Balıklar solungaçları ve dışkıları vasıtasıyla amonyak üretirler.Ayrıca amonyak ,akvaryumda bulunan bozulmuş yem artıkları ve organik bileşiklerin aracılıyla da meydana gelir.Amonyak balıklar için zehirlidir.Bu maddenin yüksek olduğu akvaryumlardaki balıkların ani ölümleri kaçınılmaz olmakla beraber amonyağın daha az olduğu ortamda uzun süre yaşayan balıklar da tehlike altındadır.
Amonyak balığı direkt olarak solungaçlarını yakarak öldürmese bile hayvanın direncini kırarak akvaryum içinde bulunan zararlı bakteri ve organizmalara balığı savunmasız bırakır.Suyun ph derecesi asitleştikçe sudaki amonyak balık için daha zararsız hale gelecektir aynı zamanda ph yükseldikçe amonyak balığı zehirleyecek seviyelere çıkar.
Peki bununla ilgili ne yapabilirsiniz? Amonyağı sıfırlamak veya sudan arıtmanız gerekmektedir.Amonyağı Amquel veya zeolit kil'i gibi kimyasallar ile yokedebilirsiniz.Ancak bunlar kısa dönem için koruyucudurlar,yenilenmedikleri takdirde amonyak yeniden yükselecektir.Bu yöntem sizin için pahalı olacaktır.Ayrıca suyun niteliğini bozan diğer maddeler de vardır, balıklar için tek tehlike amonyak değildir ve bu kimyasallar sadece amonyağın etkilerini zararsız hale getirdikleri için sadece amonyağın yükseldiği durumlarda gereklidirler.
Hergün düzenli şekilde su değiştirebilirsiniz.Ancak birçoğumuz bunu haftalık periodlarla yapmaktayız ve bu şekilde fazla problem yaşamamaktayız. ( Ancak çok yavrularımızın süratle büyümesini istiyorsak günlük su değişimi bunun tek çaresidir! )
Sonuç olarak anlaşılacağı üzere tek çözüm filtrelemedir.Filtreler 3 katagoride suyu temizlerler. Bunlar biyolojik, mekanik ve kimyasal filtrasyondur.
1-) Biyolojik Filtrasyon :
Filtreler birçok faydalı bakteri kolonisine oksijence zengin bir ortam yaratır.Bunlardan bir bölümü nitriti daha az zehirli bir madde olan nitrata dönüştürür (ancak nitrat seviyesi arttıkça balıkların büyümeleri yavaşlar hatta durur! ). Nitrat düzenli su değişimleriyle ve nitratı yok eden kimyasallar vasıtasıyla sudan azaltılmalıdır.
Etkili bir biyolojik filtreleme için bakteriler için amonyak ve oksijenin bulunduğu bir ortam sağlamalıdır.Alanın çokluğu daha fazla bakteri kolonisi oluşmasına katkıda bulunacaktır.
2-) Mekanik Filtrasyon :
Filtreler katı balık atıklarını ,yenmemiş yemleri ve organik parçaları akvaryumdan uzaklaştırırlar.Eğer mekanik filtrasyon malzemeleri düzenli olarak yıkanırsa (klorsuz ve normal sıcaklıkta su ile) bu atık maddeler amonyağa dönüşmeden önce akvaryumdan atılmış olur.
Herhangi gözenekli malzeme makanik filtrasyon malzemesi olarak kullanılabilir ama sünger,kağıt kartuşlar,polyester pedler daha iyi iş görür.Eğer gözenekler çok ufak ise çabuk tıkanırlar,eğer çok büyük olurlarsa tutmaları gereken maddeleri tutamazlar.Etkili bir mekanik filtrasyonun birinci şartı, filtre malzemelerinin düzenli temizlenmesi veya değiştirilmesidir.Çoğu akvaryumsever bundan kaçındıkları için gözeneklerin tıkanması sonucunda amonyak zehirlenmesinden dolayı balıklarını kaybederler.
3-) Kimyasal Filtrasyon :
Kimyasal açıdan etkili filtre malzemeleri amonyağı veya potansiyel zehir olan çözünmüş atıkları nötrlemek veya uzaklaştırmak için filtreye konulur.Ancak kapasitesini dolduran kimyasal malzeme içinde tuttuğu tok*** etkisi olan maddeleri suya geri bırakır bu yüzden belli zaman aralıkları ile değiştirilmelidir.
En çok kullanılan kimyasal filtre malzemesi aktif karbondur.Ayda bir değiştirlen ve 20 galona (yaklaşık 80 litre) yarım kup (büyük su bardağı) ölçekte kullanılan karbon en iyi sonucu verecektir.
Kimyasal filtre malzemeleri öngörülen zaman aralıklarında değiştirlmelidir aksi taktirde bünyelerinde tuttukları tok*** maddeleri suya geri verirler !
-FİLTRE ÇEŞİTLERİ :
1-) Sünger filtreler:
Bu tip filtreler hava motoruna bağlı olarak çalışırlar.Genelde küçük hacimli (60 litreye kadar) akvaryumlarda özellikle üretim akvaryumlarında kullanılırlar.Kullanımı rahat,ekonomik ve etkili bir biyolojik filtre malzemesidir.Kullanıldıkları akvaryumdan yeni kurulmuş bir akvaryuma konularak biyolojik döngüyü başlatabilirler.Ayrıca mekanik filtreleme de yaparlar dolayısı ile bu süngerler etkili olabilmeleri için her ay klorsuz ve oda sıcaklığında su ile çalkalanarak temizlenmelidirler.
Belirttiğim gibi bu filtreler yalnızca küçük akvaryumlarda kullanılmalıdır.İçerisinde fazla miktarda balık bulunan akvaryumlarda pek işe yaramazlar.Uygun akvaryumlarda bitkilerin,taşların veya ağaç köklerinin arkalarına gizlenebilirler.
Eğer sünger filtre kullanıyorsanız her 3 günde bir veya haftada bir dipte birikmiş olan kaba kirleri bir hortum vasıtasıyla akvaryumdan uzaklaştırmalısınız ve yerine klordan arındırılmış ve akvaryumdaki mevcut su ile aynı koşullara getirlmiş su eklemelisiniz !
2-)Kutu filtreler:
Kutu filtreler sünger filtrelerin daha gelişmiş ve etkili bir versiyonudur.Bünyelerinde kendi motorları bulunur ve sünger filtreden en büyük getirileri içerilerine değişik filtre malzemelier (karbon,amonyak emici vs vs...) koyabilirsiniz.Bu filtrelerde sünger tip gibi ucuzdur ve kolayca başka bir akvaryuma nakledilebilirler.
3-) Kumaltı filtreleri (taban filtesi) :
Kumaltı filtreleri plastik tabakalar halinde kumun altına yerleştirilir.Su plastik tabakalar arasındaki gözeneklerden geçerek sürekli olarak temiz kalır.Genelde akvaryumseverler kumun taban malzemesi arasına kaçıp kaçmadığını merak eder.Kum bu tabakanın üzerinde kalır ve içine kaçması söz konusu değildir.Dipten çekilen su yüzeyden tekrar temizlenmiş olarak akvaryuma geri verilir.
Bu tip filtrelemenin görünmeme gibi estetik avantajları olsada temizlemesi zordur,ilaçlama yapıldığında üzerindeki biyolojik hayat ölür,bitki yetişmesine uygun değildir.
4-)Motorlu filtreler :
Bu tip filtreler akvaryumun arka veya yan camına asılarak kullanılır.Güçlü şekilde mekanik,biyolojik ve kimyasal filtreleme yapabilrler.Suyu çok kirleten balıklar veya kalabalık akvaryumlar için kullanılırlar.
Çoğunlukla motorlu filtreler mekanik (sünger,elyaf),biyolojik (sünger,biyolojik taşlar vs...) ve kimyasal (karbon ve zeolit) malzemelerle beraber satılırlar.Bu çeşitlilik etkili bir filtrasyon sağlar.
Örneğin alkalin (ph>7) ve sert (karbonat sertliği >15) su isteyen afrika çiklitleri için bu tip filtrenin içerisine mercan kumu veya mercan parçaları konulur.Çünkü mercanlar iskeletlerini kalsiyum karbonattan oluştururlar ve ölü mercanlar su akıntısı içerisinde erime eğilimindedirler.Dolayısı ile konuldukları filtre içerisinde suyun karbonat sertliğini yükselterek afrika balıklarının istediği suyu elde etmemize yardımcı olurken sabit bir ph dercesi de sağlar.
Motorlu filtreler bu avantajların yanında gürültülü çalışma,göz estetiğini bozma ve açık ortamda bulunmalarından dolayı içerisindeki suyun buharlaşma dezavantajlarına sahiptir.Şimdi daha kullanışlı olan kanister filtreleri inceleyelim.
KANİSTER FİLTRELER: (Dış filtreler)
Bu filtreler motorlu filtrelerin geliştirlmiş ve en çok kullanılan tipidir.Bunlar akvaryumun dışında durur ve sistemleri bir kova ihtiva eder.Filtre malzemeleri bu kovanın içerisinde bulunur.Su girişi ve çıkışı için 2 ayrı hortumu vardır.Motorlu(power) filtrelerden daha daha kuvvetli ve daha kullanışlıdırlar.Akvaryumdan yüksek bir hizada tutlurlarsa su kaçırma problemi hallolmuş olur.
Kanisterler oldukça sessiz çalışırlar.En bilinen markalar Eheim ve Sacem 'dir.Bu filtrelerin avantajları kapasiteleridir 1000 litreye kadar olan versiyonları vardır.Ancak bunların dezavantajları ise temizlenmeleri zordur,pahalıdırlar ve temizlenmedikleri takdirde yüksek miktarda nitrat açığa çıkarırlar.
DE-NİTRATÖRLER NİTRAT ÖNLEYİCİLER)
-Kum filtreleri :
Bu tip filtreler suyun bir kum katmanından yavaşça geçirilerek temizlenmesi yoluyla yapılırlar.Yavaş akan su ve geniş alan, aerobik (yararlı bakteriler) bakteriler için uygun yaşam alanıdır.Sudaki nitratı aerobik bakreiler, su kumun alt katmanlarına geçmeden yiyecek olarak tüketirler.Ancak dikkat edilmesi gereken koşul suyun yavaş akmasıdır aksi halde suya nitrat bakteriler tarafından yok edilemeden geri verilmiş olur.
-Bitkiler :
Bitkiler de aerobik bakteriler gibi nitratı besin olarak kullanırlar ancak çürüyen kısımları suya amonyak vereceğinden bu kısımlar iyice temizlenmeli ve yerine taze su konulmalıdır.İyi bitkilendirilmiş bir akvaryumun bakımı biraz zordur.İyi ışık ve bitkileri besleyecek kaliteli taban malzemeleri ve düzenli gübreleme gerekir.
UNUTMAMAMIZ GEREKENLER
-Her ne kadar kuvvetli bir filltrasyon yapsakta haftalık dipten pislik çekme ve yerine temiz,klordan arındırılmış taze su eklemek.Haftalık en az %20 su değişimi şarttır.
Özellikle sünger filtre kullanılan akvaryumlarda su değişimi daha yoğun (2-3 günde bir) yapılmalıdır.
-Tüm filtre malzemelerini üretici firmanın öngördüğü zaman periodlarında temizlemek ve değiştirmek.Aksi halde bu malzemelerin barındırdıkşları pislik ve tok*** maddeleri suya geri vereceğini unutmamak.
-Akvaryumun hacmine uygun filtre kullanmak.
-Kanister filtrelerin sürekli çalıştığına emin olmak (gece dahi) aksi halde içerisindeki yararlı bakterilerin ölmeye başladıklarını akıldan çıkarmamak.
Filtreler Ve Filtreleme
NİTRAT ÖNLEYİCİLER) 
Normal
