Her büyük kuruluşun başlangıcı çok defa kesin belgeye dayanmayan efsanelerle anlatılır. Galata Sarayı'nın başlangıcı hakkında da Gül Baba Efsanesi vardır.. Ama Gül Baba gerçektir.
Galatasaray Lisesi�nin koltuk kapısı yanından Yeni Çarşı Caddesi�nden yokuş aşağıi Tophane�ye doğru inerken, eskiden merdivenli, şimdi dik yokuşun ortasında sağ tarafta, birkaç ağacın bulunduğu açıklıkta Gül Baba�nın mezarı vardır.
Kitabesinde; "Tarikat-ı aliyye meyayık-ı kiramından GÜL BABA hazretlerinin Türbe-i Şerifi ' �ittisalinde Acı Çeşmeli Akdemce 1285 senesi tarihinde türbedarı bulunan merhum Pirinççi Tahir Efendi namına bina ve inşaasına olup, muahharen dahi zaman himmetiyle çeşme-i harap, mail-i turap olduğundan, türbedarı mümailleyhin mahdumu Pirinççi İbrahim Efendi berdi himmet ederek müceddeten bina ve ihya edildiği hayratıdır. Sene 1287 - Miladi 1870" yazmaktadır.
Bu kitabe, 1968 yılında mektebin lise olarak kuruluşunun yüzüncü yıl kutlamaları sırasında, Galatasaraylılar Derneği tarafından tesis ve teşvik edilen Yüzüncü Yılı Kutlama Derneği tarafından lahtin bakım ve tamiri sırasında tespit edilmiştir.
Galata Sarayı'nın başlangıcı hakkında Gül Baba Efsanesi vardır.
Tarihlerin 2. Beyazit zamanında belirttiği, yukarıda türbesinin olduğu yeri belirtilenden başka, bir de Macaristan�da, Budapeşte�de Gül Baba Türbesi vardır. Kanuni Sultan Süleyman�ın, muhteşem bir merasimle cenaze töreninde hazır bulunduğu Gül Baba�nın Kanuni�nin büyükbabası 2. Bayezit zamanındaki Galata Saray'ının kurulmasına amil olan Gül Baba ile aynı kişi olup olmadığı belli değildir. Yalnız Budapeşte'de muhteşem cenaze merasimi yapılan Gül Baba'nın fevkalade yaşlı ve Kanuni Sultan Süleyman'a ata yadigarı bir ulu kişi olduğu kesindir.
GALATA SARAYI�NIN TESİS VE İCADI
Asrı Bayezit Han-ı saniye kadar, Galata, Perşembe Pazarı�nın VOYVODA KONAĞI�ndan yukarısı sayd-ü şikare çesban, cebeli cengelistan olmasıyla Bayezid Han-ı sani hazretleri avene-i civanide (avda) mevsim-i şitada bu şahsarı vehalzarda bir gün tesayyuda tasaddi buyurduklarında, esna-i tek-u püde tesir-i şideti bad-ü bertten bihuzur olarak, teshini vücud edecek bir mahal cüstücusunda iken, Tophane'den Beyoğlu'na doğru çıkan ve Galata Sarayı'nda canibinde Boğazkesen sahrasında bulunan bir kulübe derununda taze gül fidanları içinde bir aziz-i mütabbidin aram-ı meşduu hümayunları cihetiyle, ülfet-ü azizden mahzuniyet hasıl olarak, azizi müşarün-ü leyhe (Gül Baba) bir dilhahınız var mıdır? buyurduklarında cevaben:
"Padişahım şu zirveciğe bir mekteb-i irfan tesis-ü tertip buyur da orada okuyup yazanları, hizmet-i hümayununda istihdam eyle vakten minelevkat devletine lazım olur " cevabıyla, eliyle gösterdiği otuz bin zira�dan ziyade olan arsanın etrafına duvar çekilerek bir cami-i şerif ile ikişer yüz adamı istiab eder üç koğuş ve her koğuşa birer hamam ve zabit dairesi ve mutfak inşa ve... Galata Saray ağası nasp ve tayin... Ve bidayet dersleri hocalığına müşarün-ü leyh Gül Baba'yı tayin eder... Ve Galata Saray'ı Enderun-u Hümayun'a ikinci ve Saray-ı Hümayundaki küçük oda birinci Mekteb-i İdadi ittihaz ve bakiye-i kanunlarının İKMALİNE ASR-I SÜLEYMAN-I HANİ de ikmaline ağaz olunmuştur.
(Tarih-i Ata�dan anlaşıldığına göre Kanuni Sultan Süleyman, Gül Baba�nın Budapeşte�de vefatında, kendisine tarihlere geçecek bir cenaze töreni yaptırarak GALATA SARAYI� nın varoluş ve yönetim kurallarını koymuştur.)
Galata Saray�ı bir enderun okuludur. İdadi, yani orta öğretim yaptıktan bir de Edirne Sarayı vardır. Buralarda yetişen öğrencilerden başarılı olanlar Topkapı Sarayı�ndaki Enderun�a alınır, oradaki tahsillerini tamamlayınca askeri ve mülki görevlere tayin olunur veya Merkezi hükümette, Saray�da görev alırlardı.
2. Mahmut zamanında vaka-i hayriye denilen yeniçeriliğin kaldırılmasına kadar devletin yönetim elemanları bu okullardan yetişirlerdi. Galata Sarayı�nda eğitim, anlamı 18. yüzyılda Fransız ihti-lalinde tanımlanan, LAİK idi. Evliya Çelebi meşhur "Seyahatname'sinde İstanbul'un madenlerini anlatırken, GÜL BABA'dan bahsetmiştir.
"Madeni isna aşer, Tophane kasabası ensesinde Galata Sarayı namıyla mevsuf ve maruf saray-i padişahının altında eski İslambol namıyla muttasıl madenden hasıl olur ki cemi dünyada eski İslambol demiri deyu meşhur olmuştur. Amma mekanından bir ferdin dahi haberi yoktur. Ta! Vizendon nam kralın zamanında hazreti Hızır Ayasofya'nın mimarı iken anın ilkasıyla bulunup Ayasofya'nın cemi hadid (demir) mühimmatı ve levazımatı ve tavuk pazarındaki dikili taşın bentleri, bilcümle mazkurun haddi İslambol'dur. Ta ki Bayezid-i veli zamanında raygan olup hüddamları haddi halis ihraç ederlerdi. (halis demir çıkarılırdı.) Sultan Bayezid-i veli derviş nihad padişah-i ebuteslim olmakla bu maadine her bar gelip abu havasından hazzedip bir kaç kere habir muallimler ile ol cayu mahudda yatıp bir kaç defa o mahalli latifte Hazreti risaleti menamında görüp hazreti risaletin talimiyle anda bir dar-ı şifa ve tahsil-i ulum için bir medrese inşa edip her kim anda bir kerre bismillah dediyse müfessirin ve muhaddisinden ulu kimseler olurdu, ahir-ı kar sarayı has olup hüddam ve gımana has kılınıp...."
Evliya Çelebi'nin pek belirgin olan mübalağa sanatını ve olayları bazen çarpıtıp kendi görüşüne göre anlatmasını hoş görürsek, burada önemli olan, İstanbul'daki madenlerden bahsederken konuyu Galata Sarayı'na getirmesidir. Semte adını veren GALATA ismi yakın zamanlara kadar açıklanamamıştır. İngiltere, Southampton Üniversitesi Arkeoloji Bölümü'nde Dr. Anne Ross'ın çalışmaları konuya açıklık getirmiş CELT-KELT'ler ve, veya yayıldıkları Avrupa'da aldıkları isimlerle GAUL'ler, GALCYA'lılar, GALAT/aianlar hakkında kesin bilgiler sahibi olmamıza olanak sağlamıştır.
Galatasaray Lisesi ön bahçesi... Atatürk'ün okulumuza imzalayarak verdiği resmindeki GALATA SARAY'a yazısında SARAY kelimesi Osmanlılarda süslü, içinde padişahın haremiyle yaşadığı yer anlamında değil, hükümet işlerinin görüldüğü, idare yeri anlamındadır.
Nitekim Fatih'in yaptırdığı Topkapı Sarayı; Kanuni Sultan Süleyman, Haremi buraya taşıyıncaya kadar yalnız devlet işlerinin görüldüğü idare merkezi ve yüksek derece Enderun okuluydu. Edirne Sarayı ve Galata Sarayı orta derecede (idadi) Enderun okullarıydı. Böylece Atatürk'ün okulumuza imzalayarak verdiği resimde yazdığı gibi; GALATA SARAYI adının ne olduğu açıklanmış bulunuyor.
GÜL BABA
Sultan bu ya ,pek fazla sıkılmış bir gün,
Durmuş bakınıyorken sarayından göğe üzgün,
Sadrazamı hürmetle eğilmiş önünde,
-Sultanımızın neşesi pek yoksa bugün de ,
-Sis örtüleri altında o haşmetle uyurken,
Seyreylesek İstanbul'u yüksek tepelerden,
Eğlenceli olmazmı çıkıp kırda gezinsek!
Vaktiyle , o Türk aslanı Sultanımızın,pek
Çok sevdiğibir kır atı varmış,ona binmiş,
Geç vakte kadar kırda veziriyle gezinmiş.
Lakin,yarı sarhoşluğa düşmüş birden,
Sultan çok uzaktan dolu dizgin geçerken,
Dizginleri çekmiş ve durup şöylece bir dem ,
Sadrazama sormuş:
-Nerden geçti ki meltem ,
Mest olmuş eserken,ediyor insanı sarhoş,
Bir kokla geçen rayihalar bakne kadar hoş !
Sadrazam gülmüş ve :
Yakınlarda demiş,bir
Gül bahçesi vardır,hele gayet güzeldir.
Şayet yüze Sultanımız arzu buyurursa...
-Elbet gidelim,hem bakalım , sahibi varsa ,
-Sohbet ederiz onla biraz!
Sonra da bir an :
Atlar yine birdenbire mahmuzlandıktan!
Yaydan kopan oklar gibi rüzgarları yarmış,
Çok geçmeden atlar,o güzel bahçeye varmış.
Bir bahçe ki : örtmüş yer her yerde çiçekler...
Bir bahçe ki :boynunda büküklük minecikler...
Bir bahçe ki : güller bile sarmaş dolaş olmuş...
Sultan bu güzellikleri görmüş ve şaşırmış,
-Gül bahçesi ,lakin ne zamandan? diye sormuş.
Bir noktaya dalgın,bakıyormuş,gibi sanki,
Sadrazam hülya dolu gözlerle demiş ki :
-Vaktiyle bu çıplak tepenin sahibi yokmuş,
Rüzgarlar esermiş gece çılgın gibi yaz kış,
Kuşlar üşüşüp dallara bir mesken ararken,
Sağnak gibi şimşekler inermiş kara gökten,
Bir yemyeşil atlasla döşenmiş yine her yer,
Birgün yine cennet gibi süslenmiş o yerler.
Narin o fidanlardaki dallarla örtülmüş.
Bahçeyle artık bu toprakların yüzü gülmüş.
Lakin,bu güzel bahçede bir "Gül Baba" varmış,
Derler ki o mecnun gibi yalnızca yaşarmış.
-Gelsin bakalım söylediğin "Gül Baba " kimmiş?
Hayhay! diyerek Vezir atından yer einmiş.
Güller arasından ,daracık yolda yürürken,
-Munis ve şefkatli bakışlarla ilerden,
Örtülmüşe benzer gibi sakin başı karla,
Bakmış geliyor "Gül Baba" bir nurlu vakarla!
Yetmiş yaşı alnında asaletle yanarken,
İnsan onu hep indi sanırmış yere gökten.
Sadrazam koşmuş ve demiş:
-Gül Baba! Sultan,
Kalkıp bir seni, görmek için geldi uzaktan.
-Hayhay! diyerek vezri atından yere inmiş.
Bak! kendisi üstünde atın,gel ! seni bekler.
Sultan da ,o haşmet ile gelirken gülerek der:
-Güller ne güzel,onları hep sen mi büyüttün ?
-Elbet diyerek"Gül Baba" dallardaki süzgün,
Munis sarı güllere tutup kırmızılardan,
Kesmiş iki gül,sonra demiş:
-Ey Yüce Sultan!
-İstersen anılmak yine rahmetle eğer hep,
Yaptır bu büyük bahçeme bir koskoca mektep.
Millet ve vatan uğruna binlerce evlat,
Her an seni elbet çalışırken edecek yad !
Güllerdeki renkler de onun arması olsun !
İsmim de benim,böylece rahmetle anılsın !
Ey "Gül Baba" herşeyde sesinden var akisler,
Herşey bize hala bu güzel kıssayı söyler...
Yıllarca senin bahsini etsek,yine pek az,
Zira,bu güzel kıssa şu mısralara sığmaz !
Bizler yine rahmetle anarken seni artık,
Mermerden olan kabrini güllerle donattık.
<<<gül baba>>>
Normal
