20’inci asrın gerçek ilim adamlarından, meşhur astrofizikçi ve pek çoklarınca kendisine ikinci Einstein nazarıyla bakılan Sir James Jeans –Esrarlı Kâinat ve Etrafımızdaki Kâinat isimli eserleri M.E.B. tarafından tercüme ettirilip, yayınlanmıştır
“insanlar, meşgul oldukları fenlerde fenâfi’l-fen olurlar” der.
Yani insan, hangi fende, hangi ilim dalında fazla meşgul olursa, onda fâni olur. Artık hep bu ilmin kulağıyla duyar, onun gözüyle görür, o ilim hesabına konuşur ve onun heyecanını yaşar. O kadar ki, Sir Jeans, bu hususta şöyle bir misal de verir: Bir müzisyen, piyanonun 5’inci ve 8’inci tuşlarında mütemadiyen aynı sesi duyduğu için, merdivenlerden inerken de 5’inci ve 8’inci basamakta aynı sesi duyacağını zanneder.
Hendese (Geometri) ile meşgul olan bazıları, başka gezegenlerde insan gibi hendesî düşünen varlıklar varsa, onlara mevcudiyetimizi hissettirmek için Afrika’da, Arap yarımadasında ve Büyük Sahra’da, müsellesler (üçgenler), mürabbalar (dörtgenler) yapıp, içlerinde ateş yakıp büyük büyük ışıklar oluşturdular. Onlar, hendesede fânî olmuşlardı. Matematikle ciddi meşgul olanlar, kâinatın Sanatkârının kâinatı matematik ölçülere göre yarattığını iddia ederler. Bunlar da matematikte fani olmuşlardır. Darwin ise, hayatı boyunca hayvanla, hayvan fosilleriyle uğraşmıştır. Dolayısıyla, meşgul olduğu sahanın dışına çıkamadığı için, varlığa, yaratılışa, kısaca her şeye bu sahanın penceresinden, onun gözlükleriyle bakmış ve hipotezini ispat için de aklın, mantığın ve ilmin kabul edemeyeceği yorumlara başvurmuştur.(buraya kadar f.gülene ait)
Ağaç şeklinde