GeNeL SağLık SiGortası

[RoN@hi]

1 Ekim 2008 günü yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun GSS primleri ile 2 yıl sonraya ertelenmişti. Şimdi, 1 Ekim 2010 günü ülkedeki, işsizler, 18 yaşından büyük çocuklar, ayda 30 günden az prim ödenenler GSS primleri ödemeden sağlık yardımı alamayacaklar…

1 Ekim 2010 günü Sağlık primi başlıyor

5510 sayılı Kanun’un 60 ıncı maddesine göre;

-SSK’lı, Bağ-Kur’lu veya memur olanlar,

-İsteğe bağlı Bağ-Kur’lu olanlar,

dışında kim varsa aynı madde gereğince 1 Ekim 2010 gününden itibaren GSS primi ödeyecekler.

Yasanın yine 60 ıncı maddesine göre;

“Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar,” sağlık primi ödemeden yeşil kart ile sağlık yardımı almaya devam edecekler.

Kişi başına geliri 243 liradan çok olanlar

Yapılan gelir testi sonrasında ailedeki kişi sayısına göre, kişi başına düşen aylık gelir tutarı,

-Asgari ücretin üçte birinden (243 liradan) çok, asgari ücretten (729 liradan az ise 30 lira,

-Asgari ücretten (729 liradan) çok iki asgari ücretten (1458 liradan) az ise 88 lira,

-İki asgari ücretten (1458 liradan) çok ise 175 lira,

her ay GSS primi ödenmeden, ne kendisine ne 18 yaşından küçük çocuklarına ne de eşine sağlık yardımı verilmeyecektir.

Ayda 30 günden az çalışanlara da GSS primi başlıyor
5510 sayılı Kanun’un 88 inci maddesine göre; “60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (b), (c), (d) ve (g) bentleri gereği genel sağlık sigortalısı sayılanlar için, her ay otuz tam gün genel sağlık sigortası primi ödenmesi zorunludur. Şu kadar ki, 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı olanların aynı ay içinde zorunlu sigorta kapsamında prim ödeme gün sayısı bulunması halinde, ayın kalan günleri için isteğe bağlı sigorta gün sayısı kadar genel sağlık sigortası primi ödenir.

4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olmakla birlikte, 4857 sayılı Kanunun 13 ve 14 üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile bu Kanuna göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılar için eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur. Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primleri, 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi veya (g) bendi kapsamında ödenir. Kamu idaresine ait işyerlerinde çalıştırılan sigortalıların iş sözleşmesinin askıda kaldığı aylara ait genel sağlık sigortası primi, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazancın alt sınırının 30 günlük tutarı üzerinden ilgili kamu idaresince ödenir.” denilmiştir.

Buna göre, SSK’lı olup da işverenleri tarafından ayda 30 günden az SGK’ya bildirge ve bordro edilenler 30 günden eksik kalan GSS primlerini kendileri ceplerinden ödemeden sağlık yardımı alamayacaklar.

SSK’lılar her ayın 24’ünde bilgisayara bakın

Bilindiği üzere işverenler çalıştırdıkları SSK’lıları takip eden ayın 23’üne kadar e-bildirge sistemi üzerinden SGK’ya bildirge ve bordro ederler. İşte ertesi gün ayın 24’ü ile 30’u arasında SSK’lılar hemen SGK bilgisayarına girip işverenin kendisini kaç gün bildirmiş olduğuna bakacaktır. Şayet, 30 günden eksik bildirilmişse bu 7 gün içinde, koşa koşa Kaymakamlık yeşil kart bürosuna gidip, gelir testi yaptıracak ve çıkacak gelir testine göre koşa koşa SGK’ya gidip kendisi için borç tahakkuku yaptıracak ve hemen yine koşa koşa bankaya gidip çıkan GSS borcunu ödeyecek.

Ben Kaymakamlığa gitmem diyorsanız o zaman çok geliriniz var denilerek ayda 175 lira borç tahakkuku için direk SGK’ya gidip, borç tahakkuku da yaptırıp, bankada ödeyebilirsiniz.
İşsizler de GSS primi ödeyecekler

İşsiz kalan çalışanlardan bazılarına, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası kapsamında işsizlik ödeneği ödenebilmektedir. Yani işsiz kalınan sürenin bir bölümünde işsizlik ödeneği alanlar olabileceği gibi alamayanlar da olabilir.

a- İşsizlik ödeneği alamayanların ödeyecekleri GSS primi

İşsiz kaldığı halde işsizlik ödeneğine hak kazanamayan kişilerden eski adıyla SSK`lı yeni adıyla 4/A sigortalısı olanların işten ayrıldıktan sonra 10 gün daha herhangi bir prim ödemeden GSS`den yararlanmak hakları vardır. Ancak, bu işsizlerin işten ayrılma tarihinden geriye doğru bir takvim yılı için 90 günlük çalışmaları varsa bu kere 10 gün değil 90 gün daha prim ödemeden GSS`den yararlanma hakları vardır. Daha sonra her ay kendileri gidip gelir durumlarına göre GSS primi ödemek zorundadırlar. Yani bu 10 veya 90 gün sonra ise her ay GSS primi ödemeden ne kendileri ne de bakmakla yükümlü olduğu kişilere sağlık yardımı SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) tarafından verilmeyecektir.
b- İşsiz ödeneği alanların ödeyecekleri GSS primi

5510/60`ıncı madde gereğince, Kanun gereğince işsizlik ödeneği ve ilgili kanunları gereğince kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılan kişiler, GSS sigortalısı sayılmaktadır ve hemen takip eden 61 inci maddeye göre, bu kişiler işsizlik veya kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya başladıkları tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve Türkiye İş Kurumu tarafından işsizlik ödeneğinin bağlandığı tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma bildirilir, denilerek işsizlik ödeneği ödenen dönem için işsizlerin GSS primleri de 5510 sayılı Kanun`un 106 ıncı maddesiyle değişik 4447 sayılı Kanun`un 65 inci maddesine göre, İŞKUR tarafından SGK`ya ödenmektedir. Tabi işsizlik ödeneği alınan süre 6, 8 veya en fazla 10 ay olabilmekte ve süre sonunda bitmektedir. Sürenin bitiminden sonra işsiz iş bulamazsa bu durumda GSS primlerini her ay kendileri gidip bankaya ödemeden ne kendisi ne de bakmakla yükümlü olduğu kişilere sağlık yardımı verilmeyecektir.

Ödenecek GSS priminin hesaplanması

Gerek ayda 30 günden az çalışan ve gerekse işsiz kalan kişilerin SGK`ya ne kadar prim ödeyeceğinin hesaplanması da “Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı...”na göre belirlenecektir. Bu belirlemede kullanılacak yani geliri toplanacak aile üyeleri ise; “... aynı hane içerisinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluşur.”
İşsizler SGK`ya müracaat edecek

İşsiz kalan kişilerden mesela 90 günü olmayanlar, işsiz kaldıktan sonra 10 gün daha bedava GSS`den yararlanacaklardır bu 10 gün ise işsizin SGK`ya gidip gelirini tesbit ettireceği süredir. İşsiz, GSS primi ödemeye başlamadan önce ikamet ettiği yerdeki SGK`ya gidecek ve gelirinin tesbitini isteyecektir. SGK, kişinin harcamalarını da dikkate alarak aylık kişi başına düşen gelirini tesbit edecek ve bu tesbite göre kişi başına ödenecek GSS primi belli edilecektir. Burada dikkat edilecek nokta, `harcamaları` kelimesidir, mesela aylık 1000 YTL kirası olan bir evde ikamet eden işsizin (herhangi bir geliri olmasa bile) en başta bu kiraya ödeyeceği aylık 1000 YTL geliri olduğu ve ailedeki kişi sayısına göre de yedikleri-içtiklerine göre de mesela 500 YTL daha geliri varmış gibi değerlendirme yapılabilecektir.