Can Dündar'ın Nazım hakkındaki yazısı

[wedat]

"Aşkın en sağlam sigortası mesafedir" der Enis Batur, Cogito'nun "Aşk" sayısı­na yazdığı önsözde...
Yıllar yılı hasretle beklediği ışığa kavu­şan bir hücre mahkumu nasıl körleşirse, aşk da körelir yakına gelince...
Sanki özlemdir aşkın çimentosu; özlem çe­kildi mi aşk, kumsalda şehvetinden soyunmuş yatan çıplak bir beden kadar sıradanlaşır ehlileşir, söner.
Belki ondandır aşkların en güzelinin mektup­lara yazılmış, şarkılara dökülmüş, telefonlarda söylenmiş oluşu...
Mutlu aşkta yazılacak birşey bulunamamıştır çünkü...

* * *

Nazım Hikmet'in hayatı bu tezin ispatıdır adeta...
Nazım'ın hep uzağındaki kadınları sevdiği söylenebilir.
Piraye ile 1935'te evlendi. Ertesi yıl tutuklana­rak içeri girdi. "Adını kol saatinin kayışına tırna­ğıyla yazdığı" bu kadınla 1950de çıkana kadar yazıştılar.
17 yıllık ilişkileri boyunca yazılan 581 mektu­bu Piraye Hanım'ın oğlu Memet Fuat yayınladı geçenlerde... Nazım, karısına şöyle yazıyordu:
"Seni nasıl seviyorum biliyor musun? Ot yağ­muru nasıl severse, ayna ışığı nasıl severse, ba­lık suyu ve insan ekmeği nasıl severse, sarho­şun şarabı, şarabın billur kadehi sevdiği gibi, annenin çocukları, çocukların anneleri sevdik­leri gibi, Lenin'in inkılâbı ve inkılâbın Marx'ı sev­diği kadar, velhasıl seni Nazım Hikmet'in Hati­ce Zekiye Pirayende Piraye'yi sevmesi gibi sevi­yorum".
O mektuplardan birinde Nazım, "Çıkarsam ve sana kavuşursam, bu öyle dayanılmaz bir saadet olacak ki, gebereceğim diye korkuyo­rum." diyordu. Oysa öyle olmadı. Taze bir ek­mek hayaliyle yıllar yılı aç yaşayan biri, hasretle dişlediği somunun dördüncü diliminde ne his­sederse onu hissetti Nazım; ot yağmura, ayna ışığa kavuştuğunda ne olursa, o oldu.
Alışıldı.
Sarhoş şaraptan bıktı, şarap kadehten taştı, inkılâp Marx'ı aştı.
Aşk bitti ve ayrıldılar.
Nazım yeni bir aşktaydı çoktan... 1949'da Bursa cezaevinde dayısının kızı Münevver’e tu­tulmuştu. Boşandığı 1951 yılında Münevver'den bir oğlu oldu.
Yeniden içeri alınacağını hissedince, "7 tepe­li şehrinde bırakıp gonca gülünü" yurtdışına kaçtı. Vatandaşlıktan çıkarıldı ve yeniden başla­dı hasret mektupları... Bu kez mektupların üze­rinde Münevver'in adresi yazılıydı:
"Yüz yıl oldu yüzünü görmeyeli/belini sarmayalı/gözünün içinde durmayalı/aklının aydınlığı­na sorular sormayalı/dokunmayalı sıcaklığına karnının/yüz yıldır bekliyor beni/bir şehirde bir kadın/aynı daldaydık, aynı daldaydık/aynı dal­dan düşüp ayrıldık/aramızda yüz yıllık zaman/yol yüz yıllık"...
Sonra yüz yıldır bekleyen o kadın, oğlunu sırtlayıp çıkageldi bir gün; yüz yıllık yolu aşa­rak...
Lâkin hasret bitince bitti aşk.
Nazım yeni bir aşktaydı çünkü...
1959'da Vera ile evlendi. 1963'te öldü.

* * *

3 Haziran, 35. ölüm yıldönümü Nazım'ın...
Tesadüfe bakın ki, uzaktaki bir kadına yazdığı mektupların yayınlandığı hafta, "yüz yıldır bek­leyen" öbür kadının ölüm haberi geldi uzaklar­dan...
Münevver'in kansere yenik düştüğünü öğ­rendiğimiz hafta Piraye'ye yazdığı mektuplar vardı gazetelerde... Şöyle diyordu mektuplar­dan biri: "Canım karıcığım. Birbirimizden uzak olmak, birbirimize sokulamamak ne korkunç şey, fakat bu korkunçluğun ne tuhaf, ne acı bir tadı var."
Galiba en çok bu tadı sevdi Nazım... Aslında Onun sevdiği, kadınlar değil, sevme fikriydi... Kadınlar sadece öznesiydi o sevginin; nesnesi oldukları anda değiştirdi onları... O'na aşkı an­latabilmek için vesileler, ilhamlar lâzımdı... Son şiirlerinden birinde, "üstümüze yazdıklarımın hepsi yalan" dedi, "Onlar olan değil, olmasını istediklerimdi aramızda..."
Sevgiyi, yaşamaktan çok yazmayı sevdi... Ve onca aşktan damıttığını iki sözcüğe sıkıştırıp özetledi:
"Aslolan hayattır."