniyorsa, animasyon programı stencil yardımıyla pencere alanı bilgilerini kullanır ve o alanı devamlı ve sabit olarak çizer.

Stencil Buffer
Stencil Buffer sayesinde, bir yüzeye piksel bazlı uygulanan direkt rendering işlemi aktive ya da deaktive edilir. Böylece bir objenin tanımlanmış ve/veya seçilmiş bölgeleri görüntüleme işlemine açılır ya da kapatılır.

S-Video
S-VHS şeklinde de adlandırılır. Video bilgilerin iletiminde, krominans.(siyah/beyaz) ve lüminans (renk) sinyallerinin ayrı ayrı gönderildiği transfer standardı. Bu sayede daha yüksek bir resim kalitesi elde edilir.

Tearing
Double Buffer operasyonlarında, Front Buffer ve Back Buffer arasındaki resim değiştirme işlemi sırasında senkronizasyon bzoulduğunda oluşan "yırtılma" efekti.

Tesselation
3D sahnelerinin hesaplanmasında bir ara adım olan Tesselation işlemi sırasında, objeler poligonlara (pratikte üçgenlere) ayrıştırılırlar. Her bir üçgen için, köşe nokta + renk + saydamlık değerleri belirlenir.

Texture Mapping
Bir 3D objenin üzerine bir bitmap resminin sarmalanması. Bu operasyonlardaki en önemli nokta perspektif efektlerinin de doğru olarak görüntülenmesidir..

Textures (Dokular)
Bir alanın üzerine, perspektif düzeltme hesapları da gözönüne alınarak, "bindirilen" resim ya da film bilgileri.

Trilinear Filtering
Bkz. Bilinear Filtering

TrueColor
16.7 milyon renk (piksel başına 24 veya 32 bit) grafik modu. Bu modda, görüntü belleğine kaydedilen renk bilgileri bir kayıt tablosundan (look-up table) okunmaz, direkt dijital/analog konvertöre - D/A converter - aktarılır. Bu ise, her piksel için tüm renk bilgilerinin kaydı gerekliliğini getirir.

UYVY
UYVY 42 byte ordering olarak da adlandırılan UYVY, özel bir YUV renk formatıdır. Piksel başına 16 bit kaydeder. Lüminans komponenti Y için diğer renk komponentleri U ve V için gerekenin iki misli bellek kullanır.

Vertex Blending
3 boyutlu uzayda 2 pikselin renk değerlerinin birbirleriyle karıştırılma işlemi.

Vertex; Singular Vertex
İki üçgen alanının kesişme nokta ya da doğrusu.

VESA
Video Electronics Standard Association teriminin kısaltılmışı. Bilgisayar grafiği dünyasında standardizasyon için çalışan bir konsorsiyum.

VfW
Bkz. Video for Windows

VGA
IBM tarafından tanımlanmış Video Graphics Adapter teriminin kısaltılmışı. VGA standardında 640 x 480 çözünürlükte 16 renk elde edilir.

Video CD
Compact Disc Digital Video CD'ler üzerindeki video ve ses doneleri, Philips ve JVC tarafından geliştirilmiş özel bir formatta saklanır. Dijital Video CD, gene dijital yapıdaki Movie-CD veya analog CD Video ile karıştırılmamalıdır. Video CD hardware MPEG decoderler (örneğin ELSAmotion) ile çalınabilirken, CD Video okunamaz. Video CD üzerindeki dosyalar \CDI\MPEGAV ve \VCD adındaki dizinlerdedir. Data sektörleri, XA-Form-2 formatında (ISO 9660) yazılıdır. Data kompresyonu MPEG-1/Level-II standardına göre yapılmıştır. Transfer hızları, video doneleri için saniyede 144 KB, ses bilgileri için saniyede 28 KB olarak belirlenmiştir. Bir Video CD üzerine yaklaşık 70 dakikalık video görüntüleri sığabilir.

Video for Windows
Microsoft firmasının Windows 3.1 işletim sistemi için geliştirmiş olduğu Video for Windows (VfW), dijital video donelerinin yakalanması, yazılması ve görüntülenmesi için kullanılan bir ek yazılım. Windows işletim sistemlerinde kullandığımız Microsoft Media Player, Video for Windows programının bir parçasıdır. Ses ve video doneleri için standard dosya tipleri AVI, MPEG (ve diğerleri) MCI arabirimi üzerinden de oynatılabilirler. Çok düşük çözünürlükler hariç, ek donanım üniteleri olmadan Video for Windows kliplerinin görüntüsü net ve yumuşak olmaz. Genelde software üzerinden oynatılan kliplerde çözünürlük 160 x 120 pikselde ve renk derinliği 8 bit olurken, saniyede oynatılabilen resim sayısı 15'te kalır. Ses ise 8 bit ile dijitize edilirken, 11 kHz'te kalır.

VRAM
Video Random Access Memory. Özellikle high-end grafik kartlarda kullanılan hızlı RAM cinsi.

V-Sync
Bir monitör için dikey senkronizasyon darbesinin uzunlığu, mikro-saniye olarak verilir.

X/Y filtreleri
Bkz. Interpolation

XMS
EXtended Memory Specification: 1 MByte üzeri adreslerdeki RAM.

Yatay Tarama Frekansı
Bir monitörün yatay defleksiyon frekansı, kHz olark verilir. Yatay tarama frekansı ayarı, monitörünüzün operasyon limitleri içerisinde ayarlanmalıdır, yoksa monitörünüz ekstrem durumlarda zarar görebilir !

YCbCr
JPEG ve MPEG standartlarında kullanılan bir renk koordinat sistemi. Renk bilgileri YCbCr formatında kaydedilir: Y luminance (parlaklık) sinyalini, Cb ve Cr ise chrominance (renk) bilgilerini saklar (Ayrıca YUV ve RGB'ye de bakınız). YCbCr ve YUV arasındaki bağıntı hesabı şöyledir: Y = 0.3 R + 0.59 G + 0.11 B ----- Cb = (U/2) + 0.5 ----- Cr = (V/1.6) + 0.5

YIQ
Kuzey Amerika televizyon standardında kullanılan bir renk koordinat sistemi. Renk bilgileri YIQ formatında kaydedilir: Y luminance (parlaklık) sinyalini, I ve Q ise chrominance (renk) bilgilerini saklar (Ayrıca YUV ve RGB'ye de bakınız). YIQ ve YUV arasındaki bağıntılar, aşağıdaki denklemlerde gösterilmiştir: Y = 0.3 R + 0.59 G + 0.11 B ----- I = 0.74 V - 0.27 U ----- Q = 0.48 V + 0.41 U

YUV
Avrupa televizyon standardında kullanılan bir renk koordinat sistemi. Renk bilgileri YUV formatında kaydedilir: Y luminance (parlaklık) sinyalini, U ve V ise chrominance (renk) bilgilerini saklar. Çeşitli ve özel YUV formatları bulunur, UYVY gibi. YUV ve RGB arasındaki bağıntılar, aşağıdaki denklemlerde verilmiştir: Y = 0.3 R + 0.59 G + 0.11 B ----- U = B - Y ----- V = R - Y

Z Buffer
3D grafik işlemlerinde her piksel için derinlik bilgisinin (üçüncü boyut ya da z-ekseninde) saklandığı 3D bellek.

Windows XP kısayolları
------------------------------------------------------
ALT+ENTER / seçili ögelerin özellikleri
ALT+ESC / en son acılan ıtem lerı gecıs saglar
ALT+F4 / aktif pencerelerı kapatır
ALT+SPACEBAR / aktif sayfanın menusu
ALT+TAB / menuler arasında geçiş
BACKSPACE / bir önceki sayfaya geçiş
CTRL+A / hepsini seç
CTRL+B / kalın yazı
CTRL+C / kopyala
CTRL+I / italik
CTRL+O / dosya açma
CTRL+U / alt cızgı
CTRL+V / yapıştır
CTRL+X / kes
CTRL+Z / geri tusu
CTRL+F4 / dökümanları kapatır
CTRL while dragging / seçili ögeleri tutar
CTRL+SHIFT while dragging / seçili ögeleri kısayol oluşturur
SHIFT+DELETE / çöp kutusuna atmadan siler
ESC / ıslemlerı durdurur
F1 / help
F2 / seçili öğenin ismini degiştirme
F3 / arama dosya ve klasörlerde
F4 / adres çubuğunu açar
F5 / yenileme
F6 / adres çubuğuna gider
F10 / active sayfalarda çubuğa gider “dosya eklemek araçlar filan”
SHIFT+F10 / sağ tıkladıgınızda açılan menu
CTRL+ESC / start menusu
SHIFT+CTRL+ESC / görev yönetıcısı
WIN / start menüsü
WIN+BREAK / sistem özellikler menüsü
WIN+D / bütün aktif sayfalari küçültme
WIN+E / bilgisayarımı açar
WIN+F / arama dosya ve klasörlerde
WIN+F+CTRL / bilgisayarımda arama
WIN+L / kullanıcı degiştirme kapatmadan
WIN+M / küçültme veya restore etme sayfaları
WIN+R / çalıştırı açar
WIN+TAB / açık olan sayfalarda geçiş

Windows Explorer Shortcuts
-------------------------------------------------------------
ALT+SPACEBAR / aktif sayfanın menüsü
CTRL+ESC / windows menusu
ALT+F4 / windows penceresini ve cerayann eden olayları kapatır
CTRL+A / bütün parçaları seçer
CTRL+X / seçili kısmı keser
CTRL+C / seçili kısmı kopyalar
CTRL+V / seçili kısmı yapıştırır
CTRL+Z / geri döner son yapılana
CTRL+(+) / sutun icindeki pencereleri otomatik olarak dogru sıralar
TAB / 7 sutun atlatma yada digger seçili ögeye geçme
SHIFT+DELETE / direk silme
BACKSPACE / bir önceki sayfaya yada slime işlemi
ALT+ENTER / seçili ögelerin özellikleri
F10 / aktif sayfanın menusu
F6 / adress bara gider /
F5 / sayfayı yenıler
F3 / arama ögesi
F2 / ismini degistirme seçili ögenin


-------------------------------------------------------------
Internet Explorer Shortcuts
--------------------------------------------------------------
CTRL+A / bütün sayfanın seçimi
CTRL+D / favorite ekler
CTRL+E / aktif sayfada arama yapar
CTRL+F / sayfada bulma
CTRL+H / geçmiş sayfasını açar
CTRL+I / favorite sayfalarının oldugu kısmı açar
CTRL+N / yeni pencere açar
CTRL+O / yenı lokasyonlar gider
CTRL+P / printer menusu
CTRL+S / degisiklikleri kaydeder
CTRL+W / aktif sayfayı kapatır
CTRL+ENTER/ basına www ve sonuna .com koymayı yapar
SHIFT+CLICK / yeni pencerede açar
BACKSPACE / bir önceki sayfaya gider
ALT+HOME / anasayfaya gider
HOME / sayfanın başına gider
TAB / Itemler arasında atlamayı sağlar
END / sayfanın sonuna gider
ESC / açılan sayfayı sonlandırır
F11 / tam ekran yapar sayfayı
F5 / sayfayı yeniler
F4 / adress barı açar
F6 / adress bara gider
ALT+RIGHT ARROW / ileri sayfaya götürür
SHIFT+CTRL+TAB / address bara gider
SHIFT+F10 / sağ tus olayı
SHIFT+TAB / geri tab olayı
CTRL+C / kopyalama
CTRL+V / yapıştırma
ENTER / aktif etmek /
F1 / internet explorer help

Ms-dos komutları
---------------------------------------------------------
ASSOC / Dosya ortaklıklarını görüntüle.
AT / Programları ve komutları uygulamak için zamanı ayarla.
ATMADM / Windows ATM sağrı yöneticinin gördüğü adresleri ve bağlantıları listele
BREAK / CTRL + C’i Etkinleştir / devre dışı bırak
CACLS / ACL dosyaları göster ve değiştir
CALL / Grup dosyasını diğer grup dosyasından çağır.
CD / Rehberi değiştir.
CHCP / Uluslar arası klavye ve karakter bilgilerini ilave et
CHDIR / Adresi değiştir.
CHKDSK /FAT diskdeki hataları tara.
CHKNTFS / NTFS disk’deki hataları tara
CLS / Ekranı temizle.
CMD / Komut satırını çalıştır.
COLOR / Ön plan resmini değiştir.
COMP / Dosyayı sıkıştır.
COMPACT / Dosyayı sıkıştır,aç,.
CONTROL / Ms-dos da denetim masası simgelerini aç
CONVERT / FAT’i NTFS’e dönüştür
COPY / Bir yada daha fazla dosyayı öteki konuma kopyala
CTTY / Bilgisayarın giriş çıkış aygıtlarını değiştir
DATE / Sistem tarihini görüntüle,değiştir
DISKCOMP/ Disk’i diğer bir disk ile karşılaştır
DRIVPARM / Asıl aygıt sürücülerinde yeniden yazmayı etkinleştir.
ECHO / Mesajları göster ,etkinleştir ve devre dışı bırak
EDIT / Dosyayı görüntüle ve değiştir.
EDLIN / Dosyayı görüntüle ve değiştir.
EMM386 / Genişletilmiş hafıza yöneticisini görüntüle
ENABLE / Konsol geri alma komutunu etkinleştirme ve devre dışı bırakma
SCANDISK / disk taramayi calistir.
QBASIC / Qbasic i ac.
RENAME / yeniden adlandir.
RMDIR /bos klasoru sil.
SHUTDOWN/ bilgisayarı kapat
SMARTDRV / geleneksel ve genişletilmiş hafıza için disk hafızası olustur
SORT / kisa giris ve cikislari goster
SWITCHES/ ms-dos a fonksyion ekle,kaldır.
SYS / Sistem saatini disk sürücüsüne yükle
TIME / sistem saatini goster,ayarla.
TITLE / ms-dos penceresindeki basligi degistir
TRACERT / karsidan gelen network paketlerinin yolunu goster
TREE / Disk’in yuzeysel agacini goster
TYPE / Dosyanin icerigini goruntule
UNDELETE / silinemeyen dosyalari silvisuall
UNFORMAT / bicimsiz disk surucusu.
UNLOCK /Disk’in klitini ac.
VER / Versiyon bilgisini goster.
VERIFY / diske yazmak gerektiginde karar vermeyi etkinlestir yada devre disi birak.
VOL / cilt bilgisini goster
XCOPY / Başka bilgisayarlardan çoklu dosyaları kopyala
TRUENAME/ dizinde var olan kişileri gösterir
TASKKILL / ihtiyaç duyulmayan uygulamaları kapat

SETVER - ms-dos version unu degistir.
SHARE - dosyalari palasabilme yetenegini yukle,devredisi birak.
SCANREG - kayit defterindeki hatalari tara ve geri yukle.
ROUTE - windows agindaki rota tablosunu goruntule ve degistir
RUNAS - baska bir bilgisayardaki programi etkinlestir.
PRINT - dosyayada resmi print et
PROMPT - ms-dos u goster ve degistir
PING - test amacli diger ag bilgisayarina bilgi gonder
POPD - agdaki rehberi degistir.
NET - ag ayarlarini guncelle ve onar
NETSH - degisebilen ve degismeyen network bilgisini goster
NETSTAT - TCP/IP ag protokolu bilgisini ve istatistigini goruntule.
NLSFUNC - ulkeye ozgu bilgileri goster
NSLOOKUP - agdaki yada alandaki ip adresini goster
PATH - bilgisyardaki gizli dosya yerlerini goster ve yerini ogren
PATHPING - ag daki gizli dosya yerlerini goster ve yerini ogren
MOVE - dosyanin yerini degistir.
MSAV - ilk microsoft virus hizmeti.
MSD - Tanimlama hizmeti.
IFSHLP.SYS - 32-bit dosya yoneticisi.
IPCONFIG - ag aygiti ayarlarini goster ve degerleri goruntule
KEYB - klavyenin planini degistir.
LABEL - disk surucusunun etiketini degistir.
LH - Yuksek Hafizada disk surucusu yukle
LISTSVC - servisler ve suruculer icin kurtarma konsol komutunu goruntule
LOADFIX - 64k’nin uzerindeki programlari yukle
LOADHIGH - yuksek hafizadaki aygit surucusunu yukle.
LOCK - hard disk surucusunu kitle.
LOGON - kurulumlar ve geri tuklemeler icin yonetici hesabi.
MAP - surucudeki aygit ismini goster
MEM - Sistemdeki hazfızayı göster.
MKDIR - yeni, rehber komutu yarat.
MODE - port ve gotuntu ayarlarini degistir.
GRAFTABL - Grafik modundaki genişletilmiş karakterleri göster. .
HELP - komutlari kisaca acikla
EXTRACT - dosyalari windows dizininden cikart
FASTHELP - ms-dos komutlarini ve bilgileri listele
FC - dosyalari karsilastir.
FDISK - disk surucusu icin bolumleme konsolunu calisti
FIND - dosya icindeki yaziyi ara.
FINDSTR - dosya icindeki dizini ara.
FIXBOOT - yeni cizim bolgesi yaz
FIXMBR - disk surucu icin yeni cizim bolgesi yaz
FORMAT - disk surucusunu bicimlendir.
FTP - FTP server a baglan
FTYPE - dosya turunu goster
ERASE - dosyayi sil
DISKCOPY - diski diger bir disk’e kopyala.
DEFRAG - yuklenen programlari disk uzerinde stabile et.
DEL - bi veya daha fazla dosyayi sil.
DELETE - silinen dosyalar icin kurtarma konsol komutu
DELTREE - bir veya daha fazla dosya ve rehberi sil
DIR - klasor icindekileri goster.
DISABLE - windows sistem ve suruculerinde kurtarma konsolu komutunu devre disi birak.
CHOICE - dizin icindeki coklu sevenekleri belirt.
BOOTCFG - kurtarma konsolu komutlarını göster ve düzenle ve boot.ini yi yeniden oluştur.

Kaynak : PCNET Dergisi Forumunda 'Anti' adlı üyenin açtığı 'Windows Güvenlik Sorunlarına Çözümler' adlı konudan
derlenmiştir.

- Spyware Nedir?

Yararli, sevimli, sempatik, vs... program maskesi altinda, registry bilgileriniz, ziyaret ettiginiz web site'lar, cache edilmis
passwordler basta olmak uzere her bi halti kendi bilgisayarlarina gonderen casus programlar diyebiliriz.

- Soru ve Cevaplarla Spyware'ler:

* SORU : Bendeki spy a spy sweeper ve windowsun yeni beta sı bile bişey yapamamıştı formata attım banamısın demedi
formattan sonra yine çalışıyor.Şunlardan şüpeleniyorum :

csrss.exe
smss.exe
lsass.exe

Bir de cpu nun %98 ini kullanan svchost.exe var hemde bi kaç tane bunlardan nasıl kurtulacam yaaa bıktım artık lütfen
yardım edin yoksa yeni bi tane hard disk alacam

* CEVAP :

CSRSS.EXE : "Windows NT Client Server Run-time Subsystem"dir. Konsol pencereleri ve thread`lerin yaratılması ve
silinmesinden sorumludur. Windows NT kernel`i bu servise bağlıdır ve bu servis herhangi bir sebepten durursa halt
edecektir.

SMSS.EXE : "Windows NT Session Manager"dır. Sistem thread`lerin yaratılması ve silinmesinden sorumludur ve
Winlogon ve Win32 (Csrss.exe) açılması ve kapanmasından sorumludur.

LSASS.EXE : "Local Security Authority Subsystem". Bu Encryption ve Decryption için kullanılan bir yönetim servisidir.

SVCHOST.EXE : "Microsoft Service Host Process". Windows 2000/XP işletim sistemlerinde verilecek servisleri kayıtlar
dosyasında inceleyen ve gerekli DLL (Dynamic Link Library) dosyalarını çalıştıran programın adıdır. Birçok svchost.exe
görev çubuğunda ve firewall uyarılarında görülebilir. Svchost.exe, sistemin normal şartlarda sıklıkla kullandığı bir
programdır. PID numaraları ve çalıştırdıkları servisler şunlardır:

Svchost.exe 404 RpcSs
Svchost.exe 556 EventSystem, Netman, NtmsSvc, RasMan, SENS, TapiSrv

Son olarak bu dosya isimlerinde virus/trojanlarda olmaktadır. Sizdeki system dosyası mı yoksa virus/trojan mı diye
anlamanın en iyi yolu :

Start (Başlat) => Run (Çalıştır) yapıp msconfig.exe komutu verip Startup (Başlangıç) sekmesi altında var olup olmadığına
bakmaktır. Eğer orada yoksalar Task Manager'da gördüklerimiz normal sistem dosyalarıdır.

- Dialerlara Karşı Temel Güvenlik Önlemleri :

* Hattınızı 900'lü ve uluslararası hatlara kapatın.
* İnternet explorerda :
Menüden "Araçlar" ordan "İnternet Seçenekleri" ve "Bağlantılar" sekmesinden "Asla bağlantı numarası çevirme" tıklayın.
* Arkadaşlar, eğer bu dialerlardan kurtulmak istiyorsanız size bir çözüm. Explorer'ın kısayolunu alın. Kısayolun özellikler
kısmına girin. "Web Bölgesi" sekmnesin de "URL" yazan yere Kısayolu çalıştırınca doğrudan bağlanacak adresleri yazın.
Masaüstündeki diğer Explorer simgesini silin. Kısayolun adının IExplorer olarak değiştirin. Sorun çözülmüş oldu. Kolay
gele.

- Soru ve Cevaplara Dialerlar:

* SORU : Sistemime bir dialerin yüklenip yüklenmediğine nerelerden bakabilirim ?
CEVAP : Ağ bağlantılarından bakabilirsin.Eğer senin açtığın bağlantılardan farklı bir bağlantı varsa-özellikle Happy gibi
kesinlikle dialer vardır...

* SORU : Peki ADSL ile bağlantılarda dialer tehlikesi yok değil mi ?
CEVAP : Eğer ADSL varken de bir Dial-Up modem ve telefon kablosu bilgisayar takılıysa, dialer riski olabilir. Fakat
eğer Dial-Up modem yoksa herhangi bir tehlike yok. Bu yüzden Dial-Up'tan ADSL'ye geçeceklerin, eski modemlerini
bilgisayarlarından çıkarmalaırını tavsiye ediyorum. Kolay gelsin ...

-Virüs Bulaştırabilecek Siteler :

* Pornografik ve erotik icerikli siteler.
* Bazi Oyun siteleri.
* Hack , ¤¤¤¤¤ vs. sitelerin tamami-yok diyenler olabilir ama var.
* Siteye girdiginiz anda guvenlik uyarisi veren siteler.
* Siteye girdiginizde sizden güvenmeniz için onay almak isteyen siteler.
* Birde direkt olarak bilgisayarınıza yüklediğiniz bazi programlarla (KaZaa gibi) yüklenen böcükler bulunmakta.

- En Çok Tercih Edilen Güvenlik Programları :

* Ortalama bir ınternet kullanıcısının güvenlik ihtiyacını karşılamak için Adaware, SpyBot Search & Destroy, bir antivirüs ve
bir firewall programı yeterlidir.
* Antivirüs olarak Norton, McAfee, Kaspersky, AVG, Antivir, BitDefender, Panda gibi antivirüs programları
kullanabilirsiniz.
* Firewall olarak da, Zone Alarm, Kaspersky Anti Hacker, Norton Personel Firewall programları en çok tercih edilenler
arasındadır.

- İE'nin Açılış Sayfasını Registry Editörle Değiştirme Yöntemi :

* Başlat/Çalıştır'a girin.regedit yazın.'Düzen/Bul seçeneğini açın.'startpage' yazın.Sağda başlangıç sayfanızın atandığı site
adresi çıkar. Burasını istediğiniz bir şey yapın.

SPAYWARE (CASUS YAZILIM), ADWARE (REKLAM PENCERELERİ), TROJAN VE
HİJACKING (BROWSER HIRSIZLIĞI) NEDİR? KORUNMA VE TEMİZLENMESİ

- Adware (Reklam Pencereleri) : Bilgisayarınızın ekranında reklam pencereleri açan bir yazılımdır. Siz internette olmasanız
bile anlaşılmaz bir şekilde ekranınızda beliriverirler.

- Spyware : Sizin bilginiz ve izniniz olmadan şahsi bilgilerinizi üçüncü kişilere gönderen bir yazılımdır. En basitinden, sizin
internette dolaştığınız web siteleri hakkında bilgi veya size ait kullanıcı adı ve şifreleri içerebilir.

- Bilgisayarınız spyware’den mi etkilendi?

Asıl sorunun çoğu kullanıcının her iki yazılım türünün de bilgisayarlarında performans düşüşlerine sebebiyet verdiğini
düşünmesidir. Örneğin; İnternet Explorer artık düzgün çalışmaz, bilgisayar daha sık kilitlenir veya bariz bir şekilde
yavaşlar. Aslında spyware’i bir bilgisayardan silmek, bulaşmaması için koruyucu tedbir almaktan daha zordur.

- Adware ve spyware genellikle makinenize şu iki metottan biriyle kurulurlar;

1. Kendisini kuracak olan bir linke sizin fareyle tıklayarak sizin kandırılmanız sonucunda kurulur. Örneğin, makinenize
spyware kurmaya çalışan bir web
sitesi Windows Diyalog Kutusu (Windows İşletim sistemi, Word veya Excell’de bir dosya açmak, kaydetmek için açılan
pencereler veya renk ayarları yada yazdırma penceresi gibi) benzeri bir pencereyi karşınıza açabilir. Ve sonra bu pencereyi
siz “İptal” butonuna basarak kapatmak istediğinizde sizi kandırmış olur ve kendisini sisteme kurar. Bazen de boş bir
pencereye sahte bir başlık çubuğu koyar ve siz bu pencereyi kapatmaya kalktığınızda spyware makinenize kurulmuş olur.

2. Kendisini içinde barındıran bir freeware (ücretsiz yazılım) programın kurulmasıyla bilgisayarınıza spyware kurulur.
Örneğin siz ücretsiz bir dosya paylaşım programını (Badblue, IMesh, Kazaa, eDonkey, ICQ File Share gibi) bilgisayarınıza
kurduğunuzda spyware gizlice sisteminize kurulmuş olur. Dosya paylaşım programları spyware’lerin taşınıp, kurulması için
iyi bir aracı olabilirler.

Bilgisayarınıza kurulan spyware yazılımı size ait bilgileri karşı tarafa aktarır ve her an karşınıza çıkan reklamları
bilgisayarınıza indirir. Sonra sizin
anasayfanızın (İnternet Explorer’ı açtığınızda varsayılan sayfa olarak gelmesini istediğiniz sayfa) ayarlarını alıp götürür ve
İnternet Explorer’a her girdiğinizde artık sizin istemediğiniz bir anasayfa karşınıza gelir.

- Spyware ve adware’lara karşı korunma

Yardım almaksızın bunlarla başa çıkamazsınız. Hatta eski antivirüs programları adware’ları virüs veya
worm (solucan) gibi düşünmediği için onlardan sizi koruyamaz. Öncelikle spyware ve adware’lar aldatıcı oldukları için
istemeden siz kurulması için onlara izin verirsiniz. Onlar bir virüs gibi hareket etmezler, performansı düşürmekten başka
bilgisayara zarar vermezler ve adres defterinizdeki adresleri alarak bir worm (solucan) gibi davranarak kendilerini
çoğaltıp, yaymazlar. (Bazı tür adware yazılımları antiadware programlarını bozabilmektedirler.)

Ama her şeye rağmen durum daha iyiye gidiyor. Çoğu popüler antivirüs programları virüs taraması yanında adware ve
spyware taraması da içermektedir. Örneğin, McAfee VirusScan, Norton AntiVirus 2004, ve Trend Micro PC-Cillin 2004’ün
en son versiyonları şimdi bazı adware ve spyware’ları tarayabilmektedirler.

Ayrıca bazı İnternet Servis Sağlayıcıları (America Online (AOL), EarthLink gibi) adware ve spyware’dan nasıl
korunacağına ilişkin tanıtım yapmaktadırlar. Fakat bu konuda avantajlı olabilmek için internet servis sağlayıcılarının en son
sürümlerini güncellemeniz gerekmektedir.

- İstenmeyen kurulumlardan korunma

Adware ve spyware yazılımlarını bilgisayarınıza kurmak isteyen firmalar sizin ücretsiz yazılım kurmadaki istekliliğinize ve
saflığınıza güvenirler. Bu nedenle;

1. Kuracağınız programların adware taşımadığından emin olun :
Kuracağınız freeware programların çoğu bu tarz
programları içerir. Lisans sözleşmelerini dikkatlice okuyun. İlgili programın web sitesini dikkatlice kontrol edin. Haber
gruplarına üye olarak kurmak istediğiniz freeware yazılımlar hakkında bilgi edinmeye çalışın. Eğer bütün bunlardan sonra
kuracağınaz freeware yazılımın adware veya freeware bir program içermediğinden eminseniz belki o zaman kurabilirsiniz.

2. Adware ve spyware pop-up (aniden ekranda beliren) pencerelerinden korunmak için sisteminize bir pop-up bloklayıcı
program kurun :
Çoğu spyware’lar pop-up bir pencerede bulunan ve sizi aldatan bir linke tıkladıktan sonra kurulurlar. Bir
pop-up bloklayıcı program kurun ve siz bu tür linklere tıklamak için artık kandırılmayacaksınız. Pop-up blocker
programlarından birisi Google Toolbar ve bir diğeri de MSN Toolbar’dır. Windows Xp kullanıcısı iseniz sisteminize
Service Pack 2’yi kurmanız gerekmektedir. Bu yama size pop-up blocker programı da dahil bir çok güvenlik eksikliğini
giderici güncellemeleri yerine getirecektir.

3. İstemeden bir adware veya spyware kurmayın! :
Zararsız gibi gördüğünüz bir linke tıkladığızda ve aşağıdaki gibi bir pencereyle karşılaştığınızda eğer yayımcıya
güveniyorsanız veya adware yada spyware barındırmadığına inanıyorsanız yazılımı kurmak için “Yes” butonuna
basabilirsiniz. Ama kuşkularınız varsa kesinlikle “No” butonuna basmanız gerekmektedir.

- Bilgisayarınızı kontrol edin!

Özellikle spyware ve adware için yazılmış bir program olan Ad-aware’i, Lavasoft’tan indirebilirsiniz. Eğer tarama
sonucunda bilgisayarınızda bu tür programlar bulursa nasıl yok edebileceğinizi size göstermektedir.

Bilgisayarınızı güvenli moda açıp, taramanızı bu moda gerçekleştirin!

- Aşağıda spyware (casus yazılım) ile nasıl mücadele edilebileceği ve sizin ona karşı neler yapabileceğiniz
anlatılmaktadır.

- Browser çalınmasına karşı tedbirler:

1- Bir anti virüs programı kullanın ve kesinlikle güncelleyin
2- Kullandığınız anti virüs programının “otomatik koruma” özelliğinden faydalanın
3- Acil durumlar için bir anti-hijack (browser çalınmalarına karşı) yazılımı bulundurun
4- İnternet Explorer’ın güvenlik ayarlarını düzenleyin
5- Alternatif bir browser kullanmayı deneyin.

- Hijacking (Browser çalınması) :
Kötü niyetli yazılımı kapsar ve sizin internet browserınızın ayarlarını değiştiren harici bir koddur. Genellikle sizin ilk açılış
sayfanızın adresini değiştirir ve “Sık Kullanılanlar”a kendisini ekler ve içeriği güvenilmez olan sitelere sürekli olarak sizi
yönlendirir. Çoğu durumlarda da sizin işletim sisteminizin registry entry (kayıt girişi) ayarlarını değiştirir. Bu da sizin,
internet browser adres satırından gitmek istediğiniz sitenin adresini yazsanız bile yine istemediğiniz siteye ulaşmanıza sebep
olur. Bu noktadan sonra siz bir anti adware programı indirmek için gerçekten güvenilir bir siteye gitmeye kalktığınızda bunu
size artık yaptırmaz.

Çoğu web browser hırsızları bir web sayfasından gelen ActiveX scriptlerini çalıştırmak için İnternet Explorer’ın
yeteneklerini kullanırlar.

(ActiveX, Microsft firmasının COM teknolojisini kullanarak geliştirmiş olduğu ve çoğunlukla internette kullanılmak için
geliştirilen programlara verilen addır. Terminolojik olarak aktif içerik, statik HTML sayfalarının aksine sunucuda bir
programı çalıştıran içeriklerdir. ActiveX kontrolleri, işletim sisteminin web sayfasından doğrudan çalıştırdığı ses, resim,
grafik, web formu gibi nesneleri içeren program parçacıklarıdır.) Genellikle bu zararlı programlar, siz belirli bir siteye
eriştiğinizde kendilerini kurmak için açılan pop-up pencere vasıtasıyla hileyle elde edecekleri bir izne ihtiyaç duyarlar. Eğer
siz kazara böyle bir izini sağlamış olursanız, İnternet Explorer sizin internet ayarlarınızı değiştiren bilgisayarınızdaki
programı çalıştıracaktır. Bu zararlı yazılımların bazılarıysa kendilerini bilgisayarına kurmak için siz internette aktif
olmamanıza rağmen İnternet Explorer’ın güvenlik açıklarını kullanabilir. Daha kötüsü bunlar sizin asla ekranınızda görmek
istemediğiniz pop-up pencereden yüklenebilir.

Bunun önüne geçebilmek için İnternet Explorer
ekranında “Araçlar=Tools” menüsünden “İnternet Seçenekleri…=Internet Options…”ni seçin. Karşınıza gelen
pencerede “Güvenlik=Security” tabına tıklayın. Bu ekrandaki “Özel Düzey…=Custom Level…” butonuna
basarak “Güvenlik Ayarları=Security settings” ekranına gelin. Bu
ekranda “ActiveX denetimleri ve eklentileri=ActiveX Controls and plug-ins” satırını bulun. Bu kısımda alt başlık
olarak “İmzasız ActiveX denetimlerini yükle=download unsigned Active-X controls” ve “Güvenli olarak işaretlenmemiş
ActiveX denetimlerini başlat ve komut dizinlerinde kullan=initialize and script Active-X controls not marked as safe”
satırları altındaki “Devre dışı bırak=disabled” seçeneğini işaretleyin.

Web sayfasını çalan kişi (hijacker) sizin internete erişimde ana sayfayı ve İnternet Explorer’ın ayarlarını değiştirmeye
ilaveten bilgisayarınızdaki Host (sunucu) dosyasındaki girişleri de değiştirir. Bu özel dosya doğrudan DNS adreslerini IP
adreslerine çevirir. Bu nedenle bu dosyada meydana gelen değişim sonucunda siz browser’ın adres satırında ne yazarsanız
yazın sizi doğrudan dosyaya yerleştirdiği adrese (herhangi bir firma veya adult siteler) yönlendirir.

Bazı hijecker’lar adware veya spyware’ları meşru bir programmış gibi bilgisayarınıza
kurarak, Denetim Masası’nda Program Ekle-Kaldır penceresinde listeler. Browser çalma işi ne bir virüs yada ne bir
adware olduğu için siz bilgisayarınızı kullanırken her şeyin farkında olmak zorundasınız. Onu durdurmayı, kendisini izleyen
bir yazılıma bırakmak da çözüm değildir. Onlar gizli dosya kombinasyonu veya registry (kayıt) ayarlarını kullandıkları için
siz onları silseniz bile tekrar kurulurlar.

Browser’ın çalınması durumunda size yardımcı olacak anti hijack yazılımlarından olan Hijackthis veya CWShredder
programlarını ücretsiz olarak indirip, web browser’ınızın eski haline getirilmesinde faydalanabilirsiniz.

Web browser hırsızlarının büyük hedefi olan İnternet Explorer’ı kullanmak yerine Mozilla gibi alternatif browser’lar
düşünülebilir.

- Trojan (Truva atı) : iki kısımdan oluşan ve bilgisayarları uzaktan kumanda etme amacıyla yazılmış programlardır.

Bu programların birinci kısmı uzaktaki bilgisayarı kontrol etmeye yararken diger kısmı ise uzaktan yönetilecek bilgisayarla
kontrol kısmı arasında bağlantı kurmasını sağlayacak açıklık yaratır. Yani bizim problemimiz trojan programının
bilgisayarımızda açık port bırakan kısmıyla ilgilidir.

Bu program sayesinde Windows kullanmaya yeni başlayan bir insan bile bilgisayarınızda bir çok yetkiye sahip olabilir.
Size ait verilere rahatlıkla ulaşabilir.

- Trojanların bilgisayara bulaşmasını engellemek

Öncelikle hiç bir trojan siz izin vermediğiniz sürece sizin bilgisayarınızda çalışamaz. Öncelikle sizin yapmanız gereken
temel şart şudur :

Tanımadığınız kişilerden e-mail yoluyla gelen hiç bir dosyayı almayın. İş bununla kalmıyor. Bunun yanı sıra bir antivirüs
programınız mutlaka olmalı ve kesinlikle sürekli update edilmelidir. Çünkü trojanlar, istenilen herhangi bir programın
içerisine bulaştırılabildiği için siz farkında olmadan herhangi bir yerden yüklediğiniz program içinde bilgisayarınıza taşınır.

Özet olarak tanımadığınız kişilerden (genelde irc ortamında) herhangi bir dosya
almayarak (özellikle sonu .ini ve .exe olarak biten dosyaları) ve de kaliteli bir antivirus programı ve firewall programı
kurarak trojan tehlikesini büyük ölçüde atlatmış olursunuz.

Eğer siz bilgisayar kullanıyor ve internete çıkıyorsanız mutlaka antivirüs programları ve nasıl update edileceği konusunda
makale okumanız, birkaç araştırma yapmanız gerekmektedir.

NOT: Antivirüs programları genelde yeni çıkan trojan ve virüsleri tanımazlar. Bu yüzden kurduğunuz antivirus programının
web sayfasını düzenli olarak ziyaret edip programınızı update etmeyi unutmayın.

- Bilgisayarda trojan olup olmadığını anlamak

Bunu anlamanın bir çok yolu vardır. Örneğin bilgisayarımızda kontrolümüz dışında çalışmalar oluyorsa:

İnternetteyken siz herhangi bir işlem yapmamanıza rağmen bilgisayarınız bir şeyler yüklemeye devam ediyor, cd kapağınız
açılıp kapanıyor, fare imleciniz isteğinizin dışında hareket ediyor, ekranınıza resim veya yazılar geliyorsa… Yani
bilgisayarınızda sizin kontrolünüz dışında herhangi bir olay gerçekleşiyorsa “bilgisayarınızda trojan vardır” diyebiliriz ama
yine de bu kesindir diye bir yargıya varılamaz.

- Anti Trojan Programı kullanmak

Bir anti trojan programıyla bilgisayarınızı taratarak trojanları bulabilirsiniz. Ancak genelde yeni çıkan trojanlar bu tip
programlarla bulunamıyor. Bu yüzden sürekli olarak programı resmi web sayfasından update etmekte yarar var.

Bilgisayarınızda Başlat (Start) tuşundan Programlar (Programs), oradan da Başlangıç (Startup) satırına ulaştığınızda,
bilgisayarınızın açılışıyla birlikte çalışan programları görürsünüz. Eğer burada bizim kurmadığımız herhangi bir program
varsa, bu program bir trojan olabilir.

Diğer ve en kesin yöntemlerden birisi ise dos moduna
geçip (siyah ekran diye tabir edilen) komut satırında “ntstat –a” yazmaktır. Bu komut sizin bilgisayarınız internette kimlerle,
hangi porta bağlı olduğunu gösterir. Eğer bu program bilgisayarınızda çalışmıyorsa herhangi bir problem yok demektir. Eğer
0.0.0.0:12345 gibi bir sonuç veriyorsa bilgisayarınızda “netbus” isimli bir trojan vardır. Bu trojan bilgisayarınıza
bağlanmak için 12345 portunu kullanır. Bunun gibi daha birçok port üzerinden çalışan trojanlarla karşılaşmak mümkündür.

Back Orifice 2000, Netbus, GirlFriend, WinCrash, Hack ‘A’ Tack, Bla, Donald Dick, NetMonitor, DolyDmstup, FC
Infector gibi onlarca trojan adı saymak mümkündür.

Aşağıdaki iki örnekte belirli trojanlara ait bilgi ve nasıl temizleneceği gösterilmektedir. Anlaşılacağı üzere her trojanın
registry entry’de farkı kayıt yazdığı görülmektedir.

- CID SHIVERS

Port Numarası: 10520
Dosya Adı: "msgsvr16.exe"
Boyutu: 186 kb Dizini: C:\Windows

1. Registry'nizdeki
HKEY_LOKAL_MACHINE\Software\Microsoft\Windows\Curr entVersion\RunServices "Explorer | msgsvr16.exe" kaydını
sil.

2. Registry'nizdeki
HKEY_LOKAL_MACHINE\Software\Microsoft\Windows\Curr entVersion\RunServices "Explorervmsgsvr16.exe" kaydını
sil.

3. PC'nizi MS-DOS kipinde başlatın.

4. C:\Windows\msgsvr16.exe" dosyasını silin.

5. PC'nizi yeniden başlatın.

BACKDOOR/SUBSEVEN

Port Numarası: 1999
Dosya Adı: "icqnuke.exe"
Boyutu: 102 Kb
Dizini: C:\Windows, C:\Windows\system

1. Registry'nizdeki HKEY_LOKAL_MACHINE\Software\Microsoft\Windows\Curr entVersion\Run "icqnuke.exe." kaydını
silin.

2. PC'nizi MS-DOS kipinde başlatın.

3. "C:\Windows\icqnuke.exe" ve "C:\Windows\System\icqnuke.exe" dosyalarını silin.

4. PC'nizi yeniden başlatın.

OYUNLARDAN TAM PERFORMANS ALMAK İÇİN OYUNA GİRMEDEN ÖNCE YAPILMASI GEREKEN
AYARLAR

1. Masaüstünde boş bir yere farenin sağ tuşuyla tıklanır.Çıkan menüden 'Özellikler' seçeneği seçilerek
'Görüntü Özellikleri'ne girilir. 'Ayarlar' adlı bölüm aktif hale getirilir. 'Renk Kalitesi', 'Orta ( 16 bit ) ' durumuna getirilir.
( Ekran 1 sn kararacak, normaldir korkmayın ve aşırı renkli bir tema ve resimden oluşan bir masaüstüne sahipseniz renklerde
farkedilir bir bozulma hissedebilirsiniz. ). Sonra 'Görünüm' adlı bölüme girilerek 'Pencere ve Düğmeler',
'Windows Klasik Stili' durumuna; 'Renk Düzeni' ise 'Yüksek Karşıtlık Beyaz' durumuna getirilir, sonra 'Efektler' adlı alt
bölüme girilerek seçili olan bütün ayarlar seçilmemiş hale getirilir. Daha sonra Ekran Koruyucu kapatılır. ( Ben zaten
kullanmıyorum,ev kullanıcıları için pek gerekli bir şey değil. ). Ekran Koruyucuyu kapattıktan sonra 'Masaüstü' adlı bölüme
girilir ve masaüstü resmi kaldırılır.'Tamam' düğmesi tıklanarak bu menüden çıkılır.

2. Bu sefer 'Görev Çubuğu' ( Başlat menüsü, Hızlı Başlat ve Saat'in olduğu çubuk ) sağ tıklanarak 'Özellikler' adlı menüye
girilir. İlk çıkan menüde 'Benzer Görev Çubuğu Öğelerini Grupla', Görev Çubuğunu Otomatik Olarak Gizle', 'Saati Göster',
'Etkin Olmayan Simgeleri Gizle' seçilmemiş yapılır.'Tamam' denir, çıkılır.

3. Tüm araç çubukları kapatılır. ( Hızlı Başlat, Dil Çubuğu vs... )

4. Denetim Masası'na girilir, oradan 'Fare' özelliklerine girilir. 'İşaretçiler' kartı seçilir. 'Düzen' adlı ayardan 'Yok' ( None )
seçilir ve işaretçinin gölgesi de kapatılır. 'Tamam' denir ve bu menüden de çıkılır.

5. Bilgisayarım'a sağ tıklanır, onun da özelliklerine girilir.
Özellikle yavaş bilgisayarlarda sistem özelliklerinin gösterilmesi beklendikten sonra, 'Gelişmiş' kartı seçilir ve 'Performans'
ayarlarına girilir. 'Görsel Efektler', 'En İyi Performans İçin Ayarla'nır. Hepsine 'Tamam' denilerek çıkılır.

6. UZMAN KULLANICILAR İÇİN :

* Gereksiz servisler durdurulur.
* Kayıt Defteri ile hızlandırıcı ayarlar yapılır.
* Bu ikisi ile ilgili pek çok bilgiyi forumda bulabilirsiniz.

7. 'Soft Disc' gibi bir programla oyun cdsinin iso uzantılı kopyası alınır - Daha önce bu işlemleri yapmışsanız bu bölümü
atlayabilirsiniz, ayrıca burada bu programların nasıl kullanıldığını anlatmayacağım zaten basit programlar. - Aynı programla
veya 'Daemon Tools' ile bir sanal cdrom yapılır ( Daha az sistem kaynağı tükettiğinden 'Daemon Tools' tercihimdir.) . Alınan
bu kopya sanal cdroma yerleştirilir.

8. Oyuna girebilirsiniz. .) Performansta belirgin bir artış hissedeceksiniz.

9. Oyundan çıktıktan sonra tüm bu ayarlar tersine çevrilir.

Her hakkı 'Virtual Memory'ye aittir.İzinsiz olarak yayınlanması yasaktır