Atalarımız boşuna söylememişler, "Körle yatan şaşı kalkar" diye. Avrupa ile olan yüz elli yıllık beraberliğimiz neticesinde çok şey kaybettik. Çok özelliklerimizle biz de Avrupalılaştık artık.
Batı'nın en büyük özelliği maddeci olmasıdır. Karşılıksız verme diye bir şey yok onların lügatinde, öz annesi, öz çoğu bile olsa; al gülünü ver gülümü.... Yaşı on sekizi buldu mu, kendini kapı önünde bulur genç... Öz annesi ve babası "Bizden bu kadar; bundan sonra sen başının çaresine bakacaksın" der. Nerede kaldı ki komşusuna, hele hele hiç tanımadığı birine yardım etmek?
Almanya'dan yeni gelen bir arkadaş, Almanların, kendisini lüks bir lokantaya götürüp ziyafet çektiklerini anlatınca sordum:
- Nasıl oldu bu ziyafet işi? Almanlar karşılıksız yemek yedirmezlerdi; huyları mı değişmiş yoksa?
- Hayır, huyları değişmedi, dedi. Mal satacaklar ya, bizi tavlamak için yedirdiler.
Görüldüğü gibi, adamlar her işe menfaat, para açısından yaklaşıyorlar. Bu gidişle fazla sürmez, maddeci Batı'nın tam bir kopyası oluruz biz de. Kendimize ait örfümüzün, güzel ahlâkımızın çoğu unutuldu gitti zaten. Şimdi bu unutulan değerlerimizden bazıları anlatılınca ağızları açık kalıyor gençlerin. Bir türlü inanamıyorlar. Sanki masal gibi geliyor onlara...
Berat Kandili'nde oğlum Fatih ve arkadaşları; Mustafa, Mehmet, İbrahim, Salih Eyüp Sultan hazretlerini ziyarete gitmişler. Eyüp Camii'nde namaz kılıp dua etmişler. Duada, hayırlı eş mi, iş mi istediler, yoksa her ikisini mi, bilmiyorum. Onu söylemediler. Fakat, ziyaret esnasında caminin revakları altındaki mermer boşluklar dikkatlerini çekmiş.
Dönüşte bana sordular:
- Mehmet amca, bu boşluklar neyin nesidir? Rastgele bir boşluğa benzemiyor. Bir maksatla yapıldığı belli.
Böyle güzel bir ziyaretten dolayı memnuniyetimi bildirdikten sonra, gençlere anlatmaya çalıştım:
- Biliyorsunuz, dinimizde fakirlere verilmesi farz olan zekât, bir de verilmesi vacip olan adak ve fitre borçları var. Bunlar mutlaka Müslümanın eline verilir. Bunun dışında, bir de ihtiyaç sahibi kimselere Allah rızası için verilen şeyler var.
İşte, Ramazan günlerinde, mübarek gecelerde, hayır sahiplerinin hayır hasenatını çoğu defa birer kadife veya atlas çıkın içinde bıraktıkları yerlerdir sizin o gördüğünüz boşluklar...
Müslümanlar, bir dileğinin kabul olmasının şükranı, sağlık ve afiyetlerinin minneti, hiçbiri olmadığında da ihtiyaç sahiplerine, cenab-ı Hakkın rızasını kazanmak için, gönüllerinden kopanı keselere koyarlar, yatsı namazından sonra bu revakların mermer boşluklarına bırakırlardı.
O zamanlar elektrik olmadığından, ne imamlar, ne müezzin ve kayyumlar, hiç kimse ortada kalmaz; namazdan sonra evlerine çekilirler; fakat kandiller sabaha kadar yanık bırakılırdı.
Mübarek gecelerin hayır hasenat kutsiyetini bilen fakirler, düşkünler, yardıma muhtaç olanlar, zaruret çekenler, başkalarının olmadığını hissettikleri zaman caminin avlusuna girerler, bu çıkınlardan birisini alırlardı.
Mustafa hemen sordu:
- Kesede ihtiyacından fazla altın çıkarsa... Veya ihtiyacı olmayanlar alırsa?
- Eğer çıkındaki para, ihtiyaçlarının üstünde ise, ihtiyaçları kadarını alırlar, kalanını yine aynı itina ile sararlar, yerine koyarlardı; bir başka ihtiyaç sahibinin zaruretini def etsin diye... Fazla olanı, bir başka ihtiyaç sahibine muhakkak bırakılırdı. Bırakmamak bir nevi başkasının malını gasbetmek sayılırdı.
Hiç kimse, bu yardımsever insanları bilmezdi. Yine hiç kimse, kim ihtiyaç sahibidir ve kim sıkıntıdadır; onu da bilmezdi. Bu mübarek ve kutsî gecelerin gelmesini bekleyenler asgarî ihtiyaçlarını tesbit etmiş olarak gelirlerdi. İhtiyacı olmayanların ise aklından bile geçmezdi buradan para almak.
Bu defa Mehmet sordu:
- Peki ihtiyacından az çıkarsa ne yaparlardı?
- İlk açtıkları kesede bu miktarın azı çıkarsa, "Kısmetim bu imiş... Bununla yetineyim. Nasibim bu imiş. Buna da bin şükür..." der, tanımadığı hayır sahibinin sağlık ve huzuruna, ölmüşlerinin ruhuna dua ederdi.
Bugün, böyle bir şey yapmak bir tarafa, böyle bir şeyin eskiden yapıldığına insanları inandırmak bile çok zor. Nereden nereye!...
Nereden nereye!.. 26 Aralık 1998
Normal
